Articulus 1

¶ Questio id. Rimo ostendo quod non est possibile voluntatem nram conformari voluntati diuine Glo. super illud psal. Rectos decet collaudatioquantum distat deus ab homine tantum voluntas dei a voluntate hominis: sed non est possibile naturam humana. conformari nature divine: ergo nec voluntatem voluntati

¶ Item infinita distantia inter distant es nullam compatitur propinquiatem: sed voluntas humana cum sit creatu ra in infinitum distat a voluntate divina: ergo nullam potest habere ad illam propinquitatem: sed conformitas importat aliquam propinquitatem inter res conformes: ergo voluntas humana non potest habere ad voluntatem divinam conformitatem.

¶ Item conformitas videtur esse relatio equeperantie: sed divina voluntas non videtur posse conformari voluntati humane: ergo nec ecociusl.

¶ Item Isa. 55. c. Sicut exaltantur celi a terra: sic exaltate sunt vie mee a viis vestris et cogitationes mee a cogitationibus videris: sed terra non potest conformari celo: ergo nec via hominis vie dei: nec cogitatio hominis cogitationi dei: ergo a simili nec voluntas voluntati.

Contra Abeslus ad pbhit.. deus est qui opat in nobis velle et perficere pro bona voluntate: sed possibileest effectum conformari causae: ergo possibile est voluntatem nostram conformari voluntati divine.

¶ Item omnis obediens alii voluntarie conformat voluntatem suam voluutati illius: sed boni voluntaris deo obediunt: ergo conformant voluntatem suam voluntati illius.

Respondeo quod vnam rem ali conformari dupliter potest intelligi vno modo per participationem alicuius rei vniuoce dicte de illis: et sic voluntas nostra non potest voluntati divinae conformari: quia nihil potest esse commune vniuocum creatori: et creature. Alio modo participando aliquam alterius rei similitudinem per quam rem aliam expressius imitetur: sicut videmus quod ista corpora inferiora per hoc quod in se recipiunt lumen: quod est similitudo luis aliquo modo conformantur luci solari: et hanc secundum similitudinem possibile est voluntatem nostram conforma ri divinae voluntati. Potest enim in se recipere a deo quandam imitationem rectitudinis voluntatis diuine exemplatam a rectirudine diuine voluntatis: et hec est rectitudo voluntat is nostre.

Ad primum oppositum cum dicitur quod non est possibile naturam humanam conformari nature diuine etc. dico quod verum est per participationem vnius rei vniuoce dicte de illis: sed habndo aliquid per partici parionem quod deus habet per essentiam potestlnatura humanaconformari nature diuine: hoc est habendo in se aliquid: per quod quanuis a remotis imitatur divinam naturam.

¶ Ad 2m cum dicitur quod infinita distantia inter distantes nulla compatitur propinquitatem etc. potest dici quod verum est secundum conuenientiam proportionis: sed non secundum conuenientiam proportionalita tis: quanuis enim linea finita non proportionetur linee infinite: tamen proportio linee finite ad finitam in aliquo assimilatur proportioni linee infinite ad infinitum: ita potest dici in proposito quod quamuis rectitudiuis voluntatis nostre ad rectitudinem voluntatis diuine nulla possit esse proportio: tamen potest dici quod habitudo nostre voluntatis ad suam rectirudinem in aliquo similis est: et habet aliquam approximationem: longinquam tamen: vt ita loquar ad habitudinem voluntatis diuine ad suam rectitudinem.

Sed hec solutio non videtur ad plenum sa tisfacere argumento quia habitudo voluntatis nostre ad rectitudinem suam in infinitum distat ab habitudine voluntatis diuine ad rectitudinem suam. Ideo videtur aliis dicendum quod infinita distantia inter distantes nullam compatitur approximationem ex parte qua est infinita: si tamen ex vna parte est infinita: ex alia parte finita compatitur approxinationem ex illa parte qua finitaest. Distantia aut inter voluntatem nostram et volutatem dinam quanuis ex parte diuine voluntatis sit infinita: ex perte tamen nostre voluntatis est finita. Unde et ex parte voluntatis nstre compatitur secum approximationem quamuis longiquam: vt ita loquaet

¶ Uel potest dici quod quamuis infinita distantia non compatiatur in ter distantes aliquam approxinationem: que est secundum participationem alicuius communis vniuoci: tamen compatitur secundum approximationem que est secundum conformitatem in imitando.

¶ Ad 3m cum dicitur quod comformitas videtur esse relatio equperantie etc. dico quod inquantum conformitas cum relatione equiperantie importat imitationem: sic voluntas nostra potest conformari voluntati divinae non ecoclus. Conformitas autem significata hoc verbo conformari cum relatione equeperantie importare videtur imitationem: et ideo non sic concedimus deumposse conformari voluntati nostre: sicut ipsum posse nostram voluntatem conformare sue.

¶ Ad illud quod. 4. arguebatur per aucto ritatem Isa. dici potest quod ibi loquebatur de hominum cogitationibus malis: et malis viis: vel potest dici ad minorem quod terram potest conformari celo recipiendo similitudinem alicuius qualitatis que est in celo: sicut patet in receptione lumis: et ita dico aliqualiter a simili quod voluntas nostra potest conformari diuine voluntatirecipiendo aliquam similitudine rectitudinis divinae voluntatis. que est quedam illius rectitudinis imitatio: qua formaliter voluntas nostra dicitur recta.

¶ Quaestio ii. SEcundo quaritur vtrum teneamur conformare voluntatem nostram voluntati divinae: et videtur quod non Augu. idst lib. retra. c. 14. Reum tenere quemquam quia non fecit quod facere non potuit summe iniquitatis et insanie est: sed voluntates confirmate in malo non possunt se conformare voluntati dine: ergo ad hoc non tenentur.

¶ Item non tenemur conforma re intellectu nosterum divino intellectui: quia tunc nullus posset saluari cum falsa opinione: ergo a simili non tenemur conformare voluntatem nostram divine voluntati.

¶ Item si teneremur comformare voluntatem nostram divinae volutati quamdiu eam non conformaremus continue peccaremus vt videtur.

¶ Item si teneremus conformare voluntatem nostram divinae voluntati: aut teneremuream conformari voluntati beneplaciti: aut voluntati signi: non voluntati beneplaciti: quia aliquando praecepit quod non placet sibi fieri exemplum de praecepto immolandi Isahac: sed non tenemurad aliquid contra praeceptum dei: nec voluntati signi: quia potentior est voluntas beneplaciti quam voluntas signi. Si ergo vt statim ante probatum est non tenemur voluntatem nostram conforare voluntati beneplaciti multo minus voluntati signi tenemur eam conformare.

Contra qulibet tenetur velle rectitudinem: sed sicut dicit Ansel. in libro de concor. prescientie et liberii arbicui inter medium et finem. Nullus vult rectitudinem nisi rectitudino beus: nec potest aliquis rectitudinem velle nisi rectitudinem: ergo quilibet tenetur habere voluntatis rectitudinem: sed per rectitudinem voluntas nostra conformatur voluntati divinae: ergo quilibet tenetur ad hius conformitatem.

¶ Item Glo. super illud psal. Declinantem a me malignum non cognoscebam: declinat omnis qui dissimilis est a me quem proposui eis imitandume ergo omnes qui non efficiuntur deo similes per mutationem ab ipso declinant: sed omnes tenentur non declinare a deo: ergo omenes tenentur voluntates suas conformare per imitationem voluntati diuine.

Respondeo quod de ista conformitate conuenit loqui dupliciter aut quantum ad hitum: aut quamtum ad actum. Loquendo de ea quantum ad hieitum sic dico quod omnes tenentur ad hanc conformitatem semper et ad semper.

¶ Ad hoc vt fiunt digni vita eterna quamdiu enim creatura rationabilis caret illa conformitate hituali indigna est vita eterna: snion tamen oportet quod quamdiu caret illa hituali conformitate semper nouum peccatum committat: quia tali tentione quam non implendo nouum peccatum incurritur non tenetur homo ad illam hitualem conformitatem semper et ad semper: sed semper tenetur se praeparare locoet tempere quantum in se est: vt deus illam conformitatem sibi tribuat: et ita tenetur ad eam semper: sed non ad semper. Loquendo autem de illa conforrmitate quantum ad actum: sic cum illa conformitas attendatur non tantummodo in volendo ad implere precepta affirmatiua: sed etiam in non volendo facere contra negatiuam. Et precepta affirmatiua obligant semper: sed non ad semper: sed pro loco et tempore. Precepta vero negatiuer obligant semper et ad semper. Semper enim et ad semper tenetur homonon mecchari et sic de aliis: ideo dico quod ad actum illius conformitatis qui attenditur in volendo adimplere praecepta affirmatiua tenemur semper: sed non ad semper. Quantum autem ad illam conformitatem que est in non transgrediendo prece ptanegatiua tenemur semper et ad semper. Semper enim et ad semper tenemur non velle dicere falsum testimonium: quamuis non pro qualibet hora teneamur velle dicere falsum testimonium. Multum enim differt non velle dicere et velle non dicere: quia in secunda affirmatiua actus volendi in prima non. Unde vellenon dicere falsum testimonium praeceptum est affirmatiuum: non velle dicere falsum testimonium praeceptum est negatiuum Quando autem est locus et tempus quo tenemur exire in actum praecepti affirmatiui magis debet declarari in 3 libro quam hic.

Ad primum in oppositum cum dicitur quod reum tenere quenquam quia non facit quod facere non potuit: summe iniquitatis est: et insanie etc. dicendum quod hoc debet intelligi quando non potuit facere: autem quia cogebatur non facere: aute quia nunquam habuit potentiam quae hoc posset. Uoluntates vero obstimate non coguntur se non conformare voluntati divinae: quia voluntarie se auertunt: et aliquando fuerunt in statum in quo conformare se potuerunt. Uel potest dici secundum alios quod in via nulla est obstinatio que remoueri non possit. Obstinatio vero est in damnatis: que remoueri non potest: ab illo precepto absoluit: quo ad hoc quod non conformando se non committunt nouam culpam: sed quia se non conformauerunt quando potuerunt perpetuam sustinent penam. Utrum autem aliquam nouam culpam committunt damnati: de hoc inqueretur inlibro 2. domino concedente.

¶ Ad 2m dicendum quod non ita tenemur ad conformitatem intellectus: sicut affectus: quia magna est in nostra praeta te velle quam scire: et liberior est in nobis affectus quam intellectus quantum ad aliqua tenemur conformare nostrum intellectum intellectui divino scilicet in assentiendo articulis fidei.

¶ Ad 3m solutum est per dicta in corpore quaestionis.

¶ Ad 4m dicendum quod tenemur conformare voluntatem nostram voluntati beneplaciti dei quantum ad illud quod de ea manifestatur nobis per signa que sunt. preceptum et prohibitio. Nec est dicendum quod praecipiat aliquid fieri: quod velit non fieri secundum sensum qui ibi intenditur a praecipiente: sicut in praecedenti Dist. declaratum est in illa questione vtrum deus possit precipere aliquid mali.