Articulus 2

¶ Quaestio I. PRimo ostendo quod diabolus son possit se intimare humanis corporibus. Glosilnus super illud Abacuch. 2. Deus in templo sancto suo. Demones exterius simulachris praesidere possunt: sed non adee interius: ergo multo minus possunt se intimare humanis corporibus.

¶ Item cum odiant homines maxime odio continue vexarent homines vt videtur.

¶ Item duospiritus non possunt esse simul. Sed anima est in qualibet parte corporis tota: vt in primo libro ostensum est. ergo impossibile est diabolum in humano corpore habitare.

Contra Aug. in libro de diuinatione demonum: parum ante medium: demones persuadent miris modis subtilitate suorum corporum hominum eorpora non sentientium penetrando.

¶ Item in pluribus locis in euam gelio legitur christus expulisse demones de corporibus hominum.

Respondeo quod demones possunt intrare huma na corpora nisi prohibeantur a deo immediate tantum: vel etiam mediantibus angelis sanctis. Sicut enim deus propter immensam suam simplicitatem dens spiritus creatos penetrat et omnem aliam creaturam. Item dico aliqualiter a simili quod spiritus creatus propter magnameius simplicitatem respectu corporum: quantum est ex natura sua: ita se habet ad corpora: quod intrare potest ea: absque illorum corporum diuisione. Quod satis habemus expressum: Matr. 9. vbi legitur saluator dixisse malo spiritui: qui quendam puerum vexabat: surde et mute spiritus ego precipio tibi exi ab eo: et amplius ne introeas in eum.

Ad primum in oppositum cum dicitur quod demones non possunt simulachris ad esse etc. Dico quod intelligendum est per modum forme: inte rius tamen esse possunt praesentialiter tanquam motores.

¶ Ad secundum dicendum: quod ad hoc non sequitur quod continue vexent hominum corpora: vel subintrent: quia prohibentur adeo vel immediate tantum: vel etiam mediantibus angelis sanctis. Ipsi enim demones metuunt et tremunt angelos sanctos: secundum quod potest haberi ex littera Augu. 9. de ciui. cap. 21. Quandoque autem ex occulto dei iuditio permittuntur hominum corpora subintrare: et tunc libenter subintrant et vexant: maxime quando talem vexationem estimant anime esse nociuam.

¶ Ad tertium dicendum: quod sorte in humano eorpore diabolus et anima numquam sunt simul: quia diabolus est in quibusdam humoribus interius qui nondum sunt conuersi in substantiam corporis: nec ab anima perficiuntur.

¶ Uel potest dici secundum aliquos quod quamuis duo spiritus separati non possint esse simul: tame spiritus coniunctus: scilicet anima et spiritus separatus: simul possunt esse in eodem corpore propter diuersum existendi modum.

¶ Quaestio II. Ecundo quaeritur vtrum demones possint illabi animabus. Et videtur quod sic. Dam. i. lib. cap. 13. Dicit quod angelus ad est intelligibiliter: et circunscribitur vbi operatur. Sed diabolus operatur circa animam temptando. Ergo est in ipsa anima.

¶ Item philosophus 6 physicorum cum simplex tangit simplex: tangunt se inuicem secundum se tota. Sed secundum Aug. 12 super Gensem longe ante medium: quandoque alienato prorsus animo a sensibus corporis cernuntur absentium imagines commixtione alterius spiritus. Sed commixtio non est sine tactu: ergo videtur quod spiritus creatus: et anima humaua possunt se tangere secundum se tota. hoc autem includit vnum illabi alii.

¶ Item super illud Luem. 4. erat homo habens demonium. dicit Glosilmus interlis quod introierat diabolus vnde christus spiritualiter exierat. Sed christus spiritualiter non exierat: nisi ab anima: ergo diabolus animam illius demoniaci intrauerat.

¶ Item corpus glorificatum potest penetrare corpus non glorificatum: propter hoc quod factu est subtilius et virtuosius per gloriam quam corpus aliud. Ergo cum diabolus per naturam sit subtilior et virtuosior quam anima: videtur quod eam penetrare possit per naturam.

Contra de cclefiasticis dogmatibus 5o capi demones per energiam non credimus substantialiter illabi anime: sed applicatione et appressione vniri: illabi autem menti illi soli possibile est qui eam creauit: qui natura subsistens incorporeus capax est sue factu re.

¶ Item super illud Act. 5. Anania cur temptauit sathanas cortuum. Dicit Glo. Bede. implet sathanas coralicuius non quidem ingrediens in eum: et intensum eius: neque introiens aditum cordis: si quidem potestas hoc solius dei est.

Respondeo quod demones non possunt illabi animabus: quia illabi anime est esse intimum ei: et intime operari in ipsa. hoc autem demon facere non potest: quia tunc posset animam possidere et ad quodcumque vellet eam inclinare.

¶ Preterea in anima idem est supremum et intimundi. Unde quanto anima magis reuertitur ad sui intimum: tanto magis deo appropinquat. nulla autem res secundum se tota est superior supremo ipsius anime: nisi deus. Quis enim supremum angeli sit superius supremo animo per naturam: tamen possibile ipsius angeli non est superius superimo anime per naturam. Et ideo angelus propter suum possibile non potest penetrare supremum ipsius anime: ergo nec eius intimum: anime ergo illabi non potest.

Ad primum in oppositum dicendum quod angelus ad est intelligibiliter vbi operatur immediate: in anima autem intellectiua non operatur immediate sed mediate.

¶ Ad secundum dicendum quod spiritus creatus non tangit animam per essentiam. Unde illa commixtio de qua loquitur Aug. intelligitur per quandam virtutis influentiam super organa virium sensitiuarum interiorum: quorum mysterium requiritur de lege communi ad actus anime inteilectiue dum est corporis corruptibilis forma.

¶ Ad tertium dicendum. quod illa Glo. loquitur de ingressu et exitu quantum ad effectus non quantum ad essentiam.

¶ Ad quartum dicendum quod corpus glorificatum subtilius est et virtuosius respectu corporis non glorificati: quam demon respectu anime. Uel potest dici secundum aliquos quod corpus glorificatum non potest simul esse cum corpore non glorificato nisi ista simultas immediate eliciatur a diuina virtute: et quamuis deus simul posset facere duo corpora non glorificata: et duos spiritus: non propter hoc tamen dicimus: quod ita spiritus creatus possit simul esse cum alio spiritum: vel corpus non glorificatum cum corpore non glorificato: sicut glorificatum cum non glorificato. Et huius ratio ostendetur in quarto domino concedente.

¶ Quaestio III. Tertio queritur. vtrum demones possint sensus humanos iudificare. Et videtur quod non. Dicit enm philosophus. 2. de anima quod sensus propriorum semper verus est. ergo a demone circa proprium sensibile ludificari non potest.

¶ Item non potest ludificare intellectum separatum circa intelligibile: ergo a simili neque sensum circa sensibile.

¶ Item circa per se notum: non cadit deceptio. Sed sensibile proprium est per se notum sensui: ergo respectu sensibilis proprii circa sensum non cadit deceptio.

¶ Item eadem opera non sunt communia arti et nature: quia non potest natura producere artificialia: neque ars creata naturalia. Sed ludificatio sensuum bene accidit per naturam. Unde Auice. 6 naturalium. lib. 4. cap. 2. dicit. quod possibile est describi in ipso sensu communi vt audiat: et videat colores et sonos qui non habent esse extra: et sepius contingit hoc. Cum negligens est virtus intelligibilis: quia cum anima rationalis occupatur aliis: et non custodit estimationem et imaginationem: tunc confortantur imaginatiua et formatiua in suis propriis actionibus: ita vt forme que imaginantur ei videantur quasi sensate: ergo diabolus ipsum ludificationem non potest facere: cum sicut artifex operetur.

Contra Aug. i6 de ciui cap. i7 refert cuar ionem nar rare: quod quaedam maga formosissima socios vlixis mutauit in bestias: et constat quod ita non erat secundum veritatem ergo erat sensuum ludificatio.

¶ Item sensibilia diuersimo de apparent sensibus secundum diuersam dispositionem medii et organi. Sed demones cum permittuntur: possunt facere dispositiones circa medium: et circa organum: absque hoc quod transmutent ea ad aliam formam naturalem. Ergo possunt facere vt sensibilia aliter appareant sensibus quam sunt: et hoc est sensus ludificare.

Respondeo quod demones cum permitutur possunt sensus humanos ludificare. Ad cuius faciliorem intelligentiam nonndum: quod a sensibus particularibus sunt vie ad sensum communem. Cuius organum est in prima parte: prime medietatis ipsius cerebri: per quosdam neruos concurrentes ibidem: tanquam in radice sensuum particularium: et ab illo est via vsque ad organum imaginationis: quod est in posteriori parte prime medietatis cerebri: in quo in absentia sensibilium conseruantur similitudines rerum apprehensarum a quocumque particulari sensu. Et ab illo est via vsque ad ventriculum qui est inter primam medietatem et postremam ipsius cerebri: vbi est organum virtutis cogitatiue et estimatiue. que secundum quosdam vna virtus sunt differens secundum respectus. Et similiter organum vnum secundum alios due virtutes sunt propinque: tamen quarum estimatiua nobilior: et organum eius aliquantulum altius: quam organum cogitatiue: ita tamen propinquavt quasi vnum organum videatur: per ipsam virtutem estimatiuam apprehenditur in specie rerum: que ceciderunt sub aliquo particulari sensu: similitudo rei que non cecidit. sub aliquo particulari sensu: per quam virtutem ouis apprehendit inimicitias in lupo quamuis ipsum per aliquem sensum particularem inimicantem non apprehenderit. Et hoc ab Auicen. intentiones vocantur. Ab illo autem ventriculo vlterius est via: ad ventriculum qui est in posterioriparte cerebri: vbi est organum illius virtutis que vno nomine vocatur memoratiua: alio nomine custoditiua: vbi reseruantur similitudines intentionum: etiam in absentia rerum quarum sunt similitudines. In sensibus autem particularibus: et in sensu communi: non conseruantur similitudines sensibilium in absentia eorum: nisi valde debiliter: et ad tempus modicum. In estimatiua autem et cogitatiuanon conseruantur similitudines nisi quamdiu ille viriutes in actu suo sunt. In proredictis autem organis et in viis inter ipsa: sunt quedam corpora subtilia et clara quasi vapores subtiles: que Constabilus in libro de differentia spiritus et anime vocat spiritus: et non sunt cum ipsis organis et viis corpora continua: sed contigua: et deferunt influentias potentiarum anime: et similitudines sensibilium. ita quod nisi asfuerit impedimentum: vel virtus continens similitudines que conseruantur in organo imaginationis: possunt multiplicari ad organum estimatiue per incessum rectum vel ad organum sensus communis per regressum: mediantibus istis spiritibus sicut per quedam corpora dyaphana.

¶ His prelibatis ad maiorem intelligentiam dicendorum. Dico quod diabolus potest facere: vt illud visibile quod non est presens extra appareat poesens. Uel similitudines visibilium quae sunt in organo imaginationis faciendo se multiplicare mediantibus illis subtilibus vaporibus vsque ad sensum communem: vbi est radixsensuum sensuum particularium. Uel ita fortiter mouendo spiritum similitudine informatum in organo ymaginationis. vt ita fortiter recolligatur intentio anime super speciemibi existentem: vt videatur sibi quod immutetur a re sensata. Uel faciendo in aere talem dispositionem: que reflectat ymaginem ad modum speculi: que tamen dispositio aeris visum latebit. tunc poterit contingere quod illa res que est retro nos a remotis: ante occulos nosteros praesens videatur

¶ Potest etiam facere vt res ue ipresens est: lateat visum operando extra corpus nostrum: et quantra Extra sic. sicut dicit Dama. libr. 2. capi. 17. visus videt secundum rectas lineas: ille autem linee multiplicantur a visibili: et tendut in conum et constituunt angelum in loco iudicii virtutis visiue. Unde idem visibile non videtur per easdem lineas a duobus hominibus iuxta se positis. nec a duobus occulis eiusdem hmini. Oyabolus aut potest facere in medio aliquam dispositionem latentem visum et impedientem transitum linearum venientium a visibili. Cum ergo talem dispositionem facit oppositam lineis venientibus ad vnum occulum. et no oppositam lineis venientibus ad alium occulum: videbit idem homo vno occulo: quod non poterit videre alio. Simili modo poterit facere: quod illud quod videbitur ab homine vno non poterit videri ab alio iuxta se posito: et quod duorum visibilium iuxta se positorum hoc vnum videat: et aliud videre non poterit.

¶ Potest etiam hoc facere operando intra corpus nostrum. secundum enim philosophum libro de somno et vigilia simulachra sub die expeliuntur dum operantur sensus et intelligentia et exterminantur quemadmodum iuxta ignem magnum minor: et tristitie et oblectationes magne secus paruas. dum vro quiescut supernatant parua simulachra. Potest autem dyabolus facere quod simulachrum quod est in organo ymaginationis sicut in subiecto similitudinem suam multiplicet: per ipsos spiritus: qui sunt corpora dyaphana: vel per humorem subtilem qui est in via que est inter organum sensus communis: et organum ymaginationis: vsque ad spiritum qui est in organo sensus communis: vbi est radix sensuum particularium. et potest facere quod ille spiritus ita fortiter moueatur ab illo simlachro vt virtus anime ita recolligatur ad sensum communem: vt motus sensuum particularium non perpendat.

¶ Potest etiam facere vt visibile appareat alterius coloris quam sit. procuram do interpositionem alicuius vaporis sanguinei vel coleri ci: vel melancolici inter occulum et locum iudicii: et sic visibi le iudicabitur esse illius coloris qui consonat illi vapori. et si illud visibile alterius coloris fuerit secundum veritatem. Similitudo enim visibilis quasi permiscet se cum similitudine coloris corporis dyaphani per quod transit. vt patet cum res alba: videtur per vitream rubeam.

¶ Multos alios modos ludificationis possemus prosequi ex principiis datis. qui in vna questionum mearum disputatarum patefacti sunt.

Ad primum in oppositum cum dicitur quod sensus propriorum semper verus est. etc dico quod hoc potest sic intelligi: quod nisi siat aliqua corruptio circa organum semper iudicat secundum exigentiam speciei recepte in loco iudicii. Unde si dyabolus congreget aliquos vapo res humidos circa visibile ita vt radii venientes a visibili ad visum frangantur appendiculari: conueniunt ad medium rarius. et sic maiorem angelum constituant in loco iudicii. et per hoc visus iudicet visibile maius quam sit: non propter hoc falsus est. quia iudicat secundum exigentiam speciei recepte in loco iudicii: que tanto rem representat maiorem ceteris paribus quanto angelum maiorem in loco iudicii constituit.

¶ Ad 2m dicendum quod non est simile de ludificatione inteellectus et sensus quia super intellectum per se et directe nullam impressionem dyabolus facere potest. et ideo quia intellectus separatus non indiget ministerio virium sensitiuarum: dyabolus non potest facere vt quiditas rei sibi appareat alio modo quam est. sensus autem est virtus organo alligata. et ideo non est mirum si potest deceptionem procurare circa iudicium sensus quam non potest circa iudicium separati intellectus.

¶ Ad 3m cum dicitur quod sensibile proprium est per se notum sensui etc. dico quod verum eit nisi fiat aliqua immutatio extranea circa organusensus. aliter enim infallibiliter iudicat de proprio sensibili secundum exigentiam speciei recepte in loco iudicii.

¶ Ad 4m dicendum quod dyabolus illas ludificationes facit mediante opere nature. siue plures dispositiones speculares nos latentes faciendo in aere faciat: vt per vno homine appareat magnus exercitus. Siue circunuoluendo spiritus visibiles faciat vt res quieta sensui appareat cicunuolui. Siue deprimendo nimium venientem ad vnum occulum: alio non depresso faciat vt similitudines ab eodem visibili venientes per duos occulos non habeant eundem situm in loco iudicii. sed diuersum. ita vt vnum visibile visui appareat duo: naturale enim est ab vno visibili plures ymagines refuigere in pluribus speculis. et similitudini circuuolui circumuoluto spiritu deferente et ipsi circumuolute: naturale est representare rem vt circumuolutam et similitudinibus ab eodem visibili per duos occulos venientibus: naturale est accipere diuersum situm in loco iudicii depresso neruo veniente ad vnum occulum: alio non depresso. et ipsis in loco iudicii diuersum situm habentibus naturale est representare vnum tanquam duo.

¶ Questio. IIII. QUarto queritur vtrum demones nostras cogitationes possint certitudinaliter coguoscere. Et videtur quod sic. Refert tullius i libro diuinatione. regem tarqunum interrogasse quendam magum vtrum posset fieri illud quod ipse cogitabat. illo mago respondente quod sic. Tarquinus dixit se cogitasse cotemnouacula posse precidi. quod inspectante populo magus expleuit. Ergo videtur quod cogitationem regis videat. et illam posse impleri.

¶ Item naturale est vt similitudo rei opposite speculo refulgeat in ipso. Sed secundum Dyoni. de. di. no. cap. 4. angelus est speculum purum. ergo naturale est vt similitudo cuiuslibet rei existentis in anima nostra fulgeat in angelo: nostre anime propinquo. siue ille angelus sit bons vel malus: quia etiam natura mali angeli clarissima est secundum Dyoni. 4 capi. de di. no.

¶ Item qui perfecte potest cognoscere aliquam rem potest cognoscere quicquid est in ea. Sed dyabolus perfecte potest cognoscere animam: sicut vnus alium. Ergo potest cognoscere quicquid est in anima.

¶ Item quelibet cogitatio est in homine naturaliter cum aliqua transmutatione sensibili: quia intellectus corpori corruptibili vnitus nihil intelligit naturaliter et de lege communi nisi cum ministerio cogitatiue sensitiue. Sed dyabolus potest cognoscere in homine tramsmutationes sensibiles cum sint cum quadam corporali tramsmutatione. Ergo videtur quod possit cognoscere hominum cogitationes sub certitudine.

Contra 2 Peralus 6 dicitur ad deum. tu solus nostri corda filiorum hominum.

¶ Item de ecclesiasti. dogmatibus. capi. 48 in ternas anime cogitationes dyabolum non videre certi sumus.

Respondeo quod demones non possunt nostras cogitationes certitudinaliter cognoscere: quia cum demon non possit presens esse in anima. vt superius habitum est. non posset videre que sunt in anima nisi per illorum similitudenem. res autem que in anima sunt voluntarie: suam similitudinem non multiplicant non ad imperium voluntatis. et ideo nisi homo voluntarie suum conceptum voluntarium dyabolo aperiat: dyabolus ipsum conceptum videre non potest.

¶ Preterea simplicitas substantie spiritualis create: non est simplicitas negatiua. vt est simplicitas puniti. nec simplicitas priuatiua vt esset simplicitas substantie corporee si per diuinam potentiam esset a dimensionibus acctualiter separata. sic n. esset extensa. extensibilis tamen. Sed quamuis non sit simplicitas positiua immensitatis cuiusmodi est diuina simplicitas. est tamen simplicitas positiua alicuius magnitudinis spiritualis limitate. et ideo in ipsa est interius et exterius spiritualiter et profunditas spiritualis finita. Cum ergo diabolus animam intrare non possit: non potest intueri anime cogitationes quamdiu tenet eas interius in suo profundo. Unde si daretur quod dyabolus posset videre alique rem denouo sine noue speciei receptione: non tamen posset videre voluntarias cogitationes nisi anima poneret eas in suo exterioritanquam in patenti. Potest tamen dyabolus frequenter de cogitationibus humanis per aliqua signa probabiliter coniecturare. Unde libro de ecclesiasti. dogmatibus. cap. 48 a dyabolo cogitationes hominum motibus corporis et affectationum indiciis colligi experimento didicimus. Sed quia signa non sunt semper expressa. sed plurium significationi apta: ideo iudicando de cogitationibus hominis per signa frequenter decipitur.

Ad primum in oppostum dicendum quod forte ille magnesciuit quod tarquenius cogitauerat. sed coniecturauit quod aliquid cogitasset partem magicam fieri posset vere vel apporenter: et forte sensus spectancium ludificati fuerant: cum eis videbatur quod nouacula scinderet cotem

¶ Ad 2m cum dicitur. quod naturale est: vt similitudo rei opposite speculo appareat in ipso etc. Dico quod verum est de re que naturaliter multiplicat sui similitudinem. Sed voluntarie cogitationes in anima: non multiplicant naturaliter sui similitudinem: sed ad imperium voluntatis.

¶ Ad 3m dicendum quod aut dyabolus non cognoscit perfecte et inspeciali intimum animeri. eo quod talis cognitio sibi non est indita a sua creatione. aut si cognoscit intimum anime quantum ad naturalia: non tamen quantum ad voluntaria. quia voluntaria spiritualia non sunt proportionata alicui creato intellectui exteriori: ad ea naturaliter intuendum. Unde ad hoc quod ipsum cognoscat: oportet quod ab anima in qua sunt proportionalia: inquantum sunt peripsam et in ipsa illi voluntarie proportionentur: per similitudines aliquas. vel per aliquem alium modum.

¶ Ad 4m dicendum quod tramsmutatio sensualis et corporalis que communicatur hominis cogitationem: quandoque est ita exilis et parum habens de esse. quandoque ita in determinata: quod dyabolus per eam increatam cogitationem cogitationis venire non potest. Quandoque autem tramsmutatio est ita fortis et determinata quod perillam potest cognoscere cogitationem quantum ad speciem vtpote: quia cogitat de inuidia: de luxuria. Non credo tamen quod per illam posset acquirere certam cognitionem de cogitatione. quantum ad omnes circumstantias singullares.

Quaesio V QUinto queritur vtrum demones possint immittere malas cogitationes in intellectu. Et videtur quod sic. Ioan. 13 dicitur: cum dyabolus iam misisset in cor vt traderet eum iudas symonis scariothis.

¶ Item Dama. libro 2. capi. 4 dicit de demoni bus quod omnis malicia et in munde passiones ex ipsis excogitate sunt. et immittere se homoni concessi sunt. Si ergo possunt immitter se ipsos: multo fortius malas cogitationes: vt videtur.

¶ Item corpora superiora imprimunt incorporibus inferioribus. Ergo a simili specie superiores per naturam possunt imprimere in spiritibus inferioribus per naturam. Sed natura anime est inferior quam natura dyaboli. ergo dyabolus potest in animas malas cogitationes imprimere: vt videtur.

¶ Item Grego. 14. li. Mora. parum vltra medium. maligni spiritus viam sibi in afflictorum cordibus faciunt: quando inter ad uersa que exterius tollerat: cogitationes prauas immittere non desistunt.

Contra Super illud Mat. 7. de corde hominum male cogitationes procedunt dicit glosa Bede. dyabolus incentor et adiutor malarum cogitationum esse potest: auctor esse non potest.

¶ Item maius est in intellectu cogitationem immittere: quam in ipso speciem intelligibilem imprimere. Sed dyabolus in nostro intellectu non potest spe¬ ciem intelligibilem imprimere. quia tunc similitudinem sui ipsius imprimendo: posset facere vt essentia eius a nobis intellectualiter videretur quod falsum est. Ergo multo minus potest in nostro intellectu cogitationes immittere.

Respondeo quod dyabolus non potest proprie loquendo de immissione in nostro intellectu malas cogitationes immittere. quia immittere est: intus duas primas auctoritates. solutum est.

Quaesio VI mittere. Nec enim in nostro intellectu potest speciem intelligibilem imprimere. Nec potest immediate intentionem intellectus per speciem iam receptam ad rem per illam speciem representatam corrigere: vel conuertere.

¶ Cuius ratio propria intellectui coniuncto est hoci angelus enim malus cum sit limitate virtutis: nihil potest agere nisi in re disposita ad suscipiendum suam actionem. quia secundum philosophum 2 de anima. actus actiuorum sunt imp atiente et disposito. Sed noster intellectus dum est corpori corruptibili coniunctus non est dispositus ad suscipiendum immediate actionem create intelligentie. quia modus paciendi correspondet modo essendi. Modus autem essendi nostri intellectus in corpore: est in essendo formam materie sensibilis. Ergo quamdiu habet istum essendi modum: non est natus immediate recipere actionem intelligentie create: cum sit a materia sensibili separata. Operando tamen circa organa virium sensitiuarum fantasmata tramsmutando per transmutationem humanorum vel spirituum deferentium: vel fantasmata sicut disponendo: vt fortius moueat potentiam sensitiuam: potest intellectum vnitum: ad aliquas cogitationes inclinare. propter naturalem colligantiam potentie intellectiue ad sensitiuas. Et quia in cogitando indiget de lege comuniministerio virium sensitiuarum. Non tamen per istum modum potest nostrum intellectum ad malas cogitationes cogere quia quamuis potentia voluntatis in dyabolo sit simpliciter potentior per naturam quam in homine: tamen voluntas hominis potentior est super intellectum suum: quam v luntas intelligentie create super hominis intellectum. Et ideo quamcumque. dyabolus fantasmata fortiter moueat et diuersimo de potest: voluntas hominis intellectum suum ad aliam cogitationem conuertere. et hoc faciliter: si anima fuerit bonis cogitationibus assueta. Sue prime auctoritates ad oppositum locuntur de immissionibus factis: per excitationem et dispositionem et inclinationem.

¶ Ad 3m dicendum quod non sicut anima intellectiua corpori coniuncta est disposita ad recipiendum impressionem ab intelligentia creata: sicut corpora inferiora sunt disposita: ad recipendum a corporibus superioribus ratio aut in dispositionis anime coniuncte ad predictam impressionem recipiedam dicta sunt in corpore questionis. Si autem per naturam non possunt imprimere in animam separatam: huius ratio inferius ostendetur.

¶ Ad au toritatem Grego. soluendum est sicut ad Exto queritur vtrum demones possint imprimere malas affectiones in voluntario appetitu. Et videtur quod sic. Glosa super illud Osee. 7. omnes adulterantes quasi clibanus succensus a coquente. cor peccatoris comparat clibano. et coquentem comparat dyabolo. ergo sicut coquens ponit ignem in clibano ita dyabolus vt videtur ponit malas affectiones in corde.

¶ Item super illud actuu. 5 cur temptauit sathanas cortuum. dicitglo. Bede. quod dyabolus callida et fraudulenta deceptione animam in affectus malicie trahit. hoc autem non potest facere nisi malas affectiones imprimendo vt videtur.

¶ Item callidum potest imprimere calliditatem in alio. Ergo similiter voluntas malo desiderio inflamata: potest imprimere flammam male affectionis in voluntate alia.

¶ Item dyabolus appetitum sensitiuum: cum sit potentia passiua et alligata organo: potest mouere motu concupiscentie. cupiscentie. Sed per motum concupiscentie in appetitu sensitiuo accenditur mala affectio in voluntate. ergo dyabolus mediante appetitu sensitiuo: potest imprimere malas affectiones in hominis voluntate.

Contra cum male affectiones in voluntate sint culpabiles si dyabolus eas posset imprimere inhominis volutate: continue posset facere hominem de peccato ruere in peccatum pro sua voluntate quod falsum est.

¶ Item liberior est voluntas quam intellectus et est potentior. Sed vt habitum est in precedenti questione: dyabolus non potest imprimere malas cogitationes in hominis intellectu. Ergo multo minus potest imprimere malas affectiones in hominis voluntate.

Respondeo quod demones non possunt malas afsectiones in voluntario appetitu imprimere. Nec ipsum mediate seu immediate ad malam affectionem necessitate. Tmen quandoque excitando mediante vmaginatione vel aliqua corporali tramsmutatione in appetitusensitiuo: aliquam inmoderatam passionem faciunt quo facto: voluntas hominis pronior est ad malam affectionem. Inmoderata enim passio in appetitu sensitiuo quandoque ita obnubilat hominis intellectum vt sibi aliud videatur agendum vel fugiendum quam dum erat extra passionem. Unde talem philosophus. 7. ethy. capi. 5. comparat dormienti et vinolento. Cum aut intellectus dictat aliquid quod est malum diligendum: voluntas ceteris paribus pronior est ad diligendum illud: quamuis contrarium eligere possint. vt inferius ostendetur. Si autem contingat quod per immoderatam passionem in appetitu sensitiuo non illa obnubiletur intellectus vt dictet aliquid quod est malum diligendum: adhuc propter colliganciam naturalem voluntatis humane ad appetitum sensitiuum est voluntas pronior ad mouendum se immoderate propter passionem predictam. Ad duas primas auctoritates in oppositum dicendum. quod glosa super Osee. intendit dicere dyabolum esse cordis in centorem disponendo et inclinando mediante appetitu sensitiuo. Et glo. allegata Actuum. 5 intemdit dicere dyabolum trahere animam. in affectum malitie per modum iam dictum.

¶ Ad 3m dicendum quod non est simile de caliditate in corpore et in voluntate. prima caliditas est qua litas naturaliter agens in aliud subiectum non sicut aut spiritualis calidi tas in voluntate.

¶ Ad 4 dicendum quod per motu concupisentie in appetitu sensitiuo: non attenditur mala affectio in voluntate nisi dispositiue et inclinatiue. Quia quantecumque passioni in appetitu sensitiuo potest voluntas contraire: nisi sit passio tanta: quod ex toto vsem auferat rationem quod ideo dico quia secundum philosophum. 7. eth. ca. 5. ire et concupisentie venereorum: et quedam talium quibusdam insanias faciunt.

¶ Preterea dyabolus non potest pro volnutate sua mouere appetitum sensitiuum in homine. quia quamuis sit potentia organo alligata: tamen propter sui naturalem colligantiam cum voluntate est aliquo modo ductibilis et suasibilis a ratione mediante motu voluntatis. Unde philosophus ids eth. capitulo penul. dicit quod aliqualiter suadetur a ratione. Unde ratio tantum potest appetitum sensitiuum: ad moderatum motum assuefacere quod multo potentior est voluntas ad moderandum passionem: quam dyabolus ad contrarium.