Articulus 3

Quaestio I.

PRrimo ostendo quod omnes cerimonie verilet erant sacramenta: quia omnes erant sacre rei signa.

¶ Item in noua .l. sacramentum altaris est sacrificium: ergo similiter in ve l. sacrificia erant sacramenta: ergo ai simili omnes alie cerionie.

Contra sicut potest colligi ex diuersis locis in il.t vete. ri cerimonie ver let distinguebantur in sacra et sacrificia et obseruantias et sacramenta: non omnes ergo cerionie verisl. erant sacramenta.

¶ Rspondeo quod cerimonie ve liet ad cultum dei ordinabantur. Circa quae consideranda sunt tria: ipse cultus et colentes: et insttera colendi. Ipiste autem cultus specialiter consistebant in sacrificiis que in dei reuerentiam offerebantur. Insttra autem colendi pertinebant ad sacra sicut erant tabernaculum: candelabrum: et arca et mensa et vasa etc.

¶ Circa colentes autem quatuor requirebantur scilicet ipsorum institutio ad cultum diuinum: quie quantum ad omnes fiebat per sacramentum circuncisionis et quantum ad sacerdotes fiebat per eorum consecrationem.

¶ Requerebatur est vsus eorum que pertinebant ad diuinum cultum: cuiusmoni quantum ad omnem pplurim erat esus agni pascali: et esus eorum quae comedebantur cum eo ex s.il. praecepto: quantum autem ad sacerdotes oblatio victimarum et esus panum propositionis: et alio rum quae erant sacerdotum vsibus deputata.

¶ Requerebatur est remotio aliquarum immunditiarum per quae impediebantur a cultu diuino: et sic quantum ad pplurlindum erant institute quaedam purificationes a quibusdam exterioribus immunditiis: et expiationes a peccati: specialiter autem quam¬er ad sacerdotes et leuitas erat instituta ablutio manuum et pedum et rasio pilorum: et ista tria predcam partimebant ad sacramenta

¶ Quartum est quod requirebatur erat singlularis colentium conuersatio quantum ad cibos et vestimenta et alia huiusmodi: et hoc pertinet ad obseruantias: per quas distinguebantur ab illis qui deum non colebant. Accipiendo ergo sacramenta ve cl. stricte non omnes cerimonie erant sacramenta sed quaedam pertinebant ad sacra: quaedam ad sacrificia: quaedam ad obseruantias quaedam ad sacramenta. Sed extendendo nomen sacramenti ad omne signum rei sacre omnes cerimonie vetrsl. erant sacramenta. Ex dictis patet soltio ad prteniam.

¶ Ad 2m dicendum quod aliqn ea que mltiplicantur in inserioribus vniuntur in superioribus vt declaratum est libro 2. sed sacramenta no l. et sacrificia sunt i fectiora quam sacramenta et sacrificia ve scilicet et ideo conuenientius fuit quod idem re esset sacramentum et sacrificium in no l. quod in veteri.

Quaestio II

SEcundo quaeritur vtrum sacramenta veilet erant rationabilia. Et videtur quod non: quia nihil est rationa bile quod pertinet ad leuitatem: sed comedere festinanter ad leuitatem pertinet: ergo irrationabile fuit illud: quod preceptum est exo 1n2 scilicet quod agnum paschalem comederent festinam ter.

¶ Item non fuit necessarium quod in veteris lege magis praefigurarentur quedam sacramenta no l. quam alia sed in ve siliest non fuerunt aliqua sacramenta prefigurantia confirmationem et extremam vnctionem: ergo non fuit rationabile instituere talia sacramenta que praefigurarent alia:

¶ Item irrationabile videtur quod sacerdos per tactum illius rei per quam alios mundat fiat immundus: sed sicut habet numerorum 19 per aquam expiationis in qua aspergebatur cinis vacce ruffe expiabantur homines ab aliquibus immunditiis: et tamen qui tangebat illas aquas immundus erat: ergo illud sacramentum irrationabile fuit.

Contra. omne factum in sapientia est rationabile: sed deus ominia illa sacramenta istituit in sapientia: dicit enim psal. ad deum. Omnia in sapientia fecisti: ergo omnia sacramena ve l. fuerunt rationabilia.

Respondeo quod aliquod factum dupliter potest dici rationabile: vno modo quia de naturali dictamine recte rationis: sicut principia .l. nature et conclusiones que se quuntur ex eis: et sic non omnia sacramenta ve slices fuerunt ratio nabilia: quia non omnia fuerunt de dictamine l. nature.

¶ Aliomodo dicitur aliquid rationabile: quia nihil continet rationi contrarium et ex rationabili causa et modo debito pro tempore est institutum vel factum: et sic omnia sacramenta ve scilices fuerunt rationabilia.

Ad primum in oppositum dicendum: quod sestinantia in comedendo quando subest rationabitu causa non pertinet ad leuitatem: rationabilis autem fuit causa quare agnum in exitueorum de egypto comederunt festinanter: quia egyptii eos festinanter exire compellebant: et in rememoratione huius etiam posteain terra promissionis illum modum in comedendo agnum paschalem obseruabant.

¶ Ad 2m dicendum: quod in ver l. rationabiliter fuerunt quedam sacramenta praefigurantia aliqua sacra no l. vt circuncisio: baptismum: esus agni paschalus eucharistiam: purificationes veilet sacramentum poenitentie: consecrationes potetificum et sacerdotum: sacramentum ordis: et tamen vt dicunt aliqui: rationabile fuit quod non essent in iliest vei aliqua sacramenta praefigurantia confirmationem et extremam vnctionem: quia confirmatio est sacramentum plenitudis gratiae: cuius plenitudis nondum tempus aduenerat. Extrema vnctio est immediata praeparatio ad introintum gltie: cuius aditus nondum patebat: quia vt in 3 habitum est: per passionem christi aperta fuit ianua paradisi: sed hec ratio non multum valem: quia quamuis in scilicet scripta non fuerit tempus plenitudis gratiae: nec tunc pateret aditus in glutiam: non fuit tamen inconueniens vtrumque istorum in vers l. praefigurari. Unde et principium fuit forte praefiguratum per abundantiam maeriane: et 2m per introitum filiorum israel in terram promissionis: et ideo mihi videtur dicendum: quod est confirmatio et extrema vnctio praefigurata fuerunt in ver sl. quamuis non ita expresse sicut alia sacramenta: confirmatio enim per laminam auream consecratam in sanctificatione que pendebat super frontem: et extrema vnctio per hoc quod de sanguine arietis imolati in consecratione sacerdotum tange batur extremum auricule dextre et pollex manus dextre similiter et pedis: de quibus duobus habetur leuit. 8.

¶ Ad tertium dicendum: quod illud ex rationabili causa fuit institutum. Fuit enim institutum contra peccatu ido latrie quod filii israel commiserant in adoratione vituli: et ideo ad significandum esse immundum quicquid pertinet ad idolatriam ex quaecumque parte fuit institutum: vt etiam sacerdos aspergens illa aquamraheret aliquam legalem immunditiam: et ad hoc est vt sacerdotes essent sub onere scilicet et vt non superbirent de hoc quod alios lanctificabant: et ad. significandum quod sacerdotes noui testipropter maximam sacrificii sanctitatem semper debent se minus idoneos reputare.

¶ Questio. III

TErtio queritur vtrum sacramenti vel li. curabant a corporali immuuditia.

Respondeo quod sic: quia ceteris paribus quod tarum est earius est: ideo vetu ea que pertinebant ad cultum dei in maiori renuerentia haberentur: instituta fuerunt multa impedimen ta per que homines frequenter immundi reputabantur ad ea faciendum que ad cultum dei pertinebant: ad que idoner erant qui illa impedimenta non incurrebant: et etiam illa que incurrerant postquam erant secundum sil est mundatii: vnde illa impedimenta erant quedam irregularitates legales: et he dice bantur immunditie corporales a quibus per sacramenta legalia mundabantur. Unde apostolus ad hebre. 9. Sanguis hircorum et taurorum et cinis vitule aspersus inquenatos sanctificabat ad emundationem carnis: ratio autem quare sacramenta no l. non ita emundant ab irregularitatibus est hoc: quia in no l. non sunt tot irregularitates: nec preiudicant nisi solis ministris ecclsie in quibus requiritur maxima idoneitas prapter sacramentorum sanctitatem.

Questio. IIII.

Uarto queritur vtrum in susceptione sacramentum ve li. conferebatur gratia: et videtur quod sic: quia per opera que deo sunt accepta confertur a deo homini gratia: sed sacramenta vet scl.s non erant minus digna quam sacramenta ili est nature: que tamen deo erant accepta. dicitur. n. Ge. 4 quod aspexit deus ad Abel et ad munera eius: ergo in susceptione sacramentorum ve l. conferebatur gratia.

¶ Item Hugo primo libro de sacraparte. xi. ca. .i. Si as sacramenta priora effectum sanctificationis hbuisse negauerit non mihi recte sentire videtur.

¶ Item vana est medicina que non confert sanitatem. Sed deus nullam instituit anime vanam medicinam: cum ergo ipse instituerit ve scilicet sacramenta tanquam anime medicias sanitatem anime conferebant: que sine gratia esse non potest.

¶ Item sacramenta virtutem habent a fide passionis christi: sed fideles in ve l. illam credebant implicite: vt in 3 libro ostensum est: ergo sicut in susceptione sacramentorum no. l. confertur gratia: ita conferebatur in susceptione sacramentotum ve l.

Contra adro. 3. Ex operibus l. non iustificabitur omnis caro: sed sacramenta erant quedam opera scl.t ergo in susceptione illorum sacramentorum iustificans gratia non conferebatur.

¶ Item apostolus ad hebre. x. dicit: quod l. erat vmbram habens futurorum bonorum non ipsam imaginem rerum: quod non esset verum si sacramenta vei l. gratiam contulissent.

Ad istam questionem dixerunt aliqui quod in susceptione sacramentorum vei l. conferebatur gratia: non tamen ita plene: nec ita directe sicut in susceptione sacramentorum no l. cuius opinionis rationi videtur assentire Hu primo libro de sacraparte. xi. capi. 2. dicens: quod mediantibus sacramentis no l. illa praipris temporis sacramenta a sanctificabant: vt eadem esset salus et his qui recta fide signa futurorum in illis venerati sunt: et his qui effectum salutis in istis percipiunt. Ponebant ergo isti quod illa sacramenta iustisicabant non tantum per modum meriti: sed etiam per modum sacramenti.

¶ Sed hec opinio non videtur concordare cum auctoritatibus apostoli neque sanctorum: vnde communiter non tenetur. Alii de quorum opinione magister videtur fuisse: dixerunt quod itla non sanctificabant neque per modum sacramenti: neque per modum meriti: etiam si in fide et in charitate fierent: quia imposuit ea dominus noster in seruitutem: et vt futuri figura essent.

¶ Sed contra opera indratenia quando fiunt ex fide et charitate proficiunt ad meritum: ergo multum fortius facere sacramenta vel suscipere que deus instituerat ad offerendum sibi valebant ad meritum.

¶ Uidetur ergo mihi dicendum: secundum communem opinionem quod illi qui ex side et charitate exercitabant se in vsu illorum sacramentorum merebantur: vnde praedictus vsus sacramenti eis valebat ad charitati augmentum: et si exercitantes se in vsu eorum propter honorem dinum charitatem non habebant: per tale tamen exercitium se de congruo ad susce ptionem charitatis disponebant. Ex vt tamen illius sacramenti inquantum sacramentum erat nullam gratiam recipiebant: non enim inquantum sacramenta etant instituta ad gratiam conferendam: sed ad sacramenta gratiam conferentia prefiguranda et hoc modo procedunt argum enta ad secundam partem.

Ad primum argu. ad partem alia dicendum: quod munus habet acceptum fuit deo sicut opismo merito¬ rium ex fide et charitate factum: non tanquam sacramentum: loquendo de acceptione que importat gratie gratum facientis collationem.

¶ Ad 2m dicendum: quod illa videtur fuisse opinio hu que modo communi ter non tenetur. Ut potest dici quod ibi loqutur de sanctificatione que per meritum acquiritur.

¶ Ad 3m dicendum: quod sacramenta ve scilicet non erant stituta tanquam medicine sanitatem efficientes sed tanquam suscipientes a remotis aliquomodo ad sanitatem disponentes inquantum figurabant christum et eius passionem: cuius fides est medicima vtilis et omnia generis humani peccata.

¶ Ad quartum dicendum: quod sacramenta virtutem habent ex fide passionis tanquam ex continuante ipsa sacramenta sicut insttera quedam diuine institutioni tanquam eorum cause principali. Sacramenta autem ve scliet a deo instituta non fuerunt: vt per modum sacramenti sanctificarent: sed vt sacramenta sanctificantia figurarent: et ego bene concedo quod effectum figurandi in suscipentibus ea habebant per fidem.