Articulus 2

e Seio. PRimo ostendo quod intellectus agens et possibilis non sint distincte potentie in anima Auic. 6 naturalium lib. 5 ca. 5. dicit de intelligentia agente quod comparatio eius ad animas nostras est sicut comparatio solis ad visus nostros: ergo videtur quod intellectus agens et possibilis non distinguuntur: sicut due potentie: sed sicut due substantie.

¶ Item Auic. 9. metaphysice ca. 3. dicit quod est que dam intelligentia que influit super animas nostras: et hoc est intelligentia mundi terreni: et vocamus eam intelligentiam agentem: ergo videtur quod intellectum possibilem vocat animam nostram et intellectum agentem quandam intelligentiam separatam: ergo videtur quod intellectus agens: et possibilis sint due substantie.

¶ Item philosophus 3 de anima: loquens de intellectum agente dicit quod hoc intellectus est separatus et immixtus et impassibilis. Substantia autem actu est: ergo videtur quod distinctio intellectus in agentem et possibilem non est distinctio potentiarum: sed substantiarum.

¶ Item imaginatiua per idem abstrahit speciem imaginabilem: et recipit eam: ergo cum intellectiua sit potentior per idem abstrahit speciem intelligibilem: et recipit eam. Sed inquantum abstrahit est agens: inquantum recipit est possibilis: ergo intellectus agens et possibilis non sunt distincte potentie.

¶ Item vnus actus simplex non est actus distinctarum potentiarum: ergo cum intelligere sit vnus actus simplex ad quem eliciendum concurrit intellectus possibilis et agens videtur quod non sint distincte potentie.

¶ Item intellectus agens aut iudicat de intelligibili aut non: si non tunc esset minus nobilis quam intellectus possibilis: quod falsum est: quia vt dicit philosophus 3 de anima: semper honorabilius est agens patiente. Si sic cum etiam intellectus possibilis iudicet de intelligibili: tunc in intellectiua essent due potentie qua rum quelibet per se intelligeret: si intellectus agens et possibilis essent distincte potentie.

Contra philosophus. 3 de anima: loquens de intellectum agente et possibili: dicit quod necesse est esse in anima has differentias: et quod huius potentie intellectus possibilis est in quo omnia siunt: ille vero id est agens quo omnia est facere. Sicut habitus quidam est: vt lumen: ergo videtur quod sint in anima distincte potentie.

¶ Item maior est distinctio in anima inter actiuum et passiuum quam inter duo actiua. Sed intellus agens et voluntas quae sunt actiue potentie sunt distincte potentierergo multo fortius intellus agens et possibilis.

¶ Item philosophus. 2. physicorum materia et efficiens non coincidunt in eandem causam numero: nec etiam in specie: ergo similiter potentia actiua et passiua non coincidunt in eandem potentiam numero: ergo intellectus agens et possibilis distincte potentie sunt.

Ad istam questionem dixerunt aliqui: quod distio intellitus in agentem et possibilem est distinctio inter duas substantias: dicentes intellectum possibilem illum qui est vnitus corpori. Intellectum autem agentem dicunt esse quandam substantiam creatam separatam a corpore: superiorem ad intellectum possibilem irradiando super ipsum facit eum de non actu intelligente actu intelligentem. Et huius opinionis videtur fuisse commen. super libro de anima. Et Auicenvt patet per auctoritates suas allegatas in opponendo. Et aliquibus videtur quod Arum 3 de anima: hoc senserit: quamuis in verbis suis: propter obescuritatem eorum bona expotmo poni possit.

¶ Sed haec opinio est erronea et reprobata et excommunicata a domino stephano quondam episcopo parisien. et sacre theologie doctore.

¶ Alii dicunt quod intellectus agens est ipse deus: quia ipse est qui illuminando nostrum intellectum reducit ipsum de potentia in actum: et hoc modo illuminat omnem hominem venientem in hunc mundum: vt dicitur Ioan id est Huic videtur consentire Augustinus II de trini. ca. 26. dicens quod luce incorporea mens nostra quodammodo radiatur: vt de hiis omnibus de quibus iudicamus: recte iudicare possimus. Et sicut de sole corporali aliqua dici. mus ratione sue substantie et aliqua ratione sue influentie que est lumen. Sic et de intellectum agente. Unde si loqua mur de eo secundum se: sic est substantia increata que est deus. Siratione sue influentie: sic dicitur intellectus agens esse quoddam lumen in anima: quo formaliter illustratur ad intelligendum. De quo potest exponi verbum psalmiste dicentis. Signatum est super nos lumen vultus tui domine. Et verbum philosophi. 3. de anima: cum dicit quod intellectus agens est in anima sicut quidam habitus vt lumen.

¶ Sed quamuis verissimum sit intellectum nostrum non posse reduci de potentia in actum: nisi per diuinam virtutem principaliter operantem: tamen non sic est consuetudo loquendi: vt ipsum vocemus nomine intellectus agentis: cum non determinando verba loquimur de intellectu possibili et agente. Sed intendimus hoc ad anime nostre naturam pertinere: vel ad eius naturales proprietates

¶ Dico ergo quod intellectus agens et possibilis: sunt distincte potentie in anima nostra. Est enim intellectus possibilis potentia passiua in anima nostra qua potest recipere speciem intelligibilem et motum motione intellectuali: que vltra illud quod est in anima nostra: loco materie nihil videtur addere absolutum: sed tantum modo habitualem respectum ad speciem in ipsa receptibilem ad passionem receptionis tam speciei intelligibilis quam intellectualis. motionis. Intellectus vero agens est potentia actiua in anima nostra qua potest anima de specie intelligibili: in potentia facere speciem intelligibilem in actu: et se ipsam intellectuali motione mouere: que vltra formale principium anime nostre: nihil videtur addere absolutum: sed tantum modo habitualem respectum ad speciem: vt possibilem fieri actu intelligibilem: et ad actus suos: qui sunt speciem intelligibilem in potentia facere intelligibilem in actu: et mouere animam intellectuali motione. Ad duo vrima in oppositum dicendum: quod non estr iadum verbis Auic. in proposito.

¶ Ad tertium dicendum secundum quosdam quod non est etiam standum Aum in proposito: cum in verbo preallegato videatur loqui de intellectum agente tanquam de substantia separata.

¶ Potest etiam secundum alios dici quod principium actiuum nostri intellectus dicit esse in actu: non quia sit purus actus: sed quia est quid actualius principio passiuo: et eodem sensu dicit ipsum esse quid impassibile et separatum a passione et immixtum passioni: inquantum per ipsum anima non patitur: sed agit.

¶ Ad quartum dicendum: quod non est simile de imaginatiua et intellectiua in modo abstrahendi et recipiendi speciem: quia species in imaginatio ne habet aliud esse quam species in intellectu: quia in imaginatione habet esse sensibile in intellectu intelligibile. Sed species in imaginatione non habet aliud esse quam species in sensu: vtrobique habet esse sensibile: ideo quamuis per idem agens per quod species facta est in sensu: fiat alia in imaginatione: non tamen per idem agens potest fieri in intellectu. Sed ad hoc requiritur. noua potentia quam vocamus intellectum agentem

¶ Uel potest dici: quod sicut in intellectu ponimus principium actiuum et passiuum: ita modo suo in imaginatione et sensu. Unde vult commen. super secundum de anima: quod sicut in intellectu est dare motorem alium praeter rem intellectam: quam philosophus vocat intellectum agentem. Ita in sensu est dare motorem alium preter ipsam rem que sentitur: et paratet intuenti verba sua ibidem: quod sicut est dare intellectum agentem: ita sensum agentem. Et dicit quod Arum ponit hoc in intellectu et tacuit de sensu: propter hoc sorte quod ibi non erat ita clarum.

¶ Ad quintum cum dicitur quod vnus actus simplex non est actus distinctarum potentiarum etc. dico quod immoquando vnam respicit: sicut principium passiuum aliam sicut principium actiuum: et sic motio intellectualis respicit intellectum possibilem et agentem: et principalius respicit intellectum agentem quam possibilem: quia intellectum agentem respicit: sicut principium actiuum: et possibilem: sicut principium passiuum. Aliter tamen dicendum est de intelligere eo quod non significat motionem in tellectualem absolute: sed in relatione ad illud in quo est ratione cuius relationis contrahitur ad rationem passionis: vt declarabitur in tertio articulo principali.

¶ Ad sextum dicendum: quod proprie loquendo non debemus dice re: nec quod intellectus possibilis intelligat: nec quod intelligat intellectus agens. Sed anima vel homo intelligit. Sicut enim cum graue: vel leue mouetur: non possumus dicere loquendo proprie: quod principium eius passiuum moueatur: et actiuum moueat. Sed totum graue: vel leue mouetur per principium passiuum et mouet se per principium actiuum: ita dico quod ipsa anima: vel homo mouetur motione intellectuali per intellectum possibilem: et mouet se motione intellectuali per intellectum agentem.

¶ Questio. II. SEcundo queritur vtrum memoria et in telligentia sint distincte potentie. Et videtur quod non. Actus enim memorie est conseruare species. Sed hoc attribuit philosophus intellectui possibili. Tertio de anima: vbi dicit bene dicentes sunt animam esse locum specierum: nisi quod non tota: sed intellectiua: ergo intellectus possibilis qui est idem quod intellectiua non est potentia distincta ab intellectuali memoria.

¶ Item eiusdem potentie est actus et habitus. Sed in eadem potentia in qua est habitus scientie conseruantur species intelligibiles: ergo eadem est potentia specierum intelligibilium conseruatiua: et in qua est habitus scientie et actus intelligendi. Sed illa in qua est actus intelligendi est intelligentia: et illa in qua conseruantur species intelligibiles est memoria: ergo eadem potentia est memoria et intelligentia.

Contra imago trinitatis consistit in anima intellectiua penes vnitatem substantie: et trinitatem potentiarum: que sunt memoria intelligentia et voluntas: secundum Aug. 10. de trini. versus finem: ergo: memoria est potentia distincta ab intelligentia.

¶ Item in parte sensiti ua alia est potentia que apprehendit: alia que conseruat: que enim per sensum communem apprehenduntur in imaginatiua conseruantur: et que apprehenduntur per estima tiuam conseruantur per memoriam secundum doctrinam Auic. 6. naturalium lib. 4. ca. 1. ergo a simili in parte intellectiua: alia ratio est potent ie que comprehendit: alia que conseruat. Sed illa que comprehendit est intelligentia: illa que conseruat est memoria: ergo memoria est potentia distincta ab intelligentia.

Ad istam questionem diunt aliqui quod memoria et intelligentia: non sunt distincte potentie: quia potentie distinguuntur secundum formales rationes obiectorum suorum non secundum particulares differentias contem tas sub formali ratione obiecti: formalem autem rationem obiecti voco illud ratione cuius per se et primo obiectum respicitur a potentia: cuiusmodi est color respectu visus: Sonus respectu auditus: vnde visus non distinguitur in plurles potentias propter particulares differentias colorum: eadem enim est potentia visiua respectu albi et nigri. Cum ergo formalis ratio obiecti intellus sit ens: vel verum eo quod sub illa ratione per se et primo respicit quicquid respicit: non distinguitur in plures potentias propter diuersas differentias entis: quamuis distinguatur in diuersas potentias ex diuersa sui comparatione ad ens secundum rationem actiui et passiui: quia inquantum passiuus comparatur ad suum obiectum: vt ens in potentia ad ens in actu. Et inquantum actiuus comparatur ad suum obiectum: vt ens iaactuad ens in potentia. Utu ergo quod in parte cognitiua anime intellectiue non sint pluoles potentie quam intellus agens et postolis. Cum ergo memoria non sit intellectus agens. Uidetur quod sit idem quod intellectus possibilis qui realiter idem est quod intelligentia: differens tamen ratione. Quia eadem potentia antequam sit reducta in actum dicitur intellectus possibilis dicitur intellectus in habitum quando est reducta in actum per habitum: et dicitur intelligentia quando est reducta in actum per actualem considerationem.

¶ Alii dicunt quod memoria et intelligentia sunt distincte potentie. Actus enim memorie est conseruare speciem intelligibilem: actus intelligentie est intellectualis motio: non est autem aliqua communis ratio sub qua enes comparetur ad actum conseruandi: et ad actum intelligendi: est enim obiectum actus intelligendi inquantum est aptum natum se manifestare intellectui. Sub hac autem ratione non est obiectum actus conseruandi: sed sub ratione qua retentibile: et quia quodlibet ens aptum natum est retineri: ideo quodlibet ens potest esse obiectum memorie. Cum ergo potentie distinguantur secundum formales rationes obiectorum: videtur quod memoria et intelligentia sint distincte.

Qui vult hanc opinionem tenere: que magis videtur concordare Aug. et secndum quam expressius potest astignari imago dei in anima: potest dicere ad primum quod philosophus in verbo predicto non attribuit hoc intellectui possibili: sed anime intellectiue que continet intelligentiam et memoriam. Et sciendum quod cum distinguimus istas tres potentias in anima scilicet memoriam intelligentiam et voluntatem: quamlibet earum intelligimus esse compositam ex actiuo et passiuo: actiuum enim anime non tantum inuenitur in potentia cognoscente: sed etiam in potentia volente: et in potentia retinente. Unde voluntas per suum actiuum mouet se et per suum passiuum mouetur: et similiter intelligentia. Memoria etiam non tantum conseruat species intelligibiles per suum passiuum: non enim idem est conseruare et recipere: sed ad conseruandum concurrunt actiuum et passiuum simul. Sicut videmus quod lumen quod recipitur in medio: et tamen ad eius conseruationem non sufficit ipsum medium: sed conseruatur principaliter per suum actiuum principium. Et ex hoc moti fuerunt quidam ad dicendum intellectum agentem esse memoriam. Magis enim debet dici actus memorie conseruare quam recipere.

¶ Ad secundum dicendum: quod non op:¬ quod ad eandem potentiam pertineat habituari et conseruare speciem intelligibilem: cum anima non est in actu intelligendi: species enim non sunt de essentia ipsius habitus. Nec sunt secundum illos qui tenent hanc opinionem immediata ratio intelligendi. Sed ille que ex hiis gignuntur que non manent nisi dum intellectus actu intelligit: et talis species est in illa potentia: cuius est actus intelligendi. Sed ista species memoriter non retinentur: quia simul cum actu intelligendi esse desinit: et hoc species secundum ipsos dicitur verbum.

Qui vult tenere primam opinionem potest dicere ad primum ad partem secundam: quod imago consistit in memoria intelligentia et voluntate: non secundum quod nominant tres potentias: sed tres habitus: vel tres actus vna substantia. Dicitur tamen aliquo modo imago consistere is intellectu et voluntate inquantum predicta tria virtualiter sunt in istis.

¶ Ad secundum dicendum: quod non est simile: ea enim que multiplicantur in inserioribus vniuntur magis in superioribus: quia in summe supremo omnia sunt vnum: et ideo quamuis in ipsa sensitiua per vnam potentiam non sit apprehensio: et similitudinis rei apprehense conseruatio: tamen in anima intellectiua possunt esse ista duo per vnam potentiam.

¶ Questio. III. TErtio quaeritur vtrum irascibilis et concupiscibilis sint distincte potentie in voluntate. Et videtur quod sic: quia sunt distincte potentie in appeti tum sensitiuo: ergo a simili in appetitu intellectiuo: vel quare non.

¶ Item spes et charitas sunt in voluntate. Sed spes est in irascibili: quia respicit bonum sub ratione qua arduum: charitas in concupiscibili: quia respicit bonum sub ratione qua delectabile delectatione vera: ergo videtur quod irascibilis et concupiscibilis sunt due potentie in volunta te.

¶ Item secundum philosophum 2. de anima: potentie innotescunt per actus: et actus per obiecta. Cum ergo voluntas respiciat bonum sub ratione duplici scilicet sub ratione ardui et delecta bilis: videtur quod voluntas sit distincta in duas potentias: qua rum vna tendit in arduum. Et hoc dicitur irascibilis: alia in delectabile: et hoc dicitur concupiscibilis.

Contra Dam. lib. 2. ca. 21. dicit quod concupiscentia et ira sunt passiones animales: et vocat passic nes animales que sunt in appetitu sensitiuo: ergo videt quod iste due potentie sint in appetitu sensitiuo non electiuo.

¶ Item a philosopho non inuenitur appetitus distinctus in irascibilem et concupiscibilem nisi sensibilis: probabile autem videtur quod si ita esset in appetitu electiuo ipsum in istas duas potentias distinxisset.

Respondeo quod quamuis voluntas tendat: et in arduum et in delectabile: non tamen possumus dicere proprie loquendo: quod distinguatur in irascibilem et concupiscibilem: tanquam in duas potentias: quia cum anima tendit in aliquod obiectum sub aliqua ratione generali: non distinguitur in plures potentias propter speciales rationes sub illa generali contentas. Unde quia visus respicit obiectum suum sub ratione qua color: non distinguitur in plures potentias propter diuersas species coloris: voluntas autem respicit arduum et delectabile sub aliqua ratione communi arduo et delectabili: respicit enim bonum sub communi ratione boni sub qua continetur ratio ardui: et ratio delectabilis: et ideo propter illas diuersas rationes speciales boni: non oportet voluntatem in plures potentias diuidi. Non sic autem dici potest de appetitu sensitiuo: qui propter sui artationem non attingit ad communem rationem boni: vnde arduum et delectabile sub aliqua communi ratione non respicit: et ideo secundum has duas rationes in duas potentias distinguitur scilicet in concupiscibilem per quam tendit in delectabile: et irascibilem per quam inarduum tendit.

Et sic solutum est primum argumentum in oppositum.

¶ Ad secundum dicendum: quod quamuis spes in voluntate sit sub ratione qua respicit arduum: et charitas secundum quod respicit delectabile verum: vel bonum simpliciter: non tamen ex hoc sequitur quod irascibilis et concupiscibilis sint due potentie in voluntate: quia potentia supe rior sine sui multiplicatione bene habet actus correspositiodentes pluribus potentiis inferioribus: non tamen per eundem modum. Sed modo altiori et nobiliori: et certe altiori modo tendit voluntas in arduum et delectabile verum: vel bonum simpliciter: quam appetitus sensitiuus per duas potentias in arduum et delectabile sensibile.

¶ Ad tertium patet solutio per ea que dicta sunt in corpore questionis.

¶ Questio. IIII. Uarto queritur vtrum inferior portio rationis et superior: sint distincte potentie. Et viquod sic. Aug. 12. de tri. ca. 3. inferiorem portionem comporat mulieri: et superiorem viro: et dicit inter eas esse spirituale coniugium: ergo sicut in coniugio carnali vir et mulier sunt disticte persone: ita videtur quod in isto coniugio spirituali portio superior et in ferior sint distincte potentie.

¶ Item secundum Aug. eodem libro c. 4. non attenditur imago dei in anima nisi secundum portionem superiorem. Sed esse de ratione imaginis: et non esse eidem potentie conuenire non potest: cum esse imaginem sit quid inseparabile ab anima: secundum illud psalmiste in imagine pertransit homo. Ergo portio superior et inferior: sunt distincte potentie.

¶ Item secundum philosophum 6 ethi. ca. 2. altera pars anime est respectu non contingentium aliter se habere: altera respectu contingentium aliter se habere. Sed secundum Aug. 12. de trini. ca. 3. superior portio vacat contemplationi in commutabilis veritatis: inferior portio inferioribus tra¬ ctandio et gubernandis. Cum ergo incommutabilem veritatem non contingat aliter se habere: et ista inferiora contingat aliter se habere. Uidetur quod altera pars anime sit superior portio rationis ab inferiori.

¶ Item cum: vt superi dictum est: lib 1. potentie anime non distinguantur: nisi secundum relationes ad actus et obiecta: et alia sit relatio inteliectus ad superiora ab illa relatione que est ad inferiora: et secundum portionem superiorem referatur ad superiora: et secundum inferiorem ad inferiora. Uidetur quod ille due portiones sint in anima due distincte potentie.

Contra Augustinus. 12 de trinita. ca. 4. cum de natura mentis humane disserimus: de vna quadam re disserimus: nec eam in haec duo que commemoraut id est in superiorem portionem et inferiorem nisi per officiageminamus: ergo non sunt due potentie.

¶ Item idem est habitus quo diligitur summa bonitas: et propter eam inferiora: ergo cum minor diuersitas sufficiat ad distinctionem habituum quam potentiarum: cum in vna potentia sint plures habitus. Uidetur quod ad considerandum incommutabilem veritatem et inferiora propter eam: sufficiat vna potentia in intellectu.

Respondeo quod inserior portio rationis et superrior non sunt due distincte potentie: intellectus enim noster inquantum contemplatur in commutabile veritatem dicitur portio rationis superior: inquantum autem contemplatur ista inferiora ad administrandum quamuis recte dicitur portio inferior. Secundum quod expresse patet per Augustinum 12 de triniae. cap. 3. Et quia incommutabilis veritas nobilior est hiis inferioribus et quia etiam est eorum causam: et intellectus maxime dirigitur in consideratione effectuum per considerationem cause: ideo ratio per considerationem incommutabilis veritatis regit se ipsam in consideratione inferiorum. Cui videtur concordare Augustinus non tantum in loco primi allege to: sed etiam. 9. de triniae. cap. 6 vbi vult quod super mentem nostram: sunt quedam regule incommutabiliter manentes quibus recte approbamus: vel improbamus qua nos contingit recte approbare: vel improbare. Et quia etiam incommutabilis veritas fortior est et purior quam creata veritas: ideo ratio nostra per conuersionem ad eam vigora tur: et fortius illuminatur: et per sui conuersionem ad inferiora aliquo modo debilitatur et minus illuminatur. Et quia vir est mulieris rector et ea superior: et in ratione viuacior et stabilior: ideo superior portio rationis comparatur viro: et inferior mulieri. Nec ex hiis potest concludi quod due potentie sint: quia intellectus respicit incommutabilem veritatem: et ista inferiora sub vna ratione communi analoga scilicet sub ratione veri: vel sub ratione entis. Et quia hoc ratio per prius et nobilius conuenit incommutabili veritati quam inferioribus istis: potest etiam summi penes hac: ratio quare intellectus per sui conuersionem ad incommutabilem veritatem dici debeat portio rationis superior: et per comparationem ad inferiora: portiorationis inferior.

Ad primum in oppositum dicendum: quod inter portionem superiorem et inferiorem dicitur esse coniugium secundum similitudinemen non proprie scilicet secundum habitudinem diuersorum officiorum non personarum: non oportet enim quod in omnibus sit simile

¶ Ad secundum cum dicitur quod esse imaginem et non esse eidem potentie conuenire non potest etc. dico quod verum est secundum eundem respectum. Sed secundum diuersos respectus in actu: vel in aptitudine possibile est. Non est ergo inconueniens quod potentia intellectiua secundum sui conuersionem aptu: vel aptitudine ad incommutabilem veritatem sit de ratione imaginis: et non sub ratione qua actu vel aptitudine conuertitur ad inferiora.

¶ Ad tertium cum dicitur quod altera pars ani me est respectu necessaris rum: et altera respectu contingentium etc. dico quod ibi non vocatur altera pars idem quod altera potentia. Sed eadem potentia secundum diuersa officia partita: et aliquo modo est similis distinctio inter intellectum speculatiuum et practicum: qui tamen sunt eadem potentia.

¶ Ad quartum dicendum: quod quamuis alia sit relatio intellectus ad superiora: et alia ad inferiora propter diuersitatem retionum specialium. Inquantum tamen referuntur ad ea sub vna ratione communi analoga vna generali relatione refertur ad ea: secundum autem relationes intellectus ad speciales rationes obiecti: non oportet multiplicari potentias.

¶ Questio. V Uinto queritur vtrum sensua litas numeretur secundum numerum potentiarum sensitiuarum cognitiuarum. Et videtur quod sic. Sensualitas est appetitus senfitiuus. Sed quelibet potentia sensitiua cognitiua est appetitus sensitiuus: aut ipsum concomitatur sensitiuus appetitus illi proprius: quia quelibet illarum potentiarum suam appetit perfectionem: ergo sensualitas numeratur secundum numerum potentiarum sensitiuarum cognitiuarum.

¶ Item si sensualitas non numeraretur secundum numerum praedictarum potentiarum haberet organum distinctum ab organis earum. Sed hoc est falsum: non enim inuenitur organum anime sensitiue quod non sit organum alicuius potentie cognitiue: ergo videtur quod sensualitas numeretur secundum numerum potentiarum sensitiuarum cognitiuarum.

Contra sensualitas est appetitus sensitiuus. Sed non est nisi vna potentia sensitiua appetitiua: quia quicquid appetit sensus appetit sub vna rationem scilicet sub ratione delectabilis secundum sensum: quod patet per hoc quod nihil refugit nisi sub ratione qua contristabile secundum sensum: et go sensua litas non numeratur secundum numerum potentiarum sensitiuarum cognitiuarum.

Respondeo quod sensualitas non numeratur secndum numerum senfitiuarum potentiarum cognitiuarum: quia sensualitas est appetitus sensitiuus conmunis. Talis appetitus autem sensitiuus non distingui tur nisi in duas potentias scilicet concupiscibilem et irascibilem. Distinctio enim potentiarum innotescit per distinctionem rationum formalium obiectorum suorum. Appetitus autem sensitiuus quicquid appetit: aute appetit: quia est delectabile secundum sensum: autem apprehenditur sub ratione ardui: nec predicta duo appetit sub aliqua ratione communi. Sequitur ergo quod sensualitas non est vna potentia tantum: nec distinguitur in plures potentias quam in duas.

Ad primum in oppositum dicendum: quod pottentiam cognitiuam appetere suam perfectionem dupliciter potest intelligi. Uno modo de appe titu naturali antecedente ordine nature cognitionem: et talis appetitus numeratur secundum numerationem earum. Aut de apperi tu ordine nature sequente cognitionem: et talis appetitus non numeratur secundum numerum earum: nec enim tali appetitu potentia cognitiua suam perfectionem appetit. Sed sensiens appetitus: cuilibet potentie sensitiue cognitiue appetit suam perfectionem.

¶ Ad secundum dicendum: quod minor est falsa. Sicut enim organa potentiarum sensitiuarum cognitiuarum sunt in capite: sic organa sensualitatis sunt in corde.

¶ Quod videtur posse coniecturari per verba Arum 3 de anima: quamuis ab ipso expesse non habeatur ibidem. Unde et commen. ibidem dicit quod instterum per quod corpus desiderat primo et vniverlaiter non est cognitum a nobis: tamen postea sentire videtur quod illud membrum est cor. Cuius signum est: quia in forti motu concupiscibilis: vel irascibilis homo experitur maxime motionem in corde¬

¶ Aliqui tamen dixerunt illud organum esse epar. Unede et homines et mulieres calidi epatis fortis sunt concupiscentie et affectuose amant.

¶ Sed prima opinio verior est: epar enim organum est virtutis digestiue: secunda digestione digerentis. In eperate enim humores gener antur: et quia in calido epate generantur humores feruentes quod postea transmittuntur per corpus et faciunt organum sensualitatis feruere: ideo viri et mulieres epatis calidi multum concupiscunt affectuose.

¶ Ad argumentum ad partem aliam dicendum: quod minor est falsa: quod patet ex dictis in corpore questionis.