Quaestio 2

Quaestio. ii. Intellectus agens et possibilis Tum realiter distinguantur. E videtur quod sic etiam in creatis. quia Aug. super gen. loquens de ista materia dicit. quod omne agens est praestantius patiente sed nulla res est seipsa praestantior. ergo etc.

¶ Co tra. Aug. lib. de tri. 5. dicit. quod sunt tres potentie et non tres res: sed vna res totaliter sunt. ergo etc.

¶ hic sunt. 4or facienda. Primum de quasito. 2m quis eorum fit principium verbi. 3m vtrum vnus eorum sit perfectio alterius. 4m. quis eorum est nobilior ad primum introducuntur 4or conclusiones. Prima quod intelQuantu llectus agens et possibilis distinguuntur formaliter. Quod probatur primo. quia cadunt sub oppositis differentiis diuidentibus aliquod cone. sicut sub actiuo et passiuo. quia principium distinguitur formaliter per actiuum et passiuum: quae sunt differentiae opposite. ergo etc.

¶ 2o quia vnu diffinitur per facere: aliud per pati: quae sunt opposita.

¶ 2a conclusio est. quod intellectus agens et possi¬ bilis distinguuntur formaliter extra animam. quia intellectui agenti repugnat possibilitas ex natura rei. que competit ipsi possibili.

¶ 2o quia intelligere: secundum omnes: conuenit ex natum rei possibili. quod tamen secundum multos non conuenit agenti: sed solum intellectionem facere.

¶ 3a conclusio est. quod non distinguuntur realiter. quia non apparet necessitas hoc ponendi. Nulli enim notum est. vtrum vnus istorum ab alio possit separari: aut fieri: nec aliquovia apparet que necessitet ad distinctionem realem.

¶ 4a est est. quod non distinguuntur essentialiter sicut multi ponunt. Aug. dicit. 5. de tri. quod omnes potentie anime sunt necessario vnius essen tie. Similiter in 4o ipse dicit. quod plures potentie non sunt plures vite. sed vna vita: nec plures mentes: sed vna mens: nec plures substantie: sed vna substantia.

¶ Sed est hoc vna difficultas vtrum sit eadem potentia. Dicunt aliqui quod non sunt diuerse potentie: quia negociantur circa idem obiectum.

¶ Sed istud non multum valet. quia eodem modo intellectus et voluntas circa idem negocian tur.

¶ Dicunt ergo aliqui quod sunt idem: quia circa eundem actum negociantur.

¶ Sed nec hoc multum valet. quia sic concluderetur. quod potentia et obiectum essent eadem potentia. quia negociantur circa eundem actum

¶ Ideo videtur esse dicendum. quod sunt distincte potentie cum cadant sub diffiflt ferentiis oppositis potentie. quae sui pria diuisione diuinditur in actiuam et passiuam.

¶ Confirmatur. quia multiplicato inferiori: multiplicatur superius. per locum a parte subieantiua. Psseunt tamen dici vna potentia vnitate integritatis in habitudine ad vnum actum quarum vna causat: et alia recipit. sicut omnia que videntur concurrere ad eundem effectum quodammodo dicuntur vna causatotalis. sicut sol et homo: eodem modo in proposito. ad 2m inquirendum est. quis istorum est Quantum principium verbi. Et quantum ad hoc dicunt aliqui. quod intellectus agens nullam actiuitatem habet: nisi supra fantasmata: et propter hoc nihil habet facere de verbo: sed solum intellectus possibilis.

¶ Contra. Nam tunc causalitas fantasie esset nobilior quam causalitas intellectus agentis: quia nobilissima actio fantasie est fantasiare: sed actio illa causata ab intellectu agente in fantasia non est fantasiare. ergo non erit ita perfecta.

¶ 2o quia omnis effectus impressus in fantasia est corporeus: cum fantasia sit corpore a: ergo ille effectus intellectus agentis erit corporeus. Constat autem quod fantasia aliquid causat in intellectu possibili: et illud est spiritua le. ergo effectus fantasie excedit effectum intellectus agentis: cum nobilitas causare ex effectu iudicetur.

¶ Ideo dicunt alii quod intellectus agens concurrit cum fantasmate ad causandum specie intelligibilem: non tamen actum intelligendi: ipsum autem causat intellectus possibilis specie informatus: specie concurrente. Et sic formatio verbi non partinet ad agentem.

¶ Sed contra istud arguitur 4r. Primoquia impossibile est quod aliqua species cadat sub oppositis differet tiis illius generis in qui est. sed in genere potentie. intellectus possi bilis cadit sub passiuo. ergo n sub actiuo.

¶ 2o quia tunc erunt tres intellectu scilicet agens et possibilis: et iste possibilis diuiditur in actiuum et passiuum: que sunt ita opposite differentiae: sicut ille quibus agens et possibilis differunt.

¶ 3o quia omnis potentia actiua vt talis est perfectio simpliciter: alioquin non esset ratio formalis potentie actiue in deo. nulla potentia passiua inquantum talis est perfectio simpliciter. cum eius ratio non inueniatur in deo. ergo nulla potentia actiua est potentia passiua et per consequens necessario distinguuntur.

¶ 4o quia causa materialis et effectiua ex opposito distinguuntur: ergo impossibile est quod coincidant in idem.

¶ Dico ergo quod intellectus possibilis habet quadruplicem causalitatem in genere causare materialis. ita scilicet vt primo recipiat speciem. 2o actum. 3o dispositionem ad habitum. et 4o ipsum habitum. Eo dem modo dico de intellectu agente in genere causare efficientis. quod scilicet habet quadruplicem causalitatem. vt scilicet primo concurrit cum fantasmate ad causandum speciem intelligibilem. Et secundo cum specie intelligibili causat actum. 3o cum eadem causat dispositionem. 4o autem cum eadem specie causat habitum. Sicut ergo possibilis dicitur qui est omnia fieri: quia omnia recipit: sic agens. qui est omnia facere. quia omnia causat.

¶ Sed quare negatur causatio actus intelligendi ab intellectu illo qui solus formaliter intellect.

¶ Dico quod intelligere non est agere: sed pati. Unde si deus infunderet vnum actum intelligendi. per ipsum intelligeret intellectus possibilis. ad 3m videndum est vtrum vnus istorum Quantum intellectum sit perfectio alterius. Et quantum ad hoc dicit vnus doctor quod sic. Nam sicut materia prima est infima natam in genere sensibilium: ita intellectus possibilis in genere intelligibilium. Et ideo intellectus agens comparat ad possibilem: sicut forma ad materiam. Intellectus autem possibilis ad agente sicut materia ad formam. ita quod intellectus agens formaliter perficit ipsum.

¶ Sed contra arguo. 4r. primo sic. omne perfecti uum de genere substantie distinctum formaliter a perfectibili est vere forma: et suum perfectibile est vere materia: sed intellectus agens et possibilis sunt huiusmodi ergo sunt mam et forma.

¶ 2o sic. quia compositum tale esset corruptibile: cum possibile vnius esset in pooad actuale alterius. Nam passiuum eiusdem rationis est in potenti. ad actum eiusdem rationis. Intellectus autem agens et possibi lis sunt eiusdem rationis. ergo etc.

¶ 3o sic. quia omnis perfectio que fundatur in aliquo: et realiter distinguitur ab eo dependeu ab ipso: cum innitatur ei tamquam susceptiuo. Et sic intellectus agens dependet a possibili in essendo.

¶ 4o sic. quia nec compositum nec partes compositi dicunt perfectionem simpliciter. et tamen secundum Ans. in mono. intellectus in creaturis est perfectio simpliciter.

¶ Ideo dico. quod vnus istorum intellectuum non perficiti alium: sed ambo sunt formales perfectiones essentie anime immediate. sicut intellectus et voluntas que sunt passiones piritualis substantie.

¶ Sed hic est difficultas que istarum prius perficit animam: vel possibilis vel agens. Potest dici satis probabiliter quod intellectus possibilis: quia in eodem genere semper est processus de magis potentiali ad magis actuale: magis autem potentiale est intellectus possibilis. ergo prius est in anima. ad 4m est videndum. quis eorum est nobi Quantum lior. Communiter dicitur. quod intellectus agens quia Aug. super genesim. omne agens est praestantius patiente secundum quod tale.

¶ Sed contra istud potest argui quadrupliciter. Primosic. quia cum obiectum ponatur agere in potentia: eadem ratione ponetur obiectum perfectius ipsa potentia. quod multotiens reperitur esse falsum.

¶ 2o sic. quia nobilissimus actus intellectus possibilis est intelligere deum: sed intelligere deum prepollet dicere verbum. ergo etc.

¶ 3o sic. quia intellectus agens nullo suo actu attingit obiectum beatificum: cum omnis sua operatiosit respectu alicuius creati: nihil enim agit circa obiectum.

¶ 4o sic. quia nobilissime potentie ponuntur in nobis beatificabiles: intellectus autem agens non ponitur beatifica bilis. cum in eo non ponatur actus beatificus: sed tantum in intellectu possibili et voluntate.

¶ Ideo videtur dicendum. quod intellectuipossibilis sit nobilior: cum nulla potentia intellectiua immediate attingit vltimum finem nisi per intelligere: intelligere autem est solius possibilis: vt per ipsum intelligere intellectus possibilis intelligit obiectum suum et non agens.

¶ Sed hic sunt difficultas quia in essentialiter ordinatis eiusdem rationis semper poste rius est perfectius: eo quod natura semper procedit a minus perfectis ad perfectiora: sed intellectus agens ponitur posterior: vt patuit: ergo videtur quod sit nobilior.

¶ Dico quod illa posterioritas non est multum clara: quia non est comparatio agentis intellectus vt forme: sed vt mouentis. Et dato quod esset prior. dicendum esset quod regula assumpta non est vniversaliter vera. sicut patet in delectatione beatifica.

¶ 2a difficultas quod cum differentia actiue potentie sit praestantior differentia potentie passiue: quare non omne quod cadit sub potentia ae tiua: vel sub prima differentia est nobilius.

¶ Dico quod non est inconueniens si inferiora habent aliquas perfectiones sublimantes. sicut patet quod causalitas effectiua in igne est nobilior causalitate materiali in homine. Et isto modo potest intelligi quod omne agens vt sic est praestantius patiente. licet alio modo patiens poterit ess praestantius.

¶ Ad auctoritatem in principio adductam dico quod in ea¬ dem re possunt esse plures rationes: quarum vna est praestantior alteta: vt patet in genere et differentia simplicium etc.