Articulus 3

¶ Questio. I. PRimo ostendo quod christiani tenentur dominis temporalibus obedire in soluendo tallias de nouo impositas: quae etiam non vergunt: nisi in vtilitatem temporalem dominorum. Apostolus Rom. 13. Omnis anima potestatibus sublimioribus subdita sit. Sed secundum philosophum 2 li. Top. quod nullo addito dicitur: simpliciter dicitur: ergo videtur: quod subditt dominis temporalibus simpliciter obedire teneantur in omnibus.

¶ Item prima Pe. 2. serui subditi estote in omni timore dominis: non tantum bonis: et modestis: sed etiam discholis: ergo videtur: quod quantuncumque subditi a dominis temporalibus grauentur in temporalibus possessionibus: quod eis obedire tenentur.

¶ Item Apostolus ad ephe 6 serui obedite dominis carnalibus cum timore et tremore in simplicitate cordis vestri: sicut christo. Sed christo tenentur omnes obedire in omnibus: ergo et dominis temporalibus.

Contra super illud Math. 18 ergo liberi sunt filii: dicit glosa liberi sunt filii regni in omni regno: tunc multo magis liberi sunt filii illius regni sub quo sunt omnia regna in quolibet regno terreno: ergo videtur: quod christiani non teneantur obedire dominis temporalibus in aliquo.

¶ Item Iaco. 1. qui autem perspexerit in lege perfecte libertatis. Sed per illam legem intelligit legem christianam: ergo christiani perfecte sunt liberi: quod non esset verum: si si tenerentur dominis temporalibus obedire.

¶ Item christiani per legem euangelicam: liberati sunt a lege mosayca: ergo cum lex mosayca: fuerit lex diuina: et lex diuina magis astringat: quam quecumque humana: videtur quod christiani absoluti sint ab omni lege humana: quod non esset verum: si in aliquo tenerentur dominis temporalibus obedire. quod ex cortuptione que in nobis est dinem iustitie: tam in temporalibus quam in spiritualibus: ideo oportuit esse aliquos qui potestatem in spiritualibus haberent: et aliquem principalem: et aliquos sub eo qui haberent potestatem in temporalibus: vt sic ordo iustitie seruaretur: tam in temporalibus: quam in spiritualibus. Habenti autem potestatem iuste: siue in temporalibus: siue in spiritualibus: tenentur christiani subditi obedire in his ad que se extendit potestas illius: non autem in aliis de necessitate: nisi sorte in casu vbi propter scandalum esset necessarium obedire. Sed ad videndum vtrum imponere tallias de nouo que non vergunt: nisi in vtilitatem temporalem dominorum sub eorum contineatur potestate distinguendum est de fubditis. Quia aut sunt serui: aut liberi. Si serui simpliciter: dico quod domini possunt eis de nouo tallias imponere: quamuis non virgant: nisi in vtilitatem dominorum: et iserui tenentur obedire. Quia seruus et res eius sunt possessio dominorum. Unde philosophus. I. Poli. dicit quod seruus est res possessa: vnde si fugiat dominum: domino debet restitui. Extra de seruis non ordinandis: de seruorum. Si autem subditi sint liberi: ita vt dominus eorum dominetur eis politice: tunc distinguo ex parte dominorum: quia aut dominus ille est rex: vel princeps: aut dominus inferior. Si dominus inferior: tunc dico quod de nouo non potest subditis suis tallias imponere: et si imponit cum exeat limites sue potestatis. Non credo quod subditi teneantur obedire maxime cum sine consensu regum: vel principum imponuntur: quod probatur per simile. Prohibere enim abbatibus episcopis et prelatis aliis ne nouos census imponant ecclesiis: nec veteres augeant. Extra de censibus et ex actionibus: prohibemus et supra eodem scientes: et infra eodem Ecclis. et ca. innouamus: vbi habetur propositum: non tantummodo in simili: sed expresse. Ibi enim dicitur sic: nec quisquam alicui nouas pedagiorum exactiones sine auctoritate et consensu regum et principum statuere aliquo modo praesumat. Siquis autem contra hoc fecerit: et commonitus non destiterit: donec satisfaciat: communione careat christiana. Hoc enim habeter infra de ver. signi. super quibusdam

¶ Preterea: ad hoc etiam facit illud quod habetur. C. noua vetigalia institui non posse. l. 1. et 2. et 3. Et. ff. de legi bus et senatusconsultis l. et ideo.

¶ Si autem dominus est rex: vel princeps: tunc dico quod auctoritate sua pro vtilitate boni conmunis de nouo potest tallias subditis suis: etiam christianis imponere: compensata subditorum facultate: et negotii quod est pro communi bono qualitate. et quantitate. ff. de publi. et vetiga. et. C. noua vetiga. l. 1. et 3. Quod est intelligendum: nisi facultates assignate regi: vel principi pro communi vtilitatis promotione et defensione sufficiant. Si autem ille tallie in nullo sunt ad vtilitatem boni communis: tunc dico: quod nec rex: nec princeps temporalis tales tallias de nouo potest imponere subditis liberis: quia possessiones eorum: non sunt possessiones dominorum: et si eas imponunt sub diti non tenentur obedire: quia sue exeunt limites potestates.

Ad primum in oppositum dicendum: quod illud verbum apostoli intelligedum est quando potestates sublimiores non transgrediuntur limites sue potestatis: sed quando imponunt tallias subditis liberis: que non vergunt nisi in ipsorum vtilitatem transgrediuntur limites sue potestatis

¶ Ad secundum dicendum: quod illa auctoritas autem intelligenda est de seruis simpliciter: aut si per seruos intelligat subditos quibus domini politice dominantur intelligenda est: sicut precedens auctoritas exposita est.

¶ Ad tertium dicendum: quod ly sicut ibi non est nota equalitatis: sed similitudinis. Sicut nec est nota equalitatis: cum praecdpitur boni diligere proximum: sicut se ipsum. Magister enim homo tenetur se ipsum diligere quam proximum: est ergo predicta auctoritas sic exponenda: vt sicut obedire debemus christo in omnibus: ita secundum illam similitudinem debemus obedire domino temporali in omnibus: que sunt infra limites sue potestatis.

¶ Et quia argumenta ad partem aliam secundum apparentiam videntur concludere: quod in nullo christiani teneantur dominis temporalibus obedire: ideo soluenda sunt. 3

Ad primum ergo dicendum: quod ilia auctoritas filios regni vocat christianos illos: qui omnia temporalia requirunt propter christum: et verum est: quod tales non tenentur ad tributa: nec ad exactione: temporales.

¶ Ad secundum dicendum: quod lex christiana dicitur lex perfecte libertatis: non quia hominem liberet a seruitute temporali: sed quia ipsum liberat a seruitute spirituali que est seruitus peccati.

¶ Ad tertium dicendum: quod lex mosayca fuit praefiguratiua: et quasi vmbra legis euangelice: et ideo postquam publicata est lex euangelica: non debuimus obligati manere ad legem mosaycam secundum litte ram: tum quia adueniente veritate: non est necessaria figura: tum quia lex mosayca impletur in lege christiana: dicente Saluatore Matth. 5 non veni soluere legem: sed ad implere: non sic autem se habet lex humana ad legem euam gelicam: immo iuuat ad legis euangelice perfectionem.

¶ Questio. II. Secundo queritur vtrum religiosi magis tenentur obedire suo patri spirituali id est prelato: quam patri carnali. Et videtur quod non: ad Colis 3 filii obedite parentibus vestris per omnia. Sed illis quibus obediendum est per omnia: magis est obediendum: quam cuicunque homini alii: ergo magis est obediendum parentibus carnalibus quam prelato.

¶ Item qui obligatus est alicui: se in praeiudicium illius alii obligare non potest. Sed filius obligatus est per preceptum diuinum ad honorandum parentes: vt patet Ex0. 20. Cum ergo maximus honor sit in obediendo non potest homo se obligare ad obediendum aliiin preiudicium obedientie quam debet parentibus suis.

¶ Item glosa super illud Exo. 20. honora patrem tuum etc. qui parentibus honorem non defert quibus parere potest: ergo videtur quod nulli alii sit ita parendum: sicut parentibus carnalibus.

¶ Item perfecta obedientia ex charitatiua dilectio ne procedit: ergo illi magis debeo obedire: quem magis de beo ex charitate diligere. Sed magis debeo ex charitate diligere patrem carnalem: quam prelatum: ergo sibi magis teneor obedire.

¶ Item magis tenetur homo obedire illi a quo habet esse nutrimentum et disciplinam: et cui subiectus est iure nature quam illi a quo non habet esse: et cui non est subiectus: nisi ex statuto voluntatis sue. Sed secundum philosophum 8 ethi. ca. 11. parentes sunt filiis causa essendi nutrimenti et discipline: et eis principantur natura: non sic autem prelatus se habet respectu subditorum suorum: ergo magis tenetur filius obedire patri carnali: quam suo prelato.

¶ Item Matth. 15. quare vos transgredimini mandatum dei propter traditionem vestram: nam deus dicit: honora patrem tuum: et matrem tuam: ergo videtur: quod propter aliquam traditionem quam faciat homosiue per votum: siue alio modo: preiudicari non debet precepto de honorando patrem et matrem: quod non esset verum: si subditus magis teneretur obedire praelato: quam patri carnali.

Contra actuum 5 dicit Petrus obedire oportet deo magis: quam hominibus. Sed obedire praelato est obedire deo: quia Luc. 10 dicit saluator: qui vos audit me audit: ergo magis est obediendum prelato: quam patri carnali.

¶ Item Ber. in lib. de praecep. et dispensetione. ca. 9. dicit quod ipsa regula monet: quod si etiam impossibilia in iunguntur a prelato: vt subditus de adiutorio dei confidens. ex charitate dei obediat. Sed talis monitio esset irrationa lis: nisi esset mangis prelato obediendum: quam cuicumque homini alii.

¶ Item Ber. eodem lib. ca. 15. siue enim deus: siue homo vicarius dei mandatum quodcumque tradiderit: pari profecto obsequendum est: cura pari reuerentia deferendum. Ubi tamen deo contraria: homo non precipit: sed certum est quod magis est obediendum deo: quam patri carnali: ergo et ipsi prelato: vt videtur.

¶ Item sicut habet se spiritus ad carnem: ita pater spiritualis qui est prelatus ad patrem carnalem. Sed magis obediendum est spiritui: quam carni: ergo magis obediendum est prelato: qui est pater spiritualis: quam patri carnali.

¶ Item Matth. 19. omnis qui reliquerit patrem: aut matrem propter nomen meum centuplum accipiet: et vitam eternam possidebit. Sed qui magis obedit prelato: quam patri carnali: ipse propter deum: quem reueretur in prelato dimittit patrem carnalem: ergo bene facit.

Respondeo aliqua sunt in quibus fii parentibus carnalibus obligantur de iure nature et de iure diuino: vt sunt illa que intelliguntur: vel continentur in illo precepto: honora patrem tuum et matrem. aliqua sunt in quibus non obligantur filii parentibus carnalibus: nec de iure nature: nec de iure diuino. Respectu autem eorum in quibus obligantur filii parentibus de iure nature: et de iure diuino magis tenentur professi in religione obedire loco et tempore patri carnali quam suo prelato precipienti contrarium. Pofessio enim in religione nullum absoluit ab obligatione diuini precepti: ad hoc enim est obseruatio consiliorum: vt perfectius obseruentur precepta diuina. Unde per hoc quod religiosi profitentur obseruationem aliquorum consiliorum non minus tenentur ad obseruationem diuinorum preceptorum. Et huic concordat illud decretum distin. 30. Siqui filii. Ubi dicitur sic. Siqui filii parentes maxime fideles deseruerint: occasione dei cultus: hoc iustum esse iudicantes: et non potius debitum honorem parentibus reddidere anathemasint. Respectu autem eorum in quibus non obligantur filii parentibus: nec de iure nature: nec de iure diuino: planum est quod religiosi magis tenentur obedire suo prelato quam patri carnali. Ex dictis patet via ad solutionem argumentorum vtriusque partis.

Ad primum cum dicitur quod tini opedant parentibus per omnia etc. dico hoc debere intelligi de omnibus quibus eis obligantur de iure nature: vel diuino si verbum se extendit ad illos qui sunt in religione professi et debent intelligi pro temporeet loco.

¶ Ad secundum solutum est per dicta in corpore questionis.

¶ Ad tertium dicendum: sicut ad primum.

¶ Ad quartum dicendum: quod non semper magis teneor obedire illi: quem magis teneor diligere: nisi equalem habeant super me auctoritatem. Parentes autem carnales non tantam habent auctoritatem super filios respectu eorum in quibus filii non obligantur eis: nec de iure nature: nec de iure diuino: quantam prelati super subditos suos.

¶ Ad quintum dicendum: quod procedit de obedientia respectu eorum in quibus filii obligantur parentibus de iure nature.

¶ Ad sextum dicendum: quod procedit de obedientia respectu eorum in quibus filii obligantur parentibus de iure diuino.

Ad primum ad partem aliam dicendum: quod vere obedire praelato est obedire deo: nisi precipiat contra deum: nec sue excedat limites potestatis quod propter hoc dico: quia sicut dicit Ber. de praeceptoet dispen. ca 8. quisque professus in quo vis genere salutifere: nec vltra obedire legem cogendus: nec circa est inhibendus: quam sua ipsius videtur eomplecti professio. Si autem prelatus preciperet suo subdito contrarium illi in quo subditus obligatur parentibus de iure nature: vel diuino preciperet contra deum: et ideo in illo precepto sibi non esset obediendum.

¶ Ad secundum dicendum: quod illa monitioperfectionis est non necessitatis: et locum etiam haberet in filio respectu eorum in quibus obligatur parentibus de iure diuino.

¶ Ad tertium patet solutio per solutionem ad primum istorum.

¶ Ad quartum dicendum: quod maior argumenti non est vera: quia quamuis spiritus immediate creetur a deo: tamen inquantum pater carnalis disponit materiam ad susceptionem illius: magis respicit patrem carnalem: quam ipsum prelatum. Et ideo totus homo magis dependet ex patre carnali quam ex prelato: vnde principalior pater est quam prelatus respectu eorum in quibus preest filio iure nature: vel diuino: cum ergo spiritus sit hominis nobilior pars: patet quod non fuit in maiore argumenti accepta conueniens similitudo.

¶ Ad quintum dicendum: quod illud verbum intelligendum est vbi et quando parentes a filiis honorari non indigent: et maxime quando filios inclinare: ad illud quod est ipsorum saluti contrarium.

¶ Uel potest dici quod intelligendum est respectu eorum in quibus filii parentibus non obligantur: nec de iure nature: nec de iure diuino: 2o3