Quaestio 1

¶ Distinctio. xxix. Quaestio Estpreterea aliud nomen etc. distinctionem. 2o. vbi magitur traIrca ctat de relatione principii.

¶ Ad euidentiam istius materiae quaero multas quaestiones. Primo. vtrum relatio sit aliquid Quod non: quia non est quid secundum Aug. 5. de tri. ergo non est aliquid.

¶ contra. In eodem quando dicimus patrem ingenitum. dicimus quid non sit. ergo per oppositum genitum dicit aliquid.

¶ hic intronducuntur 4or declaranda. Primum quid sit relatio in generali. 2o que sunt proprietates relationis. 3o quot sunt modi relationum. 4o si relatio est ens in anima vel extra animam. Deinde ad quesitum. ad primum dico inuxtra dictum beati Aug. 5. de trini. quod Quantu relatio est ens ad aliud. Ista autem difintio declarati primo per viam diuisionis sicut alie diffinitiones. Nam per viam diuisionis diffinitiones inquiruntur. ens autem diuiditur prima sui diuisione in ens ad se: et in ens ad aliud: relatio non est ens ad se: ergo est ens ad aliud.

¶ 2o hoc idem declaratur ex interpraetatione vocabuli secundum philosophos qui vocant relationem ad aliquid. illud aliquid non est ipsarum relatio: ergo est ad aliud habens modum termin eius.

¶ Contra istud instatur 4r. primo sic. Nam causalitas est ad aliud. sed de est causa. et per consequens causalitas vera est in eo respectu omnium. ergo in deo est aliquid ad aliud. sed quod est ad aliud est relatio secundum dcam: ergo in deo est vera relatio ad extra. et sicut est causa realis. ita erit relatio realis.

¶ 2 Risibilitas videtur esse ad aliud scilicet ad actum ridendi: sed n est relatio: quia homo est risibilis dato quod non rideat: nec sit actus ridendi: et tunc relatio esset sine termino: quod est contra rationem relationis: cum ergo sit ad aliud et non est relatioo. diffinitio non erit bona. Eodem modo deur materia.

¶ 3o impossibile est. quod conceptus absolutus includatur in ratione relatiui: sed ens habet conceptum absolutum. ergo non otest includi in ratione relatiui. Maior est non. Mi. patet: quia ens pt concipi nullo alio intellecto. ergo est absolutum. et per consequens difcuni relationis per ens non erit bona.

¶ 4o. Ratio formalis relationis: par te: est ad aliud. ratio formalis entis non est ad aliud: ergo ratio formalis relationis non est ens. Mior probatur. quia diuisum non est formaliter aliquod diuidentium: sed ens diuiditur per absolutum et respectiuum: ergo non est formaliter respectitum

¶ Ad primum videtur dicendum quod relatio potest esse sine termino. Dico ergo quod 2a est relatio in vniversali scilicet actualis et fundamentalis. causalitas que est in deo respectu illorum que sunt extra non est relatio actualis: sed solum fundamentalis.

¶ Sed contra. Ista relatio fundamentalis autem est ad se: aut ad aliud: non videtur esse ad se. causalitas enim est respectu alicuius causabilis. ergo idetur quod sit ad aliud. Dico quod ex sua quiditate est ad terminum: tamen quia fundamentalis non requrit terminum nisi in potentia. Vel potest dici quod abstrahit ab esse ad se: et ab esse ad aliud. si accipiantur vniformiter et actualiter. quid tamen sit de hoc patebit inferius in quaestione de respectu fundamentali¬

¶ Ad 2m de risibilitate dicendum est eodem modo quod non est repectus actualis.

¶ Ad 3m dico. quod ens non habet conceptum absolutum nec respectiuum: sed abstrahit ab vtroque sicut diuisum a suis diuidentibus: sicut substantia a corpo reo et incorporeo.

¶ Ad probationem quando dicitur quod potest intelligi per se nullo intellecto alio. Dico quod illud non tantum comperit absoluto quod diuidatur ex opposito contra respecti uum: sed etiam competit illi quod secundum suam rationem formalem non est ad aliud: sed abstrahit: sicut omne diuisum a suic diuidentibus. ita quod illud indifferens potest intelligi nullo alio intellecto.

¶ Ad 4m potest dici dupliciter. Uno modo quod ens non dicitur quidi¬ tatiue de relatione: sed solum eo modo quo superius fuit dictum: sicut genus de differentia: quia dato quod sic: tunc relatio non esset ad aliud secundum se totam: sed secundum rationem specificam tantum. Aliter autem potest dicem qui non vult tenem illam viam: quod sicut homo ex ratione specifica est homo. et non per multa inclusa in eius quiditate: sic relatio secundum suam rationem specificam est ad aliud: licet omnia sua priora intrinseca non sint ad aliud. Ex ista diffinitione sequiur vna regula vniversalis scilicet quod nihil ad seipsum refertur: quod patet ex hoc: nam per dcam relatio est ad aliud. ergo illud ad quod refertur est aliud.

¶ Ex ista autem regula introducuntur 4or conclusiones determinate. Prima est Augu. primo de tri. Nulla res seipsam gignit: quia omnis relatio est ad aliud. producens refertur ad productum: ergo productum est aliud a producente.

¶ 2a quod idem non potest agem in seipsum: nec modo uem seipsum: quia tam agens quam mouens referuntur: vnum ad passum: aliud ad motum: ergo cum relatio sit ad aliud distinctum: oportet quod passum differat ab agente et motum a mouente.

¶ 3 amquod excedens necessario distinguitur ab excesso. quia excedens et excessum referuntur ratione inequalitatis. et per consequens vnum abi alio distinguitur: et non solum est non identitas: sed alietas quedam ex qui relatio requrit termini alietatem.

¶ Ex instoa conclusi ne sequitur euidentur quod essentia et proprietas aliquo modo distinguuntur: quia excedens distinguitur ab excesso: sed esentua divina excedit proprietatem. ergo essentia divina distinguitur aliquo modo a proprietate

¶ 4a conclusio quod commune distinguitur a proprio. Nam commune refertur ad proprium. ergo distinguitur a proprio. Ex hoc formetur similitus de essentia et relatione. Omne commune distinguitur a proprio: sed essentia divina est communis: et relatio propria: ergo essentia divina distinguitur a relatione. Intelligendum tamen ad euidentiam istorum quod 4or sunt rationes s seinuiceme abstrahentes. Prima est ratio relatiui. a qua abstrahit ratio relationis. quia quod refertur relatione refertur. ergo causa form lis relatiui inquantum relatiuum est relatio: sed omnis causa formalis abstrahit ab eo cuius est causa formalis. ergo ratio formalis relationis abstrahit a relatiuo: ratio ergo relatiui est prima: rati relationis est 2a. 3a que abstrahit a ratione relationis est ratio respectus accipiendo proprie relationem pro illa quae est in genere relatio nis. patet. quia respectus inuenitur in deo: non tamen relatio

¶ 2o patet hoc idem: quia illud quod est commune ad multa praedicamenta abstrahit ab illo quod est in vno illorum: sed respectus est communis ad multa praedicamenta. quia ad separtem: quod pro nunc suppono. et patet satis ex rationibus diffinitis eorum. Relatio autem proprie sumpta est praecise in vno illorum seprtem. ergo ratio respectus abstrahit a relatione proprie sumpta.

¶ 4a ratio quae abstrahit a respcum est habitudo. habitudo enim abstrahit a respectu: habitudo enim est inter diffinitionem et diffinitum: non tamen relatio ponitur int ea. Similiter ponimus multas habitudines inter perfectio nes diuinas: que non sunt relationes.

¶ Ex istis apparet quod licet sit habitudo inter essentiam et relationem alietatis et inequalitatis et multe tales: non tamen est inter ea relatio. Simili de omnibus aliis exceptis personis que sunt in diuinis. i inquirendum est de proprietatibus relatio Secundum nis: et hic dico secundum Aug. in suis cathoegoriis. quod quatuor sunt proprietates.

¶ Prima est. quod proprium est relationi quod cointelligatur cum suo termino. Omne enim quod est ad se: vel generaliter sumendo: quod non est ad aliud: potest in telligi nullo alio cointellecto: relatio autem si debeat intelligi necessario requrit suum terminum cointelligit.

¶ 2a proprietas est. quod omnia relatiua dicuntur ad conuertentiam. hanc ponit Augu. 5. de tri. vbi declarat de personis quomodo dicuntad conuertentiam.

¶ 3a est quod relatiue opposita sunt in eodem susceptibili per comparationem ad diuersa: quia potest a. esse si mile. b. et dissimile c. secundum idem fundamentum: non sic de aliis oppositis.

¶ 4a proprietas est modus praedicationis. Recipit enim praedicationem in obliqui. quia relatio hoc ipsum quod est alioru est vel alterius: et sic praedicatum diffinitiuum relationis est in obliqui. quod non conuenit aliis: intelligendo de praedicato extra genus relationis: non autem de praedicato in genere.

¶ Contra istas proprietates arguitur 4r.

¶ Primo contra primam. Quicumque in telligit actum videndi necessario comintelligit obiectum. sed constat quod actus videndi non est relatio: sed absolutum: ergo hoc non est propriurelationi quod non possit intellecti sine alio cointellecto.

¶ 2 contra secundam sic. Creatura refertur realiter ad deum et non econverso similiter scientia ad scibile et non econverso. ergo cum ista sint correlatiua. videtur quod omnibus relatiuis non conueniat dici ad conuertentiam.

¶ 3a contra tertiam. quia tunc ratio boni esset relati ua. Aliquid autem potest esse bonum vni et malum alteri: sicut passio christi fuit multis bona. aliquibus autem mala.

¶ 4o contra 4am: quia de omni absoluto potest fieri praedicatio in obliqui: quia anima est hominis: et albedo est alicuius subiecti.

¶ Ad primum dico. quod actum intelligendi vel videndi cum respectum ad obiectum nullus potest videre nec intelligere sine obiecto: sed hoc non est ratione absoluti quod est in actu. sed ratione respecuns fundati in illo absoluto quod non potest intelligi fine obiecto cointellecto. qualitatem autem illam quae est absoluta in actu vt prescindit a relatione que est actus ad obiectum: certe ista potest intelligi sine quocumque alio simul cointellecto sicut et alia absoluta.

¶ Ad 2m dico. quod omnia relatiua dicuntur ad conuertentiam. Quando autem dicitur de scibili et scientia. Dico quod scibile respectu findamentali dicitur ad scientiam. Unde valde superficialiter considerant qui dicunt quod scibile non refertur ad scientiam. sed potest esse sine scientia. m enim deus: de quo magis videtur: possit esse sine creatura: tamen non propter hoc dabet dici quin deus respecum licet non formaliter realem: tamen fundamentalem habeat ad creaturam: mediante quo dicitur ad conuertentiam: sicut crcatura creatoris creatura.

¶ Ad 3m dico. quod ratio boni ab strahit ab absoluto et respectiuo. Aliquando autem non accipitur bonum absolute. sed bonum pro conuenienti: et bonum sub tali ratione sumptum erit relatiuum: hoc est bonum huic id est conueniens huic.

¶ Ad 4m dico quod semper quando predicatio fit in obliquo cointelligitur respectus. Unde in ta li praedicatione: anima hominis vel albedo sortis: licet anima sit aliquid absolutum. tamen semper cointelligitur respectus quo anima est ad hominem: et quo albedo ad sortem. inquirendum est. quot sunt modi relaTertium tionum: et quantum ad hoc dico quod 4or distinctiones relationis inueniuntur in communi.

¶ Prima est diuisio quadiuiditur relatio in relationem secundum esse et in relationem secundum dici. Intelligendo autem per relatiua secundum dici illa que sunt aliorum praedicamentorum et secundum se sunt absoluta. intelliguntur tamen cum habitudine ad aliud: sicut anima. licet sit quid absolutum et substantia: ipsa tamen intellecitur cum habitudine ab hominem: ita quod non intelligo quod ista habitudo cointellecta cum anima: et sic de aliis: sit relatio rationis: sed est vere realis. Relatiua autem secundum esse sunt quae secundum totam naturam suam et totum illud quod sunt: sunt in praedicamento. relationis: et sic intelligendo vt paternitas.

¶ 2a diuisio relationum est in relationes rationis quae sunt ab anima fabricate et in anima obiectiue: et in relationes quae non sunt fabricate ab intellectu: sed sunt in rerum nam circumscripta omni operatione intellectus.

¶ 3a diuisio est in relationes disquiperantie quae sunt alterius speciei in vtroque extremorum quae necessario sunt inter extrema alterius et alterius rationis. et in relationes equiparantie quae sunt eiusdem rationis in vtroque extremo.

¶ 4a diuisio est in relationes superpositionis quae sunt principaliores: et in relationes suppositionis: quae sunt inferiores et minus praencipales. Exitum dicuenus et fiuus. Sic ergo patent iste 4or diuisiones relationis.

¶ Sed numquid est innuenire diuisionem secundum dici: et secundum esse in aliis pondicamenti. Dico quod sic. sicut patet in genere substantie. Differentia enim substanti lis quantum ad esse est in genere substantie: et tamen secundum dici est in genere qualitatis. Similiter simuia quae ponitur in genere qualitatis est solum secundum dici in genere qualitatis: et secundum esse in genere relationis: quia est formalis respe ctus. Similiter scientia secundum dici est in genere relationis. secundum esse in praenento qualitatis. Ulterius ponitur alia distinctio: quam ponit de ctor de relationibus: quia quaedam sunt transcendentes: quae non sunt alicuius praedicamenti. Alie autem sunt qua ponuntur in praeseto

¶ Sed notandum est de istis relationibus transcendentibus quod sunt 4or genera relationum transcendentium.

¶ Primum genus est relationum illarum: quo conueniunt enti inquantum ens scilicet vt abstrahit a praesentis et a passionibus: et tales sunt habitudines ordins et distinctionis: quae sunt inter ens et eius passiones scilicet bonum verum et huiusmodi.

¶ 2m genus est relationum: quibus diuiditur ens: sicut sunt relationes identitatis et diuersitatis. Idem enim et diuersum diuidunt ens.

¶ 3m genus est relationu qui circuunt omne genus: sicut superius et inferius. Iste enim sunt in omni genere.

¶ 4m genus relationum transcendentium est illarum quae sunt in deo: et breuitur de omnibus talibus relationibus talis regula datur. quod omnis relatio quae non est distincta realiter a fundamento vel subiecto est ex se transcendens. Et hus ratio est. quia omnis relatio quae est directe in genere relationis: vel in aliquo alio genere per se et directe est accidens. relatio autem quae est cum fundatus eadem realiter non potest esse accidens.

¶ Alia diuisio relationum quam ponit doctor est. quod quiedam sunt relationes ex trinsecus aduenientes. et alique intrinsecus aduenientes. Relationes intrinsecus aduenientes sunt qua positis extreminis inascuntur. Extrinsecus aduenientes non inascuntur positi extremis absolute: immo stantibus extremins in actu non po nitur respectus ille: sed ponitur respectus ille per nouam actionem posse acquiri sine absoluto.

¶ Sed contra istam distinctionem arguiter 4r.

¶ Primo sic. Nam vbi ponitur respectus extrinsecus adueniens: et tamen posito corpore et loco necessario ponitur vbi.

¶ 2o idem patet de quando. posito enim temporali et tempore necessario ponitur quando.

¶ 3o patet idem de situ. Nam posito corpore et eius partibus ponitur situs.

¶ 4o idem apparet de habitu posito enim corpore et aliquo circa corpus stati inascitur habitus. et ita inste relationes erunt intrinsecus aduenientes.

¶ Ad primum dico. quod vbi non inascitur posito termino et fundamento. Nam si stante corpore et loco staret vbi. sequeretur quod nullum corpus posset moueri: cum maneat idem corpus et idem locus: et sic sempermaneret idem vbi. Motus autem non potest fieri nisi propter variationem vbi: ergo si stat semper idem vbi et nullum acquritur impossibile est quod motus sit.

¶ Similiter dico ad 2m. Manente enim eadem re tprali et eodem tempore: transit res de quando in quando.

¶ Similiter ad 3m dico. quod manentibus eisdem partibus in terra locante: et in lapide locato variatur situs.

¶ Similiter si arma circa corpus. ponantur non necessario consurgit habitus nisi sit conscriptum arminis.

¶ Sed hic sunt due difficultates. Prima est. si omnis relatio intrinsecus adueniens sit de genere relationis. Do ctor noster videtur dicere quod sic. ponens differentiam inter respectus de genere relationis et alios respectus ponit istam distinctionem.

¶ Con tra hoc arguo 4or. Nam respectus loci ad locatum est respe ctus extrinsecus adueniens: et tamen non est in genere vbi. quia vbi est respecus locati ad locum. Non videtur autem posse reduci nisi ad genus relationis. ergo etc.

¶ 2o eodem modo potest ar rgui de quando. Respecuns enim temporis ad rem temporalem non est in genere quando. quia respectus ille qui est de illo genere quando. est in re temporali ad ipsum tmpus. Constant autem quod non est intrinsecus adueniens.

¶ 3o sic. Unio anime ad corpus est respectus extrinsecus ad ueniens. et tamen in nullo ponitur sex principiorum.

¶ 4o. Omne accidens: vt videtur: necessario ponitur in aliquo praedicamento: sed non apparet in aliquo alio posse poni vnio naturae humane ad verbum: ergo est in praento relationis.

¶ Ad primum dico. quod licet numerus praedicamentorum non possit demonstrari: tamen non bonum est negare quod ab omnibus supponitur: et maxime ab Aug. et ideo non negando: sed supponendo dico quod omne relatiuum et omnis relatio talis de quibus est facta mentio: est in aliquo priedicamento quiditatiue: vel reductiue.

¶ Unde ad primum dico. quod licet inste respecus qui est loci ad locatum non sit de praesento vbi directe et quiditatiue: tamen reductiue est in praedicamento vbi.

¶ Ad 2m eodem modo dico quod respectus ille temporis ad remteporalem est reductiue in praedicamento quando. licet non directe

¶ Ad 3m de vnione dico. quod licet sit difficile: tamen potest di¬ ci quod reducitur ad praedicamentum vbi propter praesentialitatem:

¶ Ad 4m dico de vnione nature humane ad verbum. licet sit magnum dubium. oportet videre et dicere dubitando si. dicatur quod reducitur ad vbi. non videtur inconueniens: tamen dico quod hoc est valde methaphorice dictum et imprope¬

¶ 2a difficultas. Ssentiare et generari: dicere et dici sunt de genere relationis: et tamen non semper manent manentibus extremis. quod patet maxime de generatione: quia genitum quandiu est non semper generatur: sed solum pro illo signo pro quo accipitur esse.

¶ Dico quod 4or sunt gradus in respectibus intrinsecus aduenientibus. Primus est illorum qui consurgunt positis extremins de necessitate simpiciter. ita quod per quamcumque poam oppositum non potest fieri: sicut sunt respecuns creature ad deum. quia sic necessario consurgunt. quod deus nulloos potest facem quin creatura dependeat ab eo. Alie sunt relationes quae consurgunt necessario necessitate solum secundum quid: sicut imilitudo. Potest enim deum vt inferius patebit et supre patuit: facere duo alba sine similitudine: et ideo licet positis albis consurgat similitudo: tamen oppositum potest esse. Alie sunt quae necessario consurgunt positis extremis. tamen non simpliciter. sed priuia aliquadispositione: sicut paternitas et filiatio. quia si deus creasset me et patrem meum: non fuissent. respectus paternitatis et filiationis: sed tamen posito actu generandi: necessario insunt: vna vel alia necessitate. Alie sunt quae necessario consurgunt positis extremis non inesse pro semper: sed in esse in fieri: sicut generatio. quae est respectus producentis ad productum in fieri: posito producto in fie ri: necessario consurgit: sed in esse non stant ille relationes: non sic autem est de actione illa: quae ponitur respecus extrinsecus adueniens. quia quantumcumque ponantur extrema et approximentur non equitur necessario relatio. sed potest oppositum euenire. sicut patet in Daniele de tribus pueris. generare ergo et dicere sunt de genere relationis. que consequuntur extrema solum in fieriad 4m principioe videndum est si relatio sit ens in aniQua ma: vel extra animam.

¶ Introducuntur hoc 4or dicta solennium docor Primum est. quod omnis relatio est ab anima fabia 2m dictum est quod relationes reales sunt ille ad quas fabri compelliter intellectus. Relationes autem rationis sunt ad quas fabri causadas non compelliter intellectus. Extrema enim relatio nis realis compellunt intellectum ad causandum conceptum de relatione illa: sicut duo alba de similitudine: non sic de aliis.

¶ 3m dictum est quod relationes sub ratione originum manent in diuinis: non tamen sub ratione relationis.

¶ 4m dictum est quod relatio completiue est ab anima: materialiter autem siue fundamentaliter est in re extra.

¶ Sed ista non possunt stare. Ideo contra primum dictum arguo. 4r

¶ Primo sic logicaliter. Sicut ens diuiditur in ens in anima. et in ens extra animam. ta relationes reales et rationis: sed prima diuisio non potest stare si ponantur omnia entia ab anima fabricata. ergo nec 2a

¶ 2o sic. quando aliquod diuisum est reale et extra animam. diuidentia sunt extra animam: sed ens diuiditur in. x. predicamenta. ens dico reale et extra animam. relatio autem est vnum. 2. praedicamentorum: ergo relatio erit ens extra animam.

¶ Confirmatur quia. x. praedicamenta sunt. x. rerum principia.

¶ 3o arguitur physice sic. Illud quod cognoscitur per sensum est reale: sed relatio est huiusmodi. nam distantia solis a terra est relatio quaedam. Constat autem quod potest cognosci per sensum.

¶ Confirmatur. quia omne intuitiue cognitum est in re. sed ordo distantia et huiusmodi sunt talia.

¶ 4o metatie sic. Coordinatio et decor entium non est praecise in anima. sed decor entium / ordo est et ordo est relatio quidam. ergo etc.

¶ Similiter productio rei videtur realis: alioquin itellectus omnia produceret: sed productio rei est relatio. suum enim esse est ad aliud. ergo etc.

¶ Similiter theologice. si repugna ret relationibus esse reales. tunc nulla relatio esset realis: cum ergo persone diuine ponantur constitui relationibus: ponerent pstitui per entia rationis: quod videtur slium. ergo etc.

¶ Contra 2m dictum quod est Petri aureoli arguo. 4r

¶ Primo sic. Nullum obiectum compellit intellctum cognoscentem solum abstractiue ad co¬ gnoscendum que sibi insunt per accidens. sed multe relationes sunt reales quae insunt fundamento fsine obiecto per accidens. ergo etc. maior videtur manifesta. quia quae ratione vnum et aliud: et sic cum existentia conueniat per accidens. posset intellctus abstractiue cogrgoscens cognoscere vtrum obiectum existat vel non existat.

¶ Sid militer repraesentatiuum repraesentat vniformiter. cum ergo illa quae sunt per accidens varientur. repraesentatiuum aliquando selundu repraesentaret. Minor de se nota est. Nam columne per accidens conuenit esse sursum vel deorsum: et sic de multi aliis relationibus. ergo etc.

¶ 2o. secundum illud dictum. Illa habitudo quae cognoscitur illis extremis cognitis necessario est realis. sed cogniti termis propositionis per se note cognoscitur habitudo necessaria et complexio. ergo inter eos erit relatio realis.

¶ contra 3m dictum quod est eiusdem arguo sic. Omne illud cui competit relationis diffinitio: et relationis proprietas est relatio. sed huiusmodi est origo. patet de diffinitione superius data: patet etiam discurrendo per proprietates supius numeratas. ergo est relatio. Si tamen doctor iste solemnis intendit dicere quod relatio quae sit de genere relationis non sit in divinis: credo quod verum dicit: quia nihil quod est in genere est in divinis: tamen alicui quod est in deo competit diffinito relationis superius data.

¶ Contra 4m dictum arguo quidruplicitur. Primo sic. Nullum absolutum potest esse de ratione diffinitiua relationis: accipiendo rationem diffinitiuam non illam quae datur per additamentum: sed illam proprii generis: sed secundum istud dictum omne quod est extra est absolutum: vel si non: habetur propositum: ergo nihil quod sit extra erit de ratione diffinitiua relationis: et per consequens non erit constitutiuum relationis: quia ratio diffinitiua datur per constituentia.

¶ 2o sic. Nullum absolutum potest esse de quiditate relationis: sed omne quod est extra est absolutum: vel si non: habetur propositum. ergo si aliquid sit extra non poterit esse de quiditate relatiois. Con stat autem quod si relatio esset ex ente in anima et ente extra. quiditas relationis esset ex istis duobus: sicut quiditas hominis ex matea et forma. Maior est de se non. Primo. quia ex eo quod est ad se: et ex eo quod est ad aliud non constituitur aliquid vnum per se in aliquo genere. Similitur relatio secundum totum illud quod est. est ad aliud. ergo nihil includit de esse ad se.

¶ 3o arguo per viam diuisionis sic. Quicquid est in rerum natura: vel est ad se: vel ad aliud: sed secundum te: quicquid est extra est ad se. ergo relatio non erit aliquid eorum quae sunt ex: et cum talibus repugnat esse in rerum natura: relationi repugnabit.

¶ 4o. Nam si hoc esset verum. tunc relatio esset ens prohibitum: quia chimera ideo est ens prohibitum: quia est ex partibus incompossibilibus: sed ma gis sunt incompossibilia ens reale: et ens rationis quam homo capra et serpes. ergo magis erit prohibitum. dico ad questionem quando queritur. Utrum His visis relatio sit quid. Dico quod quid accipitur 4r. Primo vt distinguitur contra ad aliquid. 2o. vt distinguitur contra modum. 3o vt distinguitur contra nihil vel ens prohibitum. 4 vt distinguitur contra ens in actu. Si primo modo accipitur: dico quod relatio non est quid illo modo accipiendo quid. 2o modo dico quod est quid. quia quid dicit rationem formalem. 3o etiam modo dico quod est quid. quia non est ens prohibitum: sed potest esse sicut quiditas absoluta. Si autem 4o modo accipitur vt distinguitur contra ens in actu. Dico quod sicut quiditas multorum ab solutorum est aliquando in potentia: aliquando in actu: nec alterrum sibi determinat. ita quiditas relationis.