Articulus 1

PRimo ostendo quod essentia dei non infinita. Dicit. n philosophus ido physi. Infinitum secundum quod infinitum ignotum est sed divina essentia si est infinita est infinita inquantum deus: ergo diuina essentia inquantum deus esset ignota quod falsum est.

¶ Item potentia que ita potest hoc quod non illud est finita: ergo a simili essentia que ita est hec quod non est illud est finita: sed diuina essentia ita est ipsamet quod non est alia essentia: ergo ipsa non est infinita.

¶ Item ratio finiti est ratio actus: quia potentia finitur per actum: ergo per contrarium ratio infiniti est ratio possibilitatis: sed divina essentia est purus actus: ergo ipsa non est infinita.

Contra Ansel. prosolu. c. 2 loquens ad deum dicit. Credimus te esse aliquid: quo nihil maius cogitari possit: sed omni finito maius cogitari potest: ergo dina essentia est infinita.

¶ Item Dama. lib. i. c. 8. Expresse dicit quod credendum est deum esse infinitum.

Respondeo quod diuina esentia est infinita quod sic patet: sicut declaratum est supra. 8. Di. deus est summe simplex ex quo sequitur quod non componitur ex aliis: nec est componibilis: alii nec aliud componibile sibi cum ergo non sit componibilis alii: non est eius essentia terminabilis per aliquod in quo recipiatur: et quia non est aliquod componibile sibi non est terminabilis per aliquid: quod recipiatur in ipso: et cum non sit compositus ex aliis non potest dici quod in ipso sit pars et pars: ita vt vna sit terminata par aliam. quod enim non est ex aliis componibile non habet partem et partem. Restat ergo quod divina essentia ex nulla parte terminata est. Sed omne finitum aliquomon terminatum est: aut versus superius inquantum in se recipit aliquid quod sibi aliqua actualitas acqui ritur: aut versus inferius inquantum recipitur in aliquo magis possibili autem intrinsecus cum partes habeat de sui essentia que terminantur adinuicem. ergo restat quod divina essentia non est finita: est ergo infinita non infinitate opposita illi finitati qua potentia finitur per actum: sed illi qua actus finitur per potentiam. Deus enim cum sit purus actus per nullam potentiam est finibilis neque finitus.

Ad primum cum dicctur quod infinitum secundum quod infinitum est ignotum etc. dico quod intelligendum est de infinito opposito finitati: qua potentia sinitur per actum: quia potentia non cognoscitur a nobis nisi per actum: sed vt iam dictum est: talem infinitatem in deo non ponimus.

¶ Ad 2m dicendum quod quamuis potentia que ita potest hoc quod non illud sit finita: tamen ex hoc non sequtur quod essentia que ita est hoc quod non illud sit finita: quia infinitas essentie non attenditur hoc quod sit in hoc ens: et illud ens et sit sine sine: sed in habendo in se perfectiones infinitorum entium. In diuina autem essentia sunt perfectiones infinitehabet enim perfectiones in se omnium entium praeteritorum praesentium et futurorum et fieri possibilium. Uerumtamen habet eas per modum nobiliorem et altiorem in infinitum quam habeatur a creaturis.

¶ Ad 3m solutum est per distractionem de infinito que posita fuit in corpore questionis.

¶ Questio. II. Ecundo queritur vtrum potentia dei sit infinita: et videtur quod non. Infinitum a nullo exceditur nec a se: nec ab alio: sed potentia dei exceditur a sua substantia. Multa enim scit deus quae non potest quia scit mala et ea non potest: ergo potentia eius non est infinita.

¶ Item Aug. de symbolo. lib ist prope principium hoc solum non potest deus quod non vult: sed non vult infinita: ergo non potest ea: sua ergo poso infinita non est.

¶ Item secundum philosophum 8. physi. si potentia alicuius corporis esset infinita maneret in instanti: sed secundum Aug. 8. super Gensem inter medium et finem. Spiritus creator mouet conditum spiritum per tempus. ergo sua potentia non est infinita.

¶ Item omnis potentia actiua habet potentiam passiuam sibi proportiona tam quia aliter videretur esse frustra: sed non est aliquid quod pa¬ ti possit effectum infinitum: ergo nulla potentia actiua est infinita.

¶ Item cum non cognoscamus substantias separatas nisi per effeccus: irrationabile iudicare videtur dei potentiam infinitam: cum in entibus nullum effectum videamus infinitum.

Contra secundum philosophum do physi. In magnitudine infinita non potest esse potentia finita. ergo a simili nec in essentia infinita: que non est corporalis non potest esse potentia finita: sed vt probatum est in quaestione precedenti divina essentia est infinita: ergo eius potentia est infinita. Item Diony. 8. c. de di. no. dei virtutem dicit infinitam.

¶ Item Grego. libro 9. moralis cito post princi. super illud Iob. 9. Sapiens corde est forte robore sic dicit: tunc verius de nostra infirmitate concutimur: si qua sint immensa potentia iudicis considerando pensamus: sed omnis potentia immenfa est potentia infinita.

Respondeo quod potentiu dei est infinita secundum inlue quod est: quia vt supra probatum est. di. 8. diuina essentia summe simplex est: ergo idem est secundum rem cum sua potentia. Cum ergo probatum sit in quaestione praecedenti quod diuina essentia est infinita: sequitur de necessitate quod dina potentia secundum id quod est: est infinita: et ex hoc vlterius sequi tur quod est infinita secundum durationem. Quod enim est infinitum secundum illud quod est: nullo modo potest hebere sinem sue durationis neque est principium initians. Unde philosophus. 3. physi. c. de infinito. Infiniti non est principium: esset aut vtique ipsius terminus. Est etiam infinita per comparationem ad possibilia secundum extensionem: quia potest multiplicare diuersitatem effectuum sine fine est etiam infinita in vigore quod patet ex hoc quod in operando non est sibi necessaria materia de qua operetur: nec in operando est sibi mora necessaria: nec a lienum auxilium: quod cooperetur eidem: et sic patet quod potentia dei etiam est in finita secundum illud quod est et secundum durationem: et extensionem et vigorem.

Ad primum in oppositum cum dicitur: quod potentia deiextenditur a sua scientia etc. dico quod falsum est secundum id quod sunt: quia realiter idem est et potentia percomperationem etiam ad suos actus vnum aliud non excedit quia quicquid deus scit potest scire: et quod potest scit se posse: sed per comparationem ad obiecta respectu quorum sunt: plurium est scientia quam potentia ad operandum: sed non est respectu plurium quam potentia ad prohibendum: quia et si deus non possit operari mala potest tamen prohibere mala. Omnia ergo que sunt obiecta diuine scientie subiecta sunt diuine potentie vt potenti producere vel prohibere.

¶ Ad 2m cum dicitur quod hoc solum non potest deus quod non vult etc. dico quod hoc sic intelligendum est: quod hoc solum non potest deus quod non vult se posse: et ego dico quod vult se posse infinita.

¶ Ad 3m dicendum quod non esset simile de potentia infinita in corpore: et de potentia infinitain substantia voluntatem habente: quia potentia infinita in corpore operaretur de necessitate: et semper secundum totum conatum potentie sue. Potentia autem infinita in substantia habente voluntatem exit in actum secundum libertatem voluntatis sue: et ideo deus potest mouere aliquod mobile in tempore quando vult: et etiam esset mutatio non motus in instanti si vult.

¶ Ad 4mcum dicitur quod omnis potentia actiua habet potentiam passiuam sibi proportionatam etc. Dico quod non est verum de illa potentia actiuaque non praesupponit de necessitate aliquid ad suam operationem sed potest operari de aliquo: et non de aliquo: cuiusmodi est diuina potentia: que potentia cum non ordinetur ad aliud nec agat propter alium finem a se dico quod si numquam aliquam creaturam produxisset: nec productura esset: non tamen frustra esset

¶ Ad 5icendum quod quamuis non sit aliqua creatura infinita: tamen ipse creature arguunt esse aliquam infinitam virtutem: quia sunt mutabiles: et per participationem entes et virtutialii innitentes: et omne mobile reducitur ad aliquam virtutem immobilem simpliciter: et omne ens per participationem ad aliquid ens per essentiam: et omne ens quod alii innititur ad hoc vt in esse conseruetur ad aliquam potentiam nulli alii initentem: sed potentia que nullomon est mutabilis: et per essentiam ens et nulli alii innittur neque in essendo: neque in operando est infinta.

¶ Quaestio III. TErtio queritur vtrum infinitas ponat aliquid in deo et videtur quod non philosophus. 3. physi. loquens de infinito dicit quod essentia ipsius priuatio est sed priuatio nullam rem positiuam dicit ergo infinitas non ponit aliquid in deo.

¶ Item summa simplicitas est in deo ratio infinitatis: sed simplicitas non ponit aliquid in deo: sed negat omnem compositionem et componibilitatem: ergo nec ipsa infinitas ponit aliquid in deo.

¶ Item sicut infinitas possibilitatis est negatio terminationis eius per actum Ita infinitas actus est negatio finibilitatis eius: vel termi nabilitatis per potentiam: ergo infinitas quocumque modo accipiatur non dicit nisi negationem: ergo non obstante quod infinitas dei sit infinitas actus: non ponit in ipso rem aliquam.

Contra. Negatio non dicimus aliquam nobilitatem in re de qua dicitur nisi aliquam includat affirma tionem: sed infinitas dicit magnam nobilitatem in deo ergo dicit in ipso aliquam potentiam.

Respondeo infnitas est in diuina esentia potentia et duratione: et in quolibet istorum ponit spiritualem magnitudinem transcendentem omne futurum quod est vel esse potest intelligi: transcendere autem omen finitum quod positiuum est: cui tamen annexa est negatio finis: et quia hoc nomen infinitum secundum quod dicitur de deo imponitur ad signandum ipsam magnitudinem transcendentem omne finitum imponitur ad significandum a negatione finis: ideo bene dicitur: quod ratione huius ad significandum imponitur importat nobilissimam potentiam: et ratione huius a quo significandum imponitur importat finis negationem: hoc est quod alii dicunt: quod significat rempositiuam modo negatiuo.

Ad primum in oppositum dicendum quoillud verbum philosopidebet intelligi de infinito opposito finitati qua potentia finitur par actum: quia per talem infinitatem potentia recipit esse: et ideo infinitas opposita est praeuatio actus essendi. Talis autem infinitas in deo non est: sed infinitas que opponit finitati: et finibilitati: quae actus finitur vel est finibilis per potentiam: et quia finibilitas actus per potentiam negat aliquam perfectionem actualitatis: ideo infinitas huic apposito ponit perfectionem actualitatis: quia talis infinitas importa negationem negationis perfectionis.

¶ Ad 2m dicendum quod quamuis simplicitas nobis describatur per negationem compositionis a quae ad significandum nomen impotentie tamen rem positiuam significat respectu cuius compositio importat quasi negationem: vel potest dici quod abundantia omnium perfectionum in deo est in ipso ratio infinitatis.

¶ Ad 3m patet solutio per ea que dicta sunt ad primum.

¶ Quaestio IIII. Uarto queritur vtrum deus posset facere aliquid infinitum: quod ex nulla parte esse finitum: et videtur quod sic: quia secundum philosophum. 8o physico. In essentia finita no est virtus infinita: sed quilibet creatura intellectualis habet virtutem infinitam intelligendo: cum possit intelligere vniversale quod sub se virtualiter compehem dit infinita: ergo quelibet creatura intellectualis habet essentiam infinitam.

¶ Item Boeti. in lib. de hebdoma. dicit quod in hiis que defluxerunt a primo bono aliud est in eis quod bona sunt: aliud quod sunt: sed rerum differentium deus potest vnam ab alia separare: ergo potest facere quandam bonitatem per se subiesistentem: sed talis bonitas ex nulla parte esset finitaergo deus posset facere aliquod infinitum quod ex nulla parte esse finitum.

¶ Item Boe. eodem libo dicit quod secundum bonum quod ex eo defluxit: cuius ipsum esse bonum est. Ipsum bonum est ergo a simili cum essentia cuiusset creature defluxerit ab eo: cuius esse infinitum est: ita vt ex nulla parte sit finitum: videtur quod esse cuiusset creature ex nulla parte finitum est.

¶ Item de potest facere quicquid non est infinitum sibi: sed si esset aliquidi aliud a se quod ex nulla parte esset finitum: adhuc eet sinitum deo: quia ipsemet qui ex nulla parte est finitus: est sibi finitus: quia secundum Aug. lib. 83. q. q. 16. Quod comprehendit se finitum est sibi. deus autem compehendit se: ergo videtur quod deus posset facere aliquod infinitum: quod ex nulla parte esset finitum.

Contra. omne creatum habet esse receptum: sed esse tale finitum est versus superius scilicet versus illam actu alitatem: quam recipit in se: ergo deus non potest producere aliquod creatum quod ex nulla parte sit futurum.

¶ Item infinito quod ex nulla parte esset finitum nihil maius cogitari posset: ergo tale infinitum esset deus quia secundum Ansel. proso. c. 2. deus est quo nihil maius cogitari potest. Cum ergo probatum sit superius di. 2. quod non possunt esse ples dii sequitur quod deus non possit facere infinitum quod ex nulla parte esset finitum.

Respondeo quod deus non posset facere aliquod infinitum quod ex nulla parte esset finitum: quia quicquid deus potest facere aute est materia: aut est forma aut compositum ex vtroque sub materia comprehendendo omnem possibilitatem: et sub forma omnem actualitatem: sed aut deus non posset facere materiam per se: quia secundum aliquos hoc includit contradictionem: aut si materiam per se facere posset adhuc illud non esset quid infinitum secundum omnem respectum. quia etiam si non esset finita per formam tamen nata esset finiri per eam.

¶ Preus non esset pura possibilitas: quia puram possibilitatem esse actu per se includit contradictionem: ergo esset tibi actualitas et possibilitas simul et terminetur possibilitas ad actualitatem: et actualitas ad possibi litatem: quamuis non secundum eundem modum finitatis. Non posset est facere formam secundum omnem respectum infinitam: quia si esset nata recipi in alio nata esset finiri per illud in quo posset recipi. Si autem non esset nata recipi in alio adhuc esset finita versus superius inquantum heberet esse receptum ab alio et inquantum referretur ad creaturam sicut ad actorem et conseruatorem sui esse: esset in eo possibilitas: cum actualitate: et esset in ea finitio actualis per possibile: et possibilis per actuale. Non posset sic facere compositum ex materia et forma secundum omnem respectum infinitum: quia si tale compositum esset quoddam corpus infinitum secundum magnitudinem adhuc finitate que est secundum essen tiam materia finiretur per formam: et forma finiretur per materiam per quam finitionem essentia sua esset in determinato genere et in determinata specie. in quo patet quod hec quaeostdo differt a sequenti.

¶ Nec potest dici quod deus posset facere actum essendi per se ex nulla parte sinitum: quia si esset natus recipi in alio natus esset finiri per illud in quo posset recipi: si autem non esset natus recipi in alio: sed in se subsistens: ad hoc esset limitatus per possibilitatem inquantum esset per aliud esse. vnde ponere quod deus possit facere aliquod esse in se subsistens nullam habens possibilitatem includit quod deus possit facere contradictoria simul esse.

Ad primum in oppositum dicendum quod quamuis anima vel angelus intelligat vniuersale: non propter hoc sequitur quod habeat virtutem infinitam secundum omnemrespectum: sed quod se habet ad infinita in pontentia successiue: quod est habere virtutem infinitam secundum quid

¶ Ad 2m dicendum quod si Boe. ibi loquebatur de bonitate essentiali rerum: tunc debet dici quod intendebat de alietate secundum rationem. Non opoertet autem quod si aliqua duo differant secundum rationem quod deus in effectu possit vnum separare realiter ab alio: et etiam forte sunt aliqua duo realiter differentia quorum vnum esse in actu: alio modo includeret contradictionem.

¶ Ad 3m dicendum quod non est simile de bonitate et infinitate: quia bonitas communicabilis est creaturis: non infinitas.

¶ Ad 4m cum dicitur quod deus potest facere quicquid non est insinitum sibi etc. dico quod verum esset si cuiusset: quod non esset infinitum deo: creatura capax esset. Creatura autem non est capax infinitatis simpliciter: vvel potest dici quod dicitur deus finitus sibi: non quia sit finitus secundum aliquem respectum sed quia ita se comprehendit in intellectu: sicut comprehendit quodcumque sfinitum.

¶ Quaestio V Uinto queritur vtrum deus posset facere aliquod infinitum actu secundum dimensio nem et videtur quod sic: quia secundum philosophum id es physico. Infi¬ niti ratio quantitati congruit. Sed deus potest dare quantitati quicquid ei non repugnat: ergo potest dare quantitati actualem infinitatem

¶ Item infinita duratio est per infmitam virtutem: quia si tanta virtus potest rem tam diu conseruare in esse: et maior diutius: et maxima diutissime: sed mundus in infinitum durabit: ergo habet infinitanvirtutem. Sed secundum philosophum 8. physico. In magnitudine finitanon est virtus infinita: ergo videtur quod mundus sit magnitudinis infinite.

¶ Item si esset linea infinita adhuc esset in specie linee: et superficies infinita in specie superficiei: et soliditas infinita in specie soliditatis. Facere ergo soliditatem infinitam nullam includit contradictionem: sed vt superius dictum est: deus potest facere quicquid contradictionem non includit: ergo potest facere infinitam soliditatem in actu.

¶ Item infinita magnitudo habet ideam in deo: quia cognoscit infinitam magnitudinem: et cognitio eius est per ideam: sed deus potest facere omnem rem in actu: cuius habet ideam: ergo potest facere in actu infinitam magnitudinem.

¶ Item deus potest facere magnitudinem maiorem et minorem sine sine: sed secundum philosophum. 3. physi. 5. de infinito: quantum contingit esse aliquid in potentia tantum in actu essentie contingit: ergo deus potest facere magnitudinem actu infinitam.

Contra. Sicut se habet forma subantialis ad naturam: ita figura ad soliditatem. Unde videtur velle philosophus in predictis quod figura que est qualitas in quantitate est sicut quantitatis forma: sed deus non potest facere materiam sine forma cum omne esse sit per formam secundum quod dicit Boe. lib. i. de tri. ca. 2. ergo deus non potest facere soliditatem sine figura. Sed soliditas terminatur ad figuram: ergo cum nullu terminatum sit infinitum: deus non posset actu facere soliditatem infinitatem.

¶ Item Aug. in eplura ad Dioscorum longe vltra medium: hoc corporum est: vt quecumque infinita fuerint sint informia: sed secundum Boe i. li.o de tri. c. 3. Nihil secundum materiam esse dicitur: sed secundum propriam formam: ergo impossibile est aliquod eorpus actu infinitum esse.

¶ Item secundum philosophum. 3 physi. c. de infinito rationabiliter speculantibus videtur infinitum non esse. Sien. corporis ratio est secundum quod planitie determinatum est non vtique erit corpus infinitum neque intelligibile: hoc est mathe maticum neque insensibile.

Respondeo quod quamris deus possit facem dimensionem maiorem et minorem sine sine: ita tamen quod semper totum acceptum sit finitum quod solet dici infinitum in actu permixto potentie: vel in fieri tamen est possibile quod deus faciat aliquam dimensionem infinitam in facto esse: quod solet dici infinitum in actu simpliciter.

¶ Hoc autem quidam sic declarare nituntur dicunt enim quod omne corpus potest moueri sed corpus infinite dimensionis non posset moueri: ergo facere corpus infinite dimensionis includeret contradictionem quod autem non posset moueri probant sic. Non enim possent moueri motu recto: quia non esset aliquis locus extra ipsum: neque motu circulari: quia in motu circulari oportet quod vna pars corporis transferatur ad locum in quo fuit alia pars: quod de corpore infinito vere dici non posset: quia si due linee protrahumtur a centro quanto magis elongantur a centro: tanto magis distant inter se: vnde si protracte essent in infinitum inter se distarent in infinitum: et sic nunquam vna posset ad locum alterius pertingere: quia impossibile est spatiu infinitum esse per transitum. vnde philosophus id s posteriorum dicit quod impossibile est infinita transire.

Sed hec ratio quamuis de necessitate concludat quod pone re corpus infinitum secundum omnem dimensionem et quod moueatur incompossibilia sint: tamen non concludit impossibile esse corpus infinite dimensionis quod non moueatur. Alii declarant principale propositum sic. Dicunt enim quod corpus substantia non potest esse infinitum secundum essentiam: quia materia finitur per formam: et forma per materiam: sicut haberi potest ex questione praecedenti: sed corporis finiti secundum essentiam non possunt esse infinite dimensiones: quia finitam essentiam consequuntur determinata accidentia: et ideo dicunt ipsi: non potest deus facere corpua: quod habeat infinitam dimensionem.

Sed hec ratio sufficiens non videtur: quia quanuis per naturam in substantia composita ex partibus finitis per se inuicem non possunt esse infinite dimensiones: non propter hoc probatum est: quin ibi possent esse per supernaturalem potentiam.

¶ Premo cum aliquid est pertibile secundum plures respectus sicut motus corporis qui est partibilis: et per comperationem ad mobile et ad spatium: et ad tempus secundum philosophum 6 physi. potest esse dimensio eius magna per comperationem ad vnum: et perua secundum conparationem ad aliud. Unde quantitas velocis motus magna est per comparationem ad spatium: et quandoque perua per comparationem ad tempus: et econtra. In tardo motu et ita posset dici nisi aliud obstaret: quod corpus posset hebere sinitatem inquantum eius materia et fora finiuntur per se inuicem: et tamen habere infinitatem per comperationem ad dimensiones.

¶ Preus deus posset facere dimensiones separatas a substantia sicut videmus in sacramento altaris. Unde et si illud argumentum concluderet quod in substantia non possent esse dimensiones infinite non propter hoc sequeretur quod deus non posset facere infinitum secundum dimensionem.

Alii dicunt quod corpus vnum dicit quid terminatum ad superficiem: et ideo corpus infinitum includit contradictionem.

Sed hec ratio non videtur satis euidens: quia sicut dicit Auice. 7. Metaphysi. c. 2. Non. oportet vt in corpore ex hoc quod corpus est sit superficies: quia non oret quod sit superficies nisi ex hoc quod est sinitum: et parum post. Finito enim accidentale est ei et concomitans: et ideo: ad imaginandu corpus non est necesse imaginare corpus finitum. Qui autem imaginatur corpus finitum non imaginatur corpus non corpus. Alii dicunt quod esse dimensionem infinitam iucludit condictionem includendo partem equa lem suo toti: quod declarant sic. Poitionatur linea infinita ex vtraque parte in quocumque loco signaueris disionem: diuidis eam in duas partes equales: quia ille partes si sibi supponantur nulla excedet aliam: tunc pono quod linea signetur in duobus locis. vnum autem signum dicatur. a. et aliud. bo illa pars linee que est vsque ad bro per a equalis est alii perti linee quae est a. b. et vltra quia sisibi supponatur non excedat eam: nec excedetur ab ea.

¶ Preterea illa pars linee que est vsque ad. a. tantum si comperetur illi pertilinee que est vltra. bo dimissa parte finita: que est inter a et b.o equalis est illi: quia si superponatur sibi non excedet eam: nec excedetur ab ea: sed quecumque vni et eidem sunt equalia inter se sunt equalia: ergo sequitur quod illa pars linee que est vsque ad a. et illud quod est inter a et bo siml sint equales: sed hec secunda est totum respectu prime: quia comprehendit totam primam: et tantum plus quantum est ab a. vsque ad b: et sic pars posset esse equalis toti.

Sed hec ratio supponit falsum: in haec quod supponit quod vbicumque dides lineam infinitam: didas eam iu partes equales: quia ad hoc sequeretur quod infinita linea haberet medium: quod est contra philosophum 6 topi. dicentem quod infinita linea neque medium neque sinem habet. vnde si linea infinita diuideretur in duas partes ex ea parte qua essent infinite non heberent aliquam comparationem positiuam nec secundum maius nec secundum minus: nec secundum equale: quamuis enim ex parte qua essent infinitevna non esset maior alia non propter hoc sequeretur quod vna esset equalis alii: sicut enim dicit philosophus. x. Metaphy. non omne est equale quod non est maius aut minus.

¶ Uidetur ergo mihi principale propositum sic posse declarari essentia creature dicit quid indifferens ad fore in effectu: vel non fore: quod patet: quia essentie creaturarum a deo ab eterno intellecte poterant non esse in effectu: et multe sunt adhuc a deo intellecte quibus potest dare esse in effectu et non dare: sed omne indifferens terminatur: cum determinate contratrahitur ad alteram partem esse: ergo in effectu includit terminationem essentie recipientis esse in effectu: dimensio ergo in effectum existens per suum esse in esfectu recipit terminationem: non terminationem quae determinetur ad genus: vel speciem: quia si nulla superficies esset in et fectu: nominaret tamen essentiam spectantem ad genus quantitatis: ergo seuitur quod per suum esse in effectu terminationem sub ratione qua disio est recipit: hoc est terminationem secundum terminos longitudinis vel latitudinis: vel profunditatis. Infinitas repugnat dimensioni per suum esse in effectu.

Ad primum in oppositum cum ditur quod infiniti ratio quanti tati congruit etc. dico quod verum est sub ratione qua quantitas tantum: sed non sibi congruit sub ratione qua quantitas in effectu

¶ Ad 2m dicendum quod non sequitur res aliqua in infinitum durabit: ergo habet infinitam virtutem in vigore sed bene sequitur: vel quod habet infinitam virtutem in vigore: vel quod sua duratio dependet ab aliqua virtute infinita in vigore. virtus autem infinita in vigore est sola divina virtus a qua dependet non tantummodo virtutis create duratio que finietur: sed etiam duratio create virtutis que non finietur: vnde dicitur. 26. propositione de causis quod omnes virtutes quibus non est finis: sunt pendentes per infinitum primum: quod est virtus virtutum.

¶ Ad 3m dicendum quod quamuis linee non repugnet infinitas inquantum linea est in aliqua specie quantitatis: tamen sibi repugnat inquantum est in effectu. rem enim esse in genere vel in specie non includit eam esse in effectu. Si enim nullus esset asinus: adhuc diceremus asinum esse in genere animalis. Ratio enim esse in genere vel in specie est ipsam importare talem essentiam in quam saluetur ratio generis vel speciei.

¶ Ad 4m cum dicitur quod infinita magnitudo habet ideam in deo etc. Dico quod non est verum nisi accipiatur idea pro ratione cognoscendi tantum: quia secundum quod accipitur idea pro ratione cognoscendi: et operandi: sic infinita magnitudo in deo non habet ideam: quia quamuis infinitam magnitudinem cognoscat: non tamen possibile est ab ipso fieri vt sit infinita magnitudo in effectu.

¶ Ad 5icendum quod quantum est aliquid in potentia tantum contingit esse in actu per comperationem ad operantem: qui non potest operari nisi de aliquo: sed per comparationem ad deum qui potest operari non de aliquo non haberet illud verbum philosophi veritatem.

¶ Questio. VI Exto queritur vtrum deus possit facere aliquid infinitum in actu secundum multitudinem: et videtur quod sic: quia quam uis in continuo non sint infinita puncta nisi in potentia: tamen verum est actu esse in continuo infinita puncta in potentia: quia verum est actu quod ens in potentia est in potentia: ergo sicut sunt in continuo infinita puncta in potentiam ita existen tiarum infinitorum punctorum in poentia: sunt infinite vnitates in actu.

¶ Item secundum philosophum ids priorum possibili posito in esse nullum sequitur impossibile: sed sicut hebetur ex sententia phlosoph 3 physicorum et 6 et restat Augu. 2. super Gensem longe post principium: omne continuum est disibile in infinitum: ergo ponere quod continuum sit actu disum in infinita non est impossibile.

¶ Item sicut declaratum est superius in deo sunt infinite idee siue ratio nes cognoscendi per quas cognoscit infinita bona: sed quodlibet bonum cognitum a deo: deus potest facere in effectu per se: ergo cum existentia vnius non impediat existentiam alterius potest omnia illa bona infinita que cognoscit simul facere in effectu.

¶ Item Agazel. i. Metaphy. sue disione. 6 dicit sic. Aimas humanas que sunt separabiles a corporibus per mortem concedimus esse infinitas numero quamuis hebeant esse simul.

Contra philosophus. 3 physi. c. de infinito. Neque numerus sc est: sicut separatus et infinitus. numerabile enim omnis numerus est: aut habens numerum: si ergo numera bile contingit numerare et transire vtique possibile erit in infinitum: quod habet pro inconuenienti.

¶ Item deus non potest tot facere quin possit facere plura: sed deus non potest plura sacere infinitis: ergo non potest actu facere multitudinem infinitan.

Respondeo quod deus non potest facere aliquid infinitum in actu secundum multitudinem quia qua ratione illam posset facere in incorporalibus eadem ratione in corporalibus: sed deus non potest facere infinitam multitudinem in corporalibus: quia tunc illa corpora in multitudine infinita deus posset continuare: et sic posset facere infinitam quantitatem continuam in actu: quod in praecedenti questione improbatum est: ergo similiter non posset facere infinitam multitu dinem in corporalibus.

¶ Preterea omnia causata eo ipso quod sunt ab vno principio necesse est habere inter se aliquam vnitatem ordinis: sed hoc est impossibile esse in infinita multidine: cum ibi non possit esse nec primum: nec medium et nec vltimum que necessario videntur requiri ad ordinis vnitatem: ergo impossibile est fieri in actu aliquam infinitam multi tudinem

¶ Preterea si ab infinita multitudine in effecctu remoueantur due virtutes tantum adhuc remanet mtiltudo infinita: et constat quod illa est pars totius multitudis illas duas vnitates con. ludentis: si ergo infinitum non est maius infinito: vt videtur velle philosophus 8. physi. supponens hanc conseam est minus infinito: ergo est finitum: videtur quod ad posse esse multitudinem infinitam in effectu sequitur posse falsificari istud principium. Omne totum maius est sua parte¬

Ad primum in oppositum dicendum quod omnis veritas vel est in re: vel est in intellecti. Rerum autem existentium in potentia: non est veritas actu in re. vnde infinitorum punctorum existentium in potenia in continuo non sunt veritates actuin re: sed in potentia eo modo quo illa infinita puncta sunt in pos: non ergo possunt dici ille veritates esse in actu nisi per comperationem ad divinum intellectum quod solus intelligit infinita.

¶ Ad 2m cum dicitur quod omne continuum est disibile in insinitum etc. dico quod verum est sic intelligendo quod potest diuidi sine sine: ita tamen quod semper totum acceptus sit finitum. Et si sic ponas ipsum didi nullum sequitur im possibile: quia ad hoc non sequitur esse infinitum in facto esse: sed in fieri: quod solet dici infinitum in actu permixto potentie

¶ Ad 3mdicendum quod quanuis quodlibet bonum cognitum a deo deus possit facere in effectu per se non tamen est possibile vt ab ipso nant omnia simul eo quod infinitam multitudinem esse in effectu includit contradictionem: quia negat ordinem: et inter omnia creata a deo oportet esse ordinem: et includit totum non esse maius sua parte: quod contradictionem includit: quia totum dicit partem et amplius: et istud patet ex his que in corpore quaestionis dicta sunt.

¶ Ad 4m quod arguebatur per auctoritatem Agazels dicendum quod ibi errauit: vnde auctoritas sua hic non debet recipi: quamuis enim estimauerit impossibile esse in effectu aliquam multitudinem infinitam per se: hoc est multitudinem necessariam ad vnum effectum: tamen estimauit possibile esse in effecctu infinitam multitudinem per accidens: multitudinem scilicet non ad effectum necessariam.

¶ Quaesti. VII Eptimo queritur vtrum deus possitalias de potentia absoluta que non potest de potentia ordinata: et videtur quod sic Aug. in libro de natura et gratia. cito post principium Dominus n suscitauit in corpore: nunquid dicendum est non potuit Iudam suscitare in mente: potuit quidem: sed noluit: noluit autem quia hoc velle inordinatum fuisset: ergo potuit de potentia absoluta quod non potuit de potentia ordinata.

¶ Item Glo. super illud Gen. 19 Non potero facere quicquam etc. quod poterat pomo non poterat de iustitia: sed nullus potest aliquid de potentia ordinata nisi secundum institiam possit illud: ergo aliquid potest deus de potentia absoluta quod non potest de potentia ordinata.

¶ Item Aug. 13 libro de trinitate. c. X. dicit loquens de modo liberationis nre: non alium modum possipilem deo defuisse cuius potestati cuncta equaliter subiacent: sed sanande nostre meserie conuenientiorem modum alium non fuisse: ergo deus potuit nos liberare alio modo quam liberaue rit: sed nos alio modo liberare non fuisset ordinatum: cum iste modus liberandi conuenientissimus fuerit: ergo alio modo nos liberare poterat de potentia absoluta: non tamen de potentia ordinata.

Contra potentia dei non potest esse sine ordine: ergo nihil potest esse nisi de potentia ordinata.

Respondeo quod si dicam posse de potentia ordinata: illud quod ipse facturum proposuit et ratiotinabiliter disposuit: sic dico quod aliqua potest de poentia soluta que non potest de potentia ordinata: quia absolute potest quicquid non includit contradictionem vt superius ostensum est. Siautem dicatur posse de potentia ordinata posse illud quod se factu rum proposuit: et irrationabiliter disposuit: vel quod est facturum potest velle et rationabiliter disponere: sic dico quod nihil potest: de potentia absoluta: quod non possit de potentia ordinata. nihil enim potest facere nisi quod potest velle et disponere se facturum quia secundum quod dicit Ansel. 2 lib. cur deus et homo. c. x. potestas se quaitur voluntatem: quod in deo intelligendum est secundum rationem intelligendi.

Dixerunt tamen aliqui deum posse illud de potentia absoluta: quod posset facere si vellet: quamuis non possit illud velle facere quod nituntur confirmare per Ansel. 2 libo cur deus et homo. c. 16 sic dicentem. Cur queritur vtrum idem deus homo potuerit seruare vitam suam vt nunquam moreretur dubitandum non est: quia semper. habuit potestatem seruandi: quamuis nequerit velle seruare: vt nunquam moreretur: sed prima solutio videtur mihi securior et conuenientior: et secundum eam facilius est respondere ad vtriusque partis arguus.

Ad primum dicendum quod praocedit secundum quod posse de potentia ordinata dicitur posse illud quod proposuit et rationabiliter disposuit se esse facturum.

¶ Ad 2m dicendum quod simili. modo distingui potest posse de iustitia: sicut posse de potentia ordinata: si enim dicitur posse de iustitia illud tam quod iuste proposuit et disposuit se facturum: sic deus potest multa de potentia absoluta que non potest de iustitia. Si autem dicatur posse de iustitia non tantummodo illud quod iuste proposuit se facturum: sed etiam quod iuste potest velle se facturum sic deus nihil potest facere nisi iuste. Primo autem modo intelligenda est praedicta Glo.

¶ Ad 3m potest patere solutio per iam dicta. Argumenta ad partem aliam procaedunt secundum quod posse de potentia ordinata dicitur posse non tantummodo respectu illius quod est propositum et rationabi liter dispositum: sed etiam respectu illius: quod proponi et ratio nabiliter disponi potest: et sic accipiendo posse de potentia ordinata. Uerum est deum nihil posse nisi de potentia ordinata.