Articulus 1

Questio I

PRimo ostendendo quod inter liberum et ancuuanmquam credit liberam potest contrahimatrimonium. Peior est conditio lepre quam seruitutis. Sed error lepre non impedit matrimonium inter sanum et leprosum: ergo nec inter liberum et ancillam.

¶ Item peior est seruitus spiritualis qua homo est seruus diabo li quam corporalis: sed inter liberum a seruitute spirituali potest contrahi matrimonium: ignorantia seruitutis non obstante: ergo multo fortius inter liberum et seruam seruitute corporali.

Contrarium habetur. extra de coniugio seruorum. Proposuit. et. c. Ad nostram.

Respondeo quod inter liberum et ancillam quam credit liberam durante illa credulitate non potest contrahi matrimonium nisi in animo teneat: quod etiam cum illa contraheret si esset ancillam: quia tali errore leditur contrahens lesione nimis enormi in bonis matrimonii. leditur enim in bono prolis. in hoc quod eam non habebit in sua potestate et in bono fidei: quia mulier non poterit ei debitum reddere libere quia sorte illo tempore quo vir vellet ab ea debitum petere dominus suus posset eam in aliquo negocio occupare: et in bono sacrament id est in cohabitationis inseparabilitate: quia dominus ancille posset eam vendere: et ideo equitate naturali prouisum est talem errorem matrimonium impedire. Si autem seruus contrahit cum ancilla quam credit liberam: vel liber cum libera quam credit ancillam: vel seruus cum libera quam credit ancillam, tenet matrimonium: quia error equalis conditionis vel melioris non sedit contrahentem.

¶ Ad primum in oppositum dicendum quod quamuis leprasit peior conditio simpliciter quamseruitus: non tamen ita ledit bonum fidei in matrimonio: nec cohabitationis inseparabilitatem: quia quamuis sanus non teneatur de necessitate simul habitare cum leproso: tamen tenetur manere ita prope quod neuter suo debito defraudetum

¶ Ad secundum dicendum quod quamuis seruitus spiritualis peior sit ipsi seruo quam corporalis: tamen non ita sedit liberum in bonis matrimonii.

Questio. II.

SEcundo Queritur vtrum inter liberum et ancillam quam scit ancillam possit contrahi matrimonium. Et videtur quod non: quia inter personas legitmas ad contrahendum inter secontrahitur matrimonium per mutuum consensum per verba de presenti expressum: sed error conditionis non tollit consensum in personam. cum ergo mutuus consensus per verba de pre¬ senti expressus non causet matrimonium inter liberum et ancillam quam credit liberam: ancilla non est persona legitima ad contrahendum cum libero.

¶ Item liber eque leditur in bonis matrimonii si contrahat cum ancilla scienter: sicut si contrahat ignoranter sicut ergo propter lesionem in bonis matrimonii non tenet matrimonium cum ea contractum ignoranter: ita nec contractum cum ea scienter.

Contra extra de coniugio seruorum. Proposuit ditur de illo qui contraxit cum ancilla quam credebat liberam. quod si postquam audiuit illam esse ancillam cognouit eam carnaliter compellatur eam sicut vxorem maritali affectione pertractare: quod non esset iustum nisi liber cum eam quam scit ancillam matrimonium posset contrahere.

Respondeo quod quia cum error deterioris conditionis et si non tollat consensum in personam: tamen multum minuit: et quia etiam rationabile est vt deceptis iura subueniant. extra de rerum permutatione. Cum vniuersorum. et de donationibus inter: maxime quando est deceptio in re graui: et ideo naturali equitate in iuter. statutum est personam seruilis conditionis esse illegitimam ad contrahendum cum persona libera: quamdiu persona libera illam liberam esse credit: non est autem statutum illam esse illegitimam ad contrahendum cum libera: cui nota est sua seruilis conditioquia tunc non est deceptio nec consensus diminutio: sicut est in casu praedicto: et ideo tenet matrimonium contractum inter illas.

Ad primum in oppositum dicendum: quod durante erro re ex parte liberi ancilla non est persona legitima ad contrahendum cum libero: non sic autem est quando nota esi sua seruilis conditio.

¶ Ad secundum dicendum quod non valet: quia in vno casu incurrit lesionem per errorem: in alio autem scienter illa autem lesio inquantum lesio non impedit matrimonium: sed inquantum est talis lesio quam liber incurrit per errorem.