Articulus 2

Rimo ostendo quod concubitus concubinarius non sit contra legem nature. Illud ad quod inclinat natura non est contra legem nature. sed ad concubitum concubinarium frequenter inclinat natura. ergo non est contra legem nature.

¶ Item concubitus qui non est contra bonum prolis nec contra bonum fidei: non est contra legem nature. sed aliquis coneubitus concubinarius potest esse huiusmodi: quandoque enim proles suscepta de concubina valde amanter suscipitur et diligentissime ad diuinum cultum educatur. possunt etiam sibi seruare fidem vt vir alii non commisceatur quam sue concubine: nec concubina alii viro: et alter alteri petenti vsum corporis sui non negare. ergo potest esse concubitus concubinarius non contra legem nature.

Contra. per tertium preceptum secunde tabule prohibetur omnis concubitus extra fedus matrimonii: sed vt ostensum est in libro 3. Omnia precepta decalogi sunt de dictamine legis nature: ergo omnis concubitus inter non coniuges est contra legem nature.

Respondeo quod concubitus concubinarius senfornicarius est contra legem naturalem non a natura generis sed speciei: naturalis enim ratio dictat carnalem concubitum non debere ficri in preiudicium boni prolis: nec hominem se priuare etiam ad modicum tempus vsu rationis nisi sit bonum aliud recompensans: sed concubitus concubinarius seu fornicarius est in notabile preiudicium boni prolis: sic enim dicit Aug. 9. super Gensiem ante medium. Bonum prolis est vt amatus suscipiatur. benigne nutriatur: et religiose educetur. quo bono vt in pluribus caret proles genita per concubitum concubinarium seu fornicarium: quia vt in pluribus a parentibus minus diliguntur quam de legitimo toro geniti. et parentes circa eorum disciplinam et nutritionem negligentes sunt. In concubitum etiam concubinario seu fornicario non est bonum recompensans bonum vsus rationis quo secundum August. 14 de cius. c. 16. se priuat homo ad tempus per carualem concubitum: quia isbi non est bonum sacramenti nec fidei: nec bonum prolis vt in pluribus non tantum autem ius scriptum sed etiam naturale potius aptatur ad ea que frequenter quamad ea que per raro eueniunt ff. de legibus. Nam ad ea.

Ad primum in oppositum dicendum quod procedit de iure naturali a natura generis. Uel potest dici quod ad talem concubitum est inclinatio propter corruptionem nature: propter enim pernitiosas naturas homines habent inclinationes in naturales secundum philosophum. 7. ethicorum. c. 7. vnde si natura humana in sua integritate remansisset nunquam ad concubitum concubinarium seu fornicarium inclinasset.

¶ Ad secundum dicendum est quod quamuis aliqui fornicantes sufficienter prouideant proli quantum ad ea que respiciunt bonum prolis: et quamuis in concunbendo hanc intentionem habuerint: hoc tamen eorum concubitum non excusat: quin sit contra legem nature: quoniam vt iam dictum est: quod cadit sub legis determinatione iudicatur secundum illud quod in pluribus acccidit. non secundum illud quod raro et in aliquo casu accidere potest.

Questio. II.

SEcundo queritur vtrum concubitus concubinarius possit ex dispensa tione fieri sine peccato modontali. Et videtur quod sic. sicut concubitus concubinarius est contra legem nature. ita plures vxores simul habere. ergo sicut ex dispensatione licitum fuit simul habere plures vxores. ita ex dispensatione licitum fuit vti concubinario concubitu.

¶ Item matrimonium est vinculum indissolubile: sed vt habetur. Gen. 21. Per admonitionem Sarre: et diuinum mandatum Abraam separauit Agar a se. ergo non fuit eius vxor: et tamen de eo quod cum ea concubuit non reprehenditur.

¶ Item Osee primo dictum est quod facerent filios fornicationis.

Contra concubitus concubinarius seu fornicarius importat actum conuolutum. cum deordinatione. sed deus dispensare non potest vt aliqua deordinatio sit licita. ergo ex dispensatione fieri non potest talis concubitus quin sit peccatum mortale.

¶ Item concubitus concubinarius est contra vnum de principiis legis nature: est enim contra bonum prolis qui est principalis finis concubitus carnalis secundum naturale iudicium rationis. finis autem principium est in moralibus. Sed contra principia legis nature dispensare non potest nec homo nec deus. ergo nunquam ex dispensatione potuit esse licitus concubitus concubinarius.

Ad istam questionem dicunt aliqui quod nunquam potuit dispensare in concubitu concubinario quin semper fuerit peccatum mortale. quia omnis actus tollens debitum ordinem proximi ad proximum non potest fieri sine mortali peccato per quancunque dispensationem: sed concubitus concubinarius est huiusmodi: tollit enim debitum ordinem parentum ad prolem.

Sed contra rationem hanc potest sic argui sied aliquis actus vt in pluribus tollit debitum ordinem proximi ad proximum. ita tamen quod in aliquo casu et raro potest debitum ordinem non tollere: quamuis dispensari non possit vt vniuersaliter talis actus sit licitus vel possit fieri sine mortali peccato. tamen dispensari potest per conditorem legis vt in casu in quo non tollit debitum ordinem proximi ad proximum non sit peccatum mortale. concubitus autem concubinarius est huiusmodi: quamuis enim vt in pluribus tollat debitum ordinem parentum ad prolem. tamen potest contingere quod homo coeat cum muliere cum qua non est matrimonialiter coniunctus: et mulier cum viro pro pter bonum prolis: et quod prolem amanter suscipiant: et benigne nutriant: et religiose educent. ergo videtur quod si non pbstaret aliud quam ratio supradicta concubitus concubinarius in casu predicto posset per dispensationem conditoris legis nature non esse peccatum mortale.

¶ Uidetur ergo mihi dicendum quod ratio quare concubitus concubinarius seu fornicarius non potest fieri sine peccato mortali. per dispensationem quancunque est: quia in nullo casu potest fieri bene neque absque corruptione debiti ordinis ad deum: talis enim viri concubitus semper est cum non sua quantum ad talem vsum: nec simpliciter: nec ad tempus. quicunque autem vtitur re non sua quantum ad vsum nec simpliciter nec ad tempus corrumpit debitum ordinem ad dominum rei: et quia mulier non est sui ipsius sed est dei. vir carnaliter copulans se cum muliere non sua quantum ad talem vsum debitum ordinem ad deucorrumpit: deus autem facere non potest vt actus corrupens debitum ordinem ad ipsum sine peccato mortalipossit fieri: Posset tantum deus facere tanquam dominus superior habens super virum et mulierem plenitu dinem potestatis quod licitum esset viro et mulieri concedere sibi mutuo potestatem corporum suorum ad tem¬ pus: quamuis hoc eis licitum esse non posset nisi per auctoritatem diuinam: vt ostensum est superius in illa que stione vtrum possit contrahi matrimonium ad tempus: concubitus autem talium non esset concubinarius: nec fornicarius: quia non esset cum non sua: nec cum non suo.

Ad primum in oppositum dicendum quod alio modo est contra legem nature concubitus concubinarius quam habere plures vxores simulquia in nullo casu potest fieri concubitus concubinarius. quin sit conntra legem nature: quia semper corrumpit de bitum ordinem ad deum: sed potuit esse casus et fuit in quo aliquos habere plures vxores simul non fuit contra legem nature: quamuis sit contra legem nature vt in pluribus sicut videmus quod contra legem nature est vt in pluribus depositum petenti non reddere: tamen non reddere in illo casu in quo per illud depositum posset de struere rempublicam non esset contra legem nature sed magis secundum eam.

¶ Ad secundum dicendum quod Agar fuit coniuncta Abrae indissolubili vinculo quantum ad mutuam potestatem corporum suorum. vnde se cundum rei veritatem fuit vxor: sed quia non habebat auctoritatem matrisfamilias in regimine domus et familie: nec proles sua succedere debebat in hereditate quo ad hoc erat ancilla: nec licitum fuisset Abrae eam a se eii cere propter monitionem Sarre nisi super hoc diuinum habuisset mandatum. voluit autem deus eos separari non quantum ad vinculum. sed quantum ad cohabitationem et torum. ad significandum illud mysterium quod explicat apostolus ad Galis 4. cum dicit Abraam duos filios habuit etc.

¶ Ad tertium dicendum quod deus non dispensauit cum Osee vt fornicaretur: sed mandauit vt acciperet mulierem prius fornicariam: et hoc mandando fecit illam esse propheie vxorem propheta consentiente.