Articulus 1

¶ Questio I. PRimo ostendo quod deus velit ostenes homines saluos fieri apostolus i. ad Thi. 2. c. dicit de deo quod omnes homines vult saluos fieri.

¶ Item nullus potest saluari nisi quem deus vult saliutari: ergo si deus non vult omnes homines saluo: fieri non omnes hores possunt saluari quod falsum videtur.

¶ Item summe liberalis vult omnibus bona sua communicari quantum possibile est. Sed deus est ita summe liberalis quod in ipso penitus nihil est de auaritia. Unde Auice. 6 naturalium lib.o 4. c. 2. quod in deo non est aliqua auaritia: ergo vult bonitatem suam omnibus hominibus communicari quantum possibile est.

Contra. Deus non vult saluos fieri: nisi quos praedestinauit: sed non praedestinauit omnes homines: ergo non vult omnes homines saluos fieri.

Respondeo quod deum velle omnes homines saluos fieri potest intelligi quadrupliciter

¶ Uno modo vt sit sensus nullum hominem saluum fieri nisi quem saluum fieri ipse voluerit: et hunc sensum ponit magiin littera et in isto verum est.

¶ Alio modo vt de qualibet gerte velit aliquos saluos fieri: et in isto sensu etiam verum est

¶ Aliomodo vt sit sensus. Quod velit omnes homines saluos fieri anstencedenter quod est velle omnem hominem saluum fieri secundum quod consideratur absolute inquantum homo est: et in isto sensu verum est. Unde Damas. 2. lib. c. penul. Oportet scire quod deus antecedenter vult dmnes saluos fieri: et regno eius potiri: et fortunari. Non enim ad puniendum plasmauit nos: sed ad perticipandum bonitatem eius vt bonus.

¶ Quarto modo potest esse sensus quod velit omnes homines saluos fieri consequnter: hoc est conpensatis omnibus conditionibus hominis. Et hoc est simpliciter velle omnes homines saluos fieri: et in isto sensu non est verum quod deus velit omnes homines saluos fieri. Omnes enim illi quod sic vult saluos fieri saluabuntur: sed sic non vult saluos fieri illos qui moriuntur in peccato mortali. Unde Dama. 2 li. c. penul. Pec cantes aut vult puniri vt iuste: et paucis interpositis subium git quod ista est sequens voluntas et concessio ex nostra causa. Quod ergo dicitur in deo voluntas antes et conseqens non est accipienda ista aestentia et consena ex parte volentis: sed ex parte volitorum: sicut diceremus quod iustus rex primo vult omnes homines regni sui non affligi habendo aspectum ad conformitatem nature et tamen ex consequenti vult aliquos puniri inquantum sunt mali. Ex dictis patet responsio ad primum.

¶ Ad 2m cum dicitur. Qua non omnes homines possent saluari nisi deus vel let omnes saluos fieri etc. dico quod verum est si non vellet omnes homines saluos fieri neque anstentecedenter neque consequenter.

¶ Ad 3m cum dicitur quod summe liberalis vult omibus bona sua communicari quantum possibile est etc. dicendum quod uerum est si possibile est et decens simul: deum autem uelle simpliciter et absolute omnes homines saluos fieri omnibus particularibus conditionibus hominum compensatis modo est decens. Ex dictis patet de qua uoluntate procedebat argumentum ad aliam partem.

¶ Questio. II. SEcundo queritur utrum deus uelit mala fieriet uidetur quod sic: quia de quolibet affirm tio uel negatio: hoc est princnium: quod maxime defendit philosophus. 4. Metaphy. Sed non est uerum quod deus uelit mala non fieri: quia nihil potest fieri contra uoluntatem suam: ergo deus uult mala fieri.

¶ Item Hug. i. libro de sacramentius per 4. c. 12. Si dicitur deus vult malum fieri aliquibus interpositis subicium. gitur refutat hoc mens pia non quia quod dicitur non bene dicitur: sed quia quod bedicitur non bene intelligitur: ergo bedicitur in rei ueritate quod deus vult malum.

¶ Item. c. sequanti dicit de deo quod malum esse uult: sed qui uult malum esse vult malum fieri: ergo deus vult malum fieri.

Contra. Aug. lib. 83. q. q. 3. Idem est fieri deo uolente et deo auctore: sed ut dicitur in eodem li. q. 21. deus auctor mali non est: ergo deus non uult mala fieri.

Respondeo quod malum sub ratione qua malum de non uult fieri: quia quamuis actio substra cta malitie a deo sit tamen ipsa malitia. qua formaliter malum dicitur malum a deo non est: et ideo cum idem sit fierideo uolente et deo auctore sequitur quod deus non uult malum fieri sub ratione quam malum est.

Ad primum in oppositum dicendum quod deum velle materim ser t um uelle mala non fieri non sunt contradictoria. Utraque enim pars falsa est: sed deum uelle mala fieri. et deum non uelle mala fieri contradicunt: et dico quod ista pars vera est. Uides ergo quod non est idem uelle mala non fieri: et non uelle mala fieri.

¶ Ad 2m cum dicitur quod deum velle malum benediciter etc. dico quod hoc non habet veritem nisi intelligatur de voluntate signi que est permissio.

¶ Ad 3m cum dicitur quod deus vult malum esse etc. dico hoc intelligendum esse de voluntate signi: quae est permissio: quia si intelligatur de voluntate beneplaciti non habet veritatem nisi sic intelligatur deus vult malum esse id est vult bonum quod elicitur ex existentia mali. Sed praedicta oratio non habet hunc sensum virtute sermonis.

¶ Questio III

¶ Tertio queritur vtrum deus iuste permittat mala fieri: et videtur quod non. Prohibere et permittere sunt opposita: ergo quod iuste prohibetur: non iuste permittitur ab illo quae potest impedire.

¶ Item dicit Canon. 83. di. c. Error cum possit prohibere puersos et non facis nihil aliud est quam fouere: ergo cum deus possit prohibere mala fieri sumendo ea fieri videtur malos in sua malitia fouere.

¶ Item nullus rex potens impedire mala regni sui iuste permittit ea fieri. Cum ergo deus sit rex vniuerse creature et possit impedire in vniuerso mala fieri non iuste permittit mala fieri.

Contra. Li. de ecclesiasticis dogmaticis c. 25. Nullum credimus ad salutem nisi deo inuitante venire: nullum inuitatum nisi deo auxiliante salutem suam operari: nullum nisi orante auxilium promereri: nullum voluntate dei perire: sed permissum pro electione arbitrii ne ingenitas potestatis semel homini attributa ad seruilem cogatur necessitatem. hic habes quod deus permittit aliquos perire in quo includitur quod permittit in eis malum quo iuste pereunt cum ergo deus sit iustissimus: sequitur quod mala permittit et iuste permittit.

¶ Respondeo quod deus iuste permittit mala fieri tam iustitia que est exigentia demeritorum vt cum hominem propter vnum peccatum permittit ruere in aliud: et tam iustitia que est decentia bonitatis sue quam decet manifestari: et in operibus in quibus maxime relucet misericordia: et in operibus in quibus maxime relucet iustitia. Qua vt dicit psal. Uniuerse vie domini misericordia: et veritas: et etiam decet bonitatem divinam manifestari in his in quibus manifestatur sua sapientia: et potentia: que maxime manifestantur in hoc quod deus de malis elicit bona. Unde Augu. 22. de ciuitate dei. c. i. dicit de deo quod potentius et melius iudicauit: et de malis benefacere quam mala esse non sinere. Et ideo iuste permittit mala fieri. vnde super illud Iob. 12. Abundant tabernacula praedonum dicit Grego. xi. lib. moralis. non multum post principium. Omnipotens deus quod iuste fieri prohibet iustum est vt sinat fieri.

Ad primum in in oppositum cum dicitur quod prohibere et permittere sunt opposita etc. dico quod verum est accipiendo permissionem pro concessione mali: vel non punitione mali: non autem verum est accipiendo permissionem pro non cohibitione: et hoc modo permittit deus mala fieri scilicet non cohibendo.

¶ Ad 2m quod arguebatur per illum canonem dico quod intelligi debet de illo qui non habet vniversalem prouidentiam: sed particularem sub alio: nec potest ex omnibus malis peruersorum maiora bona elicere: nec habet auctoritatis plenitudinem: opposite autem conditiones in deo sunt. est enim vniuersalis prouisor: et potest ex omnibus malis peruersorum maiora elicere bona et habet auctoritatis plenitudinem.

¶ Ad 3m insoluendum simili modo sicut ad praecedens: vel potest dici quod est aliquis rex iuste permittit aliqua mala fieri propter vniversalem commoditatem regni: quia quandoque aliqua mala fiunt si vellet omnia prohibere ex illa prohibitione occasionaliter multa bona subtraherentur regno. Et huic sententie videtur consentire Augu i. libro de libero arbitrio c. 8. dicens de quibusdam malis. videtur mihi et legem istam que populo regendo scribitur recte ista permittere: et per divinam prouidentiam vindicari.

Questio. IIII QUarto queritur vtrum omnia mala quae a voluntate dei non prohibentur: eueniant et videtur quod non Aug. 3. de trinitate. c. 8. Nouimus hominem posse ambulare: et neque hoc posse si non permittatur: volare vero non posse etiam si permittatur: ergo a simili aliqua mala homines non faciunt quia non permittuntur: et aliqua non faciunt etiam si permittantur.

¶ Item si omnia mala euenirent quae deus non prohibet tunc si deus non prohiberet aliqua mala euenirent omnia mala possibilia euenire: sed mala possibilia euenire infinita sunt: et ita sequeretur quod si deus non prohiberet aliqua mala quod essent infinita mala in actu quod falsum est.

¶ Item esto quod pueri ante vsum liberi arbitrii deus peccare non prohibeat non tamen propter hoc peccabunt. Quia sicut dicit Boe. in lib. de lib. ar. inter principium et medium. Infantibus insanis et dormientibus nihil quod faciunt vel bonum vel malum putatur: quia nimium sicut sue non sunt compotes mentis: sic nec vsum retinent proprie voluntatis: Ac per hoc nec iudicium libertatis: ergo possibile est deum aliqua non prohibe: et tamen illa non euenire.

Contra. malum est defectus boni debiti: sed omnes defectus boni debiti quos deus non prohibeat eueniunt: probatio minoris. Si deus non prohibet defectum boni debiti non mouet creaturam ad faciendum illud bonum: quia mouendo creaturam ad illud bonum faciendum prohiberet de fectum illius boni: et si non mouet creaturam ad illud bonum faciendum ipsa non faciet illud bonum et sic incidet in defectum illius boni debiti: ergo a primo si deus non prohibet defectus boni debiti sequitur quod eueniunt.

Respondeo quod omnia mala que a voluntate dei non prohibentur eueniunt large extendendo prohibitionem. Prohibet enim deus malum fieri non dando potestatem creature qua numquam illud malum facere possit: et sic prohibet odium finis: et multa alia mala.

¶ Alio modo non dando potestatem creature que secundum omne tempus aliquid malum facere possit et sic prohibet peccata fieri a dormiente dum dormit: et ab insano et infante.

¶ Alio modo non tribuendo potestatem creature: qua simul multa distincte intelligere possit per naturam et sic permittendo hominem cadere in vnam cogitationem malam: pro illo tempore prohibet aliam: habentes in respectu alicuius mali potestatem prohibet ne faciant illud malum cohibendo voluntatem: vel ipsam mouendo ad bonum oppositum illi malo: vel retinendo voluntatem ne illi malo consentiant etiam quamuis non moueatur ad bonum oppositum illi malo. Et multi sunt alii modi quibus deus prohibet mala fieri: quos longum esset narrare: et etiam sunt aliqui modi: qui nos latent. Sicut ergo visum est quod quedam mala deus prohibet fieri non tribuendo potestatem: et quedam prohibet fieri voluntate cohibendo.

Ad primum in oppositum dicendum quod Augu. ibi loquebatur de permissione que opponitur cohibitioni voluntatis quasi dicat. Esto quod deus non cohibeat conatum hominis ad volendum: tamen volare non potest: et tamen deus prohibet ipsum volare non tribuendo volandi potestatem Ita sunt aliqua mala que homo non facit non quia deus cohibeat voluntatem respectu illius mali: nec arcet sibi datam potestatem: et tamen illud malum homo non facit: quia non accepit potestatem: qua illud malum facere possit: et sic prohibetur diabolus facere mala aliqua: que non facit. Unde Augu. 3o de trinitate ca. 8 loqueus de angelis malis sic dicit: illi angeli quedam possunt facere si permittantur ab angelis potentioribus imperio dei: quedam non possunt: nec si ab eis permittantur: quia ille non permittitur a quo illis est talis nature modus.

¶ Ad 2m dicendum quod siquis non prohiberet aliqua mala vel voluntatem cohibendo: vel potestatem non tribuendo: tunc dico quod a creaturis fierent omnia fieri possibilia eo modo quo sunt possibilia fieri ad quod non sequitur quod essent vnquam infinita mala in actu in facto esse: nec sic infinita mala sunt possibilia fieri.

¶ Ad 3m dicendum quod et si detur quod deus infantem non prohibeat a peccato dum infans est: voluntatem cohibendo tamen ipsum prohibet talem potestatem non tribuendo: quia pro illo tempore peccare possit.

QUinto queritur vtrum verum sit mala fieriet videtur quod non Augu. 7. confessi. longe vltra medium. Omnia vero sunt inquantum sunt: sed omne ens quod non est deus a deo est: ergo omne verum quod non est deus a deo est: sed mala fieri a deo non est ergo mala fieri verum non est

¶ Item Glo. super illud psalmi. Diminute sunt veritates a filiis hominum. Ueritas dei vna est qua illustrantur animme sancte: sed in hominibus multe sunt veritates: sicut ab vna facie mualte in speculis apparent imagines: ergo omne verum quod non est prima veritas est a praema veritate: sed mala fieri non est prima veritas nec a prima veritate: ergo mala fieri non est verum.

¶ Item. Ansel. libro de veritate. c. xi. veritas est rectitudo sola mente perceptibilis: sed mala fieri non est rectum: ergo mala fieri non est verum

Contra. Si Ioannes praedicat Ioanem praedicare est verum: ergo a simili si malum sit malum fieri est verum: sed multa mala fiunt: ergo multa mala fieri est verum.

Respondeo quod eo modo quo mala fiunt: mala fieri est verum. In malo autem est considerare ipsam essentiam substratam deformitate et illa inquantum essentia: est bona est: et per se et realiter sibi competit fieri: et ratione illius simpliciter mala fieri realiter verum est. Est etiam in malo conmsiderare ipsam deformitatem qua illa est essentia formaliter mala est. Et dico quasi quia illa deformitas forma non est nisi extem do nomen forme ad priuationes. illa enim deformitas non est aliqua res positiua sed carentia boni debiti. vnde Augu. xi. de ciui. c. xi. Mali nulla est natura: sed amissio boni mali nomen accepit: et ratione illius deformitatis mala non fiunt realiter nisi per accidens: inquantum scilicet sit res aliqua substrata illi deformitati: vel inquantum destruitur aliquid in re: ad cuius destructionem sequitur in ea carentia boni debiti. Et sic accipiendo malum: non est verum mala fieri realiter nisi per accidens: sic enim malum non habet causam efficientem per se. Unde Aug. 12. de ciui. dei. c. 6. Male voluntati causa afficiens si queratur nihil inuenitur: quia tamen priuationes sunt res rationis inquantum sunt intellecta vel intelligibiles per oppositos habitum: ideo dicunt aliqui quod per se verum est malitiam fieri loquendo de veritate que consequatur res secundum suum esse intellectum. Et hec dicitur veritas secundum rationem non secundum rem.

¶ Quicquid autem sit de isto vltimo modo dicendi concedendum est malum sub ratione qua malum non esse verum realiter fieri nisi per accidens: et sic argumenta ad primam partem procedunt

Argumentum ad partem aliam concludit non de veritate rei qua verum est aliquid fieri per se: sed aut de veritate rationis autem de veritate qua verum est rem fieri per accidens. Scias tamen quod forma argumenntibona non est etiam ad illam conclusionem: quia si Ioannes praedicat: Ioannem praedicare est verum non tantum veritate rationis: sed etiam veritate rei. Malum autem fieri sub ratione qua malum non est verum veritate rei nisi per accidens: et forte illi qui antiquatus contendebant verum esse fieri mala sub ratione qua mala: concedebant eam in sensu quo negatio intellecta in priuatione negat fieri: tunc enim est sensus quod verum est non fieri bona debita.

¶ Questio. VI SExto queritur quetitur vtrum bonumsit mala fieri: et videtur quod sic Hug. i. libro de sacramentius per. 4. c. 5 bonum fuit esse et bona et mala: et voluit vtrunque esse deus: quia vtrunque esse bonum fuit: sed quod est bonum esse bonum est fieri: ergobonum est mala fieri. Item idem Hug. eodem libro per. eadem. c. 13. Bonum est esse malum: sed vt prius quod bonum est esse bonum est fieri.

¶ Item philosophus. lib. 2. topi. Quorum ef fectiua bona et ipsa bona: sed malum est ortum ex libero voluntatis arbitrio. Unde Aug. 2. de libero arbitrio circa principium habemus liberum voluntatis arbitrium: et non nisi eo peccamus: et ita cum liberum arbitrium voluntatis sit bonum malum est a bono: ergo ipsum esse est bonum.

Contra philosophus. 2. libro topi. Quorum generationes bone sunt et ipsa bona sunt: sed mala non sunt bona vt dicit Hug. i. libro de sacramentis. c. 13. ergo factio mali non est bona.

Respondeo quod bonum esse malum fieri dupliepotest intelligi vel simpliciter vel alicui: dico quod malum fieri non est bonum simpliciter loquendo de malo sub ratione qua malum. hoc ratione illius deformitatis qua formaliter res est mala: sic enim malum fieri est deficere. vnde Aug. 12 libro de ci. dei. c. 7. Deficere ab eo quod summe est ad quod minus est. hoc est incipere habere voluntatem malam: et hoc est etiam auerti ex eo quod secundum naturam in id quod preter naturam secundum Damas. lib. 4. c. 12. Deficere autem a summo bono et auerti ab eo quod est secundum naturam rationis simpliciter malum est.

¶ Malum autem fieri bonum esse alicui dupliciter potest intelligi vel per se? vel per accidens.

Primo modo falsum est. Malum enim fieri nullibonum est per se: sed per accidens quandoque est bonum facienti inquantum ex factione alicuius mali recognoscit quam malum est superbire et incautum esse maxime in his que spectant ad salutem. Et ex illa consideratione cum adiutorio dei resurgit humilior et cautior: et sic potest exponi illud verbum apostoli ad Roma 8. diligentibus deum omnia cooperantur in bonum his qui secundum propositum vocati sunt sancti. Ubi dicit Glo. etiam casus in peccatum mortale. Dicit etiam Damas. 2 lir. c. 29. Conceditur quis i. permittitur et in nephariam incidere operationem: quandoquoin directionem alterius deterioris passionis: et quandoque etiam per accidens bonum est malum fieri non facientibus ipsum malum inquantum deus per suam prouidentiam de malis maiora bona elicit: et sic malum fieri non dicitur recte bonum alicui nisi per accidens: quia illud bonum quod inde prouenit: non prouenit ex virtute mali: sed ex bonitate et omnipotentia dei cuncta bene ordinantis. Suo prima argumenta procedunt secundum quod malum esse vel fieri bonum est alicui per accidens ratione boni quod deus ex eis elicit.

¶ Ad 3m cum dicitur quod quorum effectiua boni: et ipsa bona etc. Dico quod hoc intelligendum est cum effectus efficitur per se ab effectiuo non inquantum deficiens est. Malum vero sub ratione qua malum non est effectum per se: sed per accidens: et est a libero arbitrio ratione defectibilitatis existentis in liberalitate.

¶ Argumentum ad oppositum concludit quod malum fieri est malum per se.

¶ SDuto illSEptimo queritur vtrum malum sit ordinabile: et videtur quod sic. Hug. i. libro de sacramentius per. 4. c. 6. dicit de deo. Uidet mala procul quae futura erant cum bonis plusquam erant et considerauit: quia malis adiunctis bona commendarentur et pulchriora fierent comperatione malorum: sed ea per quorum adiunctionem bona conmendantur et pulchriora redduntur sunt ordinabilia: ergo mala sunt ordinabilia.

¶ Item Augu. 5 de ciui. dei. c. x. dicit quod spiritus non creatus creatorum spirituum bonas voluntates adiuuat: malas iudicat: omnes ordinat: ergo malum ordinatur.

¶ Item Augu. xi. de ciui. dei. c. 28 Neque enim deus vllumnon dico angelorum sed. vel hominum crearet quam malum futurum esse praescisset nisi pariter nosset quibus eos bonorum vsibus commendaret. atque ita ordinem seculorum tanquam pulcherrimum carmen etiam ex quibusdam quasi anthitetis honestaret.

Contra. Augu. 12 de ciui. dei. c. 8. dicit. Quod malum est contra ordinem naturarum: sed quod est contra ordinem naturarum non est ordinabile: ergo malum non est ordinabile.

¶ Item Augu. 22. contra Faustum inter mediuet finem dicit quod homo iniquus perturbat quantum in ipso est in se ordinem naturalem quem lex eterna conseruare iubet. Sed quod ordinem naturalem perturbat ordinabile non est: ergo malum ordinabile non est.

¶ Item non ens non est ordinabile aliquo ordine reali: sed secundum quod dicit Diony. 4. c. de di. no. non multum ante finem capituli. Malum non est ens neque in existentibus: ergo non est ordinabile aliquo ordine reali.

Respondeo quod sicut sanum potest aliquid dici tripiter vel sicut subiectum sanitatis: et sicut homo¬ dicitur sanus: vel sicut dispositio ad sanitatem: et sic dicta dicitur sana: vel sicut signum sanitatis: et sic vrina sana dicitur: sic aliquid potest dici ordinabile tripliciter: Uel sicut obiectum ordinis vel sicut dispositio ad ordinem: vel sicut ordinis ostensiuum.

¶ Primo modo malum sub ratione qua malum hoc est ratione deformitatis qua res formaliter dicitur mala non est ordinabile ordine reali per se: quia illa deformitas non est ens: sed priuatio entis debiti: et sic procedebat argumentum vltimum ad partem secundam ordine tamen reali est ordinailile per accidens quia essentia in qua est illa deformitas ordinabilis est scilicet in penam propter illam deformitatem. Unde Augu. xi. super Gen. longe post principium. Cur itaque temptari non sineret quam consensurum esse ipse praesciebat: cum id facturus esset propria voluntate per culpam: et ordinandus esset illius equitate per penam: quia tamen priuationes sunt entia rationis: ideo ipsa deformitas ordinabilis est ordine rationis.

¶ Secundo modo dico quod ipsa desormitas ordinabilis est non ordinenature sed iustitie: quia homo per illam deformitatem disponitur ad iustam penam recipiendam: et sic deus ordinat malas voluntates inquantum voluntatibus per malitiam dispositis ad recipiendam iustam penam infligit eam: et sic procedebat secundum argumentum ad partem primam.

¶ Tertio modo ipsa deformitas est ordinabilis et ordinata inquantum est ordinis boni ostensiua: et sic procedebat argumentum primum ad partem primam: et etiam tertium.

Ad primum alterius partis dicendum quod quamuis malum sub ratione qua malum per sesit contra ordinem nature tamen per accidens ordinabile est modis supradictis. Unde Aug. 22 libero contra faustum inter medium et finem. Omnia disponuntur a deo creatore omnium que naturaliter sunt nec auctore: sed tamen ordinatore etiam peccatorum: vt ea que peccata non essent nisi contra naturam essent: sic iudicantur et ordinentur nec vniuersitatis naturam turbare vel turpare permittantur meritorum suorum locis et conditionibus deputata.

¶ Ad 2m eiusdem partis potest patere solutio ex iam dictis.

¶ Ad 3m solutum est in corpore quaestionis.

¶ Quaestio VIII Ctauo queritur vtrum malum sit de perfectione vniuersi: et videtur quod sic: quia omne ordidinabile est de perfectione vniuersali: sed malum est ordinabile vt in praecedenti quaestione visum est: ergo est de perfectione vniuersi.

¶ Item illud sine quo multe et magneperfectiones deessent vniuerso est de perfectione vniuersi: sed si nunquam fuisset peccatum multe et magne perfectiones deessent vniuerso scilicet victorie martyrum et incarnatio filii dei: vnde exclamat Grego. in bendictione cerei paschalis. O felix culpa quae talem meruit habere redemptorem: ergo malum est de perfectione vniuersi.

¶ Item bonitas est de perfectione vniuersi sed ordinatio mali ad bona que ex eis eliciuntur est bona: ergo malum est de perfectione vniuersi.

Contra. Aui. 4. libr. Metaphy. c. 3. Res non est mala nisi inquantum ipsa est priuatio perfectionis sed illud quod est priuatio perfectionis: non est de persectione vniuersi: ergo malum non est de perfectione vniuersi. Item bonum est esse illud quod est de perfectione vniuersi: sed non est bonum esse malum. Superius enim ostensum est quod non est bonum simpliciter et per se mala fieri: ergo malum non est de perfectione. vniuersi. Item illud quo amoto vniuersum est melius non est de perfectione vniuersi: sed si osmenes qui mali sunt essent boni vniuersum esset melius: ergo malum non est de perfectione vniuersi.

Respondeo cum sit considerare vniuersi perfectionem essentialem et accidentalem dico quod malum ratione ipsius deforitatis non est de vniuersi perfectione essentia li vllo modo. Si autem loquamur de perfectione vniuersi accidentali: sic dico: quamuis malum de ratione deforitatis non sit de perfectione vniuersi per se quia non est accidens bonum: tamen per accidens est de perfectione tali inquantum scilicet esse sibi substrata est de perfectione vniuersi: et inquantum iusta pena que propter ipsam infligitur est maior bomni manifestatio: que est propter oppositionem mali: etiam magna bona que a deo sunt elicita ex malis: vel occasione materalorum sunt de persectione vniuersi: sicut cicatrix in corpore matris resurgentis: et plura alia: et sic patet quod vniuersum esset perfectius sine illa deformitate qua res est mala considerata secundum se.

¶ Tmen accepta illa deformitate cum bono quod eius occasione per dei prouidentiam elicitum est: dico quod vniuersum est perfectius quam si illa duo simul essent substrata de vniuerso: sicut cyphus ligneus ex torculis aureis religatus perfectior est cum factu ra: et illis circulis aureis quam si numquam fuisset factus: nec essent in eo positi circuli aurei.

Argumenta factu ad partem secundam non plus concludunt nisi quod malum ratione deformitatis non est per se de perfectione vniuersi essentiali neque accidentali: et hoc est verum.

Ad primum quod arguebatur ad partem aliam dicendum quod ordinabile sub ratione qua ordinabile est de perfectione vniuersi vel essentiali vel accidentali: sed malu sub ratione deformitatis non est ordinabile per se sed per accidens: et ideo nec est per se de perfectione vniuersi neque essentiali neque accidentali quamuis per accidens sit de perfectione accidentali.

¶ Argumentum 2m non concludit malum esse de perfectione vniuersi nisi ratione boni quod per divinam prouidentiam elicitum est ex malo vel ex occasione mali.

¶ Ad 3m cum dicitur quod ordinatio mali ad bona: que ex eis eliciuntur est bona etc. dico quod verum est sed illa ordinatio non conuenit malo nisi per accidens ex quo sequitur quod malum sub ratione qua malum non sit de perfectione vniuersi nisi per accidens.