Quaestio 2

Questio. ii. essentia diuina generetur. quod Trum sic. Eclesiastici. 24. Ex ore altissimi prodii praegenita ante omnem creaturam.

¶ Contra. Augustinus. dicit contra epistolam fundamenti quod est ecclesie credendum: que dicit quod non generatur.

¶ Circa istam quaestionem sunt duo faciem da. Primum est inquirere. si essentia diuina generatur Secundum est supposito quod non. que sit ratio ad primum introducuntur 4or conclusiones ex qui Quantum bus patebit primum. Prima est quod essentia diuina simpliciter sumpta non generatur sicut nec generat.

¶ Et probo sicut supra: quia subiectum istius propositionis est vltimate abstractum: et praedicatum non potest nisi formaliter predica ri ergo esset in primo modo dicendi per se. quod est impossibile.

¶ Item primo quo repugnat esse quod: sed essentia est primum quo filius generatur. ergo non potest esse quod.

¶ 2a conclusio est. quod essentia diuina non generatur vt quo. quia sic comparatur quo ad quod. sicut principium formale gnrationis ad generans. Nam esse generans est: sicut esse agens. Tunc arguo sic. Omne cui conpetit generari conuenit sibi per aliquid quod est in ipso formali ter: sicut dictum est de generare. Ista patet. quia quod reducitur ad quo. sed essentie diuine nihil potest competere quo ipsa generetur. cum ipsa fit prius quo et primum terminus formalis. ergo ipsa non generatur: etiam vt quo.

¶ 3a conclusio est. quod essentiadiuina vt in filio non generatur. quia cui competit esse quo sub aliqua determinatione: nullo alio addito non conuenit eresse quod: sed essentie vt in filio competit esse terminum formalem generationis. ergo etc.

¶ Praeterea essentia quacumque reduplicatione addita est vltimate abstracta: sicut simpliciter sumpta: sed vt simpliciter sumpta non generatur. ergo nec vt in filio.

¶ 4a conclusio est. quod essentia divina no generatur subiectiue: quia terminus formalis generationis non est eius subiectum: sed essentia est huiusmodi. ergo etc.

¶ Sed contra. istud instatur 4r. Primo sic. Nam secundum sanctos docor essentia diuina comunicatur et datur. et ista comunicatio in filio non videtur nisi gneatio passiua. ergo sicut conceditur quod communica tur: ita poterit generari.

¶ 2o sic. Augustius. 19. de tri. quicquid habet filius habet a patre: sed essentiam habet. ergo a patre habet: sed habere a. dicit originem.

¶ Confirmatur. quia essentia est formalis terminus. ergo saltem vt quo poterit dici generari.

¶ 3o sic. nam filius dicitur essentia de essentia. istud autem de nihil absolutum dicit. ergo respectum: sed non nisi originis. ergo etc.

¶ 4o sic. in Io. dicitur. Dictetur quod dedit mihi maius omnibus est: sed hoc non est nisi essentia. ergo essentia datur. sed dari non est aliud quam produci. ergo essentia producitur.

¶ Ad ista.

¶ Ad primum dicit frater Io. concedendo quod essentia comunicatur vnide dicit. quod alia est relatio qua principium quod dicitur ad productum: et alia qua principium formale dicitur ad terminum quo et hoc tantum modo est in creaturis: quia principium formale in creatu ris differt realiter a termino quo. Ideo habitudo vtra que tam agentis totalis ad productum: quam etiam principii productiui ad terminum est realis in creaturis: quia autem in diuinis non distinguitur principium quo. et terminus quo: inter ea non poterit esse relatio realis: sed solum modo erit relatio rationis: quia autem totale principium quod est distinctum a totali termino quod: hinc est quod illa habitudo est realis.

¶ Sed quia istud non videtur satisfacere. essentia enim rea liter comuicat et realiter communicatur: licet realiter non gignatur. Ideo dicitur aliter quod communicare abstrahit a generare sicut superius ab inferiori. non enim sequitur: essentia comunicatur. ergo gnratur. quia locus a toto vniversali non est constructiuus.

¶ Sed nec istud satiffacit. Ideo contra hoc arguo sic. quandocumque ab aliquo negantur omnes species alicuius generis. totum genus potest negari ab eodem sicut a quo negatur homo asinus etc. ab eo negatur omne animal: sed comunicare in diuinis est superius ad generare et spirare. et ibi nullas alias species habet. ergo si generare et spirare remouentur ab essentia diuina. ergo et genus scilicet comunicare: et tunc sicut nec generatur nec spiratur. ita nec comunicatur.

¶ Dico ergo aliter quod geneatio et comunicatio sunt relationes disparate Nam generatio est relatio originis. comunicatio autem est relatio communis: sicut identitas vel equalitas. vel similitudo. Non est autem inconueniens quod essentia diuina talibus relationibus referatur. sicut essentia dicitur esse eadem. et quantitas equalis. et qualitas vel attributum siue perfectio dicitur esse similis.

¶ Sed contra. relationes communes dicuntur esse equiparantie. comunicatio autem disquiparantie.

¶ Dico igitur quod communicatio dicit relationem commune concernendo relationem originis. communicare enim dicit identitatem concernendo gnaturare. et communicari idem dicit concernendo gnaterari. Et ratione istius concernentie est difformitas

¶ Ad 2m dico eodem modo scilicet de a. quod a dicit relationem conmunem concernendo originem.

¶ Ad confirmationem dico quod licet ei conueniat esse principium quo. vel terminus quo. sib tamen repugnat esse principium quod vel terminus quod: et ide non generatur.

¶ Ad 3m et 4m de de. et dedit. dico quod tamde quam dedit. dicunt relationes communes concernentes ordinem priginis. Potest tamen dici de de. quod concernit quandam origns nem: sed totum redit in idem. 2o. videndum est. quare essentia non gneratur.

¶ Ad Nunc intelligendum autem hoc oportet aliqua prius notare.

¶ Primum est quod in creaturis est innuenire principia operationum secundum quadruplicem ordinem. Primus est. quod aliqua principium aliquarum operationum sunt: ita principim quo. quod nullo modo quod. Exemplum. quando intellectus intelligit. ratio formalis autem intellectus est ita quo intelligit. quod nullo modo potest esse quod. Unde nullus dicit quod ratio formalis intellectus intelligat.

¶ Secundus modus est econuerso. quod aliquod principium est ita quod. quod nullo modo quo. vt suppositum verbi intelligit vt quod: et est ita vltimmum quod. quod nullo modo qui esse potest respectu alterius.

¶ Tertius modus est. quod aliquid est ita principium quod vni. quod pluribus aliis potest esse quo: sicut potentia intellectiua est quod. tamen ratione sue quiditatis vel rationis formalis est quo tam anima quam suppositum hominis intelligit.

¶ Quartus modus est econueso: quo scilicet aliquid est ita principium quo vni. quod pluribus potest esse quod. Exentum. anima enim est tantum qui intelligit homo vel supositum: verumtamen ipsa est quod respectu intellectus: et respectu rationis formalis intellectus.

¶ Ex omnibus istis habetur quod illud quod est simpliciter primum qui. sibi repugnat esse quod: sed essentia diuina est primum quo aliquid scilicet filius generatur. ergo sibi rebugnat esse quod. Ex hoc etiam declaratur ratio praecedentis quaestionis.

¶ Sed vlterius notandum quod quatuor genera relationum inueniuntur in creaturis que attribuuntur diuinis. Primum ge nus relationis est referentium et denominantium primo fundamentum 2o subiectum. et 3o suppositum. Exentum. nam similitudine fundata in duabus albedinibus. primo referuntur fundamenta: quia albedi nes sunt similes. 2o substantia. quia corpora dicuntur similia. 3o supposita: quia homines ipsi dicuntur similes: sic de equalitate

¶ Alie secundi generis sunt quae referunt tantum fundamentum. non tamen subiectum nequem suppositum. Exitum. inherentia albedinis refert albedinem: sicut fundamentum. non tamen subiectum scilicet corpus. nec suppositum scilicet sortem.

¶ Alie tertii generis sunt quae denominant primo fundamentum. 2o subiectum. non tamen 3o suppositum. Exnitum. creatio passiua in anima christi refert animam sicut fundamentum. et humanitatem: sicut subiectum. non tamen suppositum. quia est diuinum.

¶ Alie quarti generis sunt que nominant praecise suppositum. et non primo fundamentum nec 2o subiectum. Exitum. paternitas solum denominat suppositum. Nam potentia generatiua non est pater: quae est fundamentum. nec anima quae est subiectum: sed solum homo vel supositum est pater

¶ Isti autem gradus inueniuntur in divinis. nam excellentia vel summitas est in infinitate sicut in fundamento. et in essentia: sicut in subiecto. et in persona sicut in supposito. et omnia denominant suo modo.

¶ Secundus gradus est ordo po sterioritatis vel distionis que est in vna perfectione respectu alterius: ita quod denominat fundamentum scilicet illam perfe ctionem. non essentiam nec personam: quia neutrum istorum dicitur poste rius.

¶ Tertius gradus est in diuinis. Exitum. esse principium productiuum quo. hec habitudo refert vim productiuam que eius est fundamentum: et essentiam quae eius subiectum est. et non suppositum. quia non potest esse quo.

¶ Quartus gradus est in relationibus originis. Nam generare fundatur in memoria fecunda quam non denominat. nec refert subiectum scilicet essentiam: sed tantum suppositum scilicet personam.

¶ hoc viso patet quare essentia non ge neratur.

¶ Sed contra. ista instatur 4r. Primo sic. vbi est causa formalis ibi potest esse suus effectus formalis. geneartio autem est prior generare: sicut effectu suo formali: sed geneartio dicitur de essentia. ergo et generare. 2o mirabile videtur quod alicubi sit forma quae non pet esse. cum ergo gnatio sit in essentia. videtur quod generabit. Nam omnis forma videtur suum effectum formalem ponere. vel in fundamento. vel in subiecto. ergo ita hic. 3o quia sicut filius est sapiens sapientia genita. ita potest esse deus essentia genita. Velsi non. quare non: 4o conceditur a scintis quod filius sit notitia genita. ergo eodem modo essentia.

¶ Ad primum concedo quod cuicumque conuenit forma conueniat sibi effectus formalis sed tamen dico quod non de quocumque dicitur forma dicitur effectus formalis: sicut vbi est albedo ibi est album: sed tamen aliquid est album quod non est albedo.

¶ Ad 2m dico quod aliqua sunt forme quae commuicant tale esse quale habent: sicut albedo superficiei. aliqua autem non: si¬ cut materiae non dat anima esse intellectuale: sed expectat totum pstitutum: sic est in proposito.

¶ Ad 3m et 4m dico quod nec sapientia nec notitia sunt vltimate abstracta. Et ideo aliquio concernunt quod non concernunt rationes formales eorum. et propter hoc dicuntur generari. et non quiditates eorum. Similiter nec essentia.

¶ Sed hic est vnum dubium. Utrum sit ista concedenda. substantia generat. Et videtur quod sic. suppono enim sicut dictum est prius. quod de deo habentr 4or conceptus quiditatiui ordinati secundum sub et supra scilicet specificus. qui est de quiditate propria. subalternum qui est spiritus. Snedenialissimus qui est substantia. transcendens qui est ens Cunc arguo sic. quandocumque aliquid remouetur et negatur a superiori. negatur ab omni contento sub eo: sed si generare negatura substantia: cum substantia sit superior ad spiritum. et ad deitatem. et ad deum. sequitur si negetur ab ea quod ab omni contento sub ea negabi tur. ergo negatur a spiritu et a deo. Unde arguo sic. substantia in diuinis non generat. spiritus et deus sunt substantia. ergo nec spiritus nec de generat. et per oppositum sequitur deus generat: sed deus est substantia. ergo substantia generat.

¶ Dico ergo ad hoc quod substantia potest accipi dupliciter. Uno modo in vniversali. et sic concedendum est quod generat: quia aliqua pars eius subiectiua generat. Alio modo pro quadam ratione particulari praecisa: sicut deitas. Et isto modo non generat: nesconcludit argumentum. quare etc.