Articulus 1

¶ Questio I. Rimo ostendo quod in deo non sit praescientia: quia prescientia non est nisi respectu futurorum: sed omnia futura sunt realiter eternitati praesentia quia dicit Aug. liro 83. q. q. 22. quod apostud deum nihil deest: nec praeteritum nec futurum: sed omne proaesenus e apud deum: ergo in deo non est prescientia.

¶ Item philosophus. 2. Metaphysi. Unumquodque sicut se habet vt sit: ita ad veritatem: ergo cum futura non sint non habent aliquam veritatem: sed nihitur potest fieri nisi verum: quia secundum Aug. 15 de tri. c. x. falsum non est scire: ergo deus non habet scientiam futurorum.

¶ Item secundum Auice. 2. Metaphy. Prima intentio conceptibilis ab intellectu est ens: ergo non ens non intelligitur: sed secundum Augu. lib. 83. q. q. 17. omne futurum nondum est: ergo sutura non intelliguntur.

Contra. Deus nouit totam suam potentiam: sedipsepotest facere aliqua: que futura sunt: ergo habet scientiam futurorum. Sed scientia futurorum est prescientia: ergo in deo est prescientia.

¶ Item Aug. contra pelagium et recitat magister Di. 39. praecognouit deus quofdam futuros malos: et eorum malitiam presciuit sed non preparauit: ergo in deo est prescientia

Respondeo quod in deo est praescia: quia praescientia est scire aliquid futurum esse: sed deus scit multa futura esse: ergo in deo est prescientia.

Ad primum in oppositu dicendum quod si sutura sunt realiter eternitati praesentia quod prescientia dei non est respectu futurorum per comparationem ad poenius eternitatis: sed per comperationem ad praesenus nostrum: hoc est deum quod est respectu eorum que sunt praesentia presenti suo: inquantum sunt futura presenti modo.

¶ Ad 2m cum dicitur quod nihil potest sciri nisi verum etc. dico quod verum est quia scire falsum esse: falsum est verum. Cum aute dicitur in maiori quod futura non habent aliquam veritatem: dico quod verum est in esse actuali: in natura propria tamen veritatem habent in esse cognito. Unde sicut non est natura eorum actu in reali existentia: et tamen est intellecta a deo per suam ideam: ita quamuis veritas eorum non sit actu in reali existentia tamen est a deo intellecta.

¶ Ad 3m cum dicitur quod non ens non intelligitur etc. dico quod verum est de non ente quod nec est in reali existentia nec habet exemplar in mente divina: et de modo intelligendi: quo res intelligitur per suam essentiam vel per suam similitudinem seu ideam Bonorum autem futurorum et etiam possibilium que nunquam erunt sunt rationes cognoscitiue in mente diuina: et ideo quamuis non sint in reali existentia nihilominus tamen a deo intelliguntur.

¶ Questio. II. (omnno o ouis ti viqituatu istesa futurorum et videtur quod sic Augu. 15 de trini. c. 13. diuersas creaturas et spirituales et corporales non quia sunt ideo nouit: sed ideo sunt quia nouit: ergo notitia dei respectu futurorum causa est vt futura eueniant.

¶ Item prescientia dei respectu futurorum est quasi prescientia artificis respectu artificiandorum: sed prescientia artificis est causa vt artificienda siant: ergo prescientia dei est causa: vt futura eueniant.

¶ Item sicut se habet voluntas ad volita: sic prescientia dei ad ea que presciuntur: sed voluntas est causa volitorum: ergo prescientia dei est causa praescitorum.

Contra non omne praescitum a deo est ab eo castum: quia mala ab eo sunt prescita: nec tamen est causa eorum: quia sicut dicit Augu. libro 83. q. q. 21. deus mali auctor non est: ergo prescientia dei non est causa omnium prescitorum.

¶ Item Aug. 3. de trini. c. x. Uoluntas dei est prima et sunma causa omnium corporalium specierum atque motionum: sed prescientia dei secundum rationem differt a voluntate: ergo prescientia dei secundum se non est causa futurorum.

Respondeo quod secundum sug. 2 libro de scramentus parte. 2. c. er. Ad omnem effectum concurrunt tria hec potentia. sapientia: et voluntas: nec aliquid absoluit nisi ista affuerint. Uoluntas mouet: scientia disponit: potentia operatur: et ita patet quod deus non est causa rerum ratione scientie tantum sed ratione scientie dirigentis et voluntatis imperantis: et potentie exequentis simul: cum ergo dei prescientia vltra scientiam dei nihil dicere videatur nisi antecessionem scientie respectu rei scite: videtur quod prescientia dei sub ratione qua prescientia tantum non est causa vt res sint in effectu quamuis includatur in ratione causae. Unde cum dicitur quod scientia dei vel praescientia est causa rerum intelligitur de prescientia vt scientia approbatiua: que includit divinum beneplacitum. simili modo respondet magister in littera

Ad primum in oppositum quod arguebatur per auctoritate Augu. dico quod intelligendaest de notitia approbatiua: que includit dinum beneplacitum

¶ Ad 2m cum dicitur quod prescientia dei respectu futurorum est quasiprescientia artificis respectu artificiandorum etc. dico quod sicut artifex non producit artificium nisi concurrente ad hoc voluntate imperante et potentia exequente: sic dico quod deus inquantum presciens tantu non facit vt futurum sit in actu nisi concurrente ad hoc voluntate imperante et potentia exequente.

¶ Ad 3m dicendum quod praedicta simul concurrunt ad productionem effectus non tantum eodem modo: quia scientia requiritur vt dirigens voluntas vt imperans: vnde voluntas scientiam applicat ad opuquantum ergo ad producendum obiectum proprium in effectu: nonl sic se habet scientia ad scita sicut volutas affectans: vt ita loquar volita esse in effectu se habet ad volita.

Ad primum ad partem secundam dicendum quod bene concludit. Persona enim nec est causa nec pars cause vt mala culpe fiant: et tamen deus prescit ea. Secundum non plus concludit nisi quod prescientia dei sub ratione qua notitia tantum non est causa futurorum quod concessum est.

¶ Quaestio III. Tertio queritur vtrum futura sint causa prescientie dei et cvidetur quod sic. Sequitur deus prescit hoc futurum: ergo hoc erit: ergo ibi est aliqua hitudo localis: non cause ad effectum: vt hitum est in quaestione praecedenti: ergo ibi est habitudo effectus ad causam.

¶ Item dicit magister in littera quod non propterea aliquid erit: quia id deus sciuit futurum sed quia futurum et ideo scitur a deo antequam fiat: ergo futura causa sunt praescientie dei.

¶ Item quando vnum sequitur ad aliud: aut vnum est causa alterius: aut ambo causantur a tertio: sed non potest dici quod prescientia dei et ipsa futura ab aliquo tertio causata sint nec prescientia dei causa est futurorum: vt in quaestione praecedenti hitum est: ergo restat tertium scilicet quod futura sint cause prescientie dei.

Contra secundum Aui. 6 Metaphy. ca. 3. Causa digniorrest causato: sed futura non sunt nobiliora quamprescientia dei: ergo non sunt causa praescientie dei.

¶ Item futura non sunt causa prescientie dei ratione principalis significati: quia principale significatum est divina scienta que realiter idem est quod deus: nec ratione connotati: quia connotatum est ipsum futurum: et nihil est causa sui ipsius: ergo futura non sunt causa prescientie dei.

Ad istam quaestionem potest dici quod prescientia viltra scientiam ngnificat quandam rationem rationis scilicet prioritatatem in duratione respectu rei future: et futurum vltra ipsam rem importat posterioritatem in duratione respectu prescientie: dico ergo quod prescientia sub ratione qua scientia tantum: nullomodo causatur a re futura: sed est causa rerum inquantum consideratur cum voluntate et potentia. illius autem rlauationis quam dicit prescientia vltra scientiam non videtur esse causa relatio quam futurum dicit vltra rem: nec econuerso: quia sicut dicit Ansel monoluis 3 c. ipse relationes quibus reseruntur ea que referuntur ad inuicem non ominio sunt per se inuicem: quia hec desunt per subita. vnde dico quod ralationis quam dicit prescientia vltra scientiam: et relationis quam dicit prescitum vltra ipsam rem prescitam ipsa scientia dei et res scite sunt causa: sicut extrema sunt causa relationum inter ipsa: illa tamen relatio rationis per quam scientia habet rationem prescientie magis est per scientiam quam partes scitas: quia scientia dei approbatiua causa est vt res futura eueniat: et illa duosunt causa illius relationis per quam scientia dicitur prescientia.

Ad primum in oppositum cum dicitur quod in ista consequencia deus scit hoc futurum: ergo hoc erit est aliqua habitudo localis etc. dico quod verum est: sed illa habitudo est habitudo relatiui ad relatiuum sicut hic praesciotia est: ergo aliquid prescitum est et econuerso. et loquor de relatione secundum rationem.

¶ Ad 2m cum arguebatur per auctoritatem magistri dico quod intelligebat quod res futura et dina scientia sit quedam relatio secundum rationem per quam dei scientia dicitur prescientia: et verum est quod scientia dei et res futura causa sunt illius relationis secundum quod extrema possunt dici causa relationum que sunt in ea.

¶ Ad 3m dicendum quod ipsa scientia dei approbatiua causa est sit res sit futura relationis aut secundum rationem: quam dicit prescientia super scientiam: et illius ralationis quam dicit prescitum vltra rem prescitam. ipsa diuina scientia et ipse res causa sunt eo modo quo extremasunt relationum inter se causa. Ex dictis patet quomodo solui debeat ad argumenta ad aliam partem. bene enim probant quod futuratio rei non est causa scientie dei: sed ex hoc non sequitur quin concurrat ad hoc quod in scientia dei sit relatio rationis per quam haberationem prescientie.

¶ Quaestio IIII. QUarto quaeritur vtrum praescia dei sit respetu enunciabilium et videtur quod non: quod prescientia dei est per ideam: sed in deo non sunt idee enunciabilium: ergo divina prescientia non est respectu enunciabilium.

¶ Item philosophus. 3. de anima vult quod quando intellectus intelligit compositionem vel disionem sit in eo quedam compo simplicium intellectuum: sed in divino intellectu non potest fieri talis compositio: ergo in divino intellectu non est prescientia enunciabilium.

¶ Item praescire est scire: sed res scite sunt in sciente: sed enunciabilia in deo non sunt: ergo respectu eorum nec est dei scientia: nec prescientia.

¶ Item intelligere compositionem vel disionem idem videtur esse quod intellectualiter componere: vel didere: sed divinus intellectus nihisintelligit componendo vel didendo: ergo non intelligit conpositionem vel diuisionem: sed esse enunciabile dicit compositionem vel disionem: ergo deus nec scit nec prescit aliquid enunciabile.

Contra secundum philosophum it piberme. Ueritas et falsitas sunt circa compositionem vel disionem: sed in dictami ne divini intellectus est veritas: ergo intelligit componendo: vel didendo: ergo ita habet deus prescientiam enunciabilium in quibus est compositio vel disio sicut rerum.

¶ Item intelligere componendo vel didendo est dicere hoc est hoc: vel hoc non est hoc: sed dinus intellectus dicit quod iustitia est bona: et quod iniustitia non est bona: ergo intelligit componem do vel didendo: sed qui sic intelligit: ita potest intelligere compositionem et disionem sicut rem: ergo dinus intellectus ita scit et prescit enunciabilia: sicut res ipsas.

Respondeo quod deus non ttummodo praescit omnes res futuras: sed omnia futura enunciabilia: non tamen illa prescit componendo vel didendo. Non enim idem est intelligere compositionem et disionem: et intelligere componus et didendo. Intelligem enim componendo vel didendo est ea que seorsum et dism intelligimus in vnum redigere per modum compositionis et disionis enunciationem formando. Deus autem quia vno simplici actu omnia intelligit ideo quamuis intelligat compositionem et disionem non tamen componit nec didit: dico ergo quod sicut deus scit materialia per modum immaterialem: ita scit conpositionem et disionem per actum intelligendi simplicem.

Ad primum in oppositum cum dicitur quod in deo non sunt idee enuciabilium etc. dico quod ipse deus per idem est idea et quiditas rerum et esse earum quia in deo esse et essentia penitus idem sunt: rem aute esse vel foreenunciobilia quedam sunt. Unde ipse deus per idem est idea rerum et enunciabilium: vel potest dici quod in deo sunt idee enunciabilium: sed sicut rei materialis est in deo idea immaterialis: ita eumunciabile est in deo idea simplex.

¶ Ad 2m cum dicitur quod intellectus intelligit compositionem vel disionem sit in eo quaedam compono simplicium intellectuum etc. dico quod hoc intelligendum est de intellectu nostro: quia plures res intelligit perplura: nec simul ea intelligit nisi sub ratione vnius saltem loquendo de intelligere plene et distincte.

¶ Ad 3m cum dicitur quod res scite sunt in sciente etc. dico quod verum est obiectiue: sied non opetet quod sint in sciente per modum rei intrinsece nisi ratione suarum idearum

¶ Ad 4m cum dicitur quod intelligere compositionem vel disionem idem videtur este quod intellectualiter componere vel didere: dico quod falsum est per comparationem ad intellectum diuinum: eo quod omina intelligit per vnum simplicissimum actum. Argumenta ad partem aliam soluenda sunt: quia male procedunt et falsam conclusionem inferunt non loquendo de conclusione principali: sed in hoc quod concludunt quod deus intelligit componendo vel diuidendo: hoc enim falsum est. Dico ergo ad primum quod illud verbum phlosophilicet quod veritas et fassitas sunt circa compositionem et disionem secundum Boe. intelligendum est per comparationem ad nostrum intellectum.

¶ Ad 2m cum dicitur quod intelligere componendo vel didendo est dicere: hoc est hoc vel hoc non est hoc etc. Dico quod verum est in vnam redigendo seorsum intellecta: quamuis autem dinus intellectus dicat quod iustitia est bona: et quod iniustitia non est bona: hoc tamen non est in vnum redigendo seorsum intellecta cum omnia per suam essentiam que est simplicissima. et per vnum actum simplicissimum intelligat vnde dicendo quod iustitia est bona et quod iniustitia non est bona: compositionem intelligit et tamen non componit nec diuidit.

¶ Questio. V. QUinto queritur vtrum deus habeat prescientiam omnium futurorum: et videtur quod non quia secundum philosophum in libro periher. in propositionib de futuro comtingenti non est determinata veritas: sed prescientia dei non est respectu alicuius futuri quod non hebeat determinatam veritatem: ergo non est respectu omnium futurorum.

¶ Item scire non est nisi non contingentium aliter se habere secundum philosophum i. posteriorum: et 6 ethi. c. x. sed futura contingentia contingit aliter sehabere: ergo cum prescire sit scire prescientia dei non est respectu omnium futurorum.

¶ Item Boe in secundo prologo arithmetice. Sapientia est rerum que sunt: suique immutabilem substantiam fortiuntur comprehensio veritatis: sed contingentia non fortiuntur sui immutabilem substantiam: ergo cum prescientia sit scien¬ e tia prescientia dei non est respectu omnium futurorum.

Contra. Augu. 5 de ciuita. c. 9 dicit quod optime et veracissime de deo creditur cuncta scire antequam fiant: ergo est prescius omnium futurorum.

¶ Item eodem libro c. x. Confiteri esse deum et negare prescium futurorum apertissima insania est.

Respondeo quod prescia dei est respectu omnium futurorum et hoc patet duplici ratione: sicut enim inferius declarabitur: omnia futura eternitati realiter prossentia sunt inquantum eternitas ratione immensitatis transcendit nostrum praesens. Unde Ansel. in libro de concordia prescientie. et lir. arbitrio longe post principsium dicit de deo quod omnia sunt illi simul praesentia. Contingens autem dum videtur vt praesenus perspicue videtur: et ideo quia deus videt omnia futura: vt sibi realiter praesentia de illis habet certam cognitionem: nec tantum illorum est scientia sed prescientia inquantum sunt futura per comperationem ad nostrum praesens.

¶ Ad hoc etiam est alia ratio deus scit quae sunt illa bona que vult fieri: et que sunt illa bona que non vult fieri nullus enim nisi insanus negaret deum esse certum de his quae sunt in sua voluntate: scit etiam deus quod nullum bonum potest fieri nisi ipso volente: et quod omne bonum quod vult fieri: fiet. Sequatur ergo quod deus liquido scit omina illa bona que sient: et que sunt illa bona possibilia fieri que nunquam fient: ergo habet certam prescientiam omnium futurorum bonorum.

¶ Preterea deus scit que sunt illa mala que vult non fieri: et quae sunt illa mala que non vult prohibere: cum tamen non velit illa fieri. Scit etiam deus quod nullum malum fiet quod ipse vult non fieri: et ita certus est que sunt illa mala que non fient. Scit etiam deus quod illa mala que non vult prohibere euenient: quia cum malitia sit carentia boni debiti: et bonum debitum non eueniat nisi deovolente. Sequitur quod omnis carentia boni debiti eueniat quamipse non vult prohibere: et ita sequitur quod certus est que sunt illa mala que non euenient: patet ergo quod deus habet prescientiam omnium futurorum tam bonorum quam malorum. Unde magister. 35 Di dicit quod praescientia est de futuris tantum sed de omnibus de bonis et de malis.

Ad primum in oppositum cum dicitur quod in propotini bus de futuro contingenti non est determinata veritas etc. dico quod hoc intelligendum est: aut accipiendo determinatam veritatem pro necessaria vertate aute pro veritate certa per comparationem ad intellectum nostrum suis naturalibus relictum: quamuis autem in illis de futuro comtingenti non sit altera pars determinate de necessitate vera: necessitate absoluta: tamen altera pars determinate vera est: et a divino intellectu certitudinaliter cognita.

¶ Ad 2m cum dicitur quod scire non est nisi non contingentium aliter se habere etc. dico quod hoc debet intelligi de scientia dependente a re¬ bus: sicut est scientia nostra: quia secundum philosophum. x. Metaphy. scientia nostra magis mensuratur a re: quam mensuretur. Dina autem scientia non dependet a rebus: sed magis res dependet ab ea.

¶ Ad illud quod arguebatur per auctoritatem Boetii: dico quod inla auctoritas intelligenda est de immutatione rerum ratione suarum idearum: cui videtur consentire ipsemet Boe. exponens quod ille res sunt qualitates et quantitates et plutera alia quae ibi enumerat: et posteadicit quod ista sunt immutabilis substantiae ratione ingenita: vel potest dici quod auctoritas illa intelligitur de immutabilitate rerum quantum ad suum esse intellectum: quod habent per comparationem ad divinum intellectum. Omnes enim res de quibus est scientia fuerunt a deo intellecte ab eterno: et secundum illud esse intellectum immuta tabiles sunt. Mutabilitas enim respicit eas per comparationem ad suum esse in effectu: cui videtur consentire Boetius in eodem prologo dicens de illis rebus quod participatione corporis permutantur et tactus variabilis rei inconuertibilem inconstantiam transeunt.

¶ Quaestio VI SExto queritur vtrum omnia futura de necessitate euenient et videtur quod sic secundum philosophum i. priorum. Possibili posito in esse nullum sequitur impossibile: sed sicut visum est ex quaestione praecedenti omnium futurorum deus scit alteram partem perspicue et determinate: ergo illud potest non fieri si ponatur in esse nullum sequetur impossibile: sed hoc est falsum. Impossibile enim est quod deus presciat aliquid et postea non eueniat ergo omnia futura euenient de necessitate.

¶ Item Boe. 5 libro de consolatio. c. 5. Si cuncta prospicit deus nec falli nullo modo potest euenire necesse est quod prouidentia futurum esse praeuidet: sed vt habitum est in quaestione praecedenti deus prescit omnia futura: ergo omnia futura euenire necesse est.

¶ Item Ansel in libro de concor. prescientie et libero arbitrii parum post principium pariter necesse est fuisse omnia quod fuit et esse quod est: et futurum esse quod erit: et sicut dicit postea paucis interpositis: nunquam fieri potest vt res que preterita est fiat non praeterita: ergo non est possibile vt illud quod futurum est: non sit futurum. Sed omne quod de necessitate est futurum de necessitate eueniat: ergo omnia futura de necessitate euenient.

¶ Item secundum philosophum ids priorum. Ex maiori de necessario et miniori de inesse sequitur conclusio de necessario: sed omnia prescita de necessitate euenient: et omnia futura sunt a deo praescita: ergo ominia futura de necessitate euenient.

¶ Item ista propotio est per se: omnia futura euenient. Sed secundum philosophum id s posterio. necesse est que sunt per se inesse: ergo necesse est quod omnia futura eueniant.

¶ Item omnia futura que de necessitate sunt eternitati praesentia de necessitate euenient: sed omnia futura de necessitate sunt eternitati praesentia: quia cum divina eternitas sit immensa de necessita te complectitur omnia futura: ergo omnia futura de necessitate euenient.

¶ Item si antes simpliciter est necessarium: et conseqenal simpliciter est necessaria: consequens simpliciter et absolute est necessarium: sed deum prescire omnia futura est necessarium: quia est eternum et iterum hec consena est necessaria. Deus prescit omnia futura: ergo omnia futura erunt: ergo omnia futura fore simpliciter et absolute est necessarium.

Contra. Aug. 3 de librio arberti longe potest prineipium Sicut memoria tua non cognoscit facta esse que preterierunt: sic deus praescientia sua non cogit faciendo que futura sunt: sed propter nihil aliud quam propter diuinam prescientiam mouentur homines circa hoc errantes ad concedendum omnia futura fieri de necessitate: ergo concedendum est quod non omnia futura sient de necessitate.

¶ Item deus prescit futura que sient ex libertate arbitrii: et prescit ea vt futura ex libertate arbitrii: ergo praescit ea futura contingentur: contingenter ergo euenient cum eius praescientia falli non possit.

¶ Item si omnia futura de necessitate eueniret: tunc superfluum esset consiliari: et mouere homines ad baefaciendum: quia absurdum est: quia sicut dicit Aug. 3 de libero arbitrio parum post principium. Quisquis existimat non esse monendum hominem bene viuere de hominum numero existimandus non est.

¶ Item Tullius libro 3. de sato et divinatione. Qui dicitur immutabilia esse quae futura sunt: nec possit suturum verum conuerti in falsum: fati necessitatem confirmant. et cito post subdit. hi enim hominem voluntate libera spoliant: necessitate sati deuincunt: et cum recitauit Tul. inconueneiens ad quod illi ducunt nisi ita esset: quia vt ipsi dicunt: non omnis enunciatio esset vera aut falsa nisi esset. Postea subdit: hic primum si mihi libeat assentire episcopo et negare communem enunciacionem aut veram esse aut falsam: eam plagam potius accipiam quam fato omnia fieri comprobem. Illa enim sententia habet aliquid disputationis: hec vero non est tolerabilis.

Responsio aliquorum est ad hanc quaestionem quod omnia futura inquantu sunt prescita de necessitate euenient: et dicunt quod prescita non possunt non esse prescita. Unde dicunt futura omnia de necessitate euenire per condi tionem divinae notionis. Per se vero considerata: non debent omnia de necessitate euenire. Cui opinioni videtur consentire Boe. 5 de consola. non multum ante finem libr.o vbi dicit sic. Deus ea futura que ex arbitii libertate proueniunt presentia contuetur. hec igitur ad intuitum relata divinum necessaria fiunt per conditionem divinae notionis. Per se vero considerata absoluta nature sue libertate non desinunt. et aliquibus interpositis postea subdit: hec si ad divinam notionem referuntur: nec si per se considerentur necessitatis esse nexibus absoluta: sicuti one quod sensibus patet si ad rationem referas vniversale est: si ad semetipsum referas singulare est.

Sed contra hoc arguunt alii sic: si necessarium est deum prescire omnia futura: vt dicunt: et relata ad divinam prescientiam sunt de necessitate ventura: videtur quod omnibus computatis omnia futura de necessitate euenient. Ideo videtur alis dicendum quod secundum Ansel in lib. de concor. praescientie: et libero arbrtio non vltra post principium. Duplex est necessitas vna praecedens que facit rem esse: et vna sequens: que nihil cogit esse: loquendo de prima necessitate non est verum quod omnia futura de necessitate euenient. Sed loquendo de necessitateus secunda omnia futura de necessitate euenient: quia illa necessitas non plus dicit nisi necessariam conetam euentus rei ad suam futurationem: et dei prescientiam: et certum tamen est quod ista coneqea est necessaria: hoc est futurum: ergo eueniet: et hoc est necessarium deus prescit quod hoc eueniat: ergo eueniet: sed quia possibile est: vt aliqua futura nunquam fuerint futura: et ita possibi le est: vt nunquam fuerint prescita: ideo omnibus computatis: nel gandum est quod omnes res future de necessitate euenient.

Ad primum in oppositum cum dir quod possibili posico in esse nullum sequitur imposbile etc. dico quod si aliqua res quae est futura: ver. eg. anima antixpreiponatur non euenire implicite: ponitur quod nunquam fuit futura: et ita quod nunquam fuit prescita: vnde si absolute ponatur non euenire: nullum sequitur impossibile: quia possibile est vt nunquam fuerit futura et nunquam fuerit prescita: sed non est possibile quod ista duo stent simul scilicet quod scit prescita et non eueniat.

¶ Ad 2m quod arguebatur par auctoritatem Boetii dicendum quod intelligenda est de necessitate conseqentie. Et hoc sufficit ad hoc quod divina prescientia falli non possit: quia sicut deus prescit de aliqua re futura quod eueniat: ita prescit quod potest non euenire: et ideo ex hoc quod dicit quod potest non euenire: non sequitur quod diuina praescientia falli possit. Unde Boe. eodem librio non multum ante finem dicit sic: videbo propositum te quidem tuum posse deflectem: sed quoniam et id te posse: et an facias quoue conuertas presens prouidentie veritas intuetur: divinam presentiam te non posse vitare: sicuti praesentis oculi effugere non possis intuitum. quamuis te inuarias actiones libera voluntate conuerteris.

¶ Ad 3m cum dicitur quod pariter necesse est fuisse omne quod fuit et omne quod est et futurum esse quod erit etc. dico quod hoc sic intelligendum est: quod sicut illud quod fuit non potest non fuisse: ita non est possibile: vt aliquid sit futurum: et non euemat coniunctimaccipiendo. Ista enim duo sunt incompossibilia: hoc est fu¬ turum et non eueniat: sed quia possibile est vt nunquam fuerit futurum: ideo non sequitur absolute necesse est rem euenire quae futura est: sicut rem fuisse que praeterita est.

¶ Ad 4m cum dicitur quod ex minori de necessario et miniori de inees sequitur conclusio de necessario etc. dico quod hoc intelligendum est quando minor est de inesse simpliciter: sed ista que fuit minor in argumento scilicet quod omnia futura sunt a deo prescita non est de inesse simpliciter: quia possibile est vt numquam fuerint futura: et ita possibile est vt nunquam fuerint prescita.

¶ Ad 5um dicitur quod hec est per se: omnia futura euenient etc. dico quod verum est ex conditione vel suppositione quod aliqua sunt futura sicut necessarium est hominem esse hominem vel animal supplendo quod homosit: tamen quia possibile est hominem non esse in esse actualis existen tie: possibile est ipsum non esse animal in esse actualis existentie: ita dico quod sicut possibile est de rebus futuris quod nunquam fuerint future: ita possibile est res futuras non euenire in effectu.

¶ Ad 6m cum dicitur quod omnia futura de necessitate sunt eternitati presentia etc. dico quod verum est de conditione et suppositione quod sint futura: sed quia possibile est vt numquam fuerint futura possibile est vt nunquam fuerit eternitati praesentia.

¶ Ad 7m cum dicitur quod deum prescire omnia futura est necessarium: etc. dico quod quanuis scire dei simpliciter sit necessarium: tamen ordinatio rei que futura est ad ipsum scire dei est contingens: et ideo quia prescire importat divinum scire: et ordinationem ad ipsum: ideo potest dici vt volunt aliqui quod ipsum prescire dei ratione hitudinis rei future ad ipsum non est necessarium. Et si postea dicas quod ordinatio illius futuri ad ipsum divinum scire est abeterno: et ita est necessarium: tunc dicendum est quod quia illa ordinatio rei future ad scire divinum nihil ponit reale in divino scire: nec in ipsa re futura ponit aliquid realiter in actu: ideo dico quod possibile est quod nunquam ordinatio fuerit illius futuri ad divinum scire: non tamen possibile est quod ista duo stent simul scilicet quod aliquid sit futurum: et non sit a deo prescitum.