Articulus 4

Quaestio I. Rimo ostendo quod proprietates personarum non sint relationes. Dicit enim Aug. V. de trini. c. i. Intelligamus deum si possumus sine qualitate bonum: sine quantitate magnum: ergo a simili sine relatione patrem et filium et speiritum sanctum.

¶ Item relatio inter omnia entia minus habet de entitate ergo in ente perfectissimo esse non potest.

¶ Item relatio non manet in diuinis per comperationem ad personam in qua est: quia tunc esset compositio in persona: si autem manet per compositionem tantummodo ad eum respectu cuius est: nihil ponit in persona: cum ergo proprietates ponant aliquid in personis vt ante habitum est. Proprietates personarum non sunt relationes.

¶ Item aut proprietas persone est substantia aut non: si non in divinis est compositio quod falsum est. Si sic ergo proprietas non est relatio.

Contra res per quam distinguitur persona a persona est relatio secundum. Boe. primo libro de triat. c. x. sed proprietas est resqua persona distinguitur a persona: ergo proprietas persone est relatio.

¶ Item ea que transeunt in substantiam realiter non distinguntur indeo: vnde sapientia diuina realiter non distingui tur a potentia: sed proprietates personarum realiter distingun¬ tur inter se: ergo non transeunt in substantiam: sed manent rationes

Respondeo quod proprietates personarum sunt relationes quia secundum Boe. 2o libro de trini. Quod substantialiter predicatur in diuinis de singulis et de omnibus singulariter dicitur: sed nulla proprietas persone est huiusmodi: ergo nulla proprietas persone dicit substantiam. Sed secundum quod videtur velle Boe i. lib. de trinitate. c. x. omnis res quae est in diuinis aut est substantia aut est relatio: ergo proprietas personarum sunt relationes: et tamen per comperationes ad personas inquibus sunt: idem sunt realiter quod ipse persone: et idem realiter quod substantia diuina. Ita quod in diuinis eadem proprietas verbi gratia paternitas secundum vnam comperationem est substantia scilicet per comperationem ad illud in quo est: et secundum aliam comparationem est relatio scilicet per comparationem ad illum respectu cuius est: transit ergo in substantiam quantum ad rationem communem: quam habet cum aliis: accidentibus increaturis que est in herem subiecto: quia accidentis esse est in esse: manet tamen quantum ad rationem propriam scilicet inquantum relatio est: quia hec propria ratio non sibi debetur per comperationem ad subiectum sed ad terminum: vnde philosophus libro praedicame. c. de relatione relationem vocat ad aliquid. Qualitas autem et quantitas in diuinis simpliciter transeunt in substantiam: quia ratio que competit eis inquantum accidentia suunt in creaturis: et etiam propria ratio cuiusset illorum accipitur per comparationem ad subiectum verbi gra. ratio quantitatis inquantum est quantitas: est quod sit mensura substantiae: et qualitatis quod sit dispositio substantie: et ideo si moueant in divinis esset ibi aliqua realis compotio de necessitate.

¶ Ex dictis ptet responsio ad argumentum: primum.

¶ Ad 2m cum dicitur quod relatio inter omnia entia minus habet de entitate etc. dico quod verum est in creaturis. In diuinis autem summam habet entitatem: quia realiter idem est cum persona in qua est et ex consequenti realiter idem quod divina substantia: et tamen manet relatio sicut parum ante ostensum est.

¶ Ad 3m dico quod non manet ratio per comperationem ad personam in quaest: et tamen rlautio aliquam rem ponit in persona non tamen differentem ab ea secundum rem: sed secundum rationem tantum: quia eadem res inquantum subsistens et distincta est persona: et sub ratione qua formale principium distinguendi est relatio.

¶ Ad 4m dico quod proprietas persone: et est substantia: et est relatio secundum diuersas comperationes sicut enim in creaturis eadem proprietas est accidens per comperatio nem ad subiectum et relatio per comperationem ad terminum: a simili dico quod aliqualiter in diuinis eadem proprietas est substantia per comperationem ad illud in quo est: et rlutio per comperationem ad illum respectu cuius est. Unde paternitas comperata ad substantiam diuinam realiter idem est quod diuina substantia: diferns tamen secundum rationem: et tamen respectu filii vere relatio est.

Quaestio II. Secundo quaeritur vtrum sint plures notio nes quam quinque et videtur quod sic: quia ¶sicut proprium est patri: quod est a nullo: ita proprum spius sancti quod nullus est ab eo: sed secundum esse a nullo attenditur notio innascibilitatis in patre: ergo similiter secundum hoc quod nullus est a spiritu sancto debet esse aliqua notio in spiritu sancto.

¶ Item sicut esse innascibilem est aliqua notio in patreita videtur quod debeat esse notio in spiritu sancto: quia non nascitur sed spiratur.

¶ Item sicut per hoc quod pater et filius spirent: est aliqua communis notio in patre et in filio qui vocatur spiratio actiua ita videtur quod non spirari debeat esse aliqua notio in filio. Filius enim non spiratur.

¶ Item sicut pater non est abaliquo per generationem: ita non est ab aliquo per spirationem: ergo sicut in patre est notio innascibilitatis: ita debet esse ineo notio inspirabilitatis.

Contra ostendo quod non sint nisi tres notiones: quia notio realiter idem est cum persona in qua est: sed non sunt nisi tres persone: ergo non sunt nisi tres notiones.

¶ Item Dama. lib i. c. viii. dicit quod in diuinis omnia sunt vnum preter in generationem et generationem et processionem: ergo non sunt nisi esse tres notiones vt videtur.

Respondeo quod in diuis sunt quinque notiones et non plures: et 4. relationes et tres personales proprietates.

¶ Quinque notiones sunt innascibilitas et paternitas in patre et spiratio actiua in patre et filio: et filiatio in fiuo et processio siue spiratio passiua in spiritu sancto que dicuntur no¬ ietiones inquantum persone per eas innotescunt: sed tantummodo. 4. istarum sunt relationes quia innascibilitas proprie non est relatio nisi per reductionem: sicut negatio reducitur ad idem genus cum affirmatione sibi opposita secundum quod videtur velle Aug. 5. de trini. c. 7.

¶ Alie autm quattuor notiones sunt relationes inquantum per eas persone referuntur ad se inuicem: et illarum quattuor tres tantum sunt proprietates personales scilicet primitas filiatio et processioque dicuntur proprietates inquantum per eas persone distinguntur: et personales inquantum per eas persone constituuntur spiratio autem actiua proprie non dicitur proprietas: quia communis est duobus scilicet patri et filio.

¶ Aliquo tamen modo proprietas dicitur inquantum per eam pater et filius distinguntur a sptu sancto: nec est personalis: quia nullam per sonam constituit.

¶ Quod autem non sint nisi quinque notiones potest sic declarari: quia de ratione notionis sunt tria: vnum est quod sit proprietas originis: secundum quod sit proprietas dignitatis.

¶ Tertium autem quod sit proprietas determinata: et specialis non producere autem personam non pertinet ad dignitatem: et ideo non est notio in spiritusancto. Esse autem ingenitum vniversal innascibilem eo modo quo posset dici de spiritu sancto non est negatio determinata et speciea lis: quia quanto affirmatio magis est spieritalis tanto negatio magis est communis: sicut communior est hec negatio: non est animal quam non est substantia. Et ideo non esse genitu in spirituscon non habet rationem notionis: sed habet rationem notionis in patre: quia in patre negat esse ab alio simpliciter: sed in spiritu sancto negat esse ab alio non simpliciter: sed per generationem. Non spirari autem in filio non negat esse alio simpliciter: sed per spirationem: et ideo est negatio minus communis: quia est negatio specialis affirmationis: et ideo sicut non genitum non est notio in spiritu sancto: ita non spiratum non est notio in filio. Inspirabilitas etiam uon est notio in patre distincta ab innascibilitate: sed comprehenditur ab ea: quia innascibilitas secundum quod est in patre negat esse ab alio simplici ter. Proprietates etiam essentie quibus essentia innotescat quia non sunt proprietates originis: et sunt commnes tribus omnibus personis: ideo notiones personarum dici non possunt: et sic patet quod non possunt esse plures notiones in personis quam quanque: Et patet

¶ Respondeo ad argumenta que probabant contrarium. Restat ergo soluendum ad argumenta probantia quod non sunt nisi tres notiones.

Ad primum cum dicitur quod notio realiter idem est cum persona in qua est etc. dico quod quamuis idem sint in re tamen differunt ratione: et ideo possunt esse plures notiones: quam persone: sicut vides quod per substantiam quamuis sit realiter idem quod esse: tamen: quia ratione differut sunt plures: cum tamen essentia non sit nisi vna.

¶ Ad 2m quod arguebatur per Dama. dico quod sub nomine generationis intelligit generationem actiuam: et passiuam: et sub nomine processionis spirationem actiuam: et passiuam: et nomine in generationis innascibilitatem. Sic ergo vides ex multis ante dictis a printiua libro quod in diuinis debemus ponere rem essentialem: et personalem: et notionalem: et quod aliqua non differentia in in esse distinguntur in re personali vt ipse persone: et etiam vt in declarabitur et iam aliquo modo patet ex dictis quod aliqua non differentia in re essentiali: neque in re personali distinguntur in re notionali sicut alique notiones. Uidemus enim quod in persona patris sunt tres notiones.