Quaestio 4

Quaestio. iiii. UTrum spiratio actiua sit constitutiua persone. hic primo vide dum est. si spiratio actiua constituit. 2o dato quod non. quare non constituit. ad primum dicit vnus reuerendus do Quantum ctor Praetea. aureo. quod spiratio actius concurrit ad constitutionem verbi cum essentia et filiatione. et ad constitonem persone patris cum essentia et paternitate. Et huius ratioest: quia quecumque sunt indiuisa in se et nullatenus adinuicem diuisa concurrunt ad eandem vnitatem: sed ille relationes et essentia sunt talia. ergo concurrunt ad eandem vnitatem eiusdem perso ne.

¶ Sed contra istam opionem arguo quadrupliciter.

¶ Primo sic. quandocumque aliqua duo concurrunt in vltimato constitutiuo: ipsa conueniunt in ratione totius constituti: sicut sialiqua conueniunt in vna proprietate indiuiduali sunt vnum numero: sed pater et filius conueniunt in vltimato constitutiuo persone scilicet in spiratione actiua: quia spiratio est vltimate constitutiuum. ergo conueniunt in vnitate persone.

¶ 2o sic. Ordo et processus in constitutiuis est procedere a magis confuso et minus distincto ad magis distinctum: et ad magis proprium: ergo illud constitutiuum quod vltimate aduenit est magis proprium: sed in processu constitutiuorum persone patris vltimatum est piratio actiua. Prius. enim intellectur paternitas quam spiratio actiua intelligatur aduenire: ergo ipsa erit magis propria. et per consequens erit minus communis: vel incommunicabilis. sed hoc est falsum: quia communis est duabus personis.

¶ 3o sic. nullum comunicabile constituit vltimate suppositum in esse incommunicabili: quia impossibile est quod forma det oppositum effectum: vel esse sibi: sed spiratio actiua vltimate aduenit: et ipsa est comunicabilis: ergo non dat supposito esse incommunicabile.

¶ 4o sic. quandocunque est ali¬ quod suppositum in vltimato esse constitutum: impossibile est quod aliquid adueniens ipsum constituat: sed pater est constitutus in vltima to esse per generationem actiuam: et filius per passiuam: ergo spiratio actiua adueniens vtrique iam constituto: ipsum non con stituet.

¶ Confirmatur. quia non videtur quod spiratio passiua aliquo habeat: vnde sibi conueniat vltimate constituere et praecise: quod non habeat paternitas in patre: vel filiatio in finito. quia vtraque ista rum est eque incommunicabilis: sicut est illa: sed pro signo pro quo intellect aduenire essentie: constituit personam spiritussci sine quiocumque alio ex cepta essentis: ergo sic paternitas et filiatio: si in aliquo signo prece dunt spirationem actiuam: ergo praeconstitute erunt patrue.

¶ Ideo dico quod spiratio actiua non est verbi vel patris constitutiua: cum tota fecunditas intellectus praeintelligatur volitiue fecunditati. et per consequens persone intelliguntur praeconstitute.

¶ Sed contra illud instatur quadrupliciter.

¶ Primo sic. quod aduenit post completum esse rei. illud est accidens et aduenticium: sed spiratio actia cum non constituat aduenit personis iam complete constituti: ergo est accidens et aduenticium deo: quod est impossibile.

¶ 2o sic. quod est in aliquo: et est sibi extraneum: non videtur quod possit stare cum ipso sine aliqua compositione: sed spiratio actiua est in istis duobus suppositis: et est eis extranea: ergo videtur necessario quod ipsa cum eis componat.

¶ 3o sic. nullum suppositum est vnum formaliter: quod habet in se aliquam rationem: vel aliquid quod suam rationem formalem non in grediter: sed per te: spiratio actiua rationem formalem patris non ingrediter: ergo pater non est vnum formaliter.

¶ 4o sic. non enim videtur quod spiratio actiua sit minoris efficacie quam passiua: sed pasiua spiratio constituit personam spiritussancti: ergo eodem modo acti ua constituit personam patris et filii: vel alterius.

¶ Ad ista per ordinem.

¶ Ad primum dico quod si intelligatur accidens vel ad uenticium aliquid quasi extraneum: hoc est non intrans rationem formalem: sic concedo quod spiratio actiua est accidens et adueticia: sed hoc non est impossibile in diuinis: vt patet in attribut et essentia et multis aliis. Si autem intelligatur proprie accidens: sicut dico quod spiratio actiua non est proprie accidens: et hoc propter duo. Unum est identitas realis sui ad suppositum cui aduenit. 2m est: quia est subsistens et non inherens.

¶ Ad 2m dico. quod eodem modo posset dici de similitudine et equalitate: quia aduenit personis iam constitutis: et non facit compositionem propter indistinctionem realem que est inter ipsam: et alia in quibus est scilicet personam patris: et personam filii.

¶ Ad 3m dico. quod secundum multos persona divina non est aliqua vna ratio formalis formaliter vna: sed solum est vna res simplex comtituta ex duabus rationibus formalibus: quarum quelibet praedicatur de ipsa identice.

¶ Ad 4m dico. quod licet maioris est ficacie non sit passiua spiratio quam actiua quantum ad multa: tamen quantum ad hoc potest dici quod spiratio passiua est talis: quia est incommunicabilis: ergo sibi debetur constituere: sed actiua non est hbmodi: ergo sibi non debetur. hoc autem statim declarabitur: sed fugiendo difficultatem posset homo dicere quod spiratio actiua ideo non constituit: quia adueniiam priua constituto: sed spiratio passiua non ideo constituit ad 2m videndum est de causa istius negaQuantum tiue: uter scilicet piratio actiua non constituit: sicut cetere origines. tam actiue quam passiue quae sunt in deo.

¶ Dicitur sicut iam dictum est: quia aduenit praeconstitutis scilicet patri iam constituto per generationem actiuam et aduenit filio iam praeconstituto per generationem passiuam: et licet habeat vim constitutiuam: tamen constituem non potest: quia non est constituibile respectu eius: sicut calor lignum summe calefactum calefaceme non potest

¶ Sed contra istud arguiter 4r. Primo sic. licet enim bona ratio sit ad probandum quod non constituat. et tamen non ostendit propter quid: nec probat a priori. Et ideo arguiter contra.

¶ Primo sic. omne constitutiuum necessario est alicuius constituibilis: sed per te spiratio actiua est constitutiua: ergo alicuius constituibilis: non autem alicuius illorum trium: quia ipsasunt constituibilia precise per tria ipsa constituentia. ergo erit dare aliud constituibile per ipsum: nihil est ibi in priotentia: ergo erit dare 4m constitutum.

¶ Secundo sic. nulla virtus realis siue actiua: siue passiua est respectu entis prohibiti. tunc enim esset vere potentia ad impossibile: sed omne aliud suppositum praeter tria est prohibitum: ergo spiratio actiua non est constitutiua alicuius.

¶ 3o sic. in incommutabili natura est idem esse et posse: si ergo actiua spiratio habet de se vim constitutiuam suppositi: necessario ibi esset tale suppositum constitutum: vel si non: aliquid posset esse deus: quod non est.

¶ 4o sic. minus est ponendum in deo aliquid frustra quam in creatura: tunc autem esset in deo ista poten tia frustra scilicet spirationis actiue. que scilicet ad actum quod non posset reduci nec per se: nec per aliquid aliud.

¶ Ideo vide tur mihi dicendum quod spirationi actiue ex se intrinsece repugnat constituem personam: et nullam habet de se vim constitutiuam: quetumcunque enim adueniret supposito non preconstituto: adhuc dico quod repugnat sibi constituere: licet enim filiationi inquantum filiatio est: non competat constituere: sed rationi specifice filiationis qua contrahitur ad diuia. Sic ergo dico in proposito. quod non solum spirationi in generali non competit habere vim constituendi. sed etiam ipsi rationi formali: et specifice huius spirationis repugnat constituere. Et ideo non est assignanda alia ratio: stante. enim ratione formali istius spirationis quocumque adueniente vel recedente non constitueret.

¶ Sed contra hoc instatur quadruplicitur. Primo sic. non enim videtur quod rationes hoc probantes necessarie sint. nam entitati que est in deo vel rationi formali entitatis non repugnat ab eterno communicari scilicet inquantum entitas est: cum ergo non fuerit ab eterno communicata: nec communicabitur. ergo ponetur frustra. non sequitur ergo nec illud simile de spiratione.

¶ Secundo sic. nam quottidine queritur quare filius non potest generare cum habeat potentiam generandi. non oporteret autem querere hoc si ratio sufficeret assignata: posset enim simi liter sic dici. quod filius est filius. ergo frustra talis inquisitio fit.

¶ Tertio eodem de multiplicatione filiorum in deo.

¶ 4o quia non videtur ratio quare magis repugnat actiue spirationi constituem ex sua ratione formali quam passiue.

¶ Ad primum istorum dico quod ad hoc quod aliquid non sit frustra non oportet quod semper ponatur actu. sed quod ipsum sit ponibile. ita quod nihil sibi repugnat: sicut potentia creatiua alterius mumdi non ponitur frustra. quia potest fieri. dato quod nunquam fiat.

¶ Ad 2m dico. quod ratio quare filius non potest generare est ignota nobis quecumque sit illa. Ideo fit quaestio vt aliqualiter saltem a posteriori possemus reddere causam aliquamistius veritatis.

¶ Ad 3m eodem modo. nam causa intrinseca quare non possent esse plures filii est nobis ignota. Ideo per extrinseca inquirimus. non enim cognosci mus rationem formalem propter quid forte hoc est.

¶ Ad 4m dico quod si spiratio actiua et passiua essent nobis perfecte note: sicut beatis: videremus causam intrinsecam repugnare spirationi actiue: que modo nos latet. Et ideo quo ad nos prima ratio aliorum ad probandum. quia ita est. satis videtur sufficiens: sed per illam non reditur prima ratio: quia aduenit supposito preconstituto propter alia causam scilicet quia spiratio est spiratio¬