Quaestio 1

Cum vero incarnatio verbi etc. CIrca distinctionem quartam. Queritur vtrum conceptio virginis actiua respectu verbi fuerit supernaturalis: videtur quod non: quia illud quod ibi spiritus sanctus operatus est: solum supernaturale fuit: sed operatio actiua virginis fuit a beata virgine: non a spi ritu sancto.

¶ Contra. quia Dionysius dicit quod contra legem nature fuit conceptus christus de sanguinibus virginis: sed spiritus naturales sanguinum se habuerunt actiue ad formationem corporis christi de virgine. igitur etc.

¶ hic sunt octo articuli per ordinem declarandi.

¶ Primus est de angelica salutatione.

¶ Secundus de salutationis susceptione.

¶ Tertius de diuine virtutis operatione.

¶ Quartus de virginis cooperatione.

¶ Quintus de christi in virgine haditatione.

¶ Sextus de parturitione.

¶ Septimus de virginis ad christum filium maternitate.

¶ Octauus de christi ad matrem filiatione. primus articulus de angelica salutaEst igitur tione. de qua Tuce. io. c. dicitur. missus est angelus gabriel etc. Et sequitur ingressus angelus ab eam etc.

¶ Sed dubium est de angeli perso nalitate. si gabriel est nomen officii vel persone. Dicunt aliquin quod officii: quia ipse fortitudo dei interpretatur: et est missus ad opus fortissimum et miraculosum a deo etc.

¶ Sed melius creditur quod est nomen persone: sicut est michael et raphael.

¶ Sed dubium est de quoordine.

¶ Dicunt aliqui quod fuit de ordine angelorum vel archangelorum: quia superiores ordines non mittuntur. Sed hoc non valet: quia angelus missus ad Isaiam fuit de ordine seraphin. volauit inquit ad me vnus de seraphin: et in manu eius calculus etc. Ideo non fuit de ordine archangelorum deputatus forte ad custodiam virginis: sed forte ordine seraphin ex priui legio speciali.

¶ Sed dubium est qualiter angelus virgini apparuit. Dicitur autem quod fuit apparitio corporalis mediante corpore assumpto. locutio etiam anteli fuit sensibilis et non intelligibilis. non autem in loco vel plantea communi: sed in penetralibus domus: vbi virgo abscondita laudabat deum et adorabat.

¶ Sed dubium est de tempore: dicit Monauentura quod hora completorii: qua christus fuit in sepulchro.

¶ Alii dicunt quod in medio noctis silentio propter illud verbum sacre scripture: dum medium silentium tenerent omnia et nox etc. quod verbum ad litteram de incarnatio ne verbi dictum est. Sed vtrunque fieri potuit quod angelus ad virginem forte hora completorii veniret: et circa noctis silentium virgo eius dictis assentiret: quia pie creditur quod diu cum ipsa in diuinis colloquiis fuit: eam informando et docendo.

¶ Unde notandum quod decem vicibus idem angelus gabriel propter istius incarnationis mysterium in scriptura apparuit.

¶ Pri mo quidem Danieli reuelando ei quod lapis abscisus sine manibus erat christus.

¶ Secundo Facharie probeato Idanne vbi de conceptione christi aliquid tetigit.

¶ Tertio beate virgini.

¶ Quarto eidem virgi ni interum.

¶ Quinto pastoribus.

¶ Sexto magis.

¶ Septimo ipsi Ioseph in somnis: vt fugeret in egyptum.

¶ Octauo eidem vt rediret in terram iuda.

¶ Nono apostolis in galileam.

¶ Decimo apostolis post christi resurrectionem. est de salutatioSecundus articulus nis susceptionem et quomodo ipsa virgo habuit seipsam in suscipiendo.

¶ Et pri est dubium quid ipsa cogitabat. Dicitur quod mysterium incainationis verbi: quod in salutatione sibi extitit reuelatum.

¶ Sed tunc est dubium quodo turbata est. Dicunt quidam quod etiam sibi cum hoc fuit mysterium passionis filii reuelatum: et propter hoc simul cum cogitatione fuit turbata.

¶ Alii dicunt et melius quod licet mysterium incarnationis fuerit sibi reuelatum: non tamen modus quo virgo pareret: et ideo time bat ne hoc esset vel fieret cum non integritate illibatissime virginitatis sue: malebat enim virgo concipere quam non virgo.

¶ Iccirco de hoc timebat: et forte plus appetiit esse vit go quam verbum concipere sine virginitate. virginitas enim est de numero laudabilium: verbum autem concipere est de numero honorabilium: circa que non est virtus: sed priemium virtutis. primium vero honorabile: sed virtus laudabilis. Sed virtus magis est appetenda quod honor: igitur virtus est magis eligenda quam premium virtutis: quia homo circa virtutem meretur: non autem circa praemium: quia non est in potestate sua.

¶ Sed quid est de virginis obedientia. Obedientia enim secundum philosophos nihil aliud est quam legalis iustitia quae quis bene se habet ad totam legem. Il le vero bene se habet ad totam legem qui est obediens circa oncepta legis diuine: et etiam interdum legis humane: inquantum bonus rex non est aliud quam lex bona.

¶ Si ergo humana praecepta sunt secundum debitam rationem ordinata: aliquis bene se habens erga ipsa: bene se habet ad legem. talis autem vere obediens dicitur.

¶ Sed quid de eius humilitate: qua se vocauit ancillam.

¶ Dicendum quod potior fuit sua virginitate: quia perfectio virtutis attenditur circa excessum sui vitii sibi oppositi circa eandem materiam. Intemperantia vero que est circa delectationes tactus non est maius vitium: propter quod castitas que ad temprantiam reducitur est inferior vtus inter cardinales: sed superbia contra quam militat humilitas est ma ius vitium. Ergo ex isto sumitur quod plus placuit deo ma rie humilitas quam sua virginitas: quia illa virtus laudabilior est: cuius oppositum vitium peius est et detestabilius.

¶ Sed quid de consensu virginis marie. Dicendum quod consensus eius fuit actus credendi diuino oraculo per angelum reuelato: et etiam actus volendi obedire et subiici dispositioni et ordinationi diuine.

¶ Sed dubium est. si consensus eius fuit causa conceptionis verbi.

¶ Dicendum quod sic ex ordinatione divina: sicut effectus essentialiter ordinati dicuntur causa non per quam: sed sine qua: non sicut sacramenta ex ordinatione diuina sunt causa gratie. est de spiritus scieti operatioTertius articulus ne.

¶ Ubi est notandum quod in materiae prime creatione deus praeuidit primo aliquaneius portionem que postea transfunderetur in virginem ad formandum corpus christi: et hoc congruebat: quod ex purissima materia formaretur. Ista autem iam dicta portio materiae primo fuit sub ista parte elementi terre: vnde homo primus de debat formari: et deinceps quando fuit eua formata de costa transfusa est ista portio in mulierem: quia prius ordinata fuerat in costam: et deinceps semper per successionem transfusa est illa portio vel aliquid eius secundum corpulentam substantiam vsque ad parentes marie: et de ipsis in virginem: et de virgine in christum vel in corpus christi.

¶ Sed dubium est si ista transfusio illius materiae fieri potuit naturaliter.

¶ Dicendum quod non: sed per divinum miraculum: quia per consumptionem humidi radicalis infinities potuisset resolui si non fuisset a deo specialiter preseruata.

¶ Primo igitur fuit in virgine diuina virtute sanguinum collectio. et hoc in virginis vtero.

¶ Secundo forme corporis introductio.

¶ Tertio forme sanguinis explilctrio.

¶ Quarto corporis organiza tio.

¶ Quito anime christi infusio: et omnis predicta sunt facta in vno instanti.

¶ Sed tunc est dubium. quia secundum hoc deus fecit contraria in eodem instanti: que simul esse non possunt: quia contraria videntur sanguinum collectio et eorum expulsio.

¶ Dicendum quod licet deus idem corpus non posset mo uere ad formas contrarias absolutas: potest tamen idem corpus mouere ad formas contrarias respectiuas: vel ad contraria. vbi sicut potest facere idem corpus in diuersis locis contrariis. vel quod idem referatur ad diuersa. vnde ille due actio nes non sunt magis contrarie vel incompossibiles quam ipsorum termini. Si ergo deus potest facere idem corpus numero in diuersis locis contrariis: vel distinctis: potest ipsum mouere ad illa: sic autem est in proposito: quia collectio sanguis est motus localis. Iccirco est compossibilis cum expulsione forme sanguinis licet sit expulsio forme absolute. Sed in ductio forme corporis organici non est simul cum illa ex pulsione: quia ambe sunt forme absolute. est de virginis cooporaQuartus articulus tione.

¶ Circa quod introducuntur 4or conclusiones.

¶ Prima est quod in generatione naturali prolis pater non solum se habet in ratione principii actiui. sed etiam pas siui. habet enim se pater actiue respectu prolis: quia habet potentiam generatiuam. habet se etiam passiue: quia nulla proles haberet consubstantialitatem cum patre nisi in se et in sua substantia aliquid transiret de substantia patris et materia eius. Si enim esset solum pater: quia menstrua mulleris transmutaret. tunc sol posset dici pater: eo quod actiue se habet sol intransmutando.

¶ Secunda conclusio quod in gnatione naturali prolis matetur se habet non solum passiue. sed etia actiue. quia potentia vegetatiua. seu vis generatiua in viro et in muliere sunt eiusdem rationis. sed quecumque habent easdem potentias possunt in eosdem effectus illarum potentiarum. igitur etc.

¶ Tertia conclusio. quod pater in generatione se habet actiue principaliter quia eius virtus est intensior et perfectior.

¶ Quarta conclusio. quod mater in administratione materiae principaliter se habet: quia plus de materia administrat et minus sua vis actiua sufficit.

¶ Sed contra praedicta per ordinem instatur.

¶ Primo: quia secundum hoc tantum posset intendi vis actiua matris quod cum sole sine viro poterit concipere: ex quo habent potentias generatiuas eiusdem rationis.

¶ Dicendum quod virtus generatiua mulleris scilicet menstruum non est sufficienter digestum vt sufficiat ad actualitatem posset tamen in tantum intendi quod sufficeret: ex quo est eiusdem rationis cum principio actiuo viri quia si duo homines possunt trahere nauem: in tantum posset virtus vnius intendi quod vnus sufficeret ad trahendum. sic dicendum est de virtute passiua. Sed tunc mater esset respectu prolis pater et tanta esset germanitas et propinquitas eius ad illam quanta esset simul ad vtrumque parentum.

¶ Item 2o: quia secundum hoc totum semen ageret in totum: quia semen viri in semine mulleris et econverso.

¶ Dicendum quod quando facta est seminum commixtio: tunc actiuum viri et mulleris agit in totum passiuum vtriusque.

¶ Item 3o quia maior est germanitas et propinquitas prolis ad matrem quam ad patrem: quia plus de materia administrat. et cum hoc acti ue se habet.

¶ Dicendum quod germanitas attenditur per comperationem ad principia actiua seminum: et quia pater principaliter se habet in hoc vt dictum est. ideo etc. Unde quantumcumque abundaret semen mulleris non sufficeret eo quod est indigestum nisi intenderetur virtus eius actiua. vnde magis sunt digesti spiritus in semine viri ad generandum quam mulleris.

¶ Et iuxta hoc ad propositum introducuntur alie dueonclusiones.

¶ Prima est. quod beata virgo Maria non se habuis totaliter actiue in generatione sue benedicte prolis: vel quod idem est: non causauit eam totaliter in genere cause efficientis. quia alites posset aliqua mater suffice re sine viro ad prolem.

¶ Secunda conclusio. quod bea ta virgo Maria suam benedictam prolem causauit vel generauit totaliter in genere cause materialis: quia ibi nulla alia materia concurrit nisi purissimi sanguines virginis marie. habuit autem beata virgo Maria verum semen: quod est prolis et generationis verum principium actiuuum: non tamen omnino digestum. Sed spiritus sanctus illud semen vel illum sanguinem vltimate digessit: vt sic haberet sufficientes spiritus actiuos ad digerendum.

¶ Sed tunc est dubium: si deus posset face re fetum vel prolem de patre tantum sine matre: sicut fecit econverso in bea ta maria virgine.

¶ Dicendum quod sic supplendo quod deficeret ex parte mulleris: videlicet materiam in qua: seu subiectum recepti uum quod suppleret mediante aliqua creatura valet aere vel aliquo alio huiusmodi

¶ Sed adhuc remanet dubium ad quid beata virgo Maria respectu prolis cooprata est spiritui sancto agenti in principio actiuo.

¶ Dicendum quod ad formam carnis solum non ad transubstantiationem sanguinis vel ad in troductionem organizationis: quia illa tantum a deo fuerunt vt dictum est.

¶ Sed hoc est dubium: quia introductio forme carnis cum sit genero praesupponit alterationem que non precessit secundum predicta.

¶ Dicendum quod non oportet quod praecedat: quia hoc solum verbum est in actione pure naturali que dispositionibus preuiis indiget in agendo. Uerumtamen facta per agens naturale immediate in passum sibi proportionatum potest inducere formam. sic fuit in proposito. igitur etc.

¶ Est tamen notandum quod per divinam potentiam et forte naturaliter aliquo modo posset virgo generare et mulier virgo concipere si tamen esset seminum commixtio sine vtriusque libidine: vel quomodolicet aliter dorminen do. Unde dicit Aristoteles. quod virgo potest in balneo concipere: et aliquando de facto accidit: non tamen virgo posset per naturam parere: quia ibi requritur necessario apertio claustrorum violenta: quae in seminis emissione simplici vel receptione vel conce ptione non necessario requiritur. Sed de communi lege non fit sine fractione integritatis. est de christi habitatio Quintus articulus ne in virgine. Ubi duo vel tria priuilegia fuerunt.

¶ Primum quod christus secundum se totum fuit de substantia matris.

¶ Secundum: quia decem mensibus fuit in vtero matris: quia a medio martii vsque ad finem decembris. et hoc est quod scriptura in persona christi dicit. decem mensibus in vtero matris alitus sum: quia duo tantum menses excluduntur in quibus christus non habitauit in virgine corpora liter scilicet Ianuarius et februarius.

¶ Tertium est quod in vtero matris vere potuit nutriri et augerin sine discretione scilicet vel grauidatione: quod videtur aliquibus multum difficile. est de virginis parturiSextus articulus tione.

¶ Ubi notandum quod christus in matris vtero tantam quantitatem habuit sicut alii pueri communiter: et tunc est dubium quo ex vtero exiens seruare potuit matris virginis integritatem.

¶ Dicendum quod christi corpus in matris vtero vere habuit ordinem partium in to to: et non ordinem partium in loco sicut ipse in hostia habet. ideo non erat ibi distinctio localis: sed solum diffinitiue: et tunc potuit egredi de vtero virginis per claustra sine ipsorum aptione. Nec oportet ibi ponere nouum miraculum quod duo corpora fuerunt in eodem loco localiter: sed vnum corpus fuit diffinitiue in alio.

¶ Sed tunc est dubium si christus sic erat in vtero virginis quomodo ali potuit cum corpi sic existenti actiones naturales non conueniant. quia praesupponunt corpus esse in loco. vide de hoc in 4o li. si potest saluari vel si non relinquatur diuine adminrationi.

¶ Septimum articulus erat de maternitate. 8us articulus de filiatione.