Articulus 6

¶ Quaestio I.

PRimo ostendo quod non fuerit conueniens circuncisionis institutio: quia vt tactum est libro 2. peccato originali non debetur pena sensibilis: sed in circuncisione est pena sensibilis: ergo non fuit conueniens institui remedium contra originale quod haberet annexam sensibilem penam.

¶ Item quanto medicina est facilior tanto est melior: sed facilior erat medicina in l. nature contrapeccatum originale quam circuncisio: ergo melior non fuit erconueniens circuncisionem instituere primo remedio dimisso.

Contra Gen. 17 Deus instituit circuncisionem: sed omnis institutio facta a deo conueniens est: ergo conueniens fuit circuncisionis institutio.

Respondeo quod conueniens fuit institutio circuncisionis ratione morbi: contraquem instituta fuit circuncisio: et ratione temporis: in quo instituta fuit: et ratione persone cui primo data suit: morbus enim contra quem instituta fuit circuncisio: erat peccatum originale quod expresse representabat circuntisio: et quamtum ad causam et processum et effectum. Contrahitur enim peccatum originale per propagationem libidinosam: quam causam circuncisio representabat ratione membri in quo fiebat: quod deseruit virturi generatiue. Pocessus autem fuit circularis: quia primo persona corumpit naturam: deindenatura personam: quem processum representabat circuncisic per circularem pellicule incisionem. Effectus est superabum dantia concupiscentie quam representabat superfluitas pellis que remouebatur per circucisionem. Et quia illa pellis ab illo membro separabatur: ideo non tantum causa et processus et effectus originalis peccati: sed etiam eius deletio per circuncisionem significabatur. Eius est institutio ratione temporis conueniens fuit: erat enim quedam dispositio ad suscipiendum scilicet ad distinguendum populum: cui danda erat lex ab aliis populis: et ideo antequam lex daretur debuit institui. Fuit etiam instituta ad significandum populum et ab aliis populis distinguendum: qui esset deo populus peculiaris et suo cultui specialiter mancipandus: et ideo conueniens fuit vt instrueretur tempore abrae: qui specialius post diluuium se diuino cultui mancipauit: vnde exiuit de terra sua et de cognatione: vt se ab infidelibus separaret: vt habetur Gen. 12 a quo erat descensurus populus qui cilie.t scriptam erat suscepturus: et de cuius genere nasciturus erat sanctus sanctorum.

¶ Ex predictis patet quod conuenientius fuit dari eircuncisionem abrae quam alii persone: quia non instituebatur circuncisio per se nisi pro populo qui scilicet erat suscepturus: et diuino cultui specialiter mancipandus: cuius primus pater se notabiliter et specialiter ab infidelibus distiguens et seperans fuit abraam: de quo dicitut ad ro. 4. Signum accepit circuncisionis signaculum iustitie fidei que est in preputio: vt sit pater omnium credentium: per accidens tamen valult multis aliis: inquantum transtulerunt semulti ad ritum eorum.

Ad primum in oppositum cum dicitur quod peccato originali non debetur perasensibilis etc. dico quod non est verum de pena temporali que est vtilis ad salutem sed de eterna que ad salutem est inutilis.

¶ Ad 2m cum dicitur quod quanto medicina est facilior tanto melior etc. dico: quod verum est ceteris partibus: quamuis autem medicina in iliet nature contra originale esset facilior circuncisione: non tamen ita distincte notificabat conditiones illius morbi sicut circuncisio: vnde quamuis circuncisio fuerit difficilior tamen fuit vtilior.

Quaestio II.

SEcundo queritur vtrum conueniens fuerit modi celebrandi circuncisionem ordinatio: et videtur quod non: quia vt habetur Iosue. 5 populus qui natus est in deserto per. 4. annos in itinere latissime solitudinis incircuncisus fuit: et postea circuncisisunt a Iosue in galgala: sed illa dilatio citcuncisionis non legitur eis imputata fuisse in peccatum: ergo non fuit conueniens ordinatio quod fieret circuncisio die octauo: quia trant gressio conuenientis ordinationis peccatum est.

¶ Item in institutione circuncisionis non mandauit dominus eam fieri cum aliquo determinato instrumento: ergo ordinatio modi celebrandi circuncisionem cum cultro lapideo non fuit eonueniens: sed magis videlur fuisse adinuentio.

Contra. modum celebrandi circuncisionem quantum ad membrum et quantum ad diem deus ordinauit. vt habetur Gen. 17 vt habetur etiam Iosue. 5 aitem do minus ad Iosue. Fac tibi cultros lapideos: et circuncidesecundo filios israel: cum ergo quicquid ordinatur a deo sit conueniens: conueniens fuit modus celebrandi circum cisionem: et quantum ad membrum: et quantum ad diem: et quam tum ad instrumentum.

Respondeo quod conueniens fuit ordintio modi celebrandi circuncisionem: conueniens enim fuit quod celebraretur in membro deseruienti generatiue: vt patet per rationes dictas in precedenti questione: et etiam in signum debilitationis concupiscentie et in detestationem sacramentorum veneris et priapi: in quibus illa pars corporis honorabatur.

¶ Conuenienter est fuit ordinatum vt fieret die octauo: quia ante puer erat nimis tenellus: et ex hoc nimis grauiter ledi potuisset. Ne autem parentes: quorum amor per processum temporis crescit ad filios: subtraherent filios circuncisioni compatientes eis propter acumen doloris: quod erat in circuncisione noluit deus quod vltra diem octauum differretur nisi dispensatiue et in causu necessitatis. Fuit etiam ad hoc ratio mystica quam tangit Hugo primo libro de sacramentis: parte. 12. capi. 2. dicens. Octonarius in sacra scriptura aliquando tempus resurrectionis significat: quod post presentem: que septem diebus currit vitam: sequitur aliquando tempus gratie inquo quasi post sabbatum legis: eterna bona deo seruientibus promittuntur. Merito igitur circuncisio iussa est fieri octaua die: vt ostenderetur quod in tempore gratie corda circuncidenda erant per emundationem iniquitatis: et in tempore resurrectionis corpora per depositionem corruptionis: et hanc rationem sententia liter videtur tangere magister in littera. Eam autem fieri cum cultro petrino necessarium non fuit neque quantum ad obligationem precepti: neque quantum ad efficaciam sacramenti: nisi aliquando in casu speciali ad significadum quod per petram vniuersis abscindererur ab electis corruptio: vt enim dicit Hugo primo libro de sacramentis: parte. 12. capi. 2. Cultellus de petra factus christum significabat: de quo dicit apostolus priamoad Cor. 10 Petra erat christus.

Ad primum in oppositum dicendum: quod cum illis quos circuncidit. Iosue in galgala fuit dispeensatum imspiratione diuina duplici de causa: vt non tenerentur circucidi in deserto scilicet quod vt habetur numerorum. 9. quando nubes eleuabatur de tabernaculo debebant proficisci: et quia non presciebant futuram eleuationem nubis: et non potuissent sine nimio grauamine proficisci: quando de nouo essent circuncisi: ideo dispensatum fuit cum eis vt non tenerentur circuncidi in deserto: et etiam quia dum erant in deserto: in quo alii non habitabant cum eis: sufficienter erant ab aliis populis distincti. Quod autem dictum est dilationem circucisionis non fuisse eisimputatam in peccatum referendum est ad illos qui hoc ex sciliceo contemptu non fecerunt sicut accipi potest ex gloAugu. ibidem.

¶ Ex dictis in corpore quaestionis patet quid dici debeat ad 2m. Utrum autem in aliquo casu liceret praeuenire diem octauum: et quare mulieres non circuncidebantur in expositione littere declarabitur.

¶ Argumentum ad partem aliam propter hoc quod dicitur in allegata auctoritate: circuncide secundo filios israel: expositione indiget: quia hoc non refertur ad eandem personam: sed ad eundem populum in quo quidam erant circuncisi: et quidam non sicut potest accipi ex glosa ibidem.

¶ Questio. III.

Tertio queritur vtrum suscipienti circuncisionem conferat circuncisio gratiam. Et videtur quod non Glo. super illud ad ro. 4. Et signum accipit circuncisionis signra cuium iustitie fidei. Et habetur in littera huius dis. ca. penul. in circuncifione peccata remittebantur: sed nec gratia ad bene operandum per eam prestabatur: nec virtutes dabantur vel augebantur.

¶ Item circuncisio non conferebat nisi quod significabat: sed non significabat nisi peccati remissionem: ergo ita per eam peccatum remittebatur quod gratia non conferebatur.

¶ Item Gloslmus. Matth. 3. super illud verbum Ioan. ad christum. Ego a te debeo baptizari: dicit id est a peccato originali mundari: sed Ioan. fuerat circuncisus: ergo per circuncisionem peccatum originale non tollebatur: ergo nec per eam gratia conferebatur: quia gratia simul non potest stare in anima cum originali peccato.

Contra. magister in littera huius di. capi. 4. et habetur de consecra. distinctione. 4. Ex quo. Et sumptum est ab Augu. libro 2. de nuptiis et concupiscentia ad Ualerium comitem longe ante medium: ex quo institu ta fuit circuncisio in populo dei ad purgationem valebat magnis et paruulis originalis veterisque peccati: sicut baptismus ex illo cepit valere ad innouationem hominis: ex quo institutus est: sed per baptismum non tantum remit. titur culpa: sed etiam confertur gratia: ergo in circuncisione gratia conferebatur.

¶ Item illud quod est formale in peccato opponitur gratie: sicut priuatio habitui: et sicut tenebra lumini. Sed impossibile est auferri priuationem nisi restituatur habitus: et tenebram nisi per lumen: ergo per circuncisionem peccatum originale aufertur: quia alias fuisset medicina inutilis: sequitur ergo quod per eam gratia conferebatur

Respondeo quod per circucisionem non tantun tollebatur peccatum originale: sed etiam conferebatur gratia: character tantum in anima non imprimebatur. Quod autem per eam tolleretur originale peccatum patet per auctoritatem ad hoc allegatam: et per hoc quod ad ipsum tollendum suit a deo specialiter instituta: quia tamen vnum peccatum mortale sine alio tolli non potest: ideo si ille qui per circuncisionem a peccato originali mundaba tur commiserat aliqua peccata mortalia: ab illis etiam mundabatur: non tamen sicut modo sit per baptismum: quia illa peccata actualia non tollebantur per circuncisionem quantum ad penam temporalem peccato debitam: sed tantum quantum ad culpam. per baptismum autem tolluntur quantum ad vtrunque.

¶ Uoluerunt tamen alqui defendere quod per eamgratiam non conferebatur: cuius opinionis videtur magifuisse saltem secundum verborum suorum apparentiam. Pro qua opinione sic potest argui peccatum originale formaliter est carentia debite iustitie originalis secundum sententiam Ansel. in libro de concep. vir. non longe ante sinem: sed deus poterat dimittere homini illud debitum nibil conferendo sibi: sicut creditor potest remittere suo debitori debitum nihil aliod conferendo sibi: ergo per circuncisionem poterat a deo peccatum originale remitti absque hoc quod gratia conferretur: sed nullus ponit gratiam per circuncisionem fuisse datam nisi propter remissionem originalis.

¶ Sed hoc opinio est irrationabilis: quia anima de immunde non potest fieri munda nisi per aliquam mutationem: non per mutationem dei: ergo per mutationem factam in ea: sed si deus sine collatione alicuius doni remisisset anime debitum habendi originalem iustitiam: per hoc non fuisset aliqua mutatio facta in anima secundum ailquod absolutum: ergo nec secundum aliquam relationem: quia in relatione non est mutatio per se et immediate: vt habetur. 5 phy. ergo non poterat a peccato originali mundari nisi recipiendo gratiam

¶ Dicendum ergo quod per circuncisionem conferebatur gratiam gratum faciens: quia aliter si circuncisus fuisset mortuus statim post circuncisionem autem fuisset damnatus sine omni peccato: quod absurdum est: aute sine gratia: dignus fuisset vita eterna quod esse non potest: magis tamen per se ordinabatur ad peccati remissionem quam ad gratie collationem. Per eam enim gratia non conferebatur ex vi sacramenti: nisi quia aliter causare non poterat deletionem originalis peccati. Quod autem non imprimeret characterem nisi in carne: rationabile fuit: quia character im primitur ad distinguendum statum fidei: status autem sidei in illo populo erat quasi per successionem generis: pauci enim alii quam illi qui descenderunt de abram per isaac et inacob erant fideles comparatiue loquendo: et ideo conuenientius erat in illis distingui statum fidei per characterem carnalem quam per spiritualem. Circuncisionem autem non impressisse characterem in anima probatur per hoc: quia circuncisi venientes ad fidem christi baptizabantur: nec tamen duos characteres dicuntur habuisse: et tamen characterem inbaptismo recipiebant.

Ad primum in oppositum dicendum quod verbum magistri ad hoc vt habeat veritatem sic debet intelligi quod circuncisio primo et per se non ordinabatur ad conferendum gratiam: nec per eam ita plene conferebatur sicut in baptismo.

¶ Ad 2m dicendum quod circuncisio quamuis primo et expressius significaret peccati originalis deletionem: tamen ex consequenti significabat gratie receptionem sine qua peccatum deleri non poterat.

¶ Ad 3m dicendum quod per circuncisionem non aperiebatur ianua paradisi: et quia clausa fuerat per peccatum primo rum parentum: a quibus deriuatum est originale peccatum: ideo illius ianue aperitio dicta est in illa Glo. ab originali peccato mundatio: que aperitio futura erat per christi passionem.

¶ Questio. IIII. Quarto queritur. vtrum conueniens fuerit circuncisionis cessatio seu euacuatio: Et videtur Qquod non: quia vt habetur Gen. 12 Data fuit in fedus sempiternum.

¶ Item si debuisset cessare: cessasset post christi passionem: cessassent etiam et alia legalia sacramentam: cum circuncisio esset principalius sacramentum inter alia cum conferret gratiam: et alia non: sed vt habetur Act. 16 Paulus circuncidit Thimoteum. Et 21 quod purificatus secundum legem intrauit templum: purificatio etiam manet vsque nunc: ergo videtur quod nec circuncisio nec alia sactamenta legalia cessare debuerunt.

¶ Item preceptum manet quousque sit reuocatum. Sed non legimus quod deus preceptum de obseruatione legali reuocauerit: immo quod venerit implere. l. Math. 5. ergo adhuc manet preceptum de obseruatione omnium legalium.

Contra. Galatas quinto. Si circuncidamini christus vobis nihil proderit.

¶ Item ad hbreos. 4. et 5. Translato sacerdotio necesse est vt et ilic. translatio¬ fiat. Sed in christo fuit translatum sacerdotium legale: ergo. l. vetus transferri debuit in nouam et si sic: conueniens fuit circuncisionem cessare.

¶ Item Act. 15o dixit Petrus contra aliquos: qui volebant legalia cum euangelio debere seruari. Quid temptatis deum imponere iugum super ceruicem discipulorum: quod neque nos: neque patres nostri portare potuimus. Sed per gratiam domini nostri iesu christi credimus saluari quemadmodum et illi: ergo non tantum citcuncisionis: sed etiam aliorum legalium cessatio conueniens fuit. Ad declarationem huius questionis. Primo declarandum est quare conueniens fuit cessatio circuncisionis.

¶ Secundo quare cessatio aliorum legalium.

¶ Tertio quo tempore cessauerunt. Quantum ad prienium sciendum est quod conueniens fuit circuncisionis cessatio: quia sicut dicit Apostolus prima ad Cor. 13. Cum autem venerit quod perfectum est euacuabitur quod ex parte est: sed baptismus est medicina perfectior quam circuncisio quantum ad significationem: et quantum ad gratie collationem. et etiam quantum ad ampliorem sui extensionem: significat enim sanationem morbi expressius: et confert gratiam abundantius: et est etiam sacramentum communius: quia sibi non propriat nec sexum nec gentem. Unde Apostolus Gal. 3. Quicunque enim in christo baptizati estis christum induistis non est iudeus: neque grecus: non est seruus neque liber: non est masculus neque semina: omnes vos vnum estis in christo iesu.

¶ Quantum ad 2m sciendum quod aliorum etiam legalium conueniens fuit cessatio: et propter eorum significationem et imperfectionem: et humani generis eruditionem pleniorem. Instituta eni fuerunt ad significandum futuram gratiam noui testamenti: qui postquam aduenit talis prefiguratio cessare debuit: quia no conuenit quod res significetur futura que presens est: et hanc rationem alio modo tangit Apostolus ad Heb 10 cum dicit. Umbram habens id est bonorum futurorum etc. Imperfecta etiam erant: quia gratiam quam significabant non conferebant: et ideo eorum obseruatio conuenienter fuit mutata in obseruationem sacramentorum euangelice. l. que gratiam conferunt: non tantum significant. Unde Apostolus ad Heb. 7o Reprobatio quidem sit precedentis mandati propter infiimitatem eius et inutilitatem quia etiam genus humanum tempore. l. date parum erat eruditum. Unde pro illo tempore paruulis comparabatur. Gal. 4o postea per processum temporis in aduentu christi erat plenius eruditum. et ideo .l. scripta que fuerat sicut pedagogus paruulorum. Gal. 3o mutari debuit in l. quae conueniens esset statui plenius eruditorum. Unde Apostolus Gal. 4. Nos cum essemus paruuli sub elementis mundi eramus seruientes: at vbi venit plenitudo temporis etc.

¶ Quantum ad 3m sciendum quod vsque ad passionem christi legalia virtutem suam habuerunt et seruari debuerunt: sed in passione christi vim suam amiserunt: cui attestatur quod dicit Saluator imminente puncto mortis sue: vt habetur Io. 19. Consumatum est tamen post passionem ante tempus diuulgati euangelii licitum fuit illis qui de iudeis conuertebantur ad fidem seruare legalia non spem ponendo in eis: sed ad vitandum scandalum: et vt lex cum honore deduceretur ad tumulum: ne quasi ac si semper fuisset mala videretur repudiari: post tempus vero diuulgati euangelii nulli fuit licitum illa legalia obseruare.

Ad primum in oppositum dicendum: quod circunci sio dicitur data fuisse in fedus sempiternum ratione rei quam significat: et que eis succedit sicut fides potest dici semper manere ratione visionis que sibi succedit in patria.

¶ Ad 2m dicendum: quod Paulus circuncidit Thimoteum: et purificatus secundum l.t intrauit templum: non quia tunc circuncisio et illa purificatio aliquam vim haberent: sed hoc fecit ad vitandum scandalum iudeorum quod sibi facere licuit: quia nondum erat euangelium diuulgatum: maxime quia Thiot eus erat de matre iudea. Unde Titum quia simpliciter erat gentilis circuncidere noluit: vt in circumsione Timothei ostenderet sacramenta legalia non tamquam sacrilegia debere damnari: et in hoc quod Titum circuncidere noluit ostenderet ea non tanquam necessaria debere appeti. et hec accipi possun: ex sententia glo. super illud ad Gal. 2o neque ad horam cessimus subiectioni. Dicendum etiam quod purificatio remanet: quia secundum se est aliquid conueniens ad cultum dei pro omni tempore: quia satis aperte significat deuotionem ad deum: que semper habenda est.

¶ Ad 3m dicendum quod dominus facto necessitatem obseruandi legalia re uocauit: exhibens illam veritatem quam prius in figura preceperat obseuandam: quod autem apostoli post christi passionem prohibuerunt gentibus abstinere a suffocato non fuit nisi ad tempus ad vitandum scandalum illorum qui de iudeis conuertebantur ad fidem: qui propter desuetudinem talia abhominabantur: sicut videmus quod si aliquis vult socialiter aliiconuenire abstinet ab his que alius abhominatur: fornicationem autem prohibuerunt sicut per se malum: illa enim prohibitio non debuit computari inter legales: quia hoc non loque mur de legalibus nisi secundum quod a moralibus sunt distincta: moralia enim nullo tempore cessare debuerunt.