Quaestio 1

Quaestio 1. Apostolus naque etc. distinctionem tertiam queritur. Irca vtrum deus sit cognoscibilis a creatura. Et videtur quod non. Id. 1. dicitur. deum nemo vidit vnquam. Omnis autem intellectualis notiltia dicitur visio secundum Augu. de trini. ergo etc.

¶ Contra. christus loquens de notitia patris dicit. Et vidistis eum Ioan. 4o istam quaestionem praemissa vna distinctione Dam. in primo Circa mninarum scilicet quod de deo cognoscere possumus. quia est: et non quid est. ratio autem pretermissionis est pro eo quod nullus potest affirmare esse de aliquo nisi prius concipiat illud. et iste conceptus est: quid est: cum presuppositionatur a. quia est. Et pretermissa illa distinctione quam ponit Dion. de angelica ieiar. quod de deo possumus cognoscere quid non est negatiue. et non quid est affirmatiue. et ratio praetermissionis est. quia omnis conceptus negatiuus qui attribuitur alicui praesupponit affirmationem. alioquin non plus cognosceremus de deo per eius infinitatem et immobilitatem quam de nihilo. Iste enim due distinctiones intelliguntur de conceptu vltimato. diui ne essentie. Istis autem pretermissis ponuntur quatuor distinctiones modernorum. Prima est quod deus non cognocitur a nobis distincte: sed indistincte. 2a est quod cognoscitur a nobis obscure et non clare. 3a quod cognoscitur a nobis in conceptu communi et non proprio. 4a quod cognosotur a nobis in conceptu attributali et non quiditatiuo seuspeciali.

¶ Prima non valet. quia quaecumque ratio formalis habens conceptum simpliciter simplicem necessario si cognoscitur distincte cognoscitur. sed ratio deitatis habet conceptum simpliciter simplicem. ergo non potest cognosci indistincte. sed si cognoscitur distincte cognoscitur.

¶ Praeterea conceptus diffiniti est indistinctus. conceptus diffini nis distinctus. habemus autem per teconceptum diffiniti. quia indistinctum. ergo possumus habere conceptum diffinitionis. probatio consequentie. Omnis cognoscens conceptum subiecti in propositione per se nota potest cognoscenpraedicatum: quia habens conceptum continentem formaliter alium: potest daffere alium. sed conceptus diffiniti continet formaliter conceptum diffinitionis.

¶ Praeterea deus non est diffinibilis. quia sims simplicite. ergo non est sic cognoscibilis.

¶ Secunda etiam non valet. nulla enim notitia scientifica dicitur obscura. sed euidens. sed de deo habemus notitiam scientificam. quia de deo aliquid demonstramus: et per consequens aliquam notitiam euidentem habemus de aliqua propositione. et sic de termininis. quia termini incomplexi vt patet de se non sunt notiores.

¶ Praeterea. quandocumque euidenter cognoscimus aliquid inesse alicui: non habemus de eo solum notitiam obscuram: sed de dieo cognoscimus inesse perfectiones simpliciter. ergo de deo non habemus praecise notitiam obscuram.

¶ 3a non valet: quia diteillo habemus conceptu proprium et certum: non solum communem: de quo habe mus conceptus omnibus aliis ab eo repugnantes: sed multos tales habemus de deo. quia quod est ens infinitum. prima causa et multos tales. ergo etc.

¶ 4a non valet. quia quandocumque intelleetus attribuit aliquid alicui cognoscit illud cui attribuit. sed omnes conceptus attributales deo attribuimus. ergo cognoscimus et pintelligimus deum.

¶ Et praeterea cognoscens passionem vt passio est cognitionem habet aliquam de subiecto vt subiectum est. sunt quatuor ostendenda. primum est. Si sit aliqua raHictio formalis in deo ad quam attingere possum naturaliter. 2m est: que sunt illa quae sunt nobis de deo cognoscibilia. 3m est. quae sunt incognoscibilia. 4m quomodo deue nimus in notitiam diuinorum. Quantum ad prius dicunt aliquin quod non. deus enim a nobis non est cognoscibilis quantum ad aliquio quod sit formaliter in eo naturaliter. sed tantum vt relucet in creaturis. in se autem sicut est subiectum supernaturale ita non potest cognosci nisi supernaturaliter tantum.

¶ Contra istud arguo. 4r. primo sic. quicumque intellectus cognoscit ex vno obiecto aliud necessario cognescit vtrumque. sed ex creatura cognoscimus deum sicut obiectum / ex obiecto secundum te. ergo cognoscimus vtrumque. ergo cognoscimus aliquid quod est formaliter in deo. 2o sic. Deus vt relucet in creatura vel illa entitas ad quam terminatur intellectus noster est creata vel increata. Si dicas quod est entitas creata. ergo tantum creatura cognoscitur. Si increata habetur propositum.

¶ Confirmatur. et ontedo illud non esse ens creatum: sed increatum. quia intellectus habens conceptum cui attribuit incompossibilia enti creato. non habet illum conceptum de ente creato. sed conceptui quem habemus de deo aftribuimus multa repugnantia toti enti creato. quia infinitatem et primitatem. ergo etc. 3o sic. Nulla propositio vera potest formari de eo quod includit incompossibila contradictoria. sed si cognitio tantum terminatur ad creaturam. et omnis talis entitas termnaturas intellectum nostrm esset formaliter in creatura. omnes propositiones in quibus ponuntur pro subiecto ens primum. ens necessarium. ens infinitum erunt false et contradictionem includentes. Nam veritas propositionis in supponit terminos. termini autem istarum propositionum habent inter se repugnantiam. creatura enim omnis habet oppositas conditiones

¶ Confirmat enim conclusione istarum rationum magitus. Primo sic. Quandocumque sunt aliqui ordines essentialiter ordinati secundum magis nobile et minus nobile ordo nobilior perfectius respicit primum illius ordins quam ordo ignobilior. sed ordo attingentie et ordo dependentie sunt taliter ordinati. quia ordo attingentie per operationem est nobilior quam ordo dependentie. patet quia per attingentiam beatificamur: cum ergo ordo minus nobilis terminetur ad illud quod formaliter est in prim scilicet in deo et ordo magis nobilis scilicet attingentie terminabitur ad deum immediate: vel ad aliquid quod est formaliter in deo. 4o sic. Nullum obiectum potest esse obiectum fruitionis ordinate nisi illud sit deus vel formaliter in dieo. sed illo eodem quod intelligimus de deo ordinate fruimur. ergo illud saltem formaliter est in deo. Nam magnum inconueniens videtur esse quod nos ponamus nihil cognosci naturaliter in via: quo fruipossimus.

¶ Ex istis apparet euidenter quod aliqualis distictioex natura rei est inter perfectiones diuias: et hic ostendo sic. Idem non potest esse cognitum per naturam: et incognitum per naturam: sed aliquas perfectiones diuinas per naturam cognoscimus: constat autem quod nin omnes: ergo aliqua distinctio ex natuam rei est inter eas. 2o sic. Inte lectus ex puris naturalibus saltem generaliter potest cognoscere dependentiam creature ad deum. sed omnis cognoscens relationem: cogniscit terminum illius relationis. Tunc arguo. aut dependentia illa cognita terminatur ad omnia: quae sunt in deo: et sic omnia erun cognita: aut ad nihil: et tunc non dependebit a dideo. aut ad aliquam perfectionem sic. et ad aliquam non. Tunc sic. Impossibile est quod si aliqua sint omnibus modis idem: vnum illorum terminare relationem aliquam: et reliquum non. ergo inter ista est aliqua distinctio vel non identitas 42m quaesitum est sciendum quod cum diuina essentia non posCire a sit a nobis cognosci sub ratione propria et quiditati ua. concipimus tamen de deo perfectiones secundum quadruplicem diuisionem collocatas. primo quidem: quia non solum positiuas: sed etiam priuati uas. sicut immortalitatem et similia. 2o non solum absolutas quae lis est infinitas: sed etiam relatiuas qualis est causalitas. quae quidem non est respectus formalis: sed fundamentalis. 3o non solum primarias quales sunt intellectus et voluntas: sed etiam secundarias: vt est intelligere et velle. 4o non solum communes sibi et creaturis: sed cut sapia et bonitas: sed etiam proprias passiones. sicut eterntas et necessaritas.

¶ Sed tunc oritur difficultas quia cum omnia illa intellectus alicui attribuat: oportet illud praeintelligere. cum intellectus numquam attribuat aliquid alicui: quin illud prius cognoscat. Idci co dico quod oportet habere prius aliquem conceptum quiditatiuum: cum omnia ista attribuantur sibi. sicut fundamento. Ad intelligendum tamen quem conceptum quiditatiuum de deo habemus est sciendum quod in creaturis quatuor conceptus quiditatiuos habemus de re. Primus est transcendentis. sicut conceptus entis. 2us est conceptus generi generalissimi. 3o est conceptus generis subalterni. 4us est conceptus speciei specialissime. Simili modo habemus de deo quatuor conceptus quiditatiuos. primo enim concipimus quod est ens. et iste conceptus se habet per modum trascendentis. 2o concipimus quod est substantia. et iste se habet per modum generis generalissimi. 3 quod est spiritus et iste se habet ad modum generis subalterni. spiritus. enim est quid inferius ad substantiam. 4m conceptum. qui est specificus habere non possumus: quia ratio propria deitatis a nobis non potest attingi. si enim specificas differentias creatura rum non possumus cognoscere: multo minus rationem propriam deitatis. Intelligendum tamen vlterius quod secundum istos quatuor conceptus quiditatiuos habitos de deo demonstramus de deo 4or gna passionum. Per ens quod sit bonus. per substantiam quod sit subsistens vel pera. per spicitum quod sit incorporeus. per 4mr autem nullam possumus demonstrare cum fit ignotus.

¶ Sed tent occurrunt duo du bia. primum est cum infinitas et necessaritas sint passiones consequentes istum 4m conceptum scilicet specificum. quomodo de deo possumus cognoscenipsas cum istum conceptus non possimus habere. Dinco quod huiusmo passio nes non sunt note propter quid: sed quia. et ita potest cognosci quod tale subiectum subiicitur. quia talis passio praedicatur.

¶ Sed tunc stat do bium: quia viuina essentia secundum propriam rationem est subiectum earum. et per consequens attribuens illas sibi cognoscit illud. cui attribuit Posset dici ad hoc quod intellectus noster non intelligit ista subiecto in esse per modum passionum: sed aduenire alicui communi per modum differentiarum sicut si cognosceremus animal et non rationale. cognoscendo risibile non cognosceremus nisi sicut quoddam determinans animal. Eodem modo nihil praecognoscimus infinitati: quod sit eius subiectum nisi arguitiue. de quo modo non loqu: sed tamntummod cognoscimus ipsam infinitatem addi spiritui. et sic fit vnum. cui cetera attribuimus.

¶ Ex istis omnibus potest euidenter patere quem conceptum habemus de deo: et quis est perfectior conceptus. quia spiritus infinitus vel ens infinitum sicut. supri dictum est.

¶ 2m dubium est. quia dictum est nunc quod istos conceptus quiditatiuos habemus de deo. dictum autem fuit. supra quod nihil quiditatiuum cognosceremus de diuina essentia.

¶ Dico sicut sepe dictum est. quod accipio hoc quiditatiuum non proprie. sed reductiue eo modo quo dicimus quod genus quiditatiue praedicatur de differentia: non proprie: sed per reductionem. Eo modo dicimus quod predicatur ens et substantia et spiritus: et omnia superiora: et non aliter. 3m apparet quae sunt nobis incognoscibilia scilicet Circa ratio deitatis propria et eius passiones. vt sunt eius: ilec a posteriori. et quia eas cognoscimus saltem aliquas.

¶ Sed es sciem quod aliquo dicere voluerunt quod de deo possumus habere conceptum quiditatiuum proprie dictum. Nam conceptus quiditatiuus est prior aliis. conceptus autem posteriores praesupponunt priores. multos autem posteriores habemus. ergo et priorem scilicet quiditatiuum.

¶ Sed contra hoc arguitur tripliciter. per sic. De nullo simpliciter simplici potest haberi nisi conceptus proprius et adequatus. sed superius ostensum est. quod diuina essentia est simpliciter simpliciter ergo non potest haberi nisi conceptus proprius. iste non habetur. ergo etc.

¶ 2 sic de nullo primo diuerso potest haberi conceptus qui non sit indenquod ipsum. sed essentia diuina est primo diuersa ab aliis ergo etc.

¶ 3o sic. Quod dicitur in quid de aliquo est prius ordine essentiali illo. non enim possumus imaginari quod aliquid dicatur in quid de aliquo vel quiditatiue quin sit pars eius essentialis. pars autem essentialis est prior toto essentialiter: sed nihil necaliqua ratio formalis est prior deitate. ergo sibi repugnat habere conceptum quiditatiuum alium a suo proprio adequit. ato.

¶ Sed contracognoscens posteriorem conceptum essentialiter cognoscit prio rem: ex quo cognoscit illum esse posteriorem: quia poste. rius vt posterius non potest cognosci sine priori. sed multos conceptus posteriores habemus. ergo etc.

¶ Responideo et dico quod cognoscens posterius inquantum posterius est bene cognoscit prius. sed nego. sic intelligendo: mui norem. non enim est notus ordo rationum formalium ad diuina essentiam naturaliter: nisi indistincte et confuse. quartum sciendum est. quod Dion. docet quat. Circa tuor vias deueniendi in cognitionem de semper viam causalitatis effectiue. per viam finis. per viam eminentie: et per viam remotionis.

¶ Sed est sciendum quod 4or modis deuenimus in cognitionem alicuius. aut immediate per seipsum. sicut actum intelligendi experimur per seipsum nos cognoscem. aut per specie propriam sicut quiditates rerum sensibilium. quarum species imprimuntur in anima. vt docet Aug. 12. de tri. aut arguitiue per rationem cognoscendi. sicut per speciem accidentium / argumentamur substantiam. Aut arguitiue per obiectum cognitum. sicut arguimus per actum intelligendi cognitum nobis inesse potentiam intellectiuam. per modo a nobis deus pro statu isto non cognoscitur. quia ista vt. supra patuit est notitia intuitiua. Nec 2o modo de commni lege. quia speciem nullam habemus naturaliter nisi a sensibus causatam a sensibus autem non imprimiter nobis aliqua species quae sic posset deum repraesentare. sed 3o modo quia per actum cognoscendi arguimus potentiam. et per potentiam arguimus essentiam. et per istam cognoscimus veram existentiam. et isto modo incipit et procedit illa via tam efficientis quam finis secundum Dion. 4o modo est cognoscimus. quia per quiditates vel species sensibiles cognoscimus substantiam corporalem et per istam spiritualem. et sic summam vel primam causam. Tenent ergo vie Dion. per istos duos vltimos modos. quia quando aliquod causatum cognoscimus quaerimus de causa efficiente et finali vsque ad primam in vtroque genere. Similiter secundum viam eminentie quia videmus has res deficientes: ideo arguimus aliquod indeficiens.

¶ Ex ista sequitur via remotionis. quia prius efficiens et vltimus finis eminens est. Ideo ab eo remouemus omnes imperfectiones.

¶ Sed quis istorum modorum Dion. est prior simpliciter: dicit doctor quod via efficientie. quia enim videmus aliquid moueri et causari arguimus primum. et in isto fundatur via finis. numquam enim finis cognosceretur nisi per effectum efficientis. et in istis fundatur via eminentie: quia finis necessario nobilior est his quae sunt ad finem: et sic arguimus ipsum esse nobilissimum. Et exinde amouemus ab eo omnem imperfectionem.

¶ Sed hic occurrit difficultas. quia per istum modum possumus arguere diuinam essentiam inferendo quod omnes conceptus quos de deo habemus alicui primo attribuimus tamquam radicali fundamento. potest dici quod cognoscitur sub ratione primi fundamenti coniugendo rationem praemitatis cum fundamento: et per istam circumloquimur divinam essentiam.

¶ Sed contra. quia eque argumentamur rationem fundamentalitatis et praemitatis inesse alicui. sicut de aliis rationibus formalibus attributalibus Et sic semper attribuendo et arguitiue procedendo procedemus in infinitum. Aut deueninemus ad illud quod in se est prius. et illud est deitas. posset aliquis dicere quod rationem propriam diuine essentie arguitiue possumus cognoscere: et etiam cuiuslibet creature multo magis. Ad auctoritatem in principio dico quod loquitur de notitia intuitiua.