Articulus 4

Questio PRimo ostendo quod peccata non distiguuntur secundum speciem per obieta. Quia formale in peccato est auersio. Sed per omnia peccata a deo auertentia est auersio ab eodem opbeto scilicet deo: ergo non distinguuntur secundum speciem penes obieta.

¶ Item peccatum mortale et veniale non videntur differre: nisi secundum magis et minus. Sed talis differentia non diuersificat speciem: ergo cum peccatum mortale et veniale maxime videam tur differre: videtur quod alia peccata inter se non differant specie propter obieta.

¶ Item idem obiectum in specie est respectu concubitus coniugalis et fornicari. Sed certum est quod illi duo actus differunt specie: quia vnus potest esse virtuosus alter semper est virtuosus: ergo similiter videtur quod differentia peccatorum secundum speciem non attendatur penes opbieta.

¶ Item ab eodem habet res speciem a quo habet esse: sed peccata habent esse ex suis causis: ergo est ab e speciem fortiuntur: ergo distinguuntur secundum speciem per suas causas et non per¬

¶ Item obitecm in peccato est sicut materialis causa: sed secundum philosophum. 10. metres non distinguuntur speciem secundum materiam: sed secundum formam: ergo pecta non distinguuntur speciem secundum obiecta.

Contra priuationes distinguuntur speci per reductionem habitus oppositos: ergo cum virtutes quae sunt oppositi peccatis distinguantur secundum speciem penes obieta forpeccata distinguantur secundum speciem per obieta.

¶ Item morspeciem penes terminos. Sed obiecta sunt termini a ergo actus peccatorum specie differunt per obiecta.

¶ Item peccata aut distinguuntur secundum speciem penes causas: aut penes obiecta: non penes causas: quia peccatorum in specie diuerso rum est vna causa: vt enim dicitur prima ad Thimo. vlt. Radix omnium malorum est cupiditas: ergo peccata differunt specie penes obiecta.

Respondeo in actu peccati duo sunt scilicet deformitas: et actus deformati substractus. Primo modo loquendo de peccato. Dico quod peccatum non est in specie nec in genere: nisi per reductionem ad oppositos habitus virtuosos: vel ad actus ipsarum virtutum. Ipsa enim deformitas peccati: priuatio est. Priuatio autem cum nullam dicat essentiam per se non potest esse nec in specie: nec in genere. Et sicut ille deformitates peccatorum non sunt in specie: nisi per reductionem. Ita dico quod earum distinctio secundum speciem attendi debet penes distinctionem specificam habituum vel actuum bonorum eis opposito rum ad quos reducuntur.

¶ Secundo: modo loquendo de peccato: sic dico quod peccatum est in specie per se: quia sic peccatum per se comparatur ad peccantem. Unumquodque autem consequitur speciem secundum illud quod est per se: et non secundum illud quod est per accidens. In specie autem constituuntur per formale obiectum: non quia ipsum obiectum sit actus forma: per quam reponitur in specie. Sed quia est causa sine qua non differentie specifice ipsius actus: per quas differentias ipsi actus formaliter secundum speciem distinguuntur: quia per illa distiuguuntur secundum speciem per que in suis speciebus reponuntur.

Ad primum in oppositum dicendum: quod per quodlibet peccatum mortale auertitur homoa deo: vnde ipsa auersio generaliter dicta est. q. forma generaliter omnium mortalium peccatorum inquantum peccata sunt. Sed carentia formalis obiecti debiti est. q. spercialis forma ipsius peccati sub ratione: qua peccatum est talis speciei et dico. q. forma: quia secundum rei veriratem priuatio forma non est: vnde nec peccatum sub ratione: qua peccatum est formam habet: nec speciem per se. Sed eo modo quo superius dictum est.

¶ Ad secundum dicendum: quod peccatum mortale et veniale: quandoque secundum speciem differunt: vt quando sunt respectu diuersorum obiectorum formalium. Quandoque autem secundum speciem non differunt: vt quado sunt respectu eiusdem obiecti in specie. Sed differunt secundum imperfectionem actus: et secundum perfectio nem: vnde velle fornicari ex deliberatione: et velle fornicari ex surreptione non sunt actus voluntatis differentes secundum speciem: nec in genere nature: nec in genere moris. Sed in hoc differunt: quod vnus eorum est imperfectus volendi actus: alius autem perfectus.

¶ Ad tertium dicendum: quod et si concubitus coniugalis et fornicarius sint eiusdem speciei: quatum ad esse nature. Diuersarum tamen specierum sunt: quantum adesse moris: et primo modo est eorum idem obiectum in speci non secundo modo.

¶ Ad quartum cum dicitur: quod peecati habent esse exsuis causis et c. dicendum quod materia et forma respiciunt rei substantiam: et ideo substantie reponuntur in genere et specie per maet formam. Agens autem et finis respiciunt actus seu opera tiones: et ideo actus reponuntur in specie per efficientem et finem: non quod efficiens vel finis sit forma: per quam actus reponuntur in specie. Sed quia propter finem efficiens elicit de. terminatam essentiam actus: seu operatispecie reponitur: quia tamen agens nformiter omperatur: ideo agentia natural diuersos actus naturales in specie: vnde tales actus specie differunt: et per efficientem: et per finem: vt calefactio et frigefactio: et sic de aliis. Agens autem voluntarium potest agere diuersas actiones: vnde in voluntariis actibus non attenditur stinctio secundum speciem: penes causam agerfinem: qui est formale obiectum voluntati tum cum dicitur: quod res non distinguuntur specie secundum materiam etc. Dico quod sicut per obiectum materiale actus non reponitur in specie: sed per fomale: ita per obiecta materalia non distinguuntur secundum spe¬ ciem: sed per formalia. Uidere enim albedinem et nigredinem non sunt diuerse visiones secundum speciem: quia omnis species coloris videtur: inquantum color vel saltem inquantum color lumine illustratus.

Quaestio II. SEcundo quaeritur vtrum omnia peccatasint equalia. Et vi etur quod sic Iac. 2. qui peccauerit in vno factus est omnium reus: qui enim dicit non mechaberis: dicit et non occides: videtur ergo quod propter vnitatem precipientis: sint peccata connexa: ergo a simili cum non sit aliqua inequalitas in precipiente: et omne peccatum sit contra aliquod preceptum: omnia peccata sunt equalia.

¶ Item omnis virtus est in medio. Sed medium est indiuisibile: ergo omnis virtus est in indiuisibili: per quodlibet ergo peccatum: ex toto receditur a medio: tantum ergo tollit de virtute peccatum vnum: quantum aliud quod non esset verum: nisi omnia essent equalia.

¶ Item philosophus. 3. Top. albius est: quod est nigro impermixtius: ergo si peccatum esset peccato grauius esset suo contrario(quod est virtus impermixtius. Sed hoc est falsum: nullum enim peccatum habet aliquam permixtionem cum virtute: ergo nullum est alio grauius.

¶ Item ergo equaliter participatur a speciebus. Sed peccatum genus est ad omnia alia peccata: ergo ratio peccati ab omnibus peccatis equaliter participatur: omnia ergo peccata sunt equalia.

Contra peccato respondet pena: sed non omnia peccatapuniuntur pari pena: ergo non omnia sunt inmalitia paria.

¶ Item vnum falsum est alio falsius: vnde dicit philosophus. 4. metaph quod non similiter mentitus est: qui quatuor pente opinatus est: et qui mille. Si ingitur non similiter palam: quia alter minus: ergo similiter vnum peccatum est altero grauius.

¶ Item Aug. de sententia Iacobi non multum vltra medium: et si verum est eum qui habet vnam virtutem habere omnes eum qui vnam non habet nullam habere: nec sic peccata sunt paria: quia vbi virtus nulla est nihil quidem rectum est: nec tamen ideo non est prauo: prauius distortoque distortius.

Ad istam questionem dixerunt stoici: t secundum quod refert August. de sententia Iacobi prope medium locum inter principium: et me dium: omnia peccata esse paria decepti in hoc quod non considerabant ea: nisi ex parte priuationis: inquantum scilicet per peccatum est recessus a recto ordine rationis: et ipsi existimabant nullam priuationem suscipere magis et minus: quod tamen falsum est: quamuis enim pura priuatio totum exesudens habitum que priuatio consistit in esse corrupto cum iusmodi mors est: que est vite priuatio non recipiat magis et minus: priuatio tamen que non totaliter habitum excludit oppositum: que priuatio magis consislit in fieri corruptonis habitus oppositi: quam in esse corrupto: sicut se habet infirmitas ad sanitatem recipit magis et minus.

¶ Dicendum ergo ad questionem quod non omnia peccata sunt paria cuius rationem aliqui sic assignant. Uirtus est secundum rectam rationem et peccatum est recessus a recta ratione: quodlibet autem peccatum aliquid retinet de ordine recte rationis: secundum enim philosophum: 4. ethi. cap. 12. malum et seipsum destruit: et si integrum sit importabile sit. Et ideo priuatio que est in peccato recipere potest magis et minus secundum quod plus vel minus retinet de ordine rationis.

¶ Alii dicunt. quod si virtus consisteret in indiuisibili: quod tamen non est verum: vt in lib. 3. declarabitur adhuc peccata essent imiparia: cum tamen tunc nullum eorum aliquid de habitum opposito retineret: et esset eorum inequalitas per maiorem vel minorem elongationem ab illo medio indiuisibili: in quo esse virtutis consisteret. Cui sententie multum videntur concordare auctortates Aug. et philosophi in opponendo allegate ad hanc partem. Ite m

Ad primum in oppositum dicendum: quod illud verbum Iacobi: qui peccat in vnois factus est omnium reus: sic intelligendum est secundum Gloseinus interlinealem: quod in vno peccando contra auctorem legis facit quem in sua lege negligat et contra charitatem que est causa: et quasi mater totius legis.

¶ Dicendum etiam quod quamuis sit vnus precipiens: non tamen intendit eque intense obligare: per quodlibet preceptum: et sicut dicit Ber. de precepto et dispen 23 cap. non pari culpa negliguntur que non pari cura precipiuntur: rec pari proinde puniuntur.

¶ Ad secundum dicendum: quod illud medium in quo virtus consistit non est indiuisibile: vt in tertio declarabitur: et sic esset in indiuisibili ad hoc secundum aliquos esse vnum peccatum grauius alio: per maiorem elongationem: et minorem ab illo punctali medio.

¶ Ad tertium dicendum quod non est aliquod peccatum quod non habeat aliquid de his que requiruntur ad virtutem: impossibile est enim hominem elongari in infinitum ab illo medio: in quo virtus consistit: vnde dicit philosophus. 4. ethi. cap. 12. loquens de carentia conditionum que requiruntur ad virtutem: quod non omnia eidem existunt: non enim vtique posset esse.

¶ Uel potest dici secundum aliquos quod illud verbum philosophi: quamuis ponat exemplum de contrariis proprie dictis: intelligit tame de contrariis secundum quod se extendut ad magis et minus: et ego dico quod si duo peccata ita se haberent quod nihil participarent de conditionibus virtutis nisi actum volendi sub ratione boni in gnaturali: quod commune est: et actibus peccatorum: et actibus virtuosis: tamen vnum posset esse grauius alio et per magis et minus elongari a termino in quo virtus consistit.

¶ Ad 4m cum dicitur: quod genus equaliter participatur a suis speciebus etc. Dico quod non est verum: certum est: quod forma vnius speciei est nobilior quam alia. Per formam enim specificam non tantum habet res quod sit in specie: sed est quod plene habeat rationem generis generalissimi: et omnium intermediorum vsque ad speciem specialissimam: et quomodo hoc intelligatur: clarius expositum inuenies supe rius dist. 17. in illa quaestione: vtrum in adam fuerit aliqua alia forma substantialis cum anima intellectiua: similiter forme diuersarum specierum: sicut albedo et nigredo et actus anime nobilius perticipant rationem generis: secundum quod sunt nobiliores.

¶ Preterea si genus equaliter participaretur a speciebus: ex hoc non sequeretur quod fornicatio et homicidium essent peccata equalia. Sed quod equaliter participarent generalem rationem peccati: et inequalia manerent quantum ad rationes peccata specificantes.