Articulus 4

¶ Quaestio I. PRimo ostendo quod demo per suam vercutem immediate potest materiam tramsmutare ad formam substantialem. Quia vt habetur Exo. 7. Malefici pharaonis fecerunt dracones: et vt habetur sequenti cap. fecerut est ranas. Cum ergo ope rarentur virtute diabolica. Ur quod diabolus potest tramsmutare materiam ad subiteactialem formam.

¶ Item quod potest virtus inferior potest virtus superior Sed virtus naturalis ipsius demonis superior est quam virtus naturalis cuiuscumque corporis. Si ergo virtus naturalis ipsius corporis potest tramsmutare materiam ad formam substantialem: multo fortius hoc potest diabolus sua naturali virtute.

¶ Item imaginatio potest immediate tramsmutare materiam ad formam substantialem. Unde Aug. 3. de tri. ca. 7. Exponens quomodo oues Iacob ex contuitu virgarum concipiebat fetus diuersi coloris. Dicit vt de varie tate virgarum pecorum conceptorum color aliquid duceret fecit hoc anima grauide pecudis per oculos affecta forinsecus et inte rius secum pro modulo suo formandi regulam trahens. Cum ergo productio forme accidentalis sit dispitmo ad formam substantialem: Uideretur quod imaginatio possit immediate tramsmutare materiam ad formam substantialem: ergo multo fortius hoc potest virtus naturalis diaboli que est potentior.

¶ Item Auic. 6 naturalium lib. 4. cap. 4. dicit quod cum anima fuerit constans nobilissimis principiis obediet ei materia que est in mundo et patietur ex eo. Et sicut patet postea intelligit etiam de tramsmutatione materie ad formam substantialem: ergo multo fortius hoc potest virtus naturalis ipsius demonis: que potentior est quam virtus naturalis anime cuiuscumque.

¶ Item Aug. 3. de trini. ca. 6. Dicit quod miracula magicis artibus fiunt. Sed sicut dicit in eodem ca. Per diabolicas potestates magice artes possunt quicquid possunt. ergo diabolus per suam virtutem potest facere miracula. Sed hoc est maius miraculum scilicet quam materiam tramsmutare ad formam: ergo multo fortius potest diabolus transmutare materiam ad substantialem formam.

¶ Item homines per artem alchimie tramsmutant materiam de vna forma substantiali ad aliam. ergo multo fortius potest hoc diabolus facere.

Contra Glo. super illud Exo. 7. Deuorauit virgaAaron virgas eorum. Dicit quod hoc potuit absor bere quod erant: non quod videbantur et non erant: ergo magi pharaonis non fecerut veros dracones. Cum ergo tunc diabolus operaretur per eos secundum totum conatum suum. Uidetur quod non possit tramsmutare per propriam virtutem materiam ad formam.

¶ Item Aug. 3. de trini. ca. 7. Dicit quod angeli mali in transmutando materiam ad formam se habent: sicut agricole ad productionem segetum. Sed agricole ad hoc non attingunt: nisi mediante opere nature: ergo nec diabolus potest tramsmutare materiam ad formam substantialem nisi mediante opere nature.

Respondeo quod quamuis diabolus per suam virtutem imediate possit tramsmutare istas res materiales secundum locum: et est ad formam artificialem: eo quod forma artificialis causatur: per aliquarum pertium ablationem: sicut patet in figura incisionis: vel per localem mutationem pertium: vt habeant diuersum situm in suo toto: sicut patet in forma compositionis. Tmsen ter suam virtutem immediate non potest tramsmutare materiam ad formam nanlem: neque substantialem: neque accidentalem. Unde commen. super. 7. meta. impossibile est quod forme separate tramsmutent materiam. Non enim tramsmutat materiam nisi illud quod est in materia. Cuius ratio est: quia aut hoc faceret operando per modum nature: aut per modum artis. Non primo modo siue loquamur de agente secundum naturam vniuoce vivel equoce: quia ad talem actionem non est eius naura a creatore determinata: qui omnes naturas creata: determinauit ab institutione nature ad suas proprias actiones naturales quamuis ipse nature create actiue illas naturales actiones eliciant: ad quas determinate sunt ab ipsarum iustitutione. Nec est hoc posset facere operando per modum artis. agens enim quod est natura creata: de necessitate presupponit ad suam actio nem aliquem effectum artificis increati: sicut materiam et eius possibilitatem ad formam: que a solo artifice increato produci potuit: et deus sic limitauit potentiam omnis artificis creati vt in sua actione presupponat aliquem nature create effectum scilicet compositum ex materia et forma: qui tamen effectum nature create ab artifice increato produci potest nulla virtute creata mediante. Operans ergo per modum artificis creati non potest super effectum nature create. Unde philosophus. 4. metheurorum. ars non consequitur naturam in perfectione effectus et operationis sue: licet ad hoc multum laboret: quamuis autem diabolus materiam non possit transmutare ad formam substantialem per suam virtutem immediate: vt iam declaratum est: potest tamen mediante opere nature. Unde Aug. 3. de trinita. capitulo. 7. dicit de angelis: quod semina rerum istarum nobis occultiora nouerunt: et ea per congruas temperationes elementorum latenter spargunt: atque ita et gignendarum rerum: et accelerandorum incrementorum prebent occasiones.

Ad primum in opositum dicendum: quod magi pharaonis ilios serpentes fecerunt mediante opere nature: si tamen fuerunt veri serpenttes.

¶ Ad secundum cum dicitur: quod illud quod potest virtus inferior: potest superior etc. Dico quod non est verum: cum virtus superior determinata est ab institutore nature ad operationem non ordinatam ad talem effectum.

¶ Ad tertium dicendum: quod compositum ex organo et virtute imaginatiua: per ipsam virtutem imaginatiuam operatur in corpore proprio aliquos naturales effectus. Uel quia habet aliquam actionem naturalem ad illos effectus determinatam: vel hoc facit mediante opere nature per quandam naturalem colligationem inter virtutem naturalem que illum effectum elicit: et ipsam imaginationem.

¶ Ad quartum dicendum: quod in verbo proposito non est acquiescendum Auicen. in cap. enim illo errauit. Uoluit enim ibi quod miracula possent fieri naturaliter virtute anime: cum esset nobilis et fortis.

¶ Ad quintum dicendum: quod ibi Augu. non accepit proprie nomen miraculi. Sed ibi vocauit miracula facta repentina: de quibus homines admirantur: quia non vident modum quo ita celeriter fiunt. Unde. 3 de tri. cap. 8. dicit: quod illa homines que solent ab hominibus fieri non mirantur: et paucis interpositis dicit: quod qualibuscunque angelis vicinas causas ab elementis contrahere quanto facilius est: tanto mirabiliores in operibus huiusmo. di eorum existunt celeritates. Demones ergo non possunt facere miracula: quamuis possint facem mirabilia.

¶ Ad sextum cum dicitur: quod homines per artem alchimie possunt transmutare materiam de vna forma substantiali ad aliam etc. Dico quod hoc non possunt nisi mediante opere nature: aliter secundum quod in fine. 4. metheororum. dicitur: sciant artifices alchimie vere species metallorum permutari non posse.

¶ Argumenta ad oppositum gratia principalis conclusionis possunt concedi. Tamen primum solutione indiget. Conius enim tenetur quod illi serpentes quos fecerunt malefici pharaonis fuerunt veri serpentes. Unde Glo. allegata sub opinione ibi est posita: quia etiam postea in eadem Glo. ad membrum ponitur sub dubitatione: et dicuntur virge in tex tuteo quod facti fuerunt de materia virgarum.

¶ Questio. II. SEcundo queritur vtrum liceat hominibus vti demonum ministerio vel arte. Et videtur quod sic. Apstoulus ad Corin. 5 dicit se tradidisse quendam peccatorem sathane: ergo vsus fuit demonis ministerio.

¶ Item licitum est in vocare auxilium viripeccatoris: ergo a simili licitum est hominibus inuocare auxilium demonis.

¶ Item si aliquis perdidit rem suam po¬ test petere vbi est: a quocumque qui scit docere ipsum: vbi illa res sit: ergo si diabolus scit vbi res perdita est: licitum est homini inquirere a diabolo vbi sit.

¶ Item Boe. libro secundo. de cathegoricis sunivermsitlis: boni homines non aliter cauent nisi mala nouerint. ergo omnis scientia bona est: siue sit respectu boni: siue respectu mali. Sed ars magica scientia est. ergo bona est. Sed omni bono creato licet vti: ergo arte magica licitum est hominibus vti.

Contra Auguus 8. de ciniat. cap. 10 Dicit quod exercere artes magicas: damnabile est. Et in eodem capitulo dicit quod legibus est humanis puniuntur.

¶ Item Leuit. 20. Uir siue mulier in quibus phitonicus vel diuinationis fuerit spiritus morte moriatur.

Respondeo quod vti ministerio diaboli: soc dupliciter potest intelligi. Aut diuina virtute: que superior est: sibi aliqua licita imperando. Sicut aliqui viri sancti fecisse leguntur. Unde Paulus vt habetur Act. 16 imperauit spiritui malo qui erat in puella phitonica: exire ab ea: et exiuit eadem hora. Et sic vti ministerio diaboli licitum est.

¶ Aut ipsum familiariter vel amicabiliter inuocando. Et hoc est illicitum et prohibitum hominibus: et lege diuina et lege positiua. Et credo quod etiam lege nature: eo quod diabolus est aduersarius obstinatus summi principis nostri dei: et est ab ecclesia irreuocabiliter precisus: et ita mendax et fallax. Quioa si aliquando dicit veritatem vtilem: aute eam dicit compulsus a deo: aut hac intentione vt magis sibi postea in mendacio credatur: vt sic decipiat cautelosius: et ideo qui familiariter eum inuocat peccat directe contra deum: et contra ecclesiam: et contra se ipsum: cum diabolus humani generis sit pessimus inimicus. Et quia artes magice sunt cum quibusdam inuocationibus demonum: vel cum quibusdam commerciis cum demonibus. Ideo vti artibus magicis erit prohibitum tamquam illicitum et prophanum. Unde Aug. 2 lib. de doctri. christia. post medium: loquens de magicis artibus: dicit. omnes igitur artes huiusmodi vel nugatorie vel noxie superstitionis: ex quadam pestifera focietate hominum et demonum: quasi pacta infideliter et dolose constituta penitus sunt repudianda et fugienda christiano.

Ad primum in oppositum dicendum: quod paulus non tradidit illum peccatorem sathane: ipsum sathanam inuocando: nec sibi precipiendo vt illum flagellaret. Sed illum excommunicando: quo excommu nicato diabolus super eum maiorem habuit potestatem.

¶ Ad secundum dicendum: quod non est simile de viro peccatore et diabolo: quia primo vir peccator quamdiu est in hac vita reuocabilis est ad bonum. diabolus autem non sic. Homo etiam inuocando viri peccatoris auxilium: non ita se exponit periculo: sicut auxilium demonis inuocando: quia demon intantum odit hominem: quod nullo modo auxiliaretur ei in aliquo: nisi hac intentione vt sibi plus nocere posset in alio.

¶ Ad tertium dicendum: quod licitum est cuilibet inquirere vbi sit res quam amisit ab ipso qui posset super hoc ipsum instruere et vellet bono modo et licito non intendendo melum illius qui petit edoceri nec dehonorationem ipsius dei Sed diabolus numquam vellet docere vbi esset res amissa nisi cum aliqua circunstantia illicita: vtpote inuocatus vel adiuratus: vel ita quod ille qui conclusit ipsum ineat fedus cum ipso: et respondendo semper intendit malum illius cui dat responsum et dei dehonorationem.

¶ Ad quartum cum dicitur: quod omnis scientia bona est etc. Dico quod verum est Sed ars magica non est scientia: sed superstitio: vnde nulli licitum est illam docere: nec addiscere nec illa vti.