Articulus 3

PRimo ostendo quod maleficium non impedit matrimonium: quia nullum impedimentum dirimit matrimonium. nisi sit perpetuum: sed nullum maleficium est perpetuum quia potest solui per ipsum maleficium vel per alterum vel per penitentiam et conuersionem ad deum: vel per exorcismos ecclesie: et orationes sanctorum. ergo maleficium non est impedimentum dirimens matrimonium.

¶ Item nullum impedimentum dirimit matrimonium nisi precedat. extra de frigidis et maleficiatis. Ex litteris. in glo. Sed non videtur quomodo sciri possit vtrum maleficium precedat matrimonium vel consequatur. cum ergo causa matrimonii sit sauorabilis non est aliquod matrimonium dirimendum propter maleficium.

Contra dicit magister in littera huius di. c. 2. et est. 133. q. 1. Si per fortiarias quod si maleficiati sanari non potuerint separari valebunt.

Respondeo quod maleficium aute est temporale aute perpetuum. si temporale non dirimit matrimonium: si perpetuum: aut precedit matrimo nium: tam ratum quam consumatum: et sic impedit contrahendum et dirimit iam contractum. aut sequitur matrimonium ratum: sed non consumatum: et sic etiam dicunt aliqui dirimi matrimonium contractum. dicitur enim. 33 questione prima capitulo primo quod coniugium confirma tur officio scilicet carnali: vt dicit glo. et parum post dici tur quod antequam confirmetur: impossibilitas officii soluit vinculum coniugii: aut sequitur matrimonium consumatum: et tunc vinculum matrimoniale non dirimit.

¶ Communis opinio etiam tenet quod si certum esset quod esset secutum matrimonium ratum. non tamen consumatum non propter hoc dirimeretur vinculum matrimo nii. In separando autem maleficos simili modo procedendum est sicut in separatione propter frigiditatem. excepto quod frigido non datur licentiam contrahendi cum altera: quia frigiditas est impedimentum vniuersale. sed maleficiato datur: quia maleficium est impedimentum particulare.

Ad primum in oppositum dicendum quod minor est falsa. aliquando enim est maleficium quod durat per totam vitam: quia si habet remedium non est homini notum. vel non est licitum: tunc autem presumitur perpetuum quando per triennium coniuges cohabitauerunt: et bona fide operam carnali copule dederunt: et se cognoscere non potuerunt.

¶ Ad secundum dicendum quod quamuis vix possit sciri vtrum precedat matrimonium ratum vel sequatur. tamen facile sciri potest vtrum precedat matrimonium consumatum: et hoc sufficit secundum aliquos. quia si precedit consumatum quamuis sequatur ratum dirimit. Uel potest dici quod in fauorem alterius matrimonii vtilioris presumitur: quod si precedat matrimonium consumatum quod precesserit ratum.

Questio II

SEcundo queritur vtrum separati propter maleficium si postquam alia matrimonia contraxerunt carnaliter se cognoscant: sint ad primum matrimonium reuo candi. Et videtur quod non 33 q. 1. Si per fortiarias. dici tur de separatis propter maleficium: quod si postquam alias nuptias expetierint illis in carne viuentibus quibus iun cti fuerint: prioribus quos reliquerant etiam si possibili. tas concumbendi eis reddita fuerit: reconciliari nequibunt.

¶ Item omnis carnalis copula extra matrimo¬ nium est mortale peccatum. Sed separati per maleficium carnaliter cognoscendo personas cum quibus postea matrimonium contraxerint: mortaliter non peccant. ergo inter eos est ligitimum matrimonium. Sed matrimonia legitima et consumata nullo modo solui possunt: ergo si separatis reddatur potentia mutuo se cognoscendi nihilominus reconciliari nequibunt.

¶ Item si post predictam separationem vir recipiat aliquem ordinemsacrum: et postea mulierem a qua separatus fuerat carnaliter cognoscat: non propter hoc reuo cabitur ad actus matrimoniales cum predicta muliere exercendos. etiam ad petitionem mulieris. Quod potest probari per simile aliquo modo: quia si vir ante consumationem matrimonii recipiat ordinem sacrum ignorante vxore non restituetur etiam vxori petenti: sed compelletur religionem intrare. Sed vnum matrimonium non est minus forte impedimentum alterius matrimonii quam susceptio ordinis sacri: ergo separati propter maleficium si postquam alia matrimonia contraxerunt carnaliter se cognoscant: non sunt ad primum matrimonium reuocandi.

Contra. 33 q. 1. Quod autem dicitur de separatis propter frigiditatem quod si frigido reddatur potentia coeundi ad primum coniugium cogetur reuerti. ergo similiter debet dici de propter maleficium separatis. nium reuocandi: quia sententia diuortii super eos lata fuit per errorem: quia immpedimentum quod fuit iudicatum perpetuum secundum presumptionem: non fuit perpetuum secundum veritatem: et tale impedimentum non dirimit matrimonium nisi secundum rei verttatem tale impedimentum sit perpetuum.

Ad primum in oppositum dicendum quod illud decretum fuit Gnari Remenesem archiepiscopi quod in casu predicto non tenetur. vnde dicit glo. ibidem. hic potius dicendus est ignarus quam Gna rus. et magister huius di. c. 2. dicit quod illud magis intelligendum est ex rigore quam ex canonica equitate.

¶ Ad secundum dicendum quod matrimonia que secundo contraxerunt: non fuerunt legitima secundum iudicium dei: quamuis legitima fuerint secundum iudicium ecclesie: tamen in illis coniugiis carnalem copulam exercendo excusantur a peccato propter inuincibilem ignorantiam: sed postquam sciunt maleficium cessasse si carnaliter copulantur cum illis cum quibus secundo contraxerunt: a mortali peccato non excusantur.

¶ Ad tertium dicendum quod maior est falsa: quoa separatio fuit facta per errorem inquantum extimabatur maleficium perpetuum quod perpetuum non erat: vnde post contractum matrimonium semper manserunt secundum iudicium dei veri coniuges: vnde vir suscipiendo ordinem sacrum vxori preiudicare non potuit. suscipiendo tamen non peccauit: quia per ignorantiam inuincibilem seu probabilem fuit excusatus.

¶ Sed vtrum suscipiendo illum ordinem sacrum sibi preiudicauerit: quoad hoc vt sibi non liceat ab vxore debitum exigere dubiumnest. Uidetur enim aliquibus quod sibi exigere non liceat: quamuis reddere teneatur: quia votu quod sacro ordini est annexum tenuit quantum ad illud quod erat in potestate viri: quamnis non quo ad illud quod erat in potestate mulieris: in potestate autem viri est exigere: sed quantum ad reddendum debitum corpus viri erat in mulieris potestate.

¶ Alii dicunt quod ille suscipiendo ordinem sacrum nec mulieri nec sibi preiudicat quo ad hoc quin liceat sibi petendi reddere: debitum et exigere: quia ingnorantiam inuincibilis seu probabilis eum ab vtroque preiudicio excusauit: nisi enim extimasset solutum fuisse vinculum matrimonii inter ipsum et mulierem sacrum ordinem non suscipisset. vnde nec ad votum continentie se obligare intendebat: nsi cum hac conditione implicita scilicet si esset totaliter et secndum veritatem ab illo coniugio liberatus.

¶ Ad simile autem quod adducebatur ad probandum maiorem argumenti dicunt aliqui quod non est simile: quia ille qui ante consumationem matrimonii sacrum ordinem suscepit potest religionem intrare: et in ea profiteri: per quam professionem soluitur secundum rei veritatem vinculum matrimoniale inter ipsum et mulierem: sed ille: qui post susceptionem ordinis sacri vxorem carnaliter cognouit vere matrimonium consumauit: vnde postea non licet sibi religionem intrare contra voluntatem vxoris.

¶ Sed quid dices si ille qui ante consumationem matrimonii sacrum ordinem suscepit: non vult religionem intrare: et mulier petit a iudice ipsum compelli ad matrimonii consumationem.

¶ Ad hoc potest dici secundum aliquos quod ille tenetur religionem intrare: et ad hoc debet per iudicem compelli non ad matrimonii consumationem: quia ex quo sibi patet via per quam potest licite ser uare votum continentie. quod annexum est ordini sacro: tenetur illum eligere. quilibet enim vouens tenetur facere illud quod potest ad hoc vt votum seruet quod fecit.

¶ Aliis autem videtur quod si ille suscipiendo ordinem sacrum credebat per hoc matrimonium inter ipsum et mulierem posse solui: eo quod erat ignarus iuris: non tenetur religionem intrare: sed debet compelli ad matrimonii consumationem: nisi mulier velit continere. cum enim longe fortius sit votum professionis in religione et arctius quam votum continentie tantum et durum videtur dicere quod ad hoc teneretur: cum ad hoc nunquam se intenderit obligare nec explicite nec implicite. illi tamen non lieebit debitum ab vxore exigere: quia exigere non est in sua potestate.