Articulus 1

Questio I

PRimo ostendo quod consensus de futuro per se matrimonium efficere potest: quia consensus de praesenti efficit matrimonium proesenus: ergo a simili consensus de futuro efficit matrimonium futurum.

¶ Item omne vinculum inter virum et mulierem fortius sponsalibus est matrimonium: sed per simplicem promissionem contrahuntur sponsalia: cum ergo promissio iuramento firmata efficiat fortius vinculum quam promissio simplex: talis promissio efficit matrimonium.

¶ Item vinculum indissolubile inter virum et mulierem quo ad mutuam translationem pote statis corporum suorum contractum matrimonium est. Sed promissio de tali translatione causat vinculum indissolubile inter eos: quia impletio promissionis est de iure nature: quod autem est de iure nature: solui non potest: ergo consensus de futuro efficit matrimonium.

Contra magister dist. praecedenti. c. 2. Efficiens matrimo nii causa est consensus: non quilibet: sed per verba ex pressus nec de futuro: sed de praesenti: ergo consensus de futuro etiam iuramento affirmatus matrimonium non facit.

¶ Item magister huius dist. c. 1. probat quod consensus de futuroetiam iuramento firmatus: matrimonium non facit.

Respondeo quod per consensum de futuro vir et mulier promittunt se mutuo assumere in matrimonium: et contractus matrimonii est adimpletiopromissionis illius: vinculum autem contractum per promissionem non est promissionis impletio: quia illud vinculum est obligatio ad implendum promissum: obligatio autem ad aliquid implendum non est ipsa adimpletio. vinculum ergo contractum per consensumexpressum per verba de futuro per se non potest efficere matrimonium.

Ad primum in oppositum dicendum: quod consensus de futuro dupliciter potest intelligi. Unomodo pro consensu de futuro respectu matrimonii futuri: et sic procedit argumentum: quia sicut consensus hodiernus per verba de praesenti expressus hodie facit matrimonium: sic consensus crastinus qui tunc per verba de praesenti exprimetur cras faciet matrimonium. Alio modo pro consensu de praesenti respectu matrimonii futuri: et sic non valet processus argumenti: quia consensus de praesenti attingit immediate matrimonium quod efficit: seu vnitur ei sicut causa effectui: non sic autem potest dici de consensu de praesenti respectu matrimonii futuri.

¶ Ad secundum dicendum: quod firmatio promissionis per iuramentum non mutat genus vinculi: sed idem genus vinculi fortificat. vnde inter sponsalia quaedam sunt alia aliis fortiora.

¶ Ad tertium dicendum: quod impletio promissionis non est de iure nature: quando remittitur ab illo cui facta est: vel a iure.

Quaestio II.

SEcundo queritur vtrum expressus consensus de futuro: cum carnali copula sequente accidente consensu de praesenti: per verba tamen de praesenti non expresso: efficiat matrimo nium. Et videtur quod non secundum magistrum dist. praecedenti. Efficiens causa matrimonii est solus consensus per verba de praesenti expressus: sed per hypothesim praedictus consensus de praesenti non exprimitur per verba de praesenti: sed tantum per carnalem copulam et verba de futuro que praecesserunt: ergo omnia illa simul non efficiunt matrimonium.

¶ Item solus consensus de praesenti siper verba vel alia signa non exprimitur esse praesens: matrimo nium non efficit: quamuis sequantur sponsalia: sed carnalis copula adueniens de non matrimonio non efficit matrimonium: sed factum matrimonium consumat: ergo carnalis copulasequens sponsalia matrimonium non efficit: quamuis accedat consensus de presenti per verba de presenti non expressus.

Contra omnis carnalis copula extra matrimonium farcta est mortale peccatum. Sed carnalis copula cum conditionibus predictis non est mortale peccatum: ergo carnalis copula cum aliis predictis conditionibus verum efficit matrimonium.

Respondeo quod sicut ex institutione sufficit ad contrahendum matrimonium consensus de praesenti per verba vel alia signa expressus: sic ex institutione sufficit ad contrahendum matrimonium inter legitimas personas consensus in matrimonium praesens expressus per carnalem copulam in relatione ad verba que consensum de futuro prius expresserant: quamuis neutrum predictorum per se sufficeret ad predicti consensus expressionem eo modo quo requiritur ad causandum matrimonium.

Ad primum in oppositum dicendum: quod quamuis consensus ille non exprimatur per verba de presenti: exprimitur tamen per aliquod equiualens ex vi institutionis matrimonii.

¶ Ad secundum dicendum: quod in casu predicto carnalis copula cum consensu de presenti¬ in matrimonium et per verba de futuro que precesserant: matrimonium et efficit et consumat.

Quaestio III

TErtio queritur vtrum fufficiat ad matrimo nium solus consensus de futuro: cum carnali copula sequente. Et videtur quod sic. quia iudicium ecclesie iustum est: sed in predicto casu ecclesia iudicat esse matrimonium nisi aliud impedimentum obstiterit.

¶ Item maius est exprimere consensum verbo et facto quam verbo tantum. Sed in predicto casu persone suum consensum exprimunt verbo et facto: ergo verius est ibi matrimonium quam inter personas suum consensum exprimentes per verba de presenti carnali copula non sequente.

Contra. vbi dolus adest et consensus abest non potest fedus perfici coniugale: extra de spositio. Tua nos. et constat hoc intelligi debere de consensu de praesenti: et go ad contrahendum matrimonium non sufficit solum consensus de futuro cum carnali copula sequente.

Respondeo quod in casu predicto esset matrimo nium praesumptum: et secundum iudicium ecclesie eo quod ecclesia per verba que praecesserunt de futuro et copulam carnalem sequentem praesumit consensum de presenti affuisse: et ipsos se mutuo matrimoniali affectu cognouisse: tamen non esset ibi matrimonium verum: nec secundum iudicium dei: quia matrimonium secundum rei veritatem sine reali consensu de presenti contrahi non potest.

Ad primum in oppositum dicendum: quod in predicto casu iudicium ecclesie iustum est a iustitia iudicantis: quia iustum est vt iudicans qui non nouit occulta cordium iudicet secundum ea que exterius patet: ille autem iudex cui dicitur. Tu solus nosti corda filiorum hominum potest iudicare secundum certitudinem de interiori consensu.

¶ Ad secundum dicendum: quod quantuncumque exprimatur eonsensus si non adest interius non est matrimonium secundum iudicium dei: quanuis talis qui sic carnalem copulam extorsit teneatur implere quod verbo promisit.

Quaestio IIII

Uarto queritur vtrum post carnalem coputam solum consensum de futuro sequentem: aliud matrimonium contrahi possit. Et videtur quod non. extra de spon. Is qui sidem. Is qui sidem dedit. mi. muliere super matrimonio contrahendo carnali copula subsecuta: et si in facie ecclesie deducat aliam et cognoscat: ad primam redire tenetur: quia licet praesumptum primum matrimonium videatur: contra praesumptionem tamen huius non est probatio admittenda.

¶ Item ecclesia potest facere aliquas personas illegitimas ad contrahendum inter se: cum ergo ecclesia prohibeat illum qui post fidem datam de contrahendo mulieri: et postea carnaliter cognouit eandem: alii nubere illa viuente: videtur quod talis sit illegitimus ad contrahendum cum alia.

¶ Item si aliquis contrahit sponsalia cum aliqua quamuis nulla sint: prohibetur tamen ducere aliquam consanguineam illius in vxorem: extra de spon. Ad audientiam: ergo a simili matrimonium quod secundum rei veritatem nullum est: potest reddere personam illegitimam ad contrahendum cum alia.

Contra consensus verus priualet praesumpto consensut. Sed cum aliquis post promissionem factam mulieri de ducendo eam in vxorem postea carnaliter cognoscit eam non affectu maritali: sed fornicario: non est consensus nisi presumptus: ergo si postea consentiat in aliam consensu de presenti per verba de presenti expresso et ecomuerso: verum matrimonium contrahitur.

Ad istam quaestionem dixerunt aliquid quod quamuis primum matrimonium non fuerit verum: sed praesumptum: tamen ex constitutione ecclesie in sic contrahentibus generatur impedimentum ne cum aliis contrahere possint: et si vir contrahit cum alia prima viuente: vel mulier cum alio primo viro viuente talia matrimonia tanquam nulla sunt dirimenda. vnde extra de spositio. Is qui. dicitur de matrimonio contracto post matrimonium praesumptum quod nec verum: nec aliquod censetur matrimonium

¶ Sed quamuis hec opinio sit probabilis: tamen non est vera: nec communiter tenetur a doctoribus: quia primum matrimonium cum non fuerit verum: sed praesumptum non gerat in sic contrahentibus verum impedimentum contrahendi cum aliis personis: sed praesumptum: et quia ecclesia iudicat de interioribus per exteriores praesumptiones: secundum matrimonium quamuis esset verum secundum iudicium dei: tamen dirimeretur per iudicium ecclesie: et ad priorem copulam compelluntur reuerti etiam per ecclesiasticam censuram: tamen quia secundum rei veritatem coniuges non fuerunt: et vera sunt matrimonia que contraxerunt cum aliis: prius debet permittere se quilibet excommunicari: et quancumque penam aliam subire quam carnaliter copuletur priori: similiter dico de muliere respectu viri: nec propter hoc talis perplexus est: quia in hoc casu non obediendo ecclesie non peccat: sed sustinentia excommunicationis hac de causa meritoria sibi videtur: pro excommunicato tamen se gerere debet: et a susceptione eucharistie maxime in loco vbi factum suum notum est: debet pro pter scandalum abstinere.

¶ Ad primum in oppositum dicendum: quod illud verbum decretalis scilicet quod ad primam redire tenetur: et illud aliud quod fuit allegatum pro prima opinio nem scilicet quod matrimonium contractum post praesumptum non est verum: intelligenda sunt secundum iudicium ecclesie.

¶ Ad secundum dicendum: quod ecclesia aliquando aliquid prohibet fieri decernendo implicite vel explicite irritum et inane factum contra hanc prohibitionem: et sic non prohibet contrahi matrimonium post matrimonium praesumptum: quod secundum rei veritatem nullum est. Alio modo prohibet aliquid fieri non decernendo explicite vel implicite irritum vel inane si contrarium fiat: et quamuis faciens contra talem prohibitionem peccet: tamen factum tenet nisi sit aliud quod obsistat: et hoc modo ecclesia prohibet contrahi matrimonium durante alio matrimonio praesumpto: quod secundum rei veritatem est nullum.

¶ Uel potest dici quod ecclesia non prohibet contrahi secundum matrimonium nisi praesupponendo ex presumptione quod primum sit verum: et ideo secundum matrimonium quamuis realiter sit verum secundum dei iudicium: tamen secundum iudicium ecclesie est nullum: et ita eo modo est nullum quo ab ecclesia fuit prohibitum.

¶ Ad tertium dicendum: quod quamuis contrahens sponsalia cum aliqua que secundum rei veritatem nulla sunt: eo quod illam in vxorem non potest habere: non possit postea etiam post mortem illius aliquam sibi attinentem infra gradum prohibitum ducere in vxorem: tamen post matrimonium praesumptum: quod secundum rei veritatem nullum est: aliud matrimonium contractum cum aliqua non attinente priori tenet secundum iudicium dei: quia quod in predicta decretali dictum est ordinatum est ab ecclesia propter publicebonestatis iustitiam: vt dicit Apparatus ibidem: et est statutum non tantum prohibens ne fiat: sed etiam decernens irritum et inane si contrarium fiat.