Circa litteram

CIrca litteram Alio mandato legis prohibetur actio furti scilicet non furaberis: alio volutas furandi scilicet non concupisces rem proximi tui: hoc expositum est in quaestionibus. Sed est reatu interdum: postquam transuint actu. Super quid autem fundatur ille reatus: postquam transit peccati actus in quaestionibus expositum est.

¶ Reatus in scriptura multipliciter accipitur scilicet pro culpa: supple obligante propter eam: supple ad quam est obligatio pro obligatione pene rationalis vel eterne: et sic accipitur proprie: est enim reatus obligatio ad penam propeccato: modi peccatorum in scriptura varias habent distinctiones.

¶ Una est quod aliud est peccatum in deum: aliud in poximum. Aliud in seipsum quorum primum est contra ordinemhominis immediate et directe ad deum. Secundum contra ordinem hominis immediate et directe ad proximum: aliud contra ordinenipsius hominis immediate et directe ad seipsum.

¶ Alia diuisio peccati est penes reatum et diuiditur sic: peccatum in veniale et mortale: alia est diuisio in peccatum commissionis et omissionis.

¶ Alia est diuisio peccati secundum processum peccati diuersum: et sic diuiditur in peccatum cordis oris et operis.

¶ Alio modo diuiditur in peccatum superabundantie et defectus inter que media est virtus.

¶ Alia est distinctio peccatorum secundum obiecta formalia de qua superius dictum est.

¶ Sciendum est. 7. esse vitia capitalia et principalia. Que capitalia dicuntur a capitis proprietate: quia sicut a capite influitur sensus et motus: sic ista videntur esse principalia motiua ad peccandum inquantum fines eorum maxime mouent appetitum ad peccatum. Finis enim superbie est apparens bonum honestum. Finis auaritie appatens vtile. Finis gule apparens delectabile secundum gustum. Fi¬ nis luxurie apparens delectabile secundum tactum. Fuga vero mali apparentis in seipso: quod tamen in rei veritate bonum est: est ipsius accidie finis. Refugere autem bonum nature in alio est finis ire. Refugere autem bonum gratiae in alio: finis est inuidiequia ergo isti. 7. fines: maxime mouent ad peccandum. Ideo superbia: auaritia: gula: luxuria: accidia: ira: inuidia: dicuntur capitalia peccata. Inanem gloriam non secundum quod dicit laudis appetitum: sed secundum quod dicit inordinatum excellentie appetitum: et sic idem est quod superbia. Accidiam vel tristitiam: et dicit sub disiunctione: quia secundum quod dicit Dmas. lib. 2. cap. 13. Accidia est tristitia aggrauans. Castrimargiam id est gulam que dicitur castrimargia. q. casti mergia id est castitatem mergens. Ex superbia ante omnia mala oriuntur: et hoc id est capitalia: et alia.

¶ Contra vnum vitium capitale non oritur ab illo. Sed superbia vt superius visum est: est vnum de septem: vitiis capitalibus.

¶ Respondeo quod quamuis superbia sit vnum de septem vitiis capitalibus: tamen radix potest dici aliorum peccatorum: etiam capitalium inquantum eis ministrat fomentum: sicut radix ramis.

¶ Uel potest dici quod ibi accipitur pro initio secundum illud Eccls. 10. Initium omnis peccati est superbia: quia illo peccato prius angelus malus peccauit: et etiam primus homo. Radix omnium malorum est cupiditas. Hic potest accipi pro quocumque inordinato appe titu boni: et hoc modo etiam comprehendit superbiam: vnde Glo. super illud verbum primo Thimo. 6. Radix omnium malorum est cupiditas subdit plus habendi quam oportet: hac et diabolus cecidit et primi homines. Alio modo potest accipi superbia esse radix omnium malorum: et est cupiditas secundum quod Magister exponit vltimo ca. dis. praesentis.