Articulus 3

¶ Questio prima. PRimo ostendo quod vestigium dei non est in omni creatura: quia vestigium distinguitur contra imaginem. ergo in creatura que est dei imago non est dei vestigium.

¶ Item vesti¬ gium consistit in modo specie et ordine: quorum quodlibet est creatura: et tamen in neutro eorum per se videtur esse vestigium: quia sic esset vestigii vestigium sine fine.

¶ Item Ambro. in examer. libro primi versus finem. Natura lucis est vt non sit numero pondere et mensura: sicut cetera creata: Sed in illis tribus consistit dei vestigium ergo luxnon est vestigium dei.

Contra Augustinum super Sen. ad litteram libro 4 ante mentem vult quod omnis creatura gerit vestigium creatoris.

¶ Item Augustinus. xi. de ci. 4. c. Omnes creature clamant deum eas fecisse. ergo per creaturas deus inuestigari potest. Sed vestigium est per quod deus inuestigari potest. ergo quelibet creatura est vestigium creatoris.

Respondeo quod vestigium dei est in omni creatura: ad cuius altiorem intelligentiam.

¶ Primo declarandum est quare creatura est vestigium creatoris.

¶ Secundo quare dicat consistere in modo specie et ordine.

¶ Tertio vtrum modus species et ordo dicant rem aliquam vltra creaturam in qua sunt. Quantum ad primum sciendum quod vestigium est impressio facta aliqua parte et maxime pedibus animalis per quam inuestigatur via incessus eius non indiuiduum animalis. Sed genus vel speciem debiliter representans: et quia representatio non secundum indiuiduum sed secundum genus vel speciem est confusa. ideo tractum est nomen vestigium ad signandum similitudinem cuiuscumque rei ipsam confuse et debiliter representantem. Et quia omnis effectus gerit aliquo modo similitudinem sue cause: et deus est cuiuslibet creature causa: et ita quelibet creatura aliquam similitudinem dei gerit debiliter et confuse maxime propter infinitam sublimitatem dei super creaturam. ideo quelibet creatura vestigium est creatoris per quod aliqua cognitio de creatore inuestigari potest secundum modum qui supra dictus est. Et hec de primo articulo

Quantum ad 2m sciendum quod modus vno modo idem est quod terminus: et quia terminatum est limitatum et mensuratum: ideo accipitur modus interdum pro rei limitatione vel mensura species etiam interdum accipitur pro pulchritudine secundum quod dicitur iste est valde speciosus id est pulcher. Ex hoc autem quod deus est causa creaturarum efficiens exemplaris et finalis oportet in omni creatura esse bonitatem eoipso quod effecta est: et pulchritudinem eoipso quod ad pulcherrimum exemplar facta est et ordinem eoipso quod finem habet. In re enim que habet finem opetet esse ordinem ad finem. Quia ergo modus creatu re hoc est eius limitatio vel mensura deum representat sub ratione cause efficientis: et pulchritudo eius deum representat sub ratione cause exemplaris. Et ordo ipsum representat sub ratione cause finalis que est representatio non distincta: quia non est quantum ad propria personarum: sed quantum ad appropriata: non tamen sub ratione qua appropriata sunt. ideo in qualibet creatura dicitur consistere dei vestigum quantum ad eius modum id est limitationem: vel mensuram et eius speciem: idest pulchritudinem: et eius ordinemin ipsum finem. Et hec de secundo articulo. Quantum ad 3m sciendum quod ista tria inquantum sunt partes vestigii super creaturam in qua sunt: non addunt rem aliquam absolutam. ipsa enim essentia creata seipsa limitata est: ita quod ille ablatiuus non importat habitudinem cause efficientis: sed habitudinem per modum cause formalis ita quod limitatio create essentie super ipsam creatam essentiam non addit nisi relationem ad causam efficientem: et sua pulchritudo relationem ad causam exemplarem: et eius ordo relationem ad causam finalem. aliter enim esset modus modi: pulchritudo pulchritudi nis: ordo ordinis in infinitum: aut non reperiretur in qualibet creatura vestigium dei. Et sic patet solutio¬ ad questionem secundam.

Ad primum in oppositum dico quod quamuis vestigium distinguatur contra imagines: tamen simul possunt esse in eadem creatura sub rone alia ita quodsic vesti gium ratione modi: speciei: et ordinis. imago aut ratione alicuius specialioris distinctionis per quam deum magis distincte representat.

¶ Secundum argumentum solutum est per id quod dictum est in 3o quaestionis articulo. quod ista non addunt rem absolutam super creatam essentiam que ratione istorum vestigium dicitur esse: relatio autem creature ad deum non refertur ad ipsum mediante alia relatione. et ideo non opetet esse vestigium vestigii sine sine: quamuis in omni creatura sit dei vestigium vt dictum est.

Ad 3m cum arguebatur per auctoritatem Ambtur. dico quod non intendebat negare modum: speciem: et ordinem esse in luce secundum quod sunt partes vestigii: sed intendebat quod non sunt in lucemodo ita limitato sicut in ceteris corporalibus creaturis eo quod maxime est sui diffusiua: et qualitas corporalis agentis maxime communis scilicet celi per quam agit in hec inferiora.

¶ Questio. III. Tertio queritur vtrum cognitio dei pervetigium sit cognitio quam habemus de deo per naturam. Et videtur quod non. quia secundum Augustinum 8. de trinitate. c. 6 nullus potest cognoscere signa animi iusti omnino nesciens quid sit iustus. ergo a simili nullus potest cognoscere signa dei omnino nesciens quid sit deus. sed vestigium est aliquod signum dei. ergo nullus dndum cononcete deicne de i etentutdee ex dereciue ti nec deum cognoscere per vestigium nisi prius precognito aliquo modo quid sit deus.

¶ Item anima non mouet se ad acquirendum cognitionem alicuius rei: cuius nullam penitus habet cognitionem. quia secundum philosophum 6 phy. om ne quod mouetur ad aliquid partem habet de eo ad quod mouetur. sed cognitio dei per vestigium est cognitio acquisita. ergo talis cognitio presupponit aliquam cognitionem de deo.

¶ Item cognitio dei per vestigium praesupponit appetitum cognoscendi deum. quia sicut dicit Augustinus 9 de trinitate. c. vlt. Partum mentis antecedit appetitus: sed appetitus cognoscendi deum presupponit aliquam cognitionem de deo. quia si cut dicit Aug. x. de trinitate. c. prim. Nisi impressam cuiusque doctrine heberemus in animo notionem: nullo ad eam discendam studio flagraremus. ergo cognitio dei per vestigium presupponit aliquam de deo cognitionem.

Contra Nostra prima nationalis cognitio de deo est per effectus: quia anima non potest acquirere cognitionem de re aliqua nisi per eius effectum vel causam. Deus autem non habet causam. Sed cognitio dei persuos effectus est cognitio eius per vestigium. ergo prima nostra naturalis cognitio de deo est per vestigium.

¶ Item omnis nostra naturalis cognitio de deo est per vestigium vel per imaginem: quia deum non possumus naturaliter cognoscere per seipsum. Sed prior est in nobis cognitio dei per vestigium quam per imaginem: quia est magis confusa: ergo cognitio dei per vestigium est prima cognitio quam de deo hebemus per naturam.

Respondeo quod quamuis omnis cognitio quam habemus de deo per naturam sit valde in generali: tamen vna magis est in generali quam alia. Cum enim intelligimus ens in communi non descendendo adens creatum vel increatum intelligimus deum intellectione generalissima: inquantum intelligimus aliquid commune sibi et cuilibet creature non conmunitate vniuoca sed analoga. Et hec naturalis cognitiode deo prior est quam dei cognitio per vestigium: quia ista presupponit in intellectu alicuius alterius cognitionem. sed illa non. Unde secundum Auic. libro primio meta. c. 5 ens commune omnibus rebus nullo modo potest manifestari nobis per aliquid notius illo. Alio modo cognoscitur deus a nobis in generali inquantum coguoscimus esse aliquod ens increatum cuiuslibet entis creati: causam effectiuam exemplarem et finalem: et hanc cognitionem habemus de deo per naturam: primo per vestigium. patet igitur quod etiam naturali cognitione quam habemus de deo inquantum cognoscitur vt quid distinctum ab ente creato cognitio per vestigium est primo.

¶ Duo prima argumenta ad partem primam procedunt de cognitione dei generalissima qua cognoscitur in rationem entis generalissime dicti.

¶ Ad 3m dicendum simili modo tamei non omnem cognitionem per vestigium opetet praecedere appetitum: quamuis dporteat quod precedat ordine nature vel temporis formatam cognitionem que est partus mentis vel non sine partu.

¶ Argumenta ad partem aliam procedunt de cognitione dei qua cognoscitur vt quid distinctum ab ente creato.