Quaestio 8

Questio. viii. OCtauo queritur. vtrum deus possit supplere vicem cuiuscumque causa ecunde efficientis. causando totaliter illum effectumQuod non. quia deus actum mentiendi potest causare me diante causa secunda. cum concurrat cum ipsa: et tamen immediate per se mentiri non potest. Unde Numeri. 23. non est deus quasi homo vt mentiatur.

¶ Contra. Iob. 42. Scio consequene inquit Iob. quod omnia potes. ergo etc. sminia omnium doctor quod quichic est communis quid potest dus facere me diante causa secunda in genere causare efficientis. potest immediate per se quia est causa prima et perfectissima.

¶ Sed tamen ista regula de claratur 4r. Primo sic. quicquid continet continens continet et comtentum: sed deus continet virtualiter omnem causam secundam. ergo continet omnem effectum in ea contentum: sed omne continens aliquid virtualiter. potest illud causare. ergo deus potest illud causare.

¶ 2o sic. omne illud quod nullam imperfectionem dicit: potest deo attribui: sed causalitas effectiua nullam imperfectionem dicit nec ponit in creatura. ergo potest deo attribui.

¶ 3o sic. Nam si deo repugnaret causalitas totalis respectu omnium effectuum. hoc potissime esset in effectibus insimis. respectu quorum non videtur esse magne nobilitatis causatio: et tamen hoc non obstante in entibus imperfectissimis: qualis est prima materia. deus est totalis causa. ergo etc.

¶ 4o sic. nam si totalis causatio alicuius effectus esset imperfectionis. multo magis partialis causatio esset imperfectionis. quia respectu eiusdem totale est melius quam partiale: cum ergo deus partialiter causet omnem effectum vt patuit. ergo etc.

¶ Sed contra hanc regulam instatur 4r. Primo sic. quia similitudo dependet a termino essentialiter. Constat autem quod illa dependentia non est ad causam intrinsecam. ergo ad extrinsecam. non videtur autem nisi effectiua. et tamen deus non potest facere respectum sine termino.

¶ 2o sic. nam deus actum liberum potest causare mediante voluntate: et tamen si ne voluntate impossibile est. quia si eum sine voluntate causaret: iam non esset liber.

¶ 3o sic. quia mediante obiecto potest causare notitiam intuitiuam de obiecto. et tamen sine eo non potest. nam tunc videretur quod non est. quod tamen est impossibile.

¶ 4o sic. quia mediante causa secunda deus potest facere quod effectus causare naturalis sit effectus naturalis: et tamen sine causa secunda hoc non potest.

¶ hec autem confirmantur quadruplici exemplo. Primo. quia mediante sole causat radium ille autem respectus quo radius dependet a sole est generari eius. si ergo regula est vera: sicut habet generari mediante sole: ita sine sole.

¶ 2o quia deus mediante Adam fecit cavn filium suum. ergo sine Adam potuis set fieri cavn filius. Tunc quaero cuius. non dei. nec Ade. quia non erat nec Abel. ergo nullius. et per consequens non esset filius. quia alicuius fuisset.

¶ 3o. quia deus videtur median te sole producere radium generatum. ergo si sine sole poterit. tunc quaro a quo erit generatus. non a deo: quia deus nihil ge nerat ad extra. nec ab aliquo alio. vt patet. ergo etc.

¶ 4o quia licet deus actum intelligendi possit causare sine quocumque alio: non tamen verbum: et tamen mediante memoria eum potest causare. ergo etc. Eodem modo arguitur de amore spirato sicut de verbo.

¶ Ad primum dico. quod si dependentia illa qua dependet relatio a termino est effectiua sic omnes rationes ille conuincunt. supposito quod relatio sine termino esse non possit. nec etiam intelligi: ideo regula ista vniversaliter solum est ponenda in absolutis et in relatiuis extrinsecis.

¶ Ad 2m dico. quod actus non est liber. nisi in habitudine ad potentiam liberam a qua elicitur: et ideo est in actu libertas respectu voluntatis: et hoc non est nisi ipsum esse causatum contingenter ab ea. et tunc regula non habet locum.

¶ Ad 3m quod intuitiua notitia in eludit aliquo modo habitudinem ad obiectum vt existens est.

¶ Ad 4m quod omnia illa sunt relatiua.

¶ Ad rationem in princinpio dicitur quod si causaret totaliter deus actum mentiendi. ipse non mentiretur: sed ille in quo esset simpliciter formaliter iste actus: sicut si causaret actum intelligendi: ipse illo actu non ntelligeretur. Eodem modo de omnibus rationibus dicendum esti sicut de prima.

¶ Sed tunc est dubium: quia omnes ille rationes inducte ad probandum quod deus potest per se quicquid potest mediante causa secuna: ita concludunt de relatiuis: sicut de absolutis. Patet de prima: quia ita includit virtualiter et continet relationem: sicut absolutum. Similiter secunda. quia posse producere relationem nullam imperfectionem includit. Similiter 3a de infinitate entium: posito quod aliqua relatio sit nobilius ens quam aliquod absolutum. Similiter 4a de partiali causalitate.

¶ his tamen non obstantibus dico et credo quod illa regula quaeest communiter a theologis concessa. est vera in absolutis: et tamen non in relatiuis.

¶ Quando dicitur quod rationes con cludunt de relatiuis sicut de absolutis.

¶ Dico quod non propter illas rationes nec propter aliqua quae mihi occurrunt. teneo de absolutis et no de relatiuis quod regula sit vera: sed solum teneo quod de absolutis nulla euidens repugnan tia apparet vel occurrit quare non. In relatiuis autem apparet impossibile propter rationes factas.

¶ Ad rationes quae concludunt pro relatiuis.

¶ Ad primam dico. quod continet virtua. liter relationem suo ordine et suo modo producibilitatis. non ant illo modo quo sibi repugnat causari.

¶ Ad 2m dico. quod causare relationem totaliter necessario includit terminare eam. et terminare illam est imperfectionis hinc est quod deus non potest eam causare totaliter quia hoc est imperfectionis. Similiter posset dici ad alias rationes.

¶ Ad argumentum patet.