Articulus 4

Questio I

PRimo ostendo quod in nullo casu accusatus potest accusatorem repellerequia quanto accusatur de crimine grauiori: tanto debet habere liberiorem defensionem. In criminali enim causa requiruntur canonice et districtissime probationes. 5 q. vltimo. Epiphanium. Sed cum homo accusatur de crimine here sis: non potest repellere accusatorem: quia in accusatione talis criminis quilibet criminosi et infames admittuntur 2 q. 7. Presumunt: ergo multo fortius in nullo alio casu. accusatus potest accusatorem repellere.

¶ Item accusatio non nocet nisi accusanti: si non probatur: ergo qualiscumque sit accusans nullum preiudicium sit accusato.

Contra mulieres impuberes et pauperes et ploes aliab accusatione repelluntur. 2. q. I. Prohibentur. ndecuine dde etraeliece deentoe

Respondeo cnttene moat accuandi: vtpote siaccusat de crimine absens per litteras: quia de crimine non potest quis accusari per scripta: nec absens 2 q. 7. Per scripta et 3. q. 9. Absente. Aut quia non vult inscribere: quia sicut ditu. exia de accusationibus. Qualiter et quando. 2o Accusationem precedere debet legitima inscriptio. Uel propter conditiones accusantis: quia multi sunt qui ad accusandum secundum iura non admittuntur scilicet heretici: pagani: apostate: et alii infideles 2q. prima. Pagani. Item criminosi. 6. q. 1. Qui crimen. Item conspiratores. 3. q. 4. Conspiratorea. Item incestuosi 3 q. 4. Consanguineorum. Item illi qui sunt male opinionis. 3. q. 5. Suspectos. Item litigiosi. et calumniatores. 3 quaestione quanta. Nullus. Item infames. 3. q. 4. Nulli. et. 4. q. 1. Diffinimus. Item excommunicati: vt superius ostensum est. Item inimici. extra de accusa. Cum oporteat. et 3. q. 4. Detractores. Item mulieres impuberes et pauperes 2 q 1. Prohibentur. Item fortilegi. et diuinatores. 3. q. 5. Constituimus. Item qui sacerdotes fieri nequeunt: sacerdotes accusare non possunt 2. q. 7. Ipsi apostoli. Item episcopum laici passim accusare non possunt 2. q. 7. cap. primo. Item nec laici passim possunt accusare clericos 2. q. 7. Nullus laicus. Item accusatus reaccusare non potest: nisi primo purgatio precesserit: et nisi accuset de maiori crimine. 3. q. 11. Neganda. prima et secunda. Contra talem enim esset presumptio quod accusaret ex odio. Item accusator debet esse liber genere non seruus 2 q. 7. Querendum. Item qui non ex 3elo: sed odio accusant vel denunciant non sunt audiendi exra de accu. Cum oporteat. Item cohabitantes inimicis. extra de accu. Repellantur. Item qui iu rauit non accusare illum quem accusat. extra de accu. Ue niens. Item qui tulit testimonium contra aliquem in causa criminali non potest vt dicunt aliqui ipsum accusare de eadem causa: quia iam esset accusator suspectus. extra de accu. Cum primo manconella: tamen presb yvter bonus non tantum fuit repulsus ab accusatione. primo quia fuisset adductus pro teste contra ipsum sed quia erat frater. I. laici qui ipsum pro prius accusauerat et quia frater. pi. ipsum. B antea de causa consimili accusaue rat: propter quod presbyter bonus presumebatur inimicendicti. pri et ideo fuit repulsus ab accusatione eius: quamuis accasaret ipsum de symonia que est crimen exceptum: et de quo predictus presbyter erat infamatus: quod patet per hoc quod sibi purgatio fuit indicta: et quamuis predicta vera sint: vt in pluribus: tamen multi de prenominatis admittuntur ad accusandum in aliquibus casibus: vtpote si suam vel suorum iniutiam prosequuntur. 2. q. 1. prohibetur. §. Hi tamen. vel propter magnam criminis labem et periculum. 7. q. 3. Presumunt in sfi. Et in aliquibus aliis casibus valet.

Ad primum in oppositum dicendum: quod non valet: quandoque enim crimen est: ita periculosum quod ad eius deprehensionem plures vie inueniende sunt quam comntra crimina alia maxima quando est crimen notabiliter infectiuum: sicut est heresis: quamuis tamen ad accusandum de illo crimine et aliis criminibus exceptis: sicut sunt crimen symonie et lese maiestatis admittantur criminosi et infames: non tamen nisi contra infamatum. extra de symonia. Tanta est labes. in glo. Inimici vero in nullo casu admittuntur. extra de accu. Cu primo manconella. in glo.

¶ Ad secundum dicendum: quod maior est falsa. eo enim ipso quod aliquis de crimine accusatur coram iudice et admittitur accusator iam aliquo modo notatur accusatus: et grauatur eius opinio: ita vt interim ad honores non debeat promoueri. extra de accu. Omnipotens deus. in tex. et in glo. et 8 1. distin. Tantis Daniel.

Questio. II.

SEcundo quaeritur vtrum accusatus. possit in aliquo casu recusare iudicem. Et videtur quod non. Philosophum. 8. ethic. cap. vlti. Non est possibile filio abnegare patrem: sed iudex alicuius pater est eius: ergo nulli lic iudicem recusare.

¶ Item extra de virii et hone. cleri. Ue stra. Aclericis et presbyteris quamquam fornicariis quamdiu ab ec clesia tolerantur: nec habent euidentiam operis: licite diuinamysteria audiantur: et alia recipiantur sacramenta ecclesiastica: sed omnem quem ecclesia iudicem constituit tolerat: ergo contra ecclesiam facit quicumque iudicem suum recusat.

Contra 3. q. 7. Quod suspecti. liceat ei qui suspectum sibi riudicem putat antequam lis inchoetur: eum recusare: vt ad alium recurrat. Nam quodammodo naturale est suspectorum iudicum insidias declinare: et inimicorum iudicum refugem velle¬

¶ Item parum vltra. Si manifesta sunt crimina alicuius: tamen accusatione inimici condemnandus non est: ergo a simili nec sententia iudicis inimici: ergo etiam manifeste criminosus iudicem sibi inimicum recusare potest.

Respondeo quod in aliquibus casibus licitum est iudicem recusare. Rationabile enim est rem non conuenientem ad aliquem actum: ab illo actu repellere per viam licitam: quandoque autem accidit quod ille qui poni tur loco iudicis ad actum iudicandi simpliciter inconueniens est: vel per comparationem ad aliquam causam. Si autem simpliciter est inconueniens: ab officio simpliciter remouendus est. Si autem quantum ad aliquam causam: et ad aliquam personam pro illa causa ab illa persona recusari potest. Est inconueniens quandoque propter defectum rationis: vt perpetuo furiosus: vel propter sexum: vt femine: vel conditionem: vt serui: vel etatem: vt impuberes: vel propter auditus defectum: vt surdus: vel loquele: vt mutus: vel propter defectum boni nominis: vt infamis. De omnibus istis habetur. 3. q. 7. Infamis. Unde si aliquis talium assignaretur alicui pro iudice reus illum recusare posset. Si etiam accusator eius iudex esset: quia idem non debet esse accusator et iudex 2. q. 1. Multi. Item si merito suspectus est el. extra de ap. Cum speciali. Suspectus autem potest esse multis de causis scilicet si est eius inimicus. Unde inimicus iudex rei esse non debet 3 q. 5. cap. vlti. Item si est de terra aduersarii nimis ei familiaris. extra vt lite. non contra accedens. 2o et de officio iu. delis Insinuante. Item sihabet causam consimilem cum aduersario. extra de iu. Causamque. secundo. Item si consanguineus aduersarii. extra de appella. Postremo. Item si iudex grauat eum 2. q. 6. Omnis oppressus. Unde et Paulus cum grauaretur a iudice. Cesarem appellauit: vt habetur Act. 25 Si tamen iudices dati sunt de assensu vtriusque partis non possunt recusari. extra de causa proprie. et posis. Cum olim. Si autem aliquis recusat iudicem ex causa iniusta: vel modo iniusto est puniendus. 2 q. 6. Omnio.

Ad primum in oppositum dicendum quod quandium iudex habet conditiones iudici conuenientes: et facit quod facere debet: tunc assimilatur patri: nec recusari debet: sed quando non est talis vt iudex esse debeat: vel iustitiam deserit: iam patrem se non ostendit: et potest recusari.

¶ Ad 2m dicendum: quod non est simile: quia homo in recipiendo sacramenta a fornicario quamdiu toleratur ab ecclesia: nec facti euidentiam habet: in nullo sibi praeiudicat: sed frequaenter homo sibi praeiudicaret sinumquam iudicem per viam licitam recusaret.

Quaestio III.

Tertio queritur vtrum accusatus possit in aliquo casu excipere contra testes.

¶ Respondeo quod sic. Testes enim adducuntur ad confirmationem veritatis incerte iudici inquantum iudex est: et ideo contra hos adductos in testimonium: de quibus est probabile secundum iura quod de facili declinarent a veritate potest excipere reus ad sua defensionem: et ideo excipere potest contra quosdam propter notabilem intellectus defectum: quo faciliter preiudicarent veritati sicut sunt furiosi et mentecapti. 3. q. 7. Infamis. §. Tria.

¶ Item minores. 14. annis possunt repelli a testimonio: etiam in causa ciuili. 4. q. 3. cap. primo In crimina libro minor. 20. annis. 4. q. 3. Item in testimonium.

¶ Item potest excipere contra quosdam propter notabilem malitiam voluntatis qua faciliter homines deferunt veritatem: et ideo repelluntur a testimonio de crimine conuicti. extra de testibus. Testimo nium. in glo. Et infames: quia si bona vita defuerit: fide carebunt. extra de ver. signi. Forus in fi.

¶ Item secularis potest excipere contra illum: qui confitetur se eiusdem criminis socium esse. extra de consfes. ca. primo. Testes tamen possunt esse socii criminis cum agitur in modum inquisitionis: quia licet non faciant plenam probationem: faciunt tamen presumptionem. extra de testi. Quoniam in tex. et in glo. Recipiuntur etiam socii criminis ad detegendum conspirationem. extra de testi. cogendis. Uenerabilis in tex. Sed expressius in glo. et etiam ad detegendum crimen lese maiestatis extra de confes. cap. primo. propter etiam malitiam. hereticus contra catholicum testificari non debet 2 q. 7. Si hereticus. et quia homines ex odio nimio et amore et timore: et munerum susceptione faciliter a veritate declinant: ideo inimici a testimonio per exceptionem possunt repelli. 3. q. 5. Accusatores et testes. Item domestici et familiares. extra uetesti. In litteris.

¶ Item producti de domo actoris vel accusatoris. 3. q. 5. Accusatores

¶ Item potest excipi contra patrem ne sit testis pro filio et econuerso. 4. q. 3. §. Item in criminali: vt tamen dicit glo. ibidem potest testari pro etate vel cognitione filii: potest etiam testari pro eo in causa religionis. 20. q. 3. Presens.

¶ Item quia serui metu dominorum supprimunt veritatem: ideo per exceptionem possunt repelli. extra der ver. sig. Forus. tamen vt dicitur. 4. q. 3. §. Item in criminali. Seruiresponso tunc credendum est cum alia probatio ad erudiendum veritatem non est. dicitur etiam infra eodem. Serui. quod serui nequod pro domino: neque aduersus dominum: sed pro facto suo interrogari possunt: vt quando per eos dicitur aliquid commodatum: vel depositum vt dicit glo. ibidem.

¶ Item quia probabile est quod nimia paupertate laborantes faciliter propter releuationem sue corporalis inopie a veritate declinarent contra eos excipi potest 4. q. 3. Item testium quod non est intelligendum de sit lis pauperibus qui volutarie propter deum statum pauperta tis assumpserunt: quia isti de illicita acceptione munerum minime sunt suspecti: cum propter deum omnia reliquerint que habebant et habere poterant. Quia etiam nimia mutabili tas prohibet firmam adherentiam cum veritate: ideo contra feminas potest excipi: vt non sint in criminali causa: quia varium et mutabile sepe inducit femina. extra de verb. sig. Forus. tamen vt dicitur. 15. q. 3. §. Ex eo. in gloslmus. Mulier secundum leges si non sit condemnata de adulterio potest testariin omni causa: nisi in vltimis voluntatibus: sed secundum cano nes in nullo crimine potest testari nisi in exceptis: sed in ciuilibus causis potest testari. Similiter admittitur in testimonium cum ciuiliter agitur: de crimine etiam contra clericos de adulterio infamatos cum in modum inquisitionis seu exceptionis agitur. extra de testi. Quoniam in tex. et expressius in glo. et cap. Tam litteris. Merito etiam contra illos potest excipi qui similem causam habent cum aduersario. extra de exceptionibus. Cum ecclesia. tales enim suspecti essent: quia testificando pro causa illius suam causam magis redderent apparentem. Uiles etiam persone contra clericos in criminali causa ad testisicandum recipi non debent. secunda quaestione prima. In primis. §. testes autem nisi exceptis criminibus si de illis clerici fuerint infamati.

¶ Et nota quod aliquando aliquis admittitur ad accusandum: qui non admitteretur ad testificandum: quia quandoque in aliquo casu potest accusare ille cuius actor repellitur. extra de his qui matrimonium accusare possunt. cap. vlt. in tex. et in glo. Sed talis ad testisicandum non admitteretur. extra de testi. Licet ex quadam. Culus ratio est: quia vt dicitur extra de his qui matrimonium accusare possunt. cap. vlti. in glo. Per dictum accusatoris nulla sit condemnatio nisi assint legitimi testes: sed ad dictum testium quis condemnatur.

¶ Item nota quod aliquando potest aliquis denunciare: et non potest accusare extra de desponsatione impube. Ad dissoluendum: et de iure iurando: quemadmodum §. vlti. Testem autem productum et ad testificandum admissum debet iudex interrogare de. ido scilicet de causis et personis loco: tempore: de auditu: visu: scientia: et certitudine: credulitate et fama. extra de testi. Cum causam. in textu et in glo. et debent concordare testes in his que in hoc versiculo continentur. Res: persona: locus: gradus: sint consonatempus: quod autem debeant concordare in re et persona: probatur per hoc: quod si non concordarent essent testes singulares: et tales secundum iura non probant. extra de electi. Cum dilectus: et deprobationibus. Licet. Quod etiam in loco. probatur per illud quod dicitur Danielis 13 de illis senibus: quorum vnus dixit. vidisse iuuenem cum Susauna sub cuno: et alius sub pino. Quod etiam in gradu cum testificantur de parentela probatur per illud quod dicitur. 35. q. 6. De parentela secunda. Quod est in tempore probatur per illud quod dicitur. 3. q. 9. Nihilominus.