Articulus 4

Questio.

Rimo ostendo quod serui et ancille non possunt inter se matrimonia contrahere sine consensu dominorum: quia nemo potest dare alicui quod est alterius fine consensu illius cuius est. Sed secundum philosophum primo poli. c. 3. "Seruus est omnino domini". ergo non potest dare mulieri potestatem corporis sui sine consensu domini sui.

¶ Item fauorabilior est religionis ingressus quam matrimonii contractus. Sed seruus non potest sine consensu domini sui profiteri in religione: ergo multo fortius nec matrimonium contrahere.

Contra extra de coniug. ser. c. I dicitur quod si inter seruos dominis contradicentibus et inuitis matrimonia contracta fuerint: nulla ratione sunt dissoluenda propter hoc.

Respondeo quod non tantum seruus cum ancilla sed etiam cum libera: nec tantum an¬ cilla cum seruo: sed etiam cum libero possunt contrahere matrimonium dominis contradicentibus et inuitis. Cuius ratione aliqui assignant: quia matrimonium est de iure naturali: seruitus autem de iure positiuo. Ius autem positiuum cum deriuetur a iure naturali sibi preiudicare non potest

¶ Sed hec responsio vnum falsum videtur supponere scilicet quod seruitus non sit de iure naturali: cum dicat phs. i. libro poli. 1. c. quod illud quod potest mente preuidere debet esse principans natura quod aut potest hoc corpore facere: et non potest mente preuidere est seruum natura.

¶ Potest ergo dici quod conclusionis ratio est hec: quia matrimonium non tantum est de iure naturalia natura speciei: sed etiam a natura generis: et est naturalis matrimonii finis conseruatio speciei: quamuis autem aliqua seruitus si de iure naturali a natura speciei inquantum naturalis ratio dictat quosdam debere esse dominos et quosdam seruos propter meliorem domus et ciuitatis dispositionem: tamen non dictat aliquos debere esse seruos aliis in his que necessaria sunt ad indiuidui vel speciei conseruationem: sed quantum ad alia seruitia que naturalibus operibus super adduntur: et ideo nullus homo alii ita subiicitur quin ipso inuito possit facere ea que necessaria sunt ad conseruationem sui et speciei: tamen vt dicitur extra de coniugio seruorum. c. i. quamuis serui possint matrimonium contrahere dominis imuitis: debita tamen et consueta seruitia non debent minus ab eis propriiis dominis exhiberi.

Ad primum in oppositum dicendum quod seruus est domini non quantum ad opera naturalia quorum finis est conseruatio indiuidui: nec quantum ad illa quorum finis est conseruatio speciei: sed quantum ad opera manualia seu artificialia naturalibus superaddita.

¶ Ad secundum dicendum: quod quamuis sauorabilior sit religionis ingressus quam matrimonii contractus: tamen professio serui in religione magis preiudicaret domino: quia qui profitetur in religione subdit sepotestati prelati sui: quantum ad opera voluntaria in quibus serui dominis sunt subditi.

Questio. II

SEcundo queritur vtrum dominus possit vendere seruum coniugatum in partibusquantumcumque remotis. espondeo quod serui autem contrabunt de licentia et consensu dominorum: aut non. Si sic dominus non potest vendere seruum in aliquod preiudicium matrimonii: nec aliquid sibi precipere in preiudicium redditionis debiti. vnde si eodem tempore coniunx debitum petit a coniuge seruo: et dominus sibi aliquod opus incompossibile iniungit: magis debet consentire coniugi debitum petenti: quam opus sibi preceptum a domino exequi. Si autem contrahunt sine consensu dominorum: ille contractus est omni iure domini saluo: et ideo seruum suum potest vendere: non tamen in partibus quantuncumque remotis: quia tunc posset eos impedire ab officio propter quod matrimonium institutum est. vnde si domini seruos suos coniugatos vendere volunt: cogi possunt et debent quod taliter de venditione non ordinent quod faciant onera matrimonii notabiliter grauiora: maxime cum sine hoc seruos suos possint vendere precio iusto: sicut enim ad ius domini non pertinet posse prohibere seruos suos contrahere matrimonium: sic ad ius domini non pertinet posse vendere seruum suum taliter vt totaliter impediatur ab officio propter quod matrimonium est ingtitutum. Dictio V onsequenter queritur de qnto principali.