Articulus 3

Quaestio I. PRimo ostendo quod puniunt pena sensibili Aug. de fide ad Petrum: longe ante finem. Firmissime tene et nullatenus dubites paruulos qui de hac vita sine sacramento baptismi exeunt eterni ignis eterno supplicio puniendos.

¶ Item pena sensibili iuste punium tur in hac vita: ergo a simili et in alia.

¶ Item corpora eorum dotata non erunt impassibilitate: ergo patientur et a calore et a frigore que passio est sensibilis pena.

¶ Item cum anima peccatum originale contrahat ex sui vnione ad carnem: caro ipsius peccati est causa. Sed non minus debet puniri causa peccati quam subiectum: ergo punietur caro et anima: sed pena carnis est sensibilis: ergo pena sensibili punientur.

Contra Aug. in Enchi. 5. cap. mitissima omni pena eorum erit qui preter peccatum originale quod traxerunt nullum insuper addiderunt. Sed non esset mitissima si pena sensibili punirentur.

¶ Item cum deus remuneret supra condignum et puniat citra condignum pena non excedit culpam: Sed numquam peccauerunt per aliquem sensum: ergo nec pena sensibili punientur.

Respondeo quod paruuli decedentes ante baptismum non puniuntur pena sensibili: quia nunquam habuerunt in se actualem delectatione: peccati: nec in spiritu nec in carne: punientur autem na damni: quia sine gratia gratum faciente decedunt sirqua visio dei non potest haberi: quia etiam feditatem in carne habuerunt: ideo locum obtinebunt ignobilem: quamui aliqui dicant quod habitabunt in superficie terre.

Ad primum in oppositum dicendum quod Aug. ibi accipit supplicium eternum pro qualibet pena eterna: siue sit pena damni: siue sit pena sensitest tamen dici quod excessiue ibi locutus est: vt ben garet se ab opinione hereticorum qui dicebant in lis nullum esse peccatum: nec eis aliquam penarri: et suum nimis expressum modum loquenuit in Enchiriud. vbi dicit quod pena eorum

¶ Ad secundum dicendum quod non est sim bili in hac vita et in alia: quia vna est transitoria et est n¬ documentum et exemplum: et materia exercende virtutis cum ad adultam peruenitur etatem: alia est eterna: nec est materia exercende virtutis in illis qui puniuntur.

¶ Ad tertium dicendum quod corpora paruulorum non erunt impassibilia ab exterio: i agente virtute resistentis quod spectat ad dotem impassibilitatis. Sed per carentiam penam inferentis: hoc diuina prouidentia disponente.

¶ Ad quartum dicendum: quod sicut anima punitur pena damni: quia caret dotibus anime: sic corpus punietur pena damni: quia carebit dotibus corpo: is.

¶ Questio. II. SEcundo queritur vtrum paruuli decedentes ante baptismum pena spirituali puniantur Et arguo quod sic. Cum visio dei sit maximum bonum: carentia eius est maximum malum. Sed homo cognoscens se esse in maximo malo: non potest non dolere in voluntate: ergo paruuli interius affligentur in mente.

¶ Item carentia rei desiderate in mente causat afflictionem. Sed paruuli visionem dei desiderant: ergo visionis illius carentia in eis causat afflictionem.

¶ Item Aug. primo libro confes. non multum post principium. Fecisti nos ad te: et inquietum est cor nostrum donec requiescat in te. Sed cor paruulorum non requiescet in deo: quia sibi coniuncti non erunt per claram visionem et fruitionem: ergo cor eorum semper remanebit inquietum: talis autem inquietudo est magna interior pena.

¶ Item adhuc remanebit in eis caro corrupta per originale peccatum: ergo adhuc in eis erunt motus concupiscentiales ex corruptione carnis insurgentes: sed illi motus concupiscentiales semper sunt cum delectatione si adest res concupita: vel cum afflictione si abest: si non semper aderit poesenus delectabile concupitum: ergo interdum habebunt aliquam interiorem afflictionem.

Contra Magister in littera dicit quod nullam ignis matralis vel concupiscentialis vel conscientie vermis penam sensuri sunt: nisi quod dei visione carebunt in perpetuum.

¶ Item si dolent autem dolent de culpa aut de pena: non deculpa: quia cum sciant se illa culpa purgari non posse: desperarent. Desperatio autem est acerbissima pena: et pena paruulor um est mitissima: vt superius ostensum est. Si autem dolerent de pena contra dei iustitiam murmurarent et actuale peccatum committerent: sed ipsi nunquam actuale peccatum comnuittent.

Ad istam questionem dixerunt aiqui quod non dolebunt quia sui status nullam habebunt cognitionem: sicut enim ante suum decessum sui status cognitione caruerunt: ita in perpetuum carebunt

¶ Sed hec opinio est srrationa bilis: quia intellectus liber a carne aptior est ad cognoscendum: quam carni corruptibili vnitus: vnde eorum que possent scire per rationem naturalem si viuerent: aut habent cognitionem: aut possunt habere. Nec potest dici quod in resum pertione corporum cognitionem perdant: propter corporis infantilis ineptitudinem: quia sicut dicit Augustinus 22 de ciuita. cap. 15. suam quisque recipiet mensuram quam vel habuit in fuuentute: etiam si senex est mortuus: vel fuerat habiturus si ante est defunctus.

¶ Alii dicunt quod habent cognitionem sui status et habent dolorem: sed modicum: eo quod sciunt per actum voluntatis proprie se non esse priuatos bono quo carent: et de aliquibus bonis creatis gaudent: et ita status eorum permixtus est cum gaudio et afflictione.

¶ Sed hoc opinio aliquibus non videtur vera: quia videtur eis quod si de tam graui damno dolerent: quod dolerent multum intense: et sic eorum pena esset acerba.

¶ Alia est opinio: quae mihi videtur rationabilior: paruuli decedentes: ante baptismum habent sui status cognitionem: et habebunt etia post corporum resumptionem. Nec tamenhabent: nec habebunt aliquam afflictionem: nec exteriorem: vt ante ostensum est: nec interiorem: ipsi enim sciunt se ex naturalibus non posse deum videre: nec se habuisse vsum liberi arbitrii per quem se disponere potuissent ad merendum dei visionem: et sciunt se in perpetuum victuros et nullam penaturam sensibilem habituros: et ex istorum consideratione: de carentia visionis dei non dolent. Sed sufficit eis bonum quod habent: et de illo gaudent: et plus habent forte de gaudio de bonis creatis quam multi in hac vita: qui tamen in tali statum semper remanere vellent.

¶ Quod autem de nullo doleant non credo quod predicta consideratio huius sufficiens. causa posset esse: nisi adesset diuina prouidentia ab eis ex cludens dolorem.

Ad primum in oppositum cum dicitur quod homo cognoscens se esse in maximo malo non potest non dolere in voluntate: dico quod verum est si demeruit illud malum per proprie voluntatis actum: et si aliquando habuit sacultatem ad habendum bonum oppositum: et si prouidentia dei non prohibeat dolorem. Contraria autem istorum sunt in paruulis: sicut in questione visum est: et ideo quamuis sciant se carermaximo bono: tamen illa carentia non dolent.

¶ Ad secundum dicendum quod paruulitillam visionem non desiderant absolute: sed sub conditione: scilicet si habere possent: frustratio autem talis desiderii non parit dolorem. Sicut vnus rusticus vellet esse imperator totius mundi si possibile esset: nec tamen dolet: quia non est: quia videt se ad hoc nunquam habuisse aptitudinem: nec habere: et hoc sibi non est possibile.

¶ Ad tertium dicendum quod inquietum est cor hominis donec requiescat in deo: si sperat se illum habiturum. In quiete etiam sunt mentes illorum qui predictam spem non habent: et deum per actuale peccatum amiserunt. Sed paruuli visionem dei non sperant se vnquam habituros: nec eam per sue proprie commissionem voluntatis: vel omissionem amiserunt. Et ideo quamuis per predictam visionem in deo non requiescant: tamen coreorum non propter hoc remanet inquietum: contenti enim sunt naturali dei cognitione: quam habent et de bonis temporalibus in questionis corpore dictis: et quia carent cruciatibus: quos sciunt esse in aliis in inferno.

¶ Ad quartum dicendum: quod in illis qui in hac vita nullum actum illicitum habuerunt deus prohibebit omnem motum concupiscentie illicitum et absolutum desiderium omnis rei quam habere non poterunt.