Quaestio 6

Quaestio. vi. SExto quero. Utrum potentia absoluta et potentia ordinata distinguantur. Quod non. quia in diuinis non est nisi vnicus actus volendi. ergo nec nisi vna voluntas.

¶ Con all tra. deus potest multa facere de potentia absoluta: que non potest de potentia ordinata.

¶ hic autem sunt duo principaliter facienda. Primum est inquirere quid est potentia ordinata et absoluta. 2o si ista in deo simpliciter et absolute distinguantur. ad primum quattuor sunt modi dicendi. Quantum Primus est. quod poentia absoluta est potentia executiua diuina simpliciter sumpta quantum ad omnia que potest. Potentia vero ordinata accipitur pro eadem potentia in habitudine ad regulam recte rationis.

¶ Secundus modus dicendi est. quod iste distinguuntur ex parte obiecti in creaturis scilicet vt illa dicatur potentia ordinata quae respicit possibilia solum moraliter. Absoluta autem dicatur illa quae respicit omnia possibilia absolute simpliciter.

¶ Tertius modus dicendi est. quod potentia absoluta est voluntas ante determinationem: vt scilicet considerat in illo signo in quo intelligitur praecedere suam determinatio nem: ipsa autem met vt sequitur determinationem. dicitur poordinata.

¶ 4us modus dicendi est. quod potentia absoluta est voluntas diuina absolute considerata. vt prius. Ordinata autem est ipsamet vt informata perfectione legalis iustitie existentis in potentia diuina. quia solum illud potest de potentia ordinata: quod legibus sue voluntatis est institutum: sicut princeps cum possit multa de facto. sola illa de inure potest quae iustis legibus sunt istituta: et illa dicitur potentia ab istis ordinata. Isti autem sicut variantur in dicendo quid est ista potentia vel illa. ita dicentes consequenter variantur in modo dicendi de distinctione scilicet quomodo sunt idem: et quomodo distinguuntur.

¶ Sed contra istos modos arguo. Contra primum sic. Nam dictum fuit. supra quod voluntas diuina prius habet actum: circa contingentia quam intellectus diuinus feratur in illa. ita quod est prima regula omnium contingentium: sed in creaturis non est sic. quia intellectus noster prius dictat sic faciendum esse secundum conformitatem ad primaregulam antequam voluntas velit. In diuinis autem non est sic. sed totum oppositum.

¶ Contra 2m sic. quia ad potentiam dei ordinatam partinent omnia: que continentur in lege diuina. sed multa sunt in tali lege quae non sunt moralia: sicut non arabis in boue et asino. Certum enim est. quod illud non est morale quantum est ex parte obstenti: et tamen potentia ordinata erat respectu istius.

¶ Contra 3m. Nam in incarnatione verbi aliud est quod deus alicui reuelet incarnationem et quod dissoluat. de potentia autem ordinata non potest dissoluere: et tamen potest de nouo reuelare de potentia ordinata. hoc tamen non obstante: nec vnum: nec aliud vnquam faciet.

¶ Contra 4r. quia tunc deus non posset dispiesa re super his que partinent ad legeme diuinam. sicut furtum est contra legem legalem. et tamen in furto dispensauit in spoliatione egyptiorum.

¶ Ideo videtur mihi dicendum. quod potentia absoluta est diuina potentia executiua quantum ad omnia que sunt in ea virtualiter contenta. Ista tamen vt consequens actum rationis diuine consequentis determinationem voluntatis. vt sic ordinata est.

¶ Ad declarationem autem istius ponuntur quatuo signa. Primum est. in quo voluntas determinat se respectu omnium contingentium que faciet. 2m signum est in quointellectus diuinus cognoscit determinationem volunta tis intuitiue: quia scilicet ipsammet voluntatem cognoscit intui tiue. 3m est. in quo intellectus post determinationem volunta tis regulat potentiam executiuam. non quia sic oportet facere: sed quia voluntas sic ordinauit. 4m est in quo executiuasequitur dictamen intellectus: quicquid autem potentia diuina executiua potest ante illam regulam. dicitur posse de potentia absoluta: secundum autem quod sequitur eam est potentia ordinata. ad 2m scilicet de distinctione istarum poQuantum tentiarum patet quid dicendum est. Nam sic distinguuntur: sicut illa que sic se habent quod vnum omnino est praeter concernentiam quam dicit vnum respectu alicuius. qua non dicit aliud. vt patet de se. Ex hoc enim probatur disto imtellectus et voluntatis. eo quod intellectus aliqua intelligit quae voluntas non vult. Ita et similiter probatur distinctio istarum potentiarum: quia absoluta aliqua potest que ordinata non potest.

¶ Sed contra hoc instatur 4r. Primo sic. quia videtur ex hoc quod nihil sit deo possibile de potentia ordinata nisi illud quod est futurum. sola enim futura sunt a diuina voluntate determin¬ nata: sed illa praecise fiouit intellectus diuinus esse determinnata. ergo potentia ordinata non poterit in aliud.

¶ 2o sic. quia illud quod est necessario malum. non cadit sub aliqua potentia que sit in deo: sed in virtute dei continetur saluatio reproborum et dannatio saluandorum: que necessario sunt mala. ergo respectu istorum non est potentia absoluta.

¶ 3o sic. quia ille potentie videntur coincidere secundum praedicta. Nam potentia absoluta nihil omnino potest nisi preuia determinatione voluntatis diuine: et per consequens scientia intellectus diuini: sed potentia executiua vt comcernens ista est potentia ordinata. ergo sunt idem.

¶ 4o sic. quia omnia que deus nunquam faciet. sunt equaeliter impossibilia quantuad potentiam ordinatam. cum super nullo eorum cadat determinatio voluntatis diuine. nec per consequens scientia intellectus diuini. et sic essent equaliter impossibilia.

¶ Ad primum diceret Pla to: sicut habetur in Thimeo. quia deus nihil posset facere nisi que facit secundum illam potentiam. Unde dicit ibideme. nihil est ortum cuius legitima causa non praecesserit. Tane potest aliter diciquod potentia ordinata potest dupliciter accipi. Vel que actualiter est ordinata. vel que aptitudinaliter vel possit esse ordinata. Ticet enim deus non ordinauerit quod releuet mihi hodic incarnationem: tamen posset oppositum ordinare de potentia absoluta. ergo deus de potentia absoluta multa potest quanon potest de potentia ordinata actualiter: sed tamen nihil potest nisi quod potest de potentia ordinata vel actualiter vel aptitudinaliter.

¶ Ad 2m dico. quod si deus illos effectus non posset. vtpote saluare reprobos et damnare electos. tunc dicendum est set. quod tales effectus non continentur virtualiter in deo vel in diuina potentia plus quam chimera. Sed si continentur. necesse est dicere quod de potentia absoluta deus potest. Et si determinnaret. tunc posset de potentia ordinata.

¶ Ad 3m dico. quod potentia ordinata est precise respectu illorum que volun. tas diuina determinat actualiter: sed respectu eorum qua voluntas diuina determinat potentialiter est ipsa potentia absoluta: ita quod vtraque sequitur voluntatem. vna actualiter. alia potentialiter.

¶ Ad 4m dico. quod forte voluntas diuina magis se determinat ad vnum quam ad aliud. vtpote ad saluandum vniuersum magis quam ad creationem vni us musce. et ratione huius maioris determinationis vnum potest dici impossibilius alio.

¶ Sed hoc sunt aliqua dubia Primum est. si vtraque istarum potentiarum dicit potentiam executiuam penitus indistinctam. quomodo possunt distingui. Potest dici quod potentia ordinata addit quandam habitudinem de terminatam ad potentiam absolutam ab ordinata ratione distingui absolutam et ad prudentiam. Et ideo secundum illa distinguuntur sicut subiectum et passio simul iuncta a subiecto praecise sumpto. quia cum determinatio voluntatis ni hil reale videatur ponere hinc est quod illa habitudo non est realis. Et sic secundum ista dicitur. quod non distinguuntnr nisi ratione.

¶ 2m dubium est. vtrum sit in deo distinguere tertiam potentiam ab istis. potest dici quod sic. sicut videmus quod aliquopotest de potentia ordinata actuali determinatione habita. aliqua de potentia absoluta. aliqua vero de potentia ordinabili. Tnte forte nihil continetur in potentia diuinavirtualiter quin illud sit ordinabile. et sic secunda et non videntur distingui. nisi dicatur quod absoluta potentia dicatur illa vt prescindit ab ordinata. alia autem 3a dicatur absoluta cum illa ordinante.

¶ 3m dubium. si possibile de potentia ordinata potest esse impossibile. et possibile de potentia absoluta potest esse impossibile.

¶ De primo dico quod sic. quia hoc ideo est possibile de potentia ordinata: quia sic determinauit voluntas. voluntas autem posset oppositum determinare. et tunc non eritamplius possibile de potentia ordinata.

¶ De secundo dico quod non. quia possibile de potentia absolutua non est aliud nisi continentia virtua. lis. et habere vim productiuam illorum que sunt omnino necessaria.

¶ 4m dubium est de eo quod dicit Ansel. quod minimum inconueniens est deo impossibile.

¶ Dico quod hoc est verum. quia nullum inconueniens deus determinat: immo eo ipso quod determinat est conueniens. Unde si aliquid esset cui repugnaret determinari a deo sine inconueniente: illud esset censendum impossibile. Unde quicquid potest de potentia ordinata. omne tale est conueniens: et de potentia ordinabili si deum ordinat fit conueniens. Et idem dico de potentia absoluta.

¶ Ad argumentum patet.