Quaestio 1

¶ Distinctio. viii. Questio i. Solet etiam in quaestione versari etc. distinctionem octauam. quaro quatuIrca or quaestiones.

¶ Prima est. Utrum celum moueatur a primo mouente. vel ab angelo aliquo. Et quod a prima causa. paim. Uerbo domini celi firmati sunt.

¶ Con tra. benedicite disuno omnes angeli eius potentes virtute. hec virtus videtur mouere celum. videndum est. si celum moueatur Hic primo a primo motore: Et dicunt ali¬ qui quod sic. et videtur esse intentio philosophorum et Aristote. quia qualis est ordo in mobilibus. talis videtur esse in mouentibus. Primum ergo mobile a primo mouente.

¶ Contra illud arguitur 4r.

¶ Primo sic quia est proportio inter mouens et mobile secundum philosophum. sed inter primum caelum et deum non est proportio: cum sit infinite perfectionis: siue virtutis.

¶ Secundo sic. quanto maior est virtus. tanto citius mouet. Uirtus autem prima est infinita. ergo oportet quod in insinitum excedat velocitas eius velocitates aliorum.

¶ 3o. quia frustra poneretur virtus infinita. vbi sufficit finita. Sed sic est in proposito. ergo etc.

¶ 4o. quia secundum Dionyde di. no. angeli sunt medii in operibus quae deus facit. Aliter extrema non reducerentur in deum per media.

¶ Ideo dicunt sancti. quod caelum immediate mouetur ab angelo.

¶ Sed hic est di. si deus posset immediate mouere. sicut causaparticularis:

¶ Dicitur quod sic apud theologos. non autem apud philosophos.

¶ Secunda difficultas si velocius potest celum mouere deus quam moueatur nunc.

¶ Dicitur autem quod sic. quia quandocumque aliqua sunt eiusdem rationis possunt eis conuenire effectus eiusdem rationis. sed omnes partes celi sunt eiusdem rationis. Tardius enim mouentur partes celi propie caelum: et distantes veloci us. Oportet autem potentiam actiuam correspondere isti potentie passiue.

¶ 3a difficultas si potest mouere in infinitum velocius:

¶ Dico quod sic. quia non est dare statum. velocius mouet per tes distantes a psolo: quam propinquas. et ille sunt eiusdem ronis nate recipere velocitatem. et per consequens deus natus est imprimen.

¶ 4a difficultas si in instanti potest caelum mouem.

¶ Responsio videtur quod sic secundum dicta Aristotes. Quandocumque enim aliqua virtus in aliquo tempore mouet: dupla virtus potest mouere in medio illius temporis. et sic excessus velocitatis est secundum excessum virtutis. Illa est infinita. ergo in infinitum quod non potest esse nisi moueatur in instanti.

¶ hic tamen potest aliter dici. valet. quod deus non applicat totam virtutem motiuam: sicut potest applicare sed mensurat eam secundum voluntatem suam contingenter.

¶ Sed tunc remanet dubium. si deus totam virtutem suam applica ret. si tunc moueret in instanti: Dicit quidam doctor quod caelum staret. quia determinatum est quod non potest inta velociter mo uere quin velocius moueatur. sed effectus non est capam

¶ Sed contra. virtus diuina est infinita. vt motiua est. ergo etc.

¶ Dico quod sequitur ex hoc quod in infinitum successiue. sed non simul potest esse velocitatis infinite. punctus est. si mobile illud habet deterSecundus minatum mouens.

¶ Dicunt aliquin quod sic. quia talis est proportio mobilis ad mouens suum. quod ab omni alio non posset moueri.

¶ Sed contra illud arguitur 4r.

¶ Primo sic. quicquid potest virtus inferior: et superior. Sed angelus superior habet virtutem motiuam perfectiorem illo ange lo qui mouet. ergo etc.

¶ 2o sic. potentie eiusdem rationis possunt exerceneffectus eiusdem rationis. sed potentie superioris et inferioris ange li sunt eiusdem rationis.

¶ 3o licet angeli inferioris ordinis differant specie. non tamen eorum potentie.

¶ 4o. quia videmus quod motiue potentie genere differentes mouent idem mobile: sicut brutum et angelus.

¶ Dico ergo quod mouens illud non est sic determinatum. quin ab alio possit moueri.

¶ Sed hic est difficultas si vnus angelus potest mouere plures celos.

¶ Aliqui imaginantur quod sic. ex connexione sicut in rotis: qui mouet vnammouet aliam. ita hic.

¶ Tne rationabiliter tenetur quod quodlibet habet suum mouens.

¶ 2a difficultas si plures angeli possunt mouem vnicaelum:

¶ Dicitur quod sic. quia nullum inconueniens est hic.

¶ Sed nunquid habet angelus tali motiuo virtutem adequatam: sicut ponitur apud philosophos. qui poentioebant quod motus erat finis.

¶ Dicendum est quod sic. apud philosophos. sed apud theologos non oportet.

¶ 4a difficultas si angelus maioris virtutis posset mouere celum velo. cius quam moueatur.

¶ Dicitur autem quod posset tardius. Et de thoc non est dubium. Sed si habet virtutem adequatam non potest veloci us.

¶ Sed si angelus fit maioris virtutis numquid in infinitum posset mouem velocius.

¶ Dicitur quod sic: secundum eandem proporiem non secundum eandem quantitatem: sicut in diuisione continui. Et etiam consimiliter in tardando eodem modo.

¶ Sed hic remanet dubium. si angelus possit facere vnam circulationem ce li. et mouem in infinitum:

¶ Dico quod sic in prima parte diei mouendo tarde. in secunda tardius. et sic in infinitum nunquam perficeretur ille motus in infinitum punctus. si potest celum moueri a moTerxiu. 2o tore coniucto: Dicunt aliquin quod secundum operationem coniugitur tantum.

¶ Contra. quia secundum operationem praesens est toti celo. et sic esset in toto celo.

¶ 2o quia videmus quod aliquid operatur vbi non est localiter: sed virtualiter: sicut sol in generan do formam substantialem in visceribus terre. sic angelus. sed angelus de facto est in loco localiter et virtualiter. Sed hic est dubium: si mouet celum trahendo vel pellendo: Dico quod tractio vel pulsio non est nisi in mouente organice. vnde anima immediate causat motum non trahendo vel pellendo. sic angelus immediate causat motum celi totum et eque im mediate in omnibus partibus. quia effectus ille nouus est in omnibus partibus: et in qualibet parte.

¶ Secunda difficultas. si angelus posset mouere caelum opposito modo: Dico quod sic quia receptiuum natum est recipere talem motum. quia quando est in vno vbi. est in potentia ad aliud prius vbi. quia aliter non potuisset angelus imprimen: que natus est imprimen. proba tur. quia quando redit imprimit ibi talem motum.

¶ Tertia difficultas si angelus posset mouem sic: Dico quod non video qui angelus posset mouere sicut placet sibi.

¶ Sed num quid potest mouere motu recto:

¶ Responsio. cum virtualiter contineat tale vbi. non video quare non. si deus faceret vnum magnum planum.

¶ Sed numquid posset angelus frangeme caelum:

¶ Dico quod quando virtus mouentis excedit virtutem continentis. videmus quod diuidit illud. Si ergo angelus excedit virtutem continentis celi non apparet quare non possit eum diuidere non prohibitus punctus est. si celum mouetur a modo Quartus tore intrinseco: Uitur Arist. dicere quod sic. ita naturalis motus videtur motus celi: sicut motus grauis deorsum. et ita a forma naturali.

¶ Contra illud arguit tur quadrupliciter. Et primo sic. quando aliqua forma inclinat aliquod mobile ad aliquem terminum: ita naturaliter determinat eam in illo quando est ibi. sed forma celi non determinat se in illo vbi. ergo etc.

¶ 2o sic. forma eiusdem rationis naturaliter non inclinat ad motus contrarios. sed parte celi mouentur motibus contrariis. Accidere enim et recedere non est sine aliqua contrarietate.

¶ 3o impossibile est quod aliquod princinpium productiuum corrumpat illud cuius est productiuum. sed sola forma ista corrumpit suum vbi. ergo etc.

¶ 4o producens formaliter effectum eodem modo conseruat: et ita faceret celum stare.

¶ Dico ergo quod mouetur a forma extrinseca.

¶ hoc autem sic confirmatur. quandocumque aliquod mobile mouetur a forma intrinseca quanto maius est: tanto velocius mouetur. Sed stelle quae sunt in circunferentia celi sunt minores quam ille que sunt circa polum. ergo non mouentur velocius quam sint apte nate moueri. si sic. violentantur quod est inconueniens incorporibus celestibus.

¶ 2o. sequeretur quod stelle minores mouerentur tardius. quod est falsum.

¶ Si dicas quod stelle differunt specie. non valet. de partibus celi non potest negari quin alie partes sint eiusdem rationis insusceptiuo. Et ita partes medie moueri possent ad vbi aliarum: vel si esset ibi resistentia. esset ibi violentia.

¶ Sed hic est di. quare non ita bene mouetur naturaliter sicut graue: Dico quod hoc est. quia mouerur ad partes oppositas et perdit vbi. quod acquirit: quod non est contrarium.

¶ Sed nonnesic mouer sicut homo mouet sed per animam:

¶ Dico quod celi non sunt animati. et de hoc alias. punctus est si motus celi est causa alioQuintus rum motuum: E videtur dicere Aristoteles. quod sic. quia prius in genere motuum. et per consequens est motiuum: et causa aliorum motuum.

¶ Sed per fidem oportet oppositum tenere quia tempore Iosue sol stetit et luna et per consequens irmamentum: et tamen fiebant alii motus. Post diem etiam iudicii stabit motus celi: et non alii motus.

¶ 3o. Aug. si non esset motus celi posset moueri rota siguili. Nec valet ratio. quia ex hoc quod albedo est mensura colorum non tamen est causa.

¶ Sed quid de causalitate aliorum effectuum: Dicunt autem aliqui quod sic. Sed contra. quod non sit causa effectus permanentis. Primo e luce. Illud quod non est quando non est non causat. sed in isto nstanti quo causatur radius motus non est. ergo etc.

¶ 2o terminus augmenti non habetur nisi in vltimo mutato esse illius motus. Non dicitur autem illud esse nisi per illud quod est in illo instanti.

¶ Simimiliter arguitur tertio idem de termino alterationis.

¶ 4o de forma substantiali quae producitur in instanti quando motus non est. Unde quelibet res dermanens cum sit in instanti non potest causari a motu.

¶ Sed quomodo dicitur motus causa effectuum: Dico quod est. quia effectus rior dicitur causa posterioris: approximatio autem actiui ad passiuum fit per motum: et ita est de motu celi. patet ergo questio etc.