Table of Contents
Commentarius in Libros Sententiarum
Liber 1
Prologus
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Pars 1
Pars 2
Distinctio 4
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctio 21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27
Distinctio 28
Distinctio 29
Distinctio 30
Distinctio 31
Distinctio 32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctio 40
Distinctio 41
Distinctio 42
Distinctio 43
Distinctio 44
Distinctio 45
Distinctio 46
Distinctio 47
Distinctio 48
Liber 2
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctio 4
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctio 21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27
Distinctio 28
Distinctio 29
Distinctio 30
Distinctio 32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 35
Distinctio 35
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctio 40
Distinctio 41
Distinctio 42
Distinctio 43
Distinctio 44
Liber 3
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctio 4
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctio 21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27
Distinctio 28
Distinctio 29
Distinctio 30
Distinctio 31
Distinctio 32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 35
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctio 40
Liber 4
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctio 4
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctio 21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27
Distinctio 28
Distinctio 29
Distinctio 30
Distinctio 31
Distinctio 32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 35
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctio 40
Distinctio 41
Distinctio 42
Distinctio 43
Distinctio 44
Distinctio 45
Distinctio 46
Distinctio 47
Distinctio 48
Distinctio 49
Distinctio 50
Articulus 5
¶ Primo vtrum omnes homines simul resurgent. Secundo vtrum resurrectio cuiuslibet erit in instanti.
Quaestio 1
PRimo ostendo quod non omnes simul resurgent. apiem I ad Thessalo. 4. Mortui quod in christo sunt resurgentprmi. deide nos qui viuimus.
¶ Item apoc. 20. Ceteri mortuorum non vixerunt donec consumentur mille auni. ergo aliqui post mille annos resur¬ gent post alios.
¶ Item corpora ordinantur ad animas sed resurrectio. animarum non est simul. ergo neque corporum. x apostolus ad heb en1 dicit de probatis testi¬
Cont monio fidei quod non acceperunt repromissionem scilicet resurrectionis vt non sine nobis consumarentur.
¶ Item prime ad corin. 15 Sicut in Adam omnes moriuntur: ita et in christo omnes viuificabuntur: sed necessitatem moriendi omnes in adam incurrimus. ergo omnes simul per christum resurgemus.
¶ Item ea que fiunt in momento simul siunt: sed sicut dicit apostolus. e. c. Omnes resurgemus in momento. ergo omnes simul resurgemus. quod illi qui in aduentu iudicis inueRespondec nentur mortur omnes simut resurgent. omnes etiam illi qui inuenientur viui simul morientur et simulresurgent: sed non omnes illi qui inuenientur mortui ante resurgent quam illi qui viui inuenientur: et huie concordat glo. super illud prime ad thesus. 4. Mortui qui in christo sunresurgent primi: non enim videtur mihi hoc intelligendum de primitate dignitatis: quia multi de eis qui in aduetum iudicis inuenientur viui erunt maioris meriti quam multi de illis qui tunc inuenientur mortu: ecclesia enim est vt castrorum acies ordinata: in qua in principio et fine in ponuntur fortiores: sed propter paruam moram inter resurrectionem illorum et instorum quandoque dicuntur tam illi quam isti simul resurrectur id est quod autem inter resurrectionem illorum et istorumparua sit mora paret sic: quia secundum glo. super illud i. corum 15 Omnes quidem refurgemus et secundum Augu. 20. de ci. c. 20. Illi qui viui imuenientur in aduentu christi in paruo spacio passuri sunt mortem: et accepturi immortalitatem. illi autem qui inuenientur mortui simul resurgent quando illi qui inuenientur viui morientur.
¶ Aliqui tamen dicunt quod primo resurgent electi qui ante cessationem motus celi erunt mortui: quos dicunt apostolum voluisse significare cum dicit I1 t ad thes. 4 quod mortui in christo resurgent primi: reprobos enim mortuos non dicit mortuos in christo: sed tantum electos. deinde resurgent alielecti: qui morientur propter cessationem motus celi: quasistatim et cito post resurgent. deinde omnes reprobi simul. Ad significandum enim quod electi libentissime venient ad iudicium: et reprobi inuiti: ordinauit deus quod citius aliquantulum re surgent electi quam reprobi: quia tamen mora modica valde erit inter resurrectionem vtrorumque: vt illa mora propter sui breuitatem dicatur ab apitulo i. corum 15 momentum secundum glo. ibidem ideo dicuntur omnes simul resurrecturi. Melius tamen est et securius dicere quod siue electi qui in aduentu iudicis inuenientur mortui: et iili qui tunc inuenientur viui simul sint resurre cturi. ita quod illi qui. tunc inuenientur viui moriantur ante resurrectionem aliorum: et purgetur si quid in aliquibus illorum erat purgandum: et statim post cum aliis simul resurgant. siue inter resurrectionem istorum: et illorum sit futura valde modica mora. ita vt ab apitulo dicatur mo. nentum: quod tamen inter resurrectionem electorum et reproborum nullus erit temporis ordo.
¶ Congruitas autem quare homines non resurgent vnus post alium sicut vnus post alium moriuntur triplex est. Una vt in communi gaudio omnium maius sit gaudiu singulorum vt dicit glo. super illud ad heb. xi. deo pro nobis aliquid melius prouidente.
¶ Alia est vt sancti propter naturale desiderium resumendi corpora sua efficacius orent pro nobis: quia statim cum implebitur numerus electorum erit resurre ctio mortuorum.
¶ Tertio quia ex electis hominibus et angelis vna constituetur superna ciuitas. angeli autem conplementum sui accidentalis premii non habebunt quousque ministrare deferint: quia ministrando semper merentur augmentum accidentale premii. ministrabunt autem quamdiu erit generatio hominum et corruptio: et ideo durante hominum generatione et corruptione non est eorum resurrectio de lege communi ne ante angelos recipiant sui accidentalis premii complementum.
Ad primum in oppositum patet solutio ex dictis: secundum enim Augusti. 20. de ciui. dei. c. 20. per hoc quod dicit apostolus. Deinde nos qui viuimus. intelligit personas illorum quos iudex in suo aduentum viuos inueniet: qui vt dixi parum post illos qui tunc inuenientur mortui resurgent.
¶ Ad secundum dicendum quod secundum Augu. 20. de ciui. dei. c. 7. Ibi accipiuntur mille anni pro omnibus annis huius seculi vsque ad cuius temporis finem reprobi non viuent vita corporali nec vnquam viuent vita gratie. electi autem mortui per totum illud tempus viuent vita gratie et glorie in anima: et post illud tempus viuent gloriosi in anima et in corpore.
¶ Ad tertium dicendum quod non est simile: quia post primos paren tes aliorum hominum formatio christo excepto est per naturam: que non potest vnum producere nisi mediante alio eorum autem reformatio erit per diuinam potentiam: que potest vnum reformare non mediante alio.
¶ Preterea non sic est conueniens omnes homines esse simul in statu corruptionis: sicut omnes simul reparari in fine status corruptibilis.
¶ Ad quartum dicendum quod non est simile: quia resurrectio animarum respicit merita que sibi inuicem suc cedunt resurrectio corporum ordinatur ad retributionem vltimatam: quam omnes simul recipient.
¶ Argumenta ad partem aliam gratia principalis conclusionis possunt concedi: tamen per illud momentum de quo loquitur apostolus intelligitur angustissimum temporis spacium in quo mora est breuis secundum glo. ibidem. et ideo verbum illud non cogit quod in eodem instanti resurgant illi qui in aduentum iudicis inuen ientur.
Quaestio 2
sEcundo quaeritur vtrum resurrectio cuiuslibet erit in instanti. Et videtur quod non. Ee. 37. vbi dominus sibi ostendit in visione resurrectionem futuram dicitur quod accesserunt ossa ad ossa vnumquodque ad iuncturam suam et super ea nerui et carnes ascenderunt et extenta est in eis cutis desuper et spiritum non habebant. ergo corporum reformatio precedat tempore ipsorum iteratam animationem.
¶ Item omnis effectus est successiuus cuius causa est succesiua: sed vox tube que erit causa resurrectionis erit successiua. ergo et ipsa resurrectio.
¶ Item omnis mutatio vel est motus vel finis motus: sed resurrectio non erit finis alicuius motus. ergo erit motus: sed secundum philosophum. 4o phy. omnis motus est in tempore. ergo resurrectio erit in tempore.
Contra resurrectio erit per infinitam potentiam: sed infinita potentia potest operari in non tempore. ergo resurrectio poterit esse in non tempore. cum ergo conuenientius sit eam futuram esse in instanti quam in tempore ipsa erit in instanti.
Respondeo quod in resurrectione consideranda sunt tria scilicet preparatio ad corporum reformationem et corporum reformatio: et corporum reformatorum cum suis animabus propriis iterata vnio primum fiet creata virtute: quia puluerum collectio fiet ministerio angelico. vox tube procedet a christo inquantum est homo: quamuis ab ipso inquantum est deus sit spiritualem. virtutem supernaturalem habitura: et ista sient in tempore. alia duo erunt per virtutem diuinam: et fient in eodem instanti: ordine tamen nature vnio auimarum ad corpora sequitur ipsorum reformationem: que est dispositio ad animarum fusceptionem.
Ad primum in oppositum dicendum quod propheta narrare non potuit in instanti quod in instanti futurum est. vnde ea que dicit ibi non notant ordinem temporis: sed nature.
¶ Ad secundum dicendum quod non oportet cause successiue effectum esse: successiuum quando non operatur nisi in suo vltimo instanti. sic autem cooperabitur vox tube ad resurrectionem mortuorum: sicut videmus quod effectus verborum sacramentalium est in vlti¬ mo instanti eorum.
¶ Ad tertium dicendum quod maior est vera de naturali mutatione. Resurrectio autem erit supernaturalis mutatio. in naturali etiam mutatione habet maiorem instantiam: vt patet in illuminatione medii: que per se non est alicuius motus finis: quia in eodem instanti in quo sol fuit formatus medium illuminauit.
Quaestio 3
Tertio queritur vtrum resurgent in eisdem locis in quibus fuerunt sepulti. Et videtur quod non: quia resurrectio erit a morte: sed mors magis de prope respicit locum mortis quam sepulture. ergo resurgent in locis in quibus decesserunt.
¶ Item secundum philosophum i. celi et mundi. animalium corpora composita sunt ex. 4. elementis. ergo resoluuntur in. 4. elementa: quia vt habetur. tertio phy Omne corruptibile resosuitur in illud ex quo sit. sed possibile est quod illa elementa ad alia loca transferantur. ergo resurgent alibi quam in loco sepulture.
¶ Item possibile est quod caput sepeliatur in vno loco. cor in alio loco. totum aliod corpus in tertio: quo facto non esset possibile vt resurgat in loco sepulture quia resurgendo simul esset in diuersis locis.
¶ Item. Mat. 27. monumenta aperta sunt et multa corpora sanctorum que dormierant resurrexerunt exeuntes de monumento etc. Ibi dicit glo. quod monumenta aperta sunt in typum resurrectionis future. ergo resurre ctio mortuorum erit in monumentis.
Respondeo quod mortui resurgent in illis locis in quibus tempore resurrectionis erit pars principalior corporis: siue ibi a principio fuerint sepulta eorum corpora siue non. Si autem illo tempore contingat alicuius corporis. partes eque principales esse mn pluribus locis: vt pote: quia medietates capitis et medietas corporis et medietas omnium aliorum membrorum in vno loco: et alie medietates in alio: et sint eque distantes a loco mortis et loco iudicii. tunc cum non sit ratio quare magis resurgat in vno loco istorum quam in alio: dicendum est quod rationabilius est quod resurgat. in illo loco in quo deus eum resurgere voluerit. vnde non est dicendum quod deus volet istum in hoc loco resurgere: quia rationabilius est: sed ideo rationabilius est quod dei voluntas imperabit hoc eo enim ipso factum est rationabile: quia deus vult illud fieri.
Ad primum in oppositum dicendum quod resurrectio non tantum erit a morte: sed etiam ab incineratione. incineratio autem magis de prope respicit locum sepulture quam locum mortis: et praeterea vt iam dixi resurgent vbi pars principaliors sui corporis erit tempore resurrectionis.
¶ Ad secundum dicendum quod sicut corpus primo sepultum in vno loco si postea per. 10 annos: vel. 20. sepeliretur in alio resurgeret in 2o non in primo: sic dico quod corpora que penitus resoluta. sunt in elementa: que translata sunt ad loca alia ita quod de ipsis nihil est in locis in quibus fuerunt sepulta resurgent vbi plus in uenietur de materia que fuit corporum predictorum: ille enim locus pro illo tempore erit eis loco sepulture.
¶ Ad tertium dicendum quod secundum quosdam facta diuisione predicta alie partes tempore resurrectionis congregabuntur in loco vbi tunc erit corquia primo formatur cor inter alia membra secundum philosophum. 16 de animalibus et sicut dicit Auic. 3 libro de animalibus c. i. est primum membrorum in vita et etiam primum principium venarum et ner uorum: et ab ipso tanquam a principio primo deriuatur per tototum corpus influentia anime vitalium motum causatiua: quia ab ipso est prima origo spirituum: qui sunt delatiui influentie ipreius anime circa cor: et alia membra congregantur sicut circa centrum: et est illud quod vltimo moritur in homine
¶ Alii dicunt quod homo resurget vbi tunc erit caput: quia vt habetur st. de reli. et sump. fun scilicet cum in diuersis. ibi est hominis sepultura vbi est caput eius sepulum. Ambro. etiam in gl. super illud psalms. Uide humilitatem meam et eripe me. dicit quod caput totum corpus dirigit et sensibus implet: et ibi expresse videtur sibi attribuere primatum inter omnes partes totius corporis.
¶ Preterea. corpus humanum non resurget nisi propter animam rationalem. ergo resurrectio hominis erit vbi pars corporis erit que magis de propinquo respicit operationes anime rationalis. hoc autem est caput: quia in capite sunt sensus tam interiores quam exteriores qui maxime deseruiunt operationibus rationalis anime: et si enim tactus sit quasi per totum corpus diffusus. origo tamen eius proxima est a capite.