Quaestio 5

Quaestio. v predictam distinctionem adhuc Irc quero 4or quaestiones.

¶ Prima quoes est. Utrum sint quattuor spere elementorum. Et videtur quod non. quia Gen. primo. ca. non nomi natur nisi terra et aqua.

¶ Contra. Dauid innuitando creaturas interserit ignem: et aquampreintelligere secundum philosophos et sanctos hic oportet quod in vniuerso sunt. 14. spere Prima est celi empyrei immobilis. 2a celi cristallini quid est primum mobile. 3a est firmamenti. 4a est saturni. 5a est iouis. 6a martis. 3a solis. 5a veneris. 5a mercurii. id lune. a ignis. 2a aeris. 13a aque. 14a terre.

¶ Sed hic est dif. quare caelum empyreum dicitur sic:

¶ Dicendum quod dicitur a pir: quod est ignis: quia fulget sicut ignis: immo incomparabi liter plus.

¶ 2a difficultas de celo cristallino.

¶ Dico quod est non quod sit de nam cristalli. sed quia ita clarum est ad modum cristalli.

¶ 3a difficultas de firmameto. Dicitur quod sic dicitur: non eo quod solidum. quia etiam alia sunt huiusmodi. sed sic dicitur propter opacitatem. Alia enim vel sunt lucida vel peruia.

¶ 4a difficultas de spera saturni.

¶ Dicitur quod est planeta maliuolus: siccus et melacholicus: et sic dicitur nomine cuiusdam qui sic vocatus fuit.

¶ 5a difficultas de inoue. dicitur quod est beniuolus calidus et humidus: et fuit filius saturni.

¶ 6a difficultas de spera martis

¶ Dicitur quod est roboratiuus cordis. et ideo dictus esta marte illo.

¶ a difficultas de sole.

¶ Dicitur quod est pater omnium rerum.

¶ 5a difficultas de venere.

¶ Sciendum est quod est beniuelus in calore et humore: et generatiuus amicitie. Et dicitur est hesperus nobilissimum corpus inter stellas praeter solem.

¶ Nona difficultas de mercurio.

¶ Dicitur quod est humidus.

¶ Decima di. de luna.

¶ Dicitur quod est maliuolus planeta. sed variatur eius effectus: quia multum discurrit in godiaco.

¶ Undecima difficultas de igne: que necessaritas compellit ignem positionem in spera. non apparet ratio.

¶ Sed per influentiam corporum celestium potest saluari. vnde quia leuia ascenedunt sursum. ideo ponitur ibi aliquod corpus actiuum: et in hoc concordant sancti et philosophi.

¶ Duodecima difficultas. de spera aeris. dicitur quod excedit in quantitate decupla ignis aerem: quia positio materiae in eis fuit equalis: raritas autem in decuplo.

¶ Tredecima difficultas de aqua: quomodo non circuit terram cum debeat esse sperica.

¶ Dicitur quod naturaliter ita esset: sed propter habitationem animalium deus dixit. Congregentur aque omnes in vnum locum etc.

¶ Decimaquarta difficultas de terra que est immobilis: cum ignis et alia sint mobilia.

¶ Dicit tamen quidam doctor quod si terra moueretur et caelum quid sceret: quod hoc esset melior dispositio. Sed hoc impugnatur propter diuersitatem motuum in celo que non possent salua ri. Sunt autem due qualitates actiue scilicet frigiditas et caliditas: et due passiue scilicet siccitas et humiditas.

¶ Sed sunne per se passiones elistentorum:

¶ Dico quod non: quia frigiditas separatur ab aqua: sunt tamen conuertibiles.

¶ Alia difficultas cum maior sit siccitas terre quam ignis. quare non magis desiccat: et eodem modo de humiditate aeris.

¶ Dico quod hoc est: quia caliditas et frigiditas sunt qualitates actiue. ignis autem est primo calidus: siccitas de se non est qualitas actiua.

¶ Alia difficultas quando aqua diuiditur redit ad spericitatem. Dico quod hoc attestatur fini eius materiali.

¶ Alia difficultas quare ignis habet figuram pyramidalem. Dicitur quod hoc est: quia appetit esse sursum. ideo habet talem figuram quandiu mouetur: sed quando est in loco suo in magna quantitate habet tantum figuran spericam.

¶ Sed quid de flamma: est ne purum eltentum. Dicitur quod vapor et flamma sunt corpora mixta. In sola autem sper est inuenire purum elistentum.

¶ Alia difficultas. quare non vide tur: et dicitur quod est dyaphanum magis quam aer: in aliena autem mtam terminatur et videtur.

¶ Alia difficultas. quare in suis finibus non se consumunt. Dicitur quod habent qualitates: ita remissas in extremitatibus quod non corrumpunt sed

¶ Sed est ne dare antipodas: certum est de possibiliquod deus posset facere: sed de facto non est: quia scriptura nihil de hoc dicit. Sed si esset dare plures mundos esset ne sicut Aristo. dicit. Quod terra vnius moueretur ad terram alterius vel ad centrum eius. Dicitur quod non: quia in alio mundo esset sufficienter quietata. ideo non appeteret aliud

¶ Alia difficultas. si deus creauit animalia que sunt inquolibet elemento de natura illius elementi. Dico quod animaliterrestria de terra. aues tamen et pisces de ma aque

¶ Alia difficultas. Si ignis est corpus rarissimum. Dicitur quod sic. quia inter simplicia est maxime rarum. vnde et videmus quod de modico corpore fumus egrediter quasi in improportionabili quantitate.

¶ Alia difficultas. si ignis posset naturaliter perpetuari alicui intrinsecus. Dico quod sic. quia nulla forma incompossibilis posset introduci. que enim esset: non forma mixti: quia illud esset depraessius et densius igne et sic condensando esset ibi vacuum. Sed quid dicemus quando vinum in vase corrumpitur et est rarius alio corpore mixto. si introducitur mixtum rarius: tunc duo corpora essent in eodem loco. si depressius habetur vacuum. Potest autem dici quod sint corpora porosa et fit euaporatio substantialis. Sed potest ne dari vacuum naturaliter. videtur quod sic. accipiantur duo corpora plana coniugantur quando eleuantur: vel oportet implere aere: vel est vacuum: et quia aer non potest ingredi nisi in tenpore: et in illo est vacuum.

¶ hic dicitur quod non est dare talia duo corpora contigua inter que non sit aer: et iste aer rarefit successiue: sicut illud mouetur successiue.

¶ Sed contra. vltra decuplam proportionem non potest rarefieri aer. ponatur ergo tanta latitudo eorum quod requiratur vltra decuplam propositotum tionem: et sic non poterit fieri tanta rarefactio nisi dicatur quod illa corpora sint porosa per que aer ingrediter. non apparet solutio.

¶ Sed quare deus fecit illa corpora sperice figure.

¶ Rsonsisio. primo: quia figura sperica est simplicissima. alie autem constant ex pluribus superficiebus: sicut quadratus est ex sex superficiebus.

¶ Secundo: quia est figura capacissima. similiter equalissima: quia linee ducte a centro ad circunferentiam sunt equales. similiter integerrima: quia nunquam potest diuidi in speras. et ideo figura perfectissima est sperica propter istas quattuor prerogatiuas.