Articulus 1

Quaestio I. PRimo ostendo quo peccatum originale per prisit in essentia anime quam in potentia: quia anima contrabit peccatum originale ex vnione sui ad carnem infectam. Sed per prius vnitur secundum essentiam quam secundum potentiam: ergo peccatum originale per prius est in essentia quam in aliqua potentia.

¶ Item per prius est peccatum originale in anima sub ratione qua est forma quam sub ratione qua motor: cum non causetur in anima per aliquam anime motio nem. Sed anima est forma ratione essentie: motor ratione potentie: ergo per prius est peccatum originale in anime essentia quam in anima eius potentia.

¶ Item opposita nata sunt fieri circa idem: vt dicit philosophus. 2. topi. Sed gratia cui opponi tur omne peccatum per prius est in essentia anime quam in potentia: ergo et originale peccatum.

Contra peccatum originale forimatr est carentam originalis iustitie cum debito habendi eam: materialiter est concupiscentia: vt superius visum est. Sed quodlibet istorum per prius est in potentia quam in essentia: quia primum per prius est in voluntate: et concupiscentia in virappetitiua: ergo peccatum originale per prius est in potentia quam in essentia: et quantum ad suum formale et suum materiale.

¶ Item originalis iustitia cum esset virtus quedam per prius erat in potentia quam in essentia: virtutes enim per prius sunt in potentiis quam in essntia: ergo et peccatum originale: cum sit priuatio originalis iustitie per prius est in potentia quam in essentia Ad hanc questionem dicut quidam: quod peccatum originale per prius est in essentia quam in potentiis: quia peccatum originale est peccatum nature: ergo per prius est in ipsa anima sub ratione qua est pars nature hominis: est autem pars nature hominis sub ratione qua forma corporis: forma autem est ratione sue essentie: ergo peccatum originale per prius attiugit anime essentiam quam aliquam eius potentiam.

¶ Preterea peccatum originale contrahitur per originem: ergo quod per prius et immediatius respicit ipsam originem: per prius est subiectum originalis peccati: sed ipsa origo per prius attingit animam: vt terminum generationis: secundum quod est corporis forma: quam secundum quod est potens operari: est autem corporis forma per suam essentiam: potest autem operari per potentias: ergo prisattingitur ab origine ratione essentie quam ratione alicuius potentie: per prius ergo est peccatum originale in anime essen tia quam in aliqua eius potentia.

¶ Alii dicunt quod peccatum originale quantum ad suum formale et materiale per prius est in potentiis quam in essentia. Quia originalis iustitia erat quedam hominis rectitudo consistens in plena obedientia potentiarum inferiorum ad superiores et in recta habitum dine. superiorum ad deum: que obedientia et rectitudo erant per sanitatem et integritatempotentiarum dispositiue: et per quemdam supernaturalem habitum completiue. Originalis ergo iustitia et quantum ad dispositionem et quantum ad complementum per prius erat in potentiis quam in essentia. Origina¬ le autem peccatum formaliter est priuatio originalis iustitie. Non secundum quod priuatio est carentia prius habiti ab illo eodem in numero in quo est: sed secundum quod est carentia debiti. Cum ergo vbi fuit habitus per prius ibi postea sit per prius priuatio illius habitus: originale peccatum quantum ad suum formale per prius est in potentia quam in essentia.

¶ Preterea cum ibi per prius sit concupiscibilitas que materialiter est originale peccatum: vt superius visum est: vbi per prius est actus concupiscendi: et vbi per prius est actus concupiscendi: ibi per prius est peccatum originale: et actus concupiscendi per prius sit in potentia quam in essentia: sequitur quod peccatum originale quantum ad suum materiale per prius est in potentia quam in essentia. Qui vult tenere primam opinionem potest dicere ad primum in oppositum quod carentia originalis iustitie per prius est in essentia quam in potentiis: quia ipsa originalis iustitia: cum non esset data persone: nisi mediante natura per prius erat habitus nature quam persone: et ideo carentia eius per prius respicit ipsam animam: vt est pars nature quod sibi conuenit per essentiam: quam vt est principium actuum personalium: quod sibi conuenit per potentias.

¶ Ad secundum dicendum: quod originalis iustitia non erat habitus qui est immediatum principium operis: sed erat quidam habitus nature per quem ex consequenti in potentiis quedam perfectio et rectitudo redundabat: et haec est rationabile: quia prius ordine nature est essentiam esse perfectum: quam eius potentie sint perfecte. Qui vult tenere opinionem secundam que mihividetur probabilior: potest dicere ad primum in oppositum quod quamuis anima per prius vniatur secundum essentiam: non est tamen receptibilis iustitie vel in iustitie: nisi potentia mediante.

¶ Ad secundum soluendum est per interemptionem maioris: quia et si peccatum originale non sit in anima per aliquem actualem motum anime in quaest: tamen animam respicit inquantum est potens exire in aliquam inordinatam motionem futuram.

¶ Ad tertium dicendum: quod peccatum originale directe et immediate magis opponitur originali iustitie quam gratie gratum facienti quamuis opponatur vtrique. Iustitia aute originalis per prius respiciebat potentiam quam essentiam.

¶ Preterea secundum quosdam: cum gratia gratum faciens et charitas idem sint realiter per essentiam differentes secundum rationem: potest dici quod prius realiter est gratia gratum faciens in voluntate quam in essentia: sicut et charitas.

¶ Questio. II. Ecundo queritur. vtrum perprius inficiatur a carne potentia vegetatiua quam sensitiua: vel intellectiua. Et ostendo quod non Anselmus de concep. virginali: longe post principium. Iustitia non potest esse nisi in voluntate: ergo iustitia originalis non erat in aliis potentiis anime: nisi mediante voluntate. Sed infectio originalis est carentia originalis iustitie: ergo per prius est in voluntate quam in aliqua alia potentia: quia vbi per prius est habitus: per prius est sequens priuatio illius habitus.

¶ Item pena debet respondere culpe: sed pena peccati originalis est carentia visionis dei que est in potentia intellectiua: ergo videtur quod infectio peccati originalis per prius sit in intellectiua quam in vegetatiua.

¶ Item concupiscentia per prius est in vi sensitiua: illa enim diuiditur inconcupiscibilem et irascibilem: sed concupiscentia est infectiooriginalis peccati: ergo illa infectio per prius inuenitur in sensitiua quam in vegetatiua.

Contra anima inficitur ex vnione sui ad carnem: ergo per prius inficitur illa potentia que vicinior est carni. Sed hoc est potentia vegetatiua: quia sicut dicit philosophus 2. de anima: vegetatiua anima inest aliis prima: et maxime communis anime potentia est: ergo per prius inficitur a carne vegetatiua quam aliqua alia potentia.

¶ Item per prius inficitur illa potentia a carne: per cuius actum traducitur infectio carnis. Sed per generatiuam que continetur sub vegetatiua traducitur infectio carnis: ergo per prius inficitur a carne vegetatiua quam aliqua alia potentia.

Respondeo quod infectio qua anima inficitur a carne: et est quedam deordinatio et est deuiatio a prima institutione nature: et est culpa Si consideremus primo modo tantum: sic dico quod per prius inest vegetatiue quam sensitiue: et sensitiue quam parti intellectiue: sub qua comprehendendo potentiam intellectiuam et voluntatem: progressus enim deordinationis: qua persona ade deordinauit naturam contrarius est progressui deordinationis qua natura deordinauit personam in adam. In adam enim primo facta est deordinatio partis intellectiue. Deinde sensitiue: deinde vegetatiue: et deinde ipsius carnis. Inprogressu autem alterius deordinationis: primo ordine nature est deordinatio carnis. Deinde vegetatiue: deindesensitiue: et deide intellectiue.

¶ Si autem consideretur inquantum culpa: cum nulla de ordinatio siue actualis siue habitualis: sit culpabilis: nisi incomparatione ad voluntatem. Sic dico quod praedicta infectio per se et per prius est in volutate: non vt actualiter se deordinante: sed vt habente habilitatem ad deordinandum se: quando in paruulo erit liberi arbitrii vsus: deinde et quasi per quandam participationem est in sensitiua: deinde in vegetatiua.

¶ Ex praedictis faciliter videri potest quid dici debeat ad argumenta. Primum enim argumentum procedit de originali peccato sub ratione qua est deordinatio coniuncta cum carentia debite iustitie: et ita procedit de ipso sub ratione qua est culpa.

¶ Ad secundum dicendum: quod etiam procedit de illa infectione sub ratione qua culpa: quia tamen per rationem praedictam videtur apparenter posse concludi quod per priusit in intellectu quam in voluntate: ideo sciendum quod pncipalior pena originalis peccati est carentia fruitionis et consumate dilectionis ipsius deicque carentia est in voluntatem quam carentia visionis eiusdem. Sicut in quarto declarabitur deo dante. In haec quod ostendetur quod beatitudo principalius consistit in voluntate quam in intellectu.

¶ Ad tertium dicendum: quod deordinatio sensitiue magis dicitur esse infectio originalis peccati: quam deordinatio vegetatiue: quia minus remota est a voluntate: et aliquo modo persuasibilis a ratione: tamen in rei veritate deordinatio que est in vegetatiua: est etiam quaedam infectio originalis peccati et prior origine quam alia sub ratione qua deordinatio tantum: quamuis alia magis de proximo se habeat ad voluntatem in qua primo et per se est deordinatio sub ratio ne qua culpa.

¶ Duo alia argumenta procedunt. de illa infectione sub ratione qua est deordinatio tantum.

Quaestio III Tertio queritur. vtrum generati ua inter omnes alias potentias sit magis infecta. Et videtur quod non. Magister enim videtur infecta illa potentia in qua per prius et principalius est ratio culpe. Sed illa est voluntas: ergo illa magis est infecta quam generatiua.

¶ Item magis est infecta illa potentia cuius inordinatio minus potest repremi a ratione. Sed deordinatio nutritiue minus potest reprimi a ratione quam deordinatio generatiue: non enim est in potestate hominis reprimere famen si desit cibus: ergo magis est infecta nutritiua quam generatiua.

¶ Item magis est infecta illa potentia que potest deordinari sine alia quam alia que non potest deordinari sine ipsa. Sed sensitiua deordinari potest sine de ordinatione generatiue et non econuerso: ergo magis est infecta sensitiua quam generatiua.

¶ Item magis videtur infecta illa potentia que in adam magis fuit causa corruptionis nature: quia sicut dicitur sap. 11. per quae peccat quis per hoc et torquetur. Sed potentia nutritiuamagis fuit in adam causa corruptionis nature quam generatiua: ergo videtur quod magis fuit infecta quam generatiua.

Contra Aug. 14 de ciui. ca. 16 loquens de transgressione primorum parentum dicit quod remota gratia: vt pena reciproca innobedientia plecteretur extitit in motu corporis quaedam impudens nouitas: vnde esset indecens nuditas: ergo videtur quod pena illius transgressionis maxime et per prius apparuit in deordinatione genitalium membrorum: deseruientium generatiue quam in deordinatione alicuius alterius potentie quod non videtur procesisse: nisi ex maiori infectione generatiue quam alicuius alterius potentie.

¶ Item illa potentia magis infecta est: que non tantum infecta est in se: sed per ipsam infectio ad alios tramsmittitur. Sed hoc est potentia generatiua.

¶ Item illa potentia magis infecta est per quam caro magis rebellat spiritui. Sed illa potentia est generatiua. Dicit enim Augu. 14 de ciui. ca. 16. de voluptate que est in actu generatiue: quod in ipso momento temporis quo ad eius peruenitur extremum pene omnis acies et quasi vigilia cogitationis obruitur: ergo generatiua inter omnes alias potentias magis infecta est.

Respondeo quod infectio originalis peccati: et est quedam corruptio nature paruuli in qua est: et est diriuabilis ad alium: et est culpa.

¶ Inquantum est corruptio est quedam deordinatio et recessus nature ab integritate et rectitudine quam habuit a sua institutione.

¶ Inquantum d riuabilis ad alios proprie dicitur infectio: vnde morbi contagiosi: sicut lepra. scabies: et huiusmodi dicuntur morbi infectiui: quia ab vno ad aliam deriuantur. Culpa autem dicitur in comparatione ad voluntatem

¶ Dico ergo quod si loquamur de illa infectione sub ratione qua culpa est: ergo dico quod magis est infecta voluntas quam aliqua alia potentia: quia potentie alie sunt culpabiles propter voluntatem habitualiter deordinatam: accipiendo habitualitatem modo superius dicto.

¶ Si autem consideretur inquantum de riuabilis ad alios. Sic maxime potentia generatiua est infecta: quia magis est ista transfusio et immediatius per generatiuam quam per aliam potentiam: et quia actus eius anne xam habet maximam delectationem secundum tactum propter magnam conuenientiam seminis ad loca per que transit: et acutum sensum illius conuenientie: propter neruorum multitu dinem et viuacitatem: quod maxime mouet concupiscibilem ad appetendum generatiue actum. Ideo virtus tactiua et concupiscibilis maxime dicuntur infecte post generatiuam ad suum actum.

¶ Si autem consideretur inquantum corruptio tantum: ad huc dico quod magis est corrupta generatiua quia magis recedit ab integritate et ordinatione quas habuerunt potentie a sua institutione quam alie potentie. Uoluntas enim facta fuit in recta habitudine naturali ad ipsum deum: ab hac enim rectitudine et si recesserit: non tamen totaliter: immo de illa naturali rectitudine remansit naturalis amor boni: quo peccator dum est in via iuuari potest in disponendo se ad sui reuersionem ad deum. Sensitiuaautem perfecte obedrebat rationi: et si ab hac rectitudine recesserit: non tamen totaliter: quia est aliquo modo suasibilis a ratione: sicut docet experientia. Et dicit philosophus iId ethi. ca. penul. Nutritiua autem nunquam sic fuit in potestate voluntatis quod famen prohibere posset: nisi comedendo famen praiuenisset. Sed erat in potestate voluntatis quantum ad ordinationem sui actus. Unde quamuis non possimus compescere famen nisi comedamus: nisi propter hoc debet dici quod nutritiua totaliter recesserit a prima institutione nature: quamuis multum recesserit. Generatiua vero ita perfecte erat in obedientia voluntatis quod nunquam se mouisset nisi secundum voluntatis imperium. Nunc autem videmus quod mouet se: non tantum modo praeter voluntatis imperium. Sed etiam contra voluntatis imperium: nec suasibilis est a ratione. Unde et si non totaliter recesserit a prima institutione nature: quia impossibile est aliquam naturam totaliter recedere a prima sui institu tione: ipsa remanente in esse: tamen multo plus recessit: quam potentie praedicte. Nec mirum: quia cum adam peccando naturam humanam corruperit non in se tantum: sed etiam vt in ea erant alii homines in virtute: et generati¬ ua deferuit propagationi nature: consequens fuit: vt per iilud peccatum magis inficeretur generatiua quam aliqua alia potentia. Primum argumentum in oppositum procedit de it la infectione sub ratione qua culpa.

¶ Ad secundum dicendum: quod ipsam nutritiuam: minus posse reprimi quam generatiuam: non est propter maiorem eius deordinationem. Sed propter maiorem actus sui indigentiam: et nature necessitatem: quia natura indiuidui plus inclinatur ad conseruationem proprii indiuidui quam ad multiplicationem speciei.

¶ Ad tertium dicendum: quod maior intelligenda est ceteris paribus. Sed hic non sunt cetera paria: quia inordinatio que est in sensitiua: siue generatiua non est tanta: sicut illa que est in generatiua.

¶ Ad quartum dicendum: quod quamuis per que peccat quis per hoc et torqueatur: non tamen opoertet quod per que quis magis peccat: per hoc et magis torqueatur nisi inquantum torquetur in se ipso: et sic verum est quod adam magis fuit afflictus secundum nutritiuam quam secundum generatiuam: tamen de punitione in sua prole non oportet.

¶ Uel potest dici secundum aliquos quod punitione afflictiua et ipse et proles sua magis puniti sunt secundum nutritiuam quam secundum generatiuam: non tamen punitione que non tantum est afflietiua: sed etiam que magis est vitiosa: qua punitione puniti sunt secundum generatiuam.