Articulus 3

¶ Sed quia solutioquaestionis prime sufficienter patet per illam quaestionem superius factam. di. 26 scilicet vtrum actus matrimonii quantum ad copulam carnalem sit licitus: et maxime per quaestionem immediate sequentenque est. vtrum actus matrimonialis sit meritorius. ideo de hac quaestione videtur mihi hic supersedendum.

Quaestio II.

SEcundo queritur vtrum concubitus coniugum non causa ireddendi debitum nec prolis procreande semper sit peccatum. Et videtur quod non. qui vtitur re ad finem propter quem est: in hoc penitus nullum committit peccatum: sed vt habet precedenti di. c. vltimo. causa finalis matrimonii post peccatum est euitatio fornicationis: ergo carnalis concubitus propter fornicationem vitandam nullum penitus est peccatum.

¶ Item qui vtitur re sua ordinate: in hoc nullum penitus committit peccatum: sed qui cognoscit vxorem suam secundum natura lem vsum: vtitur re sua ordinate: quia vir habet potestatem corporis mulieris: vt dicit apostolus prima Cor. 7. ergo concubitus cum vxore secundum naturam nunque est peccatum.

¶ Item bonum ex genere non efficitur malum: nisi ex mala intentione: vel propter indebitam circunstantiam: sed concubitus coniugis bonum est ex genere: cum ergo concumbens propter fornica tionem vitandam bonam habeat intentionem si concumbat loco et tempore et modo debitis cum sua coniuge: ille concubitus nullum est peccatum.

¶ Item principalius bonum matrimonii est bonum sacramentii. si ergo bonu prolis vel fidei ita possunt excusare concubitum coniugum: vt nullum penitus sit peccatum: multo fortius hoc per se potest bonum sacramenti.

Contra. Aug. in libro de bono coniugali longe postprincipium. et recitat magister huius di. c. 4. coniugalis concubitus generandi gratia non habet culpam. concupiscentie vero satiande: sed tamen cum coniuge propter thori fidem: venialem habet culpam.

¶ Item vtens actu nutritiue vltra illud quod est necessarium ad conseruationem indiui dui peccat: ergo a simili vtens actu generatiue propter aliud quam pro pter illud quod requiritur ad conseruationem specier peccat.

Respondeo quod bona matrimonii secndum quod sunt in ipso excusant ea que sunt in matrimonio. bonum autem prolis et fidei considerari possunt: aut prout sunt in intentione contrahentium: aut in natura contractus per obligatio nem: contractus enim matrimonii includit obligationem ad illa. aut prout sunt in intentione concubitu coniugali vtentium.

¶ Primo modo excusant contrahentium propositum.

¶ Secundo modo reddunt contractum matrimonii honestum.

¶ Tertio modo bonum fidei et bonum prolis excusant coniugalem concubitum: ita quod si alterum predictorum bonorum tantum moueat intentionem in concubitum coniugali vtentium: ita perfecte excusat illum concubitum vt nullum penitus sit peccatum: et etiam reddit ipsum meritorium. Bonum autem sacramenti per se non sufi ficit ad excusandum ab omni peccato coniugalem concubitum: vt tenet communis opinio: quia bonum sacramenti non respicit primo nec directe matrimonii vsum: sed essentiam. bonum autem prolis et fidei secundum id quod sunt primo et directe respiciunt matrimonii vsum: non essentiam: nisi prout includuntur in contractu matrimonii in obligatione: et ideo quamuis bonum sacramenti per se sufficiat ad hoc vt matrimonia honesta remaneant: non tamen sufficit per se ad excusandum vsum matrimonii ab omni peccato sicut bonum prolis et fidei.

¶ Aliqui autem contra hoc sic arguunt. velle moderate delectari in facto honesto nullum penitus est peccatum. delectatio enim corporalis non est secundum se mala. aliter respectu eius non esset virtus modificans eam. virtus autem temperantie est respectu delectationis que sunt secundum tactum et gustum: sed vt ipsi dicunt bonum sacramenti iuquantum est in intentione vtentium concubitu coniugali honestat actum. vnde vt habetur decre. di. 3I. Nicena. concubitus cum propria coniuge castitas est. est autem bonum sacramenti in intentione vtentium concubitu coniugali inquantum habent in intentione actualiter vel habitualiter quod non concuberent nisi esset honestas matrimonii inter eos que est ibi per sacramenti bonum.

¶ Preterea. si aliquid propter plures causas est institutum non abutitur eo qui eo vtitur propter aliquam illarum: sed matrimonium non tantum est institutum propter prolis generationem: sed etiam ad vitandum fornicationem.

¶ Preterea. si aliquis patiens infirmitatem que nullo modo vel de difficilit potest curari nisi interueniente carnali concubitu propter salutem corporis cognoscit propriam vxorem peccare non videtur: tamen ille concubitus non est causa prolis: nec propter redditionem debiti.

¶ Pretere a apostolus prima Cor. 7. dicit quod propter fornicationem habeat vnusquisque suam vxorem: et tamen vt habetur Rom. 3. reprobat sententiam illorum qui dicunt. Faciamus mala vt veniant bona. ergo videtur sentire quod cognoscere propriam vxorem causa fornicationis vitande nullum penitus est malum: nec obstat quod postea dicit. hoc autem dico non secundum imperium: sed secundum indulgentiam: immo magis videtur esse ad propositum: quia in hoc videtur dicere quod licitum est: quamuis non sit preceptu.

¶ Preterea Aug. libro de bono coniugali ante medium dicit quod illum concubitum nuptie non cogunt fieri: sed impetrant ignosci: si tamen non ita sit nimius vt impediat tempora quae de bentur orationi: sed non videtur loqui de ignosci per penitentiam: quia sic etiam fornicatio ignoscitur ergo videtur quod accipiat ignosci pro eo quod est non imputari ad culpam. Qui vult tenere primam opinione quae est communior et magis consona verbis Augustini et magistri vt patet in littera: potest dicere ad primum in oppositum quod qui vtitur re propter finem ad quem instituta est secundum imperium aut secundum indulgentiam concessionis que est de minori bono: in hoc non peccat. vti vero ea ad finem ad quem instituta est secundum indulgentiam permissionis qui est de minori malo peccatum est saltem veniale: talis vero est vsus carnalis copule quae sit causa incontinentie vitande secundum magistrum superius dist. 26 c. 2.

¶ Ad secundum dicendum quod vir qui vtitur vxore sua causa incontiuetie vitande in seipso: quamuis vtatur ea ordinate quantum ad naturam generis si cognoscit eam secundum naturalem vsum: non vtiu tamen ea recte secundum iudicium rationis: que dictat ipsum non debere ea vti nisi propter bonum prolis: vel bonum fidei: vti autem vxore ad vitandum incontinentiam in ea est ea vti propter bonum fidei etiam si mulier non petat expresse: sed tacite tantum: et per quandam inuitationem.

¶ Ad tertium dicendum quod concubitus qui sit causa incontinentie vitande in seipso tantum efficitur masus propter omissionem finis debiti: qui est bonum prolis vel bonum fidei: et secundum philosophum tertio ethi. c. 3. cuius gratia: est vna de principalibus circunstantiis.

¶ Ad quartum patet solutio ex dictis in corpore questionis. Qui autem tenent opinionem contriam dicunt ad primum in oppositum quod satiare concupiscentiam et velle moderate delectari non sunt. idem potest etiam dici quod Aug. in illo verbo et similibus accipit cul pam pro vitio quod est quedam declinatio a prima rectitudine nature: que non semper est culpa proprie dicta vt in lib. ea. ostensum est: et illam obligationem Augu. dicit venialem inquantum deus propter honestatem sacramenti non imputat eam ad aliquam culpam proprie dictam.

¶ Ad secundum dicunt quod maior est falsa non enim peccat homo quotienscumque accipit cibum propter delectationem saporis.

Quaesti III. TErtio queritur vtrum concubitus non causa reddendi debitum: nec prolis a creande semper sit peccatum mortale. Et videtur quod sic. magister huius dis. c.4. et es. 32. q. 4. Origo. Adulter est amator ardentior proprie vxoris. cum ergo adusrerium sit peccatum mortale: et cognoscens vxorem non causa boni prolis vel fidei: sit eius amator ardentior: talis mortaliter peccat.

¶ Item magister. e. c. et est etiam decretorum. q. predicta. Liberorum. voluptates que de meretricum capiuntur amplexibus in vxore sunt damnate: sed tales sunt voluptates que capiuntur in vxore non causa boni prolis nec fidei. ergo tales fuerunt damnate.

¶ Item concubitus coniugalis non differret a fornicario si per aliquod bonum matrimonii non excusaretur: sed concubitus qui sit non causaboni prolis nec boni fidei per nullum bonum matrimonii excusatur: quia quamuis bonum sacramenti matrimonium

Contra vti cibosuo propter delectationem non semer est peccatum mortale. ergo similiter vti honestet: tamen per se non sufficit ad excusandum coniugalem concubitum: ergo concubitus cum propria vxore non causa boni prolis nec fidei est peccatum mortale: sicut concubitus fornicarius. cum propria vxore propter delectationem non semper est peccatum mortale.

¶ Item magister huius distinctionis. capitulo. 5. dicit de concubitum qui sit libidinis voluptate cum vxore quod propter nuptias accepit veniam. sed hoc non diceretur de mortali peccato: quamuis accipiat veniam propter penitentiam ergo talis concubitus non semper est peccatum mortale.

Respondeo quod intentio concumbentis cum propria vxore non propter bonum prolis: nec fidei: aut exit fines matrimonii: ita quod vellet facere etiam si non esset vxor sua: et talis concubitus semper est peccatum mortale: et sic cum vxore concumbens dicitur ardentior amator vxoris proprie: talium etiam concubituum voluptates similes sunt illis que capiuntur de meretricum amplexibus. Aut sistit actu vel habitu intraconfines matrimonii: ita quod non vellet concumbere cum ea si non esset vxor propria: et talis concubitus non est peccatum mortale. excusatur cnuim a peccato mortali propter matrimonii honestatem que maxime in eo est ratione inseparabilitatis: per quam est in eo sacramenti bonum. Ex dictis patent solutiones ad duo prima argumenta.

¶ Ad tertium dicendum quod quamuis bonum sacramenti per se non sufficiat ad excusandum carnalem concubitum ab omni peccato. sufficit tamen ad excusandum a mortali peccato: quia quamuis non respicit carnalem concubitum primo et directe: respicit tamen secundario et indirecte: inquantum honestat essentiam matrimonii: ratione cuius honestatis talis cconubitus potest excusari a peccato mortali.