Quaestio 5

Quaestio. v QUinto quero. Utrum in diuinis potentia volitiua et executiua distinguantur aliquo modo. Quod non. in apoc. dicitur. quod per diuinam voluntatem dicuntur omnia creata. ergo ipsa est principium creationis.

¶ Contra respectu aliquorum est voluntas. respectu quorum non est potentia executina. quia nolo mortem peccatoris in egechiele dicitur: et tamen multi moriuntur. quatuor conclusiones. Prima hic introducuntur est. quod poeitiaececutiua distinguitur in animalibus ab appetitiua.

¶ hec conclusio proba tur sic. Distinctorum organorum specie: videtur distincte potentie: sed appetitus sensitiui et potentie motiue secundum philosophos sunt distincta organa. nam potentia appetitiua ponitur in corde. potentia autem motiua in aliis membris. Utur etiam ex habet medio quod realiter distinguuntur. forma enim sensitiua quae perficit brutum videtur corruptibilis: et ideo corrupto organo: corrumpitur potentia. Contingit autem organum potentie motiue sic corrumpi: quod it sa erat totaliter impedita: stante tamen appetitu sensitiuo qui non impeditur: ergo videtur quod realiter distinguuntur. quod autem formaliter nulli dubium est. quia hec impeditur. illa non: ergo etc.

¶ 2a conclusio est. quod potentia executiua in omnibus distinguitur a voluntate. hec conclusio patet. quia potentia organo alligata necessario distinguitur a poque non est organo alligata. potentia volitiua in homine non est organo alligata. quod patet. quia ex indispositione organi: sepe executiua potentia impeditur: quod tamen non esset nisi esset organica.

¶ Confirmatur. quia potentia impedibilis ab agente naturali: et po non impedibilis ab agente naturali necessario distinguuntur. sed voluntas non est impedibilis ab aliquo citra deum. po autem executiua sic. ergo etc.

¶ 3a conclusio est. quod potentia executiua in angelo differt a potentia volitiua. hec conclusio patet per articulum pisiensem: qui damnat tamquam hereticum quod angelus ex sola voluntate moueat celum. hoc autem confirmo ratione sic. Potentie quarum altera potest impediri ab aliquo creato: et altera non ille necessario ex nam rei distinguuntur. homo sunt potentia executiua in angelo et potentia volitiua. ergo etc. Maior patet. Minorem probo sic. nam caelum est in potentia neutra ad motum suum: nec repugnat per se partibus celi: que mouentur ad dexteram. quod moueantur ad sinistran Et sic si aliqua intelligentia fortioris virtutis quam illa sit quo eam mouet ad dexteram. applicaretur ad celum et moueret eam ad sinistram: impediretur actio prime intelligentie debilioris: non tamen impediretur suum velle. ergo etc.

¶ 4a conclusio est. quod potentia executiua in deo differt formaliter a potentia volitia.

¶ hanc autem conclusionem probo quadrupliciter. Primo sic. Quandocumque sunt alique potentie quae sic se habent quod vni aliquid conuenit: quod alteri repugnat ille necessario distinguuntur. sed potentie volitiue diuine conuenit esse principium productiuum ad intra. potenti ant executiue repugnat. quia ipsa nihil facit nisi ad extraergo etc.

¶ 2o sic. Accepta eadem maiore: sed potentie volitr ue conuenit operari secundum operationem immanentem. potentie autem ex quo cutiue non conuenit operari nisi per operationem extrinsecam et transeuntem. ergo etc.

¶ 3o sic. quandocumque aliqua sunt eiusdem rationis. quicquid est per se idem vni eorum: et reliquo: sed potentia volitiua in deo et in creatura sunt eiusdem rationis. ergo quicquid est idem formaliter volitiue in deo et in nobis: sed in nobis non sunt idem formaliter. ergo etc.

¶ 4o sic. Illa sunt necessario distincta: quorum vnum potest cognosci. alio ignorato. sed potentia volitiua divina a multis philosophis fuit cognita. quibus tamen fuit penitus incognita potentia executiua. quia eam negabant. ergo etc.

¶ Contra istas conclusiones instatur 4r. Primo contra primam: et contra rationem cui inititur. Nam si disto organorum arguat distonem potentiarum. cum sensus tactus fit diffusus per totum corpus: et per consequens diuersa organa habeat. erunt distincte potentie

¶ 2a contra motiuum 2a conclusionis sic. potentia intellectiua coniuncta vtitur organo. quia sine fantasmate non intelligit: potentia autem intellectiua separata non vtitur organo. ergo di stinguitur.

¶ 3a contra motiuum tertie conclusionis sic. potentia volitiua quanad actum elicitum in nobis non potest impediri: quantum autem ad actum imparatum potest impediri: ergo distincte potentie.

¶ 4o. quia plura non sunt ponenda sine necessitate: sed voluntas diuina est sus ficiens causa omnium entium sine aliqua alia potentia executiua. ergo etc.

¶ Confirmatur. quia Aug. dicit. quod voluntas diuina est sum ma causa omnium entium.

¶ Ad primum aliquin dicunt. quod vnus neruus vnigeneus est in toto corpore. qui est organum sensus tactus. Si autem dicatur quod caro et omnia aliasunt organum. tunc sensui tactus non repugnat esse in organo illo: et omnia ista habent rationem per se vnius organi: tamen primum dictum videtur probabilius. Quicquid sit non est simile de sensu tactus: et de istis potentiis. quia nulli tactui. vt sic loquar: repugnat esse vbi est alius. sed poten tie executiue repugnat esse in corde: vbi ponitur appeti tus sensitiuus.

¶ Et si dicis. quod ipsamet executiua po tentia potest in aliquibus membris impediri: et in aliquibus non: et tamen non ponitur distincta in eis.

¶ Dico quod potentia executiua non potest totaliter impediri ipsa totaliter non impedita ex primo principio. Sed in proposito hoc contingit: appetitu enim sensitiuo nullatenus impedito: contingit potentiam motiuam totaliter impediri. et per consequens sequitur ex virtute primi principii complexi eas distingui.

¶ Ad 2m dico. quod intellectus bene habet connexionem cum organo in isto statu secundum se: non tamen vtitur orga no. Est enim eius operatio indeterminatissima. sed ipsa imaginatio secundum se vtitur organo: et est sibi immersa. ideo di stinguuntur.

¶ Ad tertium dico. quod illud argumentum confirmat propositum. Impedire enim actum imperatum non est impedire voluntatem: sed est impedire potentiam executiuam: et ideo hec ab illa necessario distinguitur.

¶ Si dicas. secundum philosophos. vltimus finis mouet intelligentiam vt amatum et desideratum: sed intelligentia non fertur super ama tum nisi per voluntatem. Dico quod sicut in nobis potentia motiua mouet pedes propter amatum et desideratum. scilicet propter aliquem locum volitum a volunta te et non a seipsa. ita potentia motiua celum mouet propter amatum et desideratum: non a seipsa: sed a voluntate ipsa.

¶ Ad quartum dico. quod non sufficit voluntas. vt patebit statim.

¶ Sed ad Augu. dico quod creare parti net ad potentiam executiuam motam a voluntate. Isto autem modo deus dicitur creare entia per suam voluntatem. Exemplum in nobis est. quia nos dicimur domini actuum nostrorum. propter voluntatem. non quod voluntas causet omnes actus nostros: sed quia potentia ex quo quens sequitur immpetum et impulsum voluntatis.

¶ Sed hic sunt quatuor difficultates. Prima est. que est necessita s po nendi illam potentiam. cum voluntas in deo sit in finite virtutis: et etiam suo velle videatur omnia sufficienter ponere in esse.

¶ Aliqui volentes ad hoc rationes adducere dicunt. quod quia voluntas prehabet terminum adequatum ad intra in productione spiritussancti: hinc est quod ad extranihil potest amplius producere: et ideo oportet aliam potentiam executiuam ponere.

¶ Aliqui autem considerantes modos oppositos operandi dicunt. quod impossibile est quod eadem potentia modos oppostos operandin habeat: voluntas autem est necessario productiua s. ecilict ergo nihil potest contingenter producere.

¶ Sed iste rationes non cogunt: quia essentia diuina est principium verbi productiuum adequate et naturaliter: et tamen hoc non obstante ipsa est principium spiritussancti: non naturaliter: sed mere libere.

¶ Cogit autem me contradictio. quia scilicet idem esse cognitum et non cognitum non possunt simul stare. Aliud etiam quia voluntas in deo et in creaturis sunt eiusdem rationis: in creaturis autem differt: ergo et in diuinis.

¶ 2a difficultas est. si tanta est distinctio inter potentiam executiuam et volitiuam. sicut inter intellectum et voluntatem.

¶ Dicunt aliqui. quod executiuam esse et factiuam est passio voluntatis. cui etiam competit esse operatiuam. ita quod volunta. ti illa conueniunt scilicet quod sit operatiua: et quod sit factiua. sicut eius passiones et vires.

¶ Et tunc esset dicendum. quod non esset tanta distinctio hoc sicut ibi: quod patet.

¶ Aliter autem potest dici. quod scilicet sunt due potentie. ita quod potentia diuidatur immediate per operatiuam et factiuam. Et sic secundum istum modum dicendi est set dicendum. quod hic est maior distinctio quam ibi. quia intellectus et voluntas cadunt sub altero membro scilicet sub operatiua. quict quid autem cadit sub vno membro cum alio magis conuenicum eo quam cum non cadente sub illo: sed sub opposito: sicut apparet in proposito.

¶ 3a difficultas quia sola voluntas videtur esse principium contingens formaliter. si ergo ponatur executiua distincta a volun tate: ipsa non erit contingens: et sic deus contingenter non ageret ad extra. Dico quod accipiendo potentiam executiuam praecise vt praescinditur a voluntate: sic dico quod nullam contingentiam habet. sed quia ipsa totaliter subest imperio voluntatis: hinc est quod ipsa dicitur contingens: sicut et potentie que sunt in no bis multe. Unde stante actu voluntatis determinato respectu alicuius: oportet potentiam executiuam exequi: vnde tota contingentia praencipaliter et inchoatiue est in voluntate

¶ 4a difficultas quia agens naturale et necessarium agit toto impetuCum ergo secundum predicta. potentia executiua secundum quam deus agit ad extra. ex se fit principium naturale et necessarium: deus ex toto impetu aget: et per consequens aget secundum vltimum sue virtutis. quod est inconueniens.

¶ Dico quod sicut dictum est. actus potentie executiue est sub imperio volitiue. Eodem modo dico quod etiam ab actu potentie volitiue mensuratur. Unde si potentia volitiua moderaret actum suum. oporteret actum potentia executiue etiam moderari. Unde breuiter regulatur potentia ex quecutiua secundum illam scilicet volitiuam. hoc patet euidenter in nobis. Si enim volumus intense currere potentia executiua: eodem modo intense exequitur: si remisse. remisse.

¶ Ad argumentum in contrarium dico. quod deus per voluntatem suam omnia creat. hoc est quod secundum determinationem voluntatis sue et secundum potentiam executiuam sequentem illam determinationem omnia creantur. Et sic patet ad illud.