¶ hic procedendum est sicut in praecedenti. q. per de potentia. secundo de actu. ad primum supposita applicatione praeQuantum dicte distinctionis de voluntate a intellectum.

¶ Dinco conformiter quatuor conclusiones per ordinem: sed illa quatuor membra distinctionis.

¶ Prima est quod deum pater generat filium intellectu praecedente: probatur. quia essentialia ocedunt notionalia: quia natura perfecta incipit a perfectior. bus: essentialia sunt perfectiora notionalibus sed in tellectus essentialis est. productio vero notionalis. ergo etc.

¶ 2a conclusio est. quod intellectu concomitante: quia intellectus et gene ratio sunt coeterna: et per consequens vnum aliud concomitatur.

¶ 3a conclusio est. quod non intellectu consequente: quia nullo ordine potentia intellectiua sequitur actum generandi simpliciter: licet cum determinatione sic.

¶ 4a est. quod generat ipsum intellectu eliciente: quia secundum Aug. verbum numquam est nisi a dicente: sed nulla alia potentio in deo est dictiua nisi intellectus. ergo intellectus elicit verbum. Sed sunt aliquae difficultates. Prima est. Utrum omnes perfectiones quae sunt in intellectui formaliter concurrant ad producendum verbum: videtur quod sic: quia intellectus perfectus multis virtutibus in nobis simils cum omnibus elicit actum. ergo et in deo. Sunt autem ibi sapina: scientia: ars et prudentia.

¶ Dico quod sola sapia concurrit elicitiue in productione verbi. Ratio huius est: quia omnis perfectio habitualis cooberatur sue potentie ad actum dcic obiecto: qui scilicet actus est de tali obiecto. verbum autem diuinum est de diuina essentia. respectu cuius est vera sapina. ergo sapinia concurrit. Scientia autem non concurrit: quia verbum non est illius obiecti: respectu cuius est scientia: quia scientia est proprie de creaturis. Nec prudentia: quia est de contingentibus. Nec ars. quia est de factibilibus. ergo sola sapina.

¶ Contra. Aug. dicit. quod filius est ars patris plena omnium rationum viuentium. Et similiter dicit: quod verbum est scientia de scientia: et consilium de consilio. Et sic penter per modum artis procedere et scientiae et prudentie.

¶ Praeterea. Augustins 9. de tri. dicit. quod verbum procedit de omnibus que sunt in memoria patris: sunt autem in memoria isti habitus. ergo etc.

¶ Ad primum dico. quod verbum est ars et scientia et consilium identice et appropriate: quia per modum intellectus.

¶ Ad 2m dico. quod ad me moriam vt memoria est nihil partinet nisi diuinus intellectus in ratione actiui et obiectum: sapia autem quasi per modum habitus perficietis: alia autem magis partinent ad intelligentiam quam ad memo riam.

¶ 2a difficultas est si ex parte obiecti concurrant ad productionem verbi perfectiones essentiales: quae se tenent ex parte essentie: sicut in finitas necessitas et talia. Dico quod sola essentia concurrit inratione principii elicitiui. Alia autem sunt que non concurrunt isto modo: sed vt conditiones agentes: sicut heceitas in homine generante est solum conditio agentis: et isto modo con currunt necessitas et infinitas: et huiusmodi: et non alio modo. ad 2m praencipale scilicet de actu intelligenQuantum di inducuntur quatuor conclusiones conformes aliis de intellectu.

¶ Prima est quod pater producit filium intellectione praecedente: quia intellectio est essentialis: productio notionalis.

¶ 2a est. quod producit intellectione concomitante: quia sunt coeterna.

¶ 3a est. quod non producit intellectione subsequente: quia nullo ordine intellectio productionem sequitur.

¶ 4a est. quod non intellectione eliciente. Et hoc probo 4r Primo. quia intellectio est finis: et per consequens non vlterioris termini productiua. 2o eadem intellectione omnia intelligunt sicut eadem volitione omnia diliguntur. sed volitio non est productiua. ergo etc. 3o. quia non partinet ad memoriam. 4o quia af propriatur filio.

¶ Sed contra instatur 4r. primo sic. non videtur quod actus intelligendi possit precedere actum generandi: quia actio suppositi semper praesupponit suppositum cuius est. sed intellectio est operatio patris. ergo praesupponit patrem: et per consequens paternitatem.

¶ 2o sic. eadem intellectio est respectu essentie et respectu verbi: secundum Aug. 19. de trini. sed actio intel ligendi verbum non videtur posse precedere verbum. vt intelligit ver bum: plusquam potest precedere essentiam: vt intelligit eam.

¶ Tertio sic. Omnis cognitio visiua est tantum existentis. nam quod non est videri non potest. ergo si intellectio preceditqunbum cognosceret verbum anteque sit. quod est impossibile.

¶ 4o sic. sicut supra fuit declaratum. cognitio intuitiua est existent / vt existens est. et ita in illo priori qui intelligit verbum non existens: vel non erit cognitio intuitiua: vel erit intuitiua non exissunt

¶ Ad primum dico. quod operationes elicite in supposito a ratione formali non possunt illam percedere sicut ratiocinari hominis que est ab anima non potest praecedere animam rationalem. sed operatio elicita a principio fundamentali potest praecedere suppositum constitutum: sicut corpus mortuum immutat sensum: quia videtur et tangitur. et sic de aliis. Si autem infundatur sibi anima: ista operatio prece dit suppositum. Sic in proposito actus intelligendi¬ elicitur ab essentia: vt a principio fundamentali: et ideo potest praecedere suppositum.

¶ Ad 2m: concedo quod est idem. actus intelligendi: habens tamen duo obstantia ordinata scilicet essentiam: vt primarium obiectum. et verbum vt secundarium. prius ergo secundum ordinem aliquem terminatur ad essentiam quam ad proprietatem. Non requiritur autem quod actus praesupponat obiectum secundarium: licet necessario preexigat obiectum primarium.

¶ Ad 3m et ad 4m simul: quia quae si idem sunt: dicitur quod aliquid potest videri et cognosci intuitiue dato quod non existat: sicut in repraesentatiuo supereminente. sicut futura contingentia repraesentantur quae non sunt. De hoc alias

¶ Difficultas ergo est: quomodo notitia quae cognoscitur verbum est intuitiua. Si dicatur quod est intuitiua. essentie: non vt verbi.

¶ Sed contra difficultas est de cognitione verbi vt verbum est: que videtur intuitiua.

¶ Ad cuius euidentiam notandum. quod duo assignantur ordinata ex parte obstecti: et duo ex parte operantis. Ex parte obiecti assignatur essentia. quae primo terminat in per signo: vt obiectum primum: assignatur autem in 2o signo proprietas siue generatio vt obiectum secundarium. Ex parte autem operantis sunt alia duo. Primo est enim actus intelligendi. 2o actus producendi.

¶ Istis autem suppositis potest sic declarari propositum: quandocumque duo ordines: ita se habent quod vniformiter currunt: et primum vnius est simul cum primo alterius: videtur quod 2m est similis cum 2o: sed ordo actus intelligendi ad productionem ex parte operantis: et ex parte obiecti ordo essentie et proprietatis ita se habent: vniformiter enim currere videntur et primum vnius est simul cum primo alterius: videtur quod 2m erit simul cum secundo sed actus intelligendi et essentia: vt obiectum simul sunt. ergo secundum erit cum secundo scilicet actus producendi: et ipsemet filius in ratione obiecti erunt simul.

¶ Sed adhuc remanet difficultas: punctus enim difficultatis in ista quaestione non est. vtrum pater prius intelligat essentiam quam producit filium: sed est. Utrum pater intelligat filium: et preintelligens filium producat ipsum.

¶ Dico. quod pater prius non intelligit filium quam ipsum produ cat: quia sic intelligeret patrem anteque esset pater: quia per generationem constituitur pater: sed bene concedo quod pater prius origine filium intelligit quam filius producatur: quia pater habet a se filium cognoscere: et ideo cognitio filii inest patri ordine originis antequam filius producatur: quia solum producitur in secundo signo originis: quia produ citur ab alio et non a se: et hoc est esse posterius.

¶ Sed si dicatur: tunc redit difficultaes apparenter sic. Tu ponis quod priprecedit verbum pro aliquo signo: et pro illo signo non est verbum. sed pro illo signo cognitio patris est intuitiua: et sic ipsa erit non existentis.

¶ hic est intelligendum quod duo genera signorum sunt. Quedam sunt permanentia et quedam successiua. Successiua sicut est prius et poste. rius in tempore: et in istis est regula generalis: cum prius est posterius non est. Permanentia autem sunt sicut prius et poste. rius in ordine perfectionis vel situationis: sicut dicimus quod sol est prior luna: quia perfectior: similiter saturnus est prior sole: quia in situ priori et eminentiori. Prima dicuntur successiua. quia non permanent simul. 2a autem dicuntur perma nentia: quia simul permanent et existunt. In istis autem signis suecessiuis vltra hoc quod quando vnum est: alterum non est: habent aliud quod quando vnum est scilicet prius: posterius nec simpliciter: nec serndquid est: nisi in potentia. In aliis autem permanentibus quandocum que vnum est aliud simpliciter est: sed tamen secundum quid non est. quia scilicet non pro eodem signo: sicut quando celum empireum est. tunc firmamentum est: sed non est pro eodem signo perfectionis Eodem modo dico in proposito: pater precedit filium pro tali signo permanente: prius enim et posterius originis sunt parmanentia: et ideo quandocumque pater est: filius simpliciter est. et tamen non est pro illo signo: quod est non esse secundum quid: filium. enim esse pro primo signo originis: nihil aliud est quam filiu esse a se. filium autem esse a se est filium non esse ab alio: et sic esse fili um et non esse filium.

¶ Tunc ad argumentum. quod non est non potest videri. concedo quod simpliciter non est non potest vide¬ ti: filius non est quando pater est. Dico quod ista est falsa. quia semper silius est quando pater est simpliciter: sed tamen non est pro illo signo.

¶ Tu dices. hoc sufficit ad impediendum: quia si non est pro illo signo pro quo intelligitur: tunc impedietur ratio notitie intuitiue.

¶ Dico quod sufficit ad notitiam intuitiuam quod obiectum habeat esse simpliciter quando notitia est: sed non requritur quod habeat esse quo ad omnem conditionem.

¶ Exemplum manifestu: actus intelligendi qui albedo intuitiue coguoscitur prior est ordine nobilitatis et perfectionis ipso obiecto scilicet albedine: quia accidens spirituale: illud autem corporale.

¶ Ex hoc arguo sicut tu: obiectum notitie intuitiue est pro quocumque signo notitia est: sed notitia est prius perfectione quam tale obiectum: ergo pro illo priori obiectum est: sed albedinem esse pro illo signo pro quo est intellectio: est eam esse eque perfectam: sicut intellectio est: quae sunt contradictoria. hoc autem no se quitur ex hoc quod notitia est prior perfectione quam albedo: ergo exalio scilicet quod pro quocunque signo notitia est: obiectum est: ergo etc.

¶ Dico ergo. quod patrem esse priorem filio origine: est patrem esse a se. et filium non esse a se: licet ergo semper quando pater est filius simpliciter est. et hoc sufficit ad intuitiuam notitiam: tamen filius non est pro quocumque signo: pro quo pater est: quia non est a se.

¶ Ad auctoritatem in principio dico. quod Aug. accipit memoriam fecundam quae est principium verbi propotentia intellectiua cum obiecto aut specie intelligibili. Intelligentiam autem potentiam intellectiuam cum actu.

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 2