Articulus 1

¶ Questio I. Rimo ostendo quod in deo non sit scientia. Dicit enim philosophus is posteriorum. Oportet credere et scire rem in huiusmodi habendo syllogismum: quem vocamus demonstrationem. Sed dicitur nihil syllogizando cognoscit ergo nullius rei habet scientiam.

¶ Item philosophus. 5. Metaphysi. Scientia realiter refertur ad scibilem. Sed deus ratione rei scite realiter non refertur ad aliquid: ergo in ipso non est scientia. Si enim esset in eo reliter idem quod ipse.

¶ Item scientia dei vniuoce de scientia cuiuslibet rei: quia per eandem rationem que est scire causam propter quam res est secundum philosophum ids posterioriorum. Sed nihil vni uoce dicitur de re existente in deo: et de re existente in creatu ta: ergo in deo non est scientia.

Contra nulla perfectio deest deo: sed scientia est nobilis perfectio: ergo non deest deo.

¶ Item apostolus ad Roma. xi. O altitudo diuitiarum sapieutis et scientie dei.

Respondeo quod scientia non secundum quod accipitur pro hitu conclusionum: sed pro re: per quam substantia intelligit expedite et certitudinaliter. In deo realiter est idem cum diuina essentia differens ab ea secundum rationem. Quod enim deus intelligit pater. Omnis enim forma separata a materia et conditionibus materie est intelligibilis: quamuis non sit intelligens nisi ex natura conueniat sibi per se existere. Si autem conueniat sibi per se existe re naturaliter non tantum est intelligibilis sed etiam intellectus Deus autem est forma non informans: sed in se existens a materia et conditionibus materie separata cum sit purus actus: ergo non tantum intelligibilis: sed etiam intelligens. Quod autem extpedire intelligat: oportet quia intelligere non expedite est propter nimiam elogationem intellectus a perfectione actus: hoc autem includit intellectum esse possibilem: cum ergo in diuinis intellectum nullo mo sit possibitur: nin potest dici quod intelligat non expedite: sequitr ergo quod expedite intelligit. Qaut intelligat certitudinaliter patet quia carentia certitudis in actu intelligendi est vel ratione imperfectionis potentie intellectiue: vel rationis repraesentatine vel rei intellecte: eo quod forte parum habet de charitate. Unde Aui. 6 naturalium lib. 5. c. 5. que sunt debilis esse: vt motus et tempus et materia. Aliquando est difficile intelligi: eo quod sunt debilis esse: sed in diuino iniellectu nulla est imperfectio: neque in sua ratione intelligendi: quia illa est essentia sua. res etiam intellecta non potest esse ratio carentie certitudinis in actu intelligendi illius intellectus: qui per essentiam suam tantum intelligit cuiusmodi est diuinus intellectus. restat etgo quod certitudinaliter intelligit: et sic in generali ostensum est in deo esse scientiam. Primum argumentum ad oppositum perocedit de scientia sermquod est habitus conclusionum: et bene concessum est quod talis scientia in deo non est.

¶ Secundum argumentum procedit de scientia dependente a scibili: hoc est de scientia creata cuiusmodi scientia in deo est.

¶ Ad 3m cum dicitur quod scientia dicitur per eandem rationem de scientia cuiuslibet rei etc. dico quod falsum est: quia scientia dei est eius essentia: scientia autem creature creatura est: quia accidens est secundum quod vult Auicen. 3. Meta. cap. 8. Nihil aut vniuoce dicitur de deo et de creatura: sed analogice. vnde cognoscere per causam aliter deo conuenit et aliter creature. Creatura enim cognoscit per rem que est causa sue scientie: non tantummodo rei scite: deus autem cognoscit per essentia suam: que non est causa sue scientie: quia realiter est idem cum ea. Sed causa creaturarum que sunt a deo scite.

¶ Quaestio II. SEcundo queritur vtrum deus sui ipsius habeat scientiam: et videtur quod non: quia ¶xv propositione de causis dicitur quod omnis sciens qui scit essentiam suam est rediens ad essentiam suam reditione completa. Sed deus non redit ad essentiam suam cum non excedat eam: ergo non habet scientiam essentie sue.

¶ Item qu intelligit se reflectitur super se. Sed reflexio motus videtur: deus autem moueri non potest: ergo non potest intelligere se.

¶ Item secundum philosophum. 3. de anima. Intelligere quoddam est pati: sed nec diuinus intellectus. Nec aliqua res potest a se pati: ergo diuinus intellectus non potest intelligere se.

Contra 1ouo propostione de causis. Omnis intelligentia intelligit essentiam suam: sed deus est intelligentia increata: ergo intelligit essentiam suam.

¶ Item Aui. 8. Metaphy. c. vltimo. Primus est excellentior apprehensor cum excellentiori apprehensione excellentioris apprehensi: cum ergo diuina essentia sit excelentius inter omnia apprehensa: videtur quod ipse deus quem vocat primum eam intelligit.

Respondeo quod deus intelligit essentiam suam expedite et certitudinaliter. vnde firmiter tenendum est quod habet sui ipsius scientiam quod testatur apostolue i. Corrintum. ii. dicens. Que dei sunt nemo cognoscit nisi spiritus dei. Quod autem intelligat se patet per rationem sic. Quia secundum quod vult Auicen. 6 naturalium. c. 2. Ratio quare aliqua potentia cognitiua: sicut est potentia sensitiua: non inflectitur super se: est quia operatur per insttumentum: hoc est per organum. Unde quia potentia intellectiua in nobis non operatur per organum: reflectit se super se: quia tamen est potentia substantie que actu informet sensibilem materiam: dum sic est non reflectit se perfecte super se: cum autem separata est perfectireflectit se super se. Angelus autem quia non est aptus: vt sit foralicuius materie sensibilis: et ita magis elongatus ab impedimento reflectionis perfecte: perfectius adhuc reflectit se super se: cum ergo diuinus intellectus non intelligat per organum: nec possit esse perfectio materie: et summe sit a conditionibus materie elongatus: oportet quod summe perfecte intelligat se: et si summe perfecie intelligit se: sequi tur quod si intelligat certitudinaliter: et et expedite.

Ad primum in oppositum cum dicitur o deus non rediad essentiam suam etc. dico quod falsum est loquendo de reditione eo modo quo ibi intendit: quia sicut dicitur in commento super illam propositionem. Non est significatio per reditionem substantie ad essentiam suam: nisi quod est stans fixa per se non est indigens in sui fixione: et sui essentia re aliqua exigente ipsam: quoniam est substantia simplex: et per seipsam suffic iens: et hoc maxime conuenit deo: quia nulli substantie intellectuali conuenit: nisi per ipsius influentiam: quia sicut dicitur. 16 propositione de causis: omnes virtutes quibus non est finis sunt pendentes per infinitum primum quod est virtus virtutum.

¶ Uel sic breuius ad argumentum: et clarius quod quia scire est actus scientis inquantum est sciens eum scit seipsum videtur metaphorice loquendo esse aliquid ad similitudinem circularis motus propter hoc quod illius actus est idem principium et terminus quod accipiendum est in deo secundum rationem intelligendi: non est ergo intelligendum sciens essentiam suam exeat et redeat per quendam motum. Ex hoc patet quomodo soluendum est ad 2

¶ Ad 3m cum dicitur quod intelligere est pati etc. dico quod falsum est de diuino intelligere: quia realiter idem est cum divino intellectu: et cum ratione intelligendi: que est divina essentia: vnde non est possibilis vllo modo aliqui tamen dicunt quod sicut noster intellectus primo est passiuus et postea possibilis: in actum reductus: est actiuus ita quod realiter differunt intellectus: et sua passio in forma: a quae patitur: et actio que est ab eo iam reducto aliquo modo in actu per passiuam intellectionem: ita aliquomon valde longinquo diuinus intellectus primo secundum rationem intelligendi est passiuus: secundo actiuus: ita tamen quod intellectus et forma: per quam intelligit et suum intelligere sunt res vna: nec potest ibi assignari differentia: nisi secundum respectum rationis: nec passio realis in illo intellectu ponenda est vllo modo: sed secundum rationem intelligendi tantum.

¶ Quaestio III. Ertio queritur vtrum deus sciat alia a se: et videtur quod non quia secundum philosophum. 3. de anima. Scientie secantur in res: sed dei non est nisi vna scientia: ergo deus non scit nisi vnum: cum autem scieiat se: vt in precedenti quaestione probatum est: videtur quod nesciat alia a se.

¶ Item secundum philosophum. 12. Metaphy. Deus non intelligit aliud a se propter nobilitatem sui intellectus.

¶ Item Augustinus 83. q. q. 46. Nec quicquam deus extra seipsum intuetur: ergo non intelligit aliud a se.

¶ Item intellectus aliquam perfectionem recipit ab in telligibili: sed deus seipso perfectus est: ita vt nullam perfectionem ab alio a se recipiat: ergo non intelligit aliud a se.

Contra secundum philosophum. 2 physi. Naturalia agunt propter finem sed non determinant se propter illum sinem: quia sic mouerentur a se: quod est contra philosophum. 7. physi. ergo ad illu finem deteminantur ab alio: sed naturalia: que immediate tantum processerunt a deo: a nullo alio quam a deo determinari poterunt ad finem propter quem agunt: ergo ad illum sinem determinata sunt a deo: sed determinare aliquid ad finem propter quem mouetur: vel agit: non est sine cognitione finis: et operis rei que ordinatur ad finem: ergo deus cognoscit: et finem eorum que immediate procedunt ab eo: et ipsas res et eorum opera: ergo intelligit aliud ab eo.

¶ Item omnes perfectiones que sunt in causatis prehuntur a causa modo vniuoco: vel equoco: quia secundum Dio. 2. c. de divinis nominibus. Causatiua habent causalium receptas imagines. Sed quod intellectus creatus intelligat se habet a deo: quia vt dicit Aug. lib. 2. soliloquii quasi in medio. Ipse cetera facit intelligi: et Auice 8. Metaphy. c. 2. dicit: quod deus est demonstratio de omni quod est: ergo deus intelligit creaturam intelligenti semetipsam.

Respondeo quod deus scit alia a se accipiendo scitam modo supraedicto. Et ideo hius est: quia intellectus cognoscit illud cuius habet apud se similitudinem expressam: sed divina essentia non est tantummodo repraesentatiua sui ipsius: sed etiam creature: ergo cognoscit aliud a se: quanuis non per aliud a se: quia per essentiam suam cognoscit creaturam.

Ad primum in oppositum cum dicitur quod scientie secantur in res etc. dico quod non est verum nisi de scientia creata. Illa enim causatur a rebus: et ideo secundum diuersa media formalia diuersificantur causate scientie: sed scientia dei cum increata sit in creaturis non causatur: et a deo per essentiam suam que vna est omnia que ab eo sunt scita sciuntur: ideo de omnibus vnam habet scientiam.

¶ Ad 2m cum dicitur quod deus non intelligit alia a se etc. dico quod verum est intelligendo per aliud a se: sic enim vilesceret intellectus eius: et sic auctoritas philosophi debet intelligi.

¶ Ad 3m modo simili soluendum est. ibi enim vult dicere Augu. quod deus non intelligit par aliquid extra se: quamuis intelligat aliud a se.

¶ Ad 4um dicitur quod intellectus aliquam perfectionem recipit ab intelligibili et c. dico quod verum est de intellectu creato: qui secundaria perfectione perficitur vel per intelligibilem essentiam si est intelligibile per essentiam suam intellectus informans: vel per intelligibilem similitudinem per viam superiorem vel inferiorem hitam Diuinus autem intellectus nhil intelligit nisi per essentiam saumque divino intellectui sufficienter exprimit omnia quae intelligit.

Uuarto queritur vtrum omnia scita a deo habuerunt ab eterno esse essentie et videtur quod sic. Nihil est quod sciri non potest a quocumque intellectu: quia sicut dicit philosophus is poste. Quod non est: non est scire: sed ominia que deus scit sciuit ab eterno: ergo omnia scita a deo habueruut ab eterno aliquid esse: sed non ominahabuerunt esse in actu: etgo habuerunt esse essentie.

¶ Item quod ab eterno non habuit esse existentie: nec esse essentie non fuit ab eterno aliud a deo: quia esse aliud: vel effe idem praesupponit esse: sed creature ab eterno non humerunt esse existentie: ergo sicreature ab eterno non hunissent esse essentie non fuissent aliud a deo: et sic deus ab eterno non sciuisset aliud a se: quod falsum est.

¶ Item nihil non habet reale exemplar: nec est reale exemplar: sed omne scitum a deo habet in deo reale exemplar: vel est ipsum reale exemplar: ergo quicquid est scitum a deo non est nihil: sed quod non est nihil est res aliqua. Cum ergo quicquid est res aliqua hebeat effe essentie: et deus omnia que modo scit ab eterno sciuit. Omne scitum a deo habumit ab eterno esse essentie.

¶ Item omne sciens in actu autem agit in scitum: aut patitur a scito: quia actus sciendi est agere vel pati: sed deus ab eterno actu sciuit alia a se: ergo cum ab eis non patertur: ab eter no fuit agens in ipso: sed non potuit agere in ipsa nisi faciendo ea aliquomon esse. cum ergo ab eterno ea non fecit essentia in actu per suam scientiam dedit eis esse essentie.

¶ Item Ansel. de verita. c. 2. dicit quod hoc enunciatio homo est animal semper vera est: quod non esset verum nisi semper homo esse essentie habuisset.

¶ Item ratio essentie son conuenit essentie asini per esse in effectu: vesal in actu: quia essentia vnde essentia nominat quid indifferens ad esse in actu ad non esse in actu: quod probo per hoc quod per intellectum potest abstrahi ab vtroque: restat ergo quod sibi conuenit ratio essentie per hoc quod habet exemplar in divina mente.

¶ Item quod est minus longe ab entitate quam nihil non est nihil: sed res possibiles fieri sunt minus longe ab entitate quam nihil: quia nihil est quod nec est: nec potest fieri: ergo res possibiles fieri non sunt nihil.

¶ Item Augu. 2. libro de doctri. christius longe ante finem. Ueritas connexissionum non est instituta sed animaduersa est ab hominibus: nam est in rerum ratione perpetua et divinitus instituta: sed rerum connexio non potuisset fuisse perpetua: nisi res humisset ab eterno esse essentie.

Contra. Ansel. libro de casu. diab. c. 12. dicit quod mundus ranquam fient: nihil erat quod non esset verum si res habuissent esse essentie antequam facte essent.

¶ Item si creatura scita a deo huisset ab eterno esse essentie: aut hoc fuisset per relationem scientie dei ad scitum: aut ecoluso: non primomon quia relatio praesupponit terminum respectu cuius est: nec modo secundo: quia ratio persuppotesit subiectum cuius est: ergo creatura quamuis sit scita a deo: non tamen habuit ab eterno esse essentie.

Respondeo quod scitorum a deo quaedam sunt id quod est impe: quia fcit essentiam suam et omnes perfectiones eius et divinas personas quae omnia sunt idem quod est ipse.

¶ Que dam non sunt id quod est ipse: vt creature. Certum est quod prima scita non tantum humerunt ab eterno esse essentie: sed etiam esse existentie: quia perfectiones diuine essentie: et etiam persone divinae que omnia realiter idem sunt quod diuina essentia ab eterno fuerunt purum esse. sed vtrum scita que non sunt id quod deus est ab eterno humerunt esse essentie dubium est. Quidam enim subtiliter et probabiliter dicunt quod sicut per voluntatem dei imperantem res esse sunt quiditates earum in affectu: sic per scientiam dei inquantum per eam se intelligit: vt exemplar rerum: habent ille res distincte esse essentie: et quia deus ab eterno intellexit essentiam suam: vt rerum exemplar: ideo humerunt ab eterno esse essentie: vt fuerunt res praedicamentales tunc esse in effeerusuper essentiam non addit nisi relationem ad deum: vt ad causam efficientem: sic esse essentie vltra essentiam non dicit nisi relationem ad deum vt ad suam causam extra rem et pro hac opinione multum videntur facem aliqua rationes facte ad primam partem.

¶ Sed contra hanc opionem sic potest atgui. Creari est producinon de aliquo sed si creatura ab eterno humisset esse essentie non fuisset ex tempore producta non de aliquo: quia fuisset producta de esse essentie in esse essentie: et secundum eos esse essentie non est nihil.

¶ Preterea illi qui sunt opinionis contrarie ponunt: et probabile est quod esse creature in effectu vltra essentiam creature: nihil dicunt reale absolutsi: sed relationem ad factorem. Si ergo res ab eterno fuissent in esse essentie: nihillu secundum eos esset creatum in creatura nisi eius relatio ad factorem: quod irrationabile videtur.

¶ Premous sicut ab eterno fuit in deo exemplar essentia creature: ita fuit in eo exemplar actualis existentie creature et sic deus ab eterno intellexit creature essentiam: ita intellexit crcature actualem existentiam. Unde videtur quod non alio modo fuit verum ab eterno essentiam asini esse essentiam quam actualem eius existentiam esse actualem existentiamus Sed certum est quod actualis existentia a sinistratis ab eterno non fuit actualis existentia: ergo nec asinitas ab eterno fuit essentia.

¶ Preterea quamuis predicta opinio non ponat ideas eo modo quo Arist. imponit platoni eas posuisse: tamen videtur illi opinioni sauere: et aliqualiter appropiniquare.

¶ Preterea a domino Gulielmo Pariensi episco excommunicatus est iste articulus scilicet quod multe veritates fuerunt ab eterno: quae non sunt ipse deus: sed si essentia asini et essentia leonis: et sic de aliis ab eterno fuissent in esse essentie earum. Et veritates fuissent in esse essentie: et sicut ille essentie non fuissent ipse deus: ita nec veritates earum. Unde praedicta opinio multum approquinquare videtur illi articulo. Unde propter supradicta et plura alia: quae contra praedictam opinionem possunt adduci: videtur mihi dicendum sine praeiudicio quod creature ab eterno non fuerunt nec in esse existentie: nec in esse essentie: nisi voces esse essentie esse intellectum: seu repraesentatum Certum est enim quod creature ab eterno per suas ideas fuerunt diuino intellectui representate: et ab ipso perfecissime intellecte.

Ad primum in oppositu dicendum ver mair itelligeda est de eo: quod non est in essentia reali: nec in esse praesentato: quamuis autem creature ab eterno nullum habuerunt esse reale tamen ab eterno fuerunt diuino intellectui repraesentate.

¶ Ad 2m dicendum quod quamuis creature ab eterno non fuerunt aliud a deo in aliquo reali esse tamen fuerunt aliud a deo in esse praesentato: et possibile erat eas fieri ex tempore aliud a deo in reali esse. Unde pro tanto dicitur deus ab eterno intellexisse aliud a se quia ab eterno vidit essentiam suam. vt diuersimode immutabiliter a rebus: que quando heberent reale esse: realiter essent aliud a se

¶ Ad 3m cum dicitur quod nihil habet non reale exemplar: nec est rea le exemplar etc. dico quod intelligendum est de eo quod non est aliquid nec possibile est fieri aliquid per quancumque potentiam. Sec illud quod nullam pentitus habet realitatem: quod tamen possibile est fieri aliquid per potentiam creatoris in creatore habet exemplar: rem enim hebere esse exemplatum non praesupponit de necessitate ipsam habere aliud esse: quod etiam includitur in dictis eorum qui tenent opinionem contrariam. In hoc enim quod dicunt res hebere esse essentie: per hoc quod earum exemplaria sunt in deo implicite dicunt quod prius fuit in deo rei exemplar quam illa res humerit esse quoddam aliuod ab esse exemplato. Certum enim est quod causa non praesupponit effectum.

¶ Ad 4m dicendum quod maior non est vera nisi de sciente cet scit per aliud a se: quicquid autem scit per seipsum

¶ Ad 5 dicendum quod cum praedicari et subiici sint res rationis secundum quod dicit Auicena 3. Metaphy. ca. vlti. ad hoc quod affirmatiua enunciatio sit vera sufficit quod praedicatum conueniat substantiae in esse intellecto: quia sicut dicit Aui. i. Metaphi. sue. c. 5 enunciationes re vera non suntnisi per illud quod habet esse in anima. Ad hoc autem non requiritur quod aliquid esse reale habeant: sed quod si essentia reale heberent inter se realiter conuenirent: quamuis autem homo et animal ab eterno in esse reali non conuenerint: cum nullum reale esse heberent: tamen in essen tia intellecto conueniebant: quia deus ab eterno intelligit quod quando essentia hominis heberet esse reale realiter includeret essentiam animalis.

¶ Aliqui tamen aliter soluunt ad argumentum dicentes quod auctoritates Ansel. et consimiles intelligende sunt supposita exntia rerum. Unde nullo asino existente ista esset simpliciter falsa: asinus est animal: et asinus est asinus. Sed quia i syllogismo ex oppositis semper conclusio est falsa: et hec nullus asinus est asinus est com¬ clusio huius syllogismi ex oppositis. Omnis asinus est animal: nullus asinus est animal: et ideo siue asinus sit: siue non: falsa est hec enunciatio. Nullus asinus est asinus: ergo semper eius contradictio est vera scilicet aliquis asinus est asinus: et ideo prima solutio ad argumentum conuenientior videtur.

¶ Ad 6m dicendum quod maior est falsa: nec valet eius probatio. Intellectus enim distinguit inter ea que nullo modo realiter differnt: quia quod est simpliciter vnum: re: potest esse plura secundum rationem. Unde sicut non potest ee color nisi per hoc quod est aliquid indiuiduum coloris in actu: et tamen intellectus potest abstrahere colorem a qualibet coloris specie: et a quolibet eius indiuiduo ita quamuis res non possit hebere esse essentie nisi per esse in actu: tamen intellectus abstrahere potest: essentiam ab esse in actu.

¶ Ad 7m dicendum quod minior est falsa de rebus quae non sunt possibiles fieri nisi per potentiam creatoris: sicut enim secundum Ansel. in lib. de casu diaboli. c. 12. in mundo antequam esset nulla erat potentia: ita dico quod in eo nulla erat propinguitas ad esse.

¶ Ad 8m dicendum quod no plus vult dicere illa auctoritas nisi quod ille conmnexiones habent perpetuum exemplar in deo: vt quod ab eterno fuerunt a deo intelligere et ex tempore per realem institutionem rerum que sunt realiter instituteo

¶ Quostio. V. Quinto queritur vtrum diuina sciua de aluis ase sit practica et videtur quod non quia philosophus is Metaphy. dicit quod speculatiua scientia nobilior est quam practica: ergo cum in deo non sit nisi vna scientia: et scientia eius sit nobilissima: non est practica: sed speculatiua¬

¶ Item philosophus. ii. metaphy. Finis scientie practice est opus: sed deus scit multa factibilia que numquam faciet ergo saltem respespectu illorum scientia sua practica non est.

¶ Item Augu. lib. 83. q. q. 2x. Deus mali actor non est sed respectu eorum non est scientia practica quae non sunt operabilia a sciente secundum Auice. 2. Metaphy. c. i. Practice scientie sunt de rebus quae sunt nostra opera: ergo videtur quod scientia dei saltem respectu malorum non sit practica.

¶ Item scientia dei respectu creature non est propter productionem creature: quia scientia dei est nobilior quam creature productio: et finis est nobilior hiis que sunt ad finem: quia secundum philosophum ii. physi. finis est aliquid optimum: sed scientia practica est propter opus secundum philosophum. 2. Metaphy. et Aui. id. Metaphy. c. i. ergo scientia dei non est practica.

Contra Aug. de lir arbi lionge ante medium vult quod ila lex que summa ratio nominatur: et cui semper optime parendum est incommutabilis est et eterna: sed lex est scientia practica: ergo scientia dei est practica.

¶ Item sapien. vii. omnium artisex instruit me sapientia: et loquitur de sapientia increata: sapientia ergo dei est ars: sed secundum philosophum 6 ethi. c. 5. Ars spectat ad cognitionem practicam: ergo scientia dei est practica.

Respondeo quod diuina scentia potest considerari per conparationem ad res scitas: et ad modum sciendi: et ad voluntatem primo modo respectu aliorum a se pratica est: quia sic est respectu operabilium per seipsum.

¶ Secundo modo est respectu aliorum a se. Practica est: et speculatiua: quia ea scit modo speculatiuo. Sic enim eorum disiones in suas partes essentiales: et eorum distinctiones et eorum hitudines ad vniversalia praedicabilia de ipsis. hic autem modus sciendi operabilia est speculatiuus. Scit etiam ea modo practico: quia scit ea singulares conditiones eorum intuendo: et singulares hitudines earum inter se: et ad suam productionem: et hic modus considerandi operabilia: est practicus. Tercio modo scientia dei respectu aliorum a se non est plene practica: nec potest dici tantum speculatiua: pleneenim practica non est: quia scientia plene practica determinat voluntatem ad volendum operari illud quod intellectus practicus per scientiam practicam dictat operandum non determinatione voluntatem nostram necessitante: quia voluntas nostra potest se monere contradictam est intellectus vt inferius ostendetur: sed determinatione inclinante quia enim intellectus artificis per scientiam edificatiuam dictat quod lapides ponendi sunt deorsum et ligna sursum in edificando: ideo voluntas artificis: sic imperat faciendum. Non sic autem se habebat scientia faciendi modondum in divino intellectum ad divinam voluntatem. Non enim quia dinus intellectus dixit rectum esse creari: ideo voluntas imparauit vt mundus crearetur: sed quia voluntas voluit creationem mundi futuram. ideo dinus intellectus dictabat rectum esse vt mundus crearetur: ita quod dictam intellectus non deterinauit voluntatem ad hoc volendum: sed voluntas hoc volendo deterinauit intellectum ad homo dictandum: quod sic patet. Dinus enim intelleetus dictauit esse vt mundus fieret quia rectum erat vt fieret: nen ergo rectum erat vt fient mundus quia divinus intellectus dictabat rectum esse vt fieret: aliter enim esset circulatio: ergo fuit rectum vt mundus fieret. quia divina voluntas hoc volebat: ergo a primo quia deus volebat vt mundus fieret: ideo divinus intellectus dictabat rectum esse vt fieret. Preterea si divinus intellectus dictasset rectum esse vt mundus fieret: et hoc prius dictasset secundum rationem intelligendi quam voluntas hoc voluisset non potuisset dictasse contrarium: ergo cum voluntas divina a dictani ne divini inteltectus discordare non possit de necessitate mundum creare voluisset quod falsum est: sic ergo prius secundum rationem intelligendi dinus intellectus proposuit et ostendit voluntati factionem mundi non dictando hoc debere fieri vel debem non fieri. Secundo diuina voluntas voluit mundum fieri. Tertio dinus intellectus dictauit esse rectum mundum fieri. sic ergo pte quod scientia dei respectu aliorum a se non est plene pratica per comporationem ad voluntatem: nec tamen tam speculatiua: quia nisi intellectus ostendidisset voluntati factionem mundi divina voluntas non voluisset mundum fieri: quia velle secundum rationem intelligendi sequitur aliquam cognitionem: et si deus non voluisset mundum fieri: mundus non fuisset factus. Factio enim creature dependet a scientia quam deus habet de creatura: et velle facere creaturam praesupponit secundum rationem intelligendi scientiam de creatura: et quo ad hec scientia dei respectu aliorum a se practica est per comperarionem ad voluntatem. Preterea quia scientia pure speculatiua nihil dictat faciendum vel non faciendu: et divina scientia dictauit creaturam esse faciendam quamuis secundum rationem intelligendi ad hoc dictandum determinaretur dinus intellectus per voluntatem ideo per comparationem ad voluntatem non habet plenam rationem sacientie speculatiue. Ex praedictis patere potest in parte quod dicendum ad argumenta ad vtranque partem.

Ad primum dicendum est quod verum est: quod sciua dei non est nisi vna: et tamen sub vna ratione est simpliciter speculatiua scilicet inquantum est respectu sui ipeius: nec obstat quinsub alia ratione sit practica scilicet inquantum est respectu operabilium per ipsam: sed tamen verum est quod est nobilior sub ratione quae est respectu sui ipsius: quam sub ratione qua est respectu operabilium per ipsam

¶ Ad 2m cum dicitur quod deus scit multa fcibilia quae nuquanfaciet etc. dico quod verum est: et respectu illorum scientia dei non est practica inquantum scientia dicitur practica propter sinem qui est operatio.

¶ Ad 3m cum dicitur quod respectu eorum non est scientia practica: que non sunt operabilia scilicet a scire etc. dico quod falsum est quando sunt talia quod per scientiam suam aliquando permittit fieri. et quandoque impedit ne fiant et facientem ordinat: quamuis autem malum culpe a deo non sit tanquam per scientiam suam permittitur ipsum fieri: et quoniam impedit ne fiant et facientem ordinat in penam.

¶ Ad 4 cum dicitur quod scientia dei de creatura non est propter productionem creature etc. dico quod verum est ibi stando: sed bene est propter productionem creature ipsam referendo in seipsam.

¶ Argumenta ad oppositum concludunt scientiam dei respectu aliorum a se practicam esse eo modo quos concessi eam esse practicam in solutionis quaestionis.

¶ Questio. VI XExto queritur vtrum scia dei sit de omnibeus boeni proensentibus certa: et videtur quod non quia per causam remotanet communem non hebetur de re cognitio certa. Sed divina essentia per quam deus cognoscit quicquid cognoscit est aliorum a deo causa remota: et communis: ergo deus non hebet de aliis a se scientiam certam.

¶ Item medium per quod hebetur certa. cognitio de conclutione de necessitate infert illam conclusionem Sed divina essentia per quam deus cognoscit quicquid cognoscit non infert de necessitate alia ab ipsa: ergo deus non habet certam cognitionem de aliis a se.

¶ Item in Commen. super 8. propositio¬ nem de causis dicitur quod omnis intelligentia non apprehendit res nisi per modum sue substantie. Sed modus substantiae intelligentie increate quae deus est alius est quam modus rerum aliarum: ergo non intelligitalia a se secundum modum eorum sed qui non intelligit modum rei: non habet de illa certam cognitionem.

Contra. Nobilior est certa cognitio quam non certa cete ris partibus. Sed deus nobilissime cognoscit quicquid cognoscit: ergo certitudinaliter cognoscit quicquid cognoscit.

¶ Item ui cognoscit aliquam rem: et non certitudinaliter circa illam re potest decipi. Sed deus non potest decipi circa aliquid ergo certitudinaliter cognoscit quicquid cognoscit.

¶ Respondeo quod sceia dei creata est de omnibus bominis praesentibus: quod potest probari per eandem rationem: per quam fuit probatum in genera li quod deus certitudinaliter intelligit: que ratio superius posita est in solutione prime quaestionis huius distinctionis. Quod autem liquido cognoscat omnia bona praesentia alia a se speciealiter patet sic. cognoscere rem aliquam cognoscendo liquido eius causam proximam et immediatam: et quod est illius rei causa est rem liquido cognoscere. Sed deus omnium bonorum praesentium que sunt alia a se: ita est causa prima: quod causa proxima et eorum quorum est causa mediata et immediata non tantummo efficiens: sed etiam exemplaris. et finalis: sed deus certissime cognoscit se secundum id quod est: et sub ratione qua est causa aliorum a se ergo certissima habet cognitionem aliorum bonorum a se.

Ad primum in oppositum cum dicitur quod essentia dei est aliorum bonorum a deo caua remota et communis etc. dico quod immo est causa immediatissima: quod clarum est in eis bonis que immediate tantum egrediuntur a deo bonorum etiam que egrediuntur ab eo mediantibus causis secundis: ipse est immediatior causa sicut inferius ostendetur in lib. 2. Quamuis etiam sit communis causa omnium bonorum factorum in causando: in se tamen habet proprium exemplar: hoc est ideam cuiusset boni creati in rerpraesentando: et efficiendo vt patebit inferius cum queretur de ideis.

¶ Ad um dicitur quod medium per quod hebetur cognitio de conclusione de necessitate infert illam conclusionem etc. dico quod non est verum quando hitudo illius conclusionis ad illum medium dependet ab agente pervoluntatem: hitudo autem bonorum creatorum ad divinam essentiam realiter dependet a voluntate divina.

¶ Uel potest dici quod habitu do bonorum creatorum sunt ratione qua sunt scita necessaria est ad divinam essentiam sub ratione quae dinus intellectus est sciens peream non tantummodo se: sed etiam illa bona.

¶ Ad 3m dico quod intelligentia intelligit res alias secundum modum sue substantie: inquantum illa que est nobilioris substantie res alias nobilius intelligit: et illa que maxime intelligit nobiliter: maxime intelligit modos aliarum rerum.

Questio. 7. SEptimo queritur vtrum dina subsantia sit semper in actu intelligendi ipsa scita: et videtur quod non: quia secundum philosophum. 2 topi. contingit simul plura scire. Intel ligere vero non: ergo cum deus intelligit vnum scitum non intelligit aliud: ergo sua scientia non semper est in actu intelligendi respectu omnium scitorum.

¶ Item Agazel. 3 sue metaphy. c. x. Scientia est quasi celata in anima: et ideo in anima non simul coniunguntur plures scientie: et videtur ibi vocare scientiam similitudinem: ergo a simili in divino intellectu non sunt simul plures idee rerum. Sed per vnam ideam non intelligit plura simul: ergo scientia sua non semper est in actu respectu omnium scitorum.

¶ Item potentia dei non semper fuit in actu respectu operabilium: ergo a simili nec facta eius respectu scitorum.

¶ Item aut deus vnico actu intelligit omnia de quibus habet scientiam: aut pluribus non vno vt videtur quod intelligere divinum quo se intelligit: causa est illius actus intelligendi: quo inteiligit creaturas. Creaturas enim intelligit per hoc quod se intelligit idem vero non est causa sui ipsius. Uidetur ergo quod pluribus actibus intelligendi intelligit ea de quibus hanc scientiam: sed nullum tale est semper in actu in telligndi omnia scita.

Contra scire in potentia est scire impefecte vnde Aui. 2o merta. sue. c. ii. dicit quod potentia est imperfectom: sed deus nihil intelligit imperfecte: ergo semper est in actu intelligendi respectu omnium scitorum. Item quandoque est in actu quandoque in posmsus mutatur: sed deus est immutabilis: ergo deus semper in actu intelligit quidquid scit.

Respondeo quod dina scia semper est in actu intelligendi omnia scita. Deus enim est puractum summe simplex et sume perfectus: in puro actu nulla est potentialitas: in summe simplici nulla compositio: in summe perfecto nulla imperfectio: sed si divina scientia non semper esset in actu intelligendi omnia que scit in deo esset potentialitas ad intelligendum aliquid: quod ante non intelligebat: in ipso etiam esset aliqua compositio saltem illa que est ex actu et potentia: et inipso etiam esset imperfectio: quia intelligere in potentia: est in telligere imperfectum: et tanto in imperfectius: quanto est magis potentia ab actu remota. Unde videmus quod in nobis imperfectus est intelligere quando est in sola potentia nuda: quam quando est in potentia per hieitum principiorum perfecta: et adhuc minus siemperfecta est in nobis quando est in potentia. non tantummodo perfecta per hietum principiorum: sed etiam per hitum conclusionum: sed nunquam est in nobis perfecte quousque actu intelligimus: nec adduxi hoc exemplum ad ostendendum quod deus intelligat per habitum: immo a me superius negatum est. Ex dictis sequitur quod scientia dei semper est in actu intelligendi omnia scita.

Ad primum in oppositum cum dicitur quod non contingit plura simul intelligere etc. Dico quod instantiam habet quando plura intelliguntur per vnum. Deus autem se et omnia alia scita intelligit per vnum scilicet per essentiam suam: sed quando plura intelliguntur per pliuctera ab intellectu creato dimisso sue virtuti naturali: tunc propositio non habet instantiam: si intelligatur de actu intelligendi quod aliquid intellgitur distincte et perfecte.

¶ Ad 2m dicendum quod Agazel in auctoritate praeallegata per scientiam intelligebat actum sciendi aut verbum suum veritatem non heberet: quia certum est habitus scientie: et plures similitudines scitorum simul posse esse in anima. Unde ex hoc non potest concludi quod in deo non sint plures idee simul secundum quod in deo non sunt plures actum intelligendi et hoc veriest. Ad 3m dicendum quod non est similiter de potentia dei operatiua respectu operabilium de eius scientia respectu scibilium quia operari creaturam ponit creaturam in actum existendi. Sed intelligere creaturam non ponit creaturam in actu existendi: vt enim inferius declarabitur intelligi possunt que non realiter existunt: si modo habeant esse representatum intelllectui. Et quia ab eterno nihil potuit existere realiter nisi deus: ideo diuinnon potuit creaturam producere ab eterno: vt in secundo librodeclarabitur: intelligere tanen creaturas ab eterno quia ab eterno per suas ideas in diuino intellectum existentes ei repraesentate fuerint

¶ Ad 4m dicendum quod deus vno actu intelligendi intelligit se et omnia scita: et quanuis per essentiam suam intelligatse et omnia alia scita non tamen propter hoc sequitur quod actus intelligendi: quo se intelligit sit causa actus intelligendi: quo intelligit alia: quia vnus actus est quo intelligit se: et alia a se. et tamen per essentiam suam intelligit non tantummodo se sed etiam alia.