Articulus 1

Quaestio I.

PRimo ostendo quod matrimonium praedictio nomibus inconuenienter nominetur. Coniugium enim dicitur a coniunctione: sed coniunctio genus est ad coniunctionem matrimonii: cum ergo genus non ducat in distinctam cognitionem speciei: et res per suum nomen debeat distincte significari inconuenienter dicitur coniugium.

¶ Item secundum philosophum. 4. meta. ratio quam significat nomen diffinitio: diffinitio autem indicat essentiam rei: cum ergo nubere non pertineat ad matrimonii essentiam: sed ad causam: et nuptie dicantur a nubendo inconuenienter nominantur nomine nuptiarum.

¶ Item a digniori vnumquodque denominandum est: sed in procreatione prolis dignius principium est pater quam mater: ergo matrimonium conuenientius diceretur patrimonium.

Contra. in vsu communi tribus praedictis nominibus ien nominatur.

Respondeo quod circa matrimonium tria consideranda sunt scilicet causa essentia: et effectus. Rtone primi dicuntur nuptie a nube: vsi Isi. libro 9 etymolis. c. vlt. Nuptie dicuntur eo quod ibi nubentium capita velent. Ratione essentie dicitur coniugium. Raitione effectus quae est proles dicitur matrimonium quasi matris munium id est offintum: eo quod matri maxime incumbit offinum nutriende prolis: vel quasi matrem muniens: quia per ipsum prole munitur: vel quasi matrem mouens scilicet ne derelinquat virum.

Ad primum in oppositum dicendum: quod sicut accidenti communi: quia habet plus de ratione accidentalita tis quam proprium: appropriatur nomen accidentis. Sic quia in matrimonio est maxima coniunctio: quia est ibi coniunctio corporum et animorum ideo conuenienter nominatur nomine coniugii a coniunctione dictum: quamuis inueniatur coniunctio in rebus aliis.

¶ Ad 2m dicendum: quod quamuis nomen imponatur ad significandum essentiam rei: tamen frequenter imponitur ab accidente rei: quia per nomen res innotescit: et sicut dicit philosophus primo de anima. accidentia maximam partem conferunt ad cognoscendum quod quid est: ita dico quod potest nomen rei conuenienter imponi ad significandam rei essentia a cansa effectiua: quia multum cooperatur ad rei cognitionem.

¶ Ad 3m dicendum: quod quamuis sit vir principalius principium in prolis generatione quam mulier: tamen in nutritione est ecoo quia dum est in ventre matris nutritur menstruo sanguine matris sue. et postquam natus est nutritur acte matris: et postquam ablactatus est adhuc per magnum tempus magis incumbit offinum nutriendi ipsum matri quam patri. Econuerso quia in acquisitione possessionis principalior est pater quam mater ideo dicitur patrimonium.

Quaestio II.

SEcundo queritur vtrum ad contrahendum matrimonium: necessarius sit verus viri et mulieris consensus. Et videtur quod non. quia cum nunquam possit constare de vero consensu: nuquam possent homines esse certi vtrum essent in vero matrimonio: quod videtur inconueniens.

¶ Item magister homo di. c. 2. dicit quod si vir et mulier verbis explicant: quod tamen corde non volunt: si non fit ibi coactio vel dolus matrimous contrabunt: sed non est verus consensus si verbo explicant quod corde non volunt.

¶ Item ad ea quae sunt ab institutione divina non requiritur consensus voluntatis humane: sed matrimoum vt superius visum est ab institutione divina est: ergo ad hoc non requiritur consensus voluntatis humane.

Contra. ad veram collationem sacramentrequiritur vera intentio conferendi: ergo similiter ad vere contrahendum sacramentum matrimonii requiritur vera intentio contrahendi.

¶ Item extra de spositio. Tua nos. in si. sine consensu cetera nequeunt fedus perficere coniugale: sed non est consensus nisi sit verus: ergo ad hoc requiritur verus consensus.

¶ Respondeo quod ad hoc vt vere contrahatur in foro consciente et dei qui cordium nouit occulta requiritur verus consensus interior: quamuis non sufficent: sine institutione divina: quia cum vir et mulier plearie subsint dominio dei: non liceret vni transferre corpus suum in potestatem alterius nisi concurrente ad hoc domini voluntate et auctoritate tamen quantum ad iudium ecclie militantis quae secundum exteriora iudicat: si dicantur verba quae consensum interiorem exprimunt: quamuis secundum rei veritatem non assit: iudicabitur matrimus: nisi signis euidentibus probari potuerit numquam interiorem consensum affuisse: quod probare nimis esset difficile: nec ad proesens occurrit mihi quomodo hoc sit possibile.

Ad primum in oppositum dicendum: quod quamuis non possit constare certa scientia de vero consensu: de hoc tipotest constare per probabilem coniecturam: et hoc sufficit: sic enim dic philosophus prameethi. c. 2. disciplinati est in tantum certitudinem inquerere secundum vnumquod quam genus imquantum rei natura sufficit.

¶ Ad 2m dicendum quod verbum magistriintelligendum est quantum ad iudium ecclsie quae per exteriorem expressionem conse sus praesumit interiorem consensum affuisse.

¶ Ad 3m dicendum: et ad ea que sunt ab institutione diuina requiritur consensus voluntatis humane in quibus deus instituit vt requiratur: deus autem instituendo matrimonium implicite instituit vt requiratur ad hoc viri et mulieris consensus: et hoc fuit rationabile cum in matrimonio sit aliquid carnale et humanum.

Questio. III.

TErtio queritur vtrum ad contrahendum matri monium sufficiat consensus tacitus. Et videtur quod sic. extra de sponsalibus. Tue fraternitati: matrimonium in veritate contrahitur per legitimi viri et mulieris consensum: sed necessaria sunt quantum ad ecclesiam verba consensum exprimentia de praesenti: ergo verba non requiruntur ad hoc vt in foro dei matrimonium contrahatur: sed tantum ad hoc vt ab ecclesia contractum matrimonium iudicetur.

¶ Item 32 q. 2. Non omnis. §. Cum dicitur in tex. et in glo. et in decr. praedicta in glSi parentes contrahant pro filiis praesentibus et scientibus sufficit eorum taciturnitas.

¶ Item consensus tacitus facit adulterium dicente domino Matth. 5. Quicumque viderit mulierem ad concupiscendum eam iam mechatus est eam in corde suo: ergo a simili consensus tacitus potest facere matrimonium.

Contra. consensus tacitus alicuius non dat ius alii in resua: sed per matrimonium habet vir potestatem in corpore mulieris: et econuerso secundum apistolum 1 Cori. 7. ergo ad matrimonium contrahendum non sufficit consensus non expressus.

¶ Item Magister huius dis. c. 2. dicit de viro et muliere quod siconsentiant mente: et non exprimant verbis vel aliis certis signis talis consensus matrimonium non efficit.

Respondeo quod ad contrahendum matrimonium requiritur consensus mutuus per verba de praesenti: vel per alia signa in non potentibus loqui: et dico paer alia signa: quia muti possunt contrahere matrimonium. extra de sponsa. Tue fraternitati. Inter etiam absentes et qui se numquam viderunt potest contrahi matrimonium per procuratorem et litteras consensus mutuos exprimentes: dum tamen fama vel auditu vel aliquo modo se mouerint 30. q. 5. Nec illud in glo. et 32. q. 2. Non omnis. §. Cum dicitur. in glo. Romn autem quare requiritur expressio mutui consensus per aliquod sensibile signum est: quia sic est institutum: cuius institutionis fuit ratio congrua: quia matrimonium est sacramentum: et de ratione sacramenti est vt superius visum est: quod in eo sit aliquod sensibile signum. Aliam etiam rationem assignant aliqui: quia in contractu matrimonii quilibet donat alii potestatem corporis sui quantum ad coniugalem actum: donatio aut non perficitur nisi concurrente consensudonatoris et donatarii: donatarius autem consentire non potest in donationem: nisi donator voluntatem suam sibi exprimat: quod sine signo sensibili facere non potest.

Ad primum in oppositum dicendum quod quamuis verbasint necessaria quantum ad ecclesiam nihilominus sunt est necessaria ad hoc vt in iudicio dei matrimo nium contrahatur: vnde verba decretalis intelligenda sunt per appropriationem: eo quod in iudicio dei principalior est consensus interior quam expressio eius exterior. In iudicio autem ecclesie militantis est econtrario.

¶ Ad secundum dicendum: quod dicunt aliqui quod in casu predicto sufficit consensus sine verbis illorum qui contrahunt: quia verba parentum et taciturnitas filiorum praesentium: et verba intelligentium equalent sensibili signo exprimenti interiorem consensum: maxime quando ex aliquo gestu annuunt: et ex verecundia loque omittunt: si autem verba dicerentur per alios quam per parentes non sufficeret taciturnitas predicta: plus enim in hoc valent verba parentum: eo quod filii sunt aliquid substantie eorum. Alii glosas praedictas negant: nec enim ex tex. ex quo accipiuntur secundum rei veritatem possunt haberi.

¶ Ad tertium dicendum: quod non est simile: quia peccatum committi potest in sola voluntate: sed ad sacramentum requiritur sensibile signum ex diuina institutione.

Quaestio IIII

QUarto queritur quid consulendum est alte ri coniugum: cui alter affirmat quod nunquam in eum consensit: nec consentit.

¶ Respondeo quod consulendum est ei quod hoc non credat: quia nec alteri coniugum in hoc credere tenetur. extra de probationibus. Per tuas. nimis indignum est iuxta legitimas sanctiones: vt quod sua quisque voce dilucide protestatus est in eundem casum proprio valeat testimonio infirmare. Si autem temerarie credat quod alter coniunx verum dicat durante ista credulitate non licet ei cum illo carnaliter commisceri: nec ad petitionem propriam: quia credit quod non fit eius coniunx: nec ad petitionem alterius: quia sibi in hoc praeiudicat quamdiu affirmat se coniugem non esse: si autem postea affirmat se mentitum esse: et petat debitum: si alter coniunx remaneat in praestina credulitate perplexus est quamdiu durat illa credulitas: quia illa credulitate manente non credit alterum suum coniugem esse: vnde si redderet debitum contra scientiam faceret: quia nec debitum credit esse: immo indebitum: si aut non reddit est peccat: quia quamuis alter coniunx in dicendo se non esse coniugem piudicaret sibi quo ad potestatem exigendi debitum quamdiu hoc non reuocabat: tamen postquam reuocat credo quod expirat illud praeiudicium: quia reuocatio concordat verbis quibus in contractum expressit suum consensum de presenti.