Articulus 3

Quaestio I. PRimo ostendo quod primi parentes potue runt primo venialiter peccare: quia velle aliquid prohibitum motu voluntatis non perfecto: peccatum est veniale non mortale. Sed primi parentes primo potuerunt aliquid velle illicitum motu voluntatis imperfecto: antequam illud vellent motu voluntatis perfecto: quia cum secundum Ansel. de concordia praescientie et liberi arbitrii non multum ante finem. Uoluntas seipsam mouet et libere primo potest se mouere motu imperfecto quam perfecto: ergo potuerunt peccare venialiter antequam peccarent mortaliter.

¶ Item peccatu veniale est dispotio ad mortale: sed dispsitio praecedit habitum: ergo primo potuerunt venialiter peccare.

¶ Item secundum Aug. 14. de ciui. cap. xi. Adam credidit suum commissum esse veniale. Sed non est probabile quod hoc credidisset nisi sciuisset se primo posse venialiter peccare.

¶ Item a rectitudine non transitur ad obliquitatem maiorem nisi mediante obliquitate minori: ergo et rectitudine innocentie non fuit transitus ad obliquitatem quae est in peccato mortali nisi mediante minori obliquitate: que est in peccato veniali.

Contra nullum peccatum simui potest stare cum inocentianec corruptio innocentie cum immortalitate: ergo primi parentes non potuerunt peccare quin per illud peccatum fierent de necessitate mortales. Sed non potuerunt subiici de necessitate mortalitati nisi per peccatum morta le: ergo primum peccatum eorum non potuit esse veniale.

¶ Item deus nullum peccatum dimittit impunitum: quia secundum Ansel. primo lib. Cur deus homo ca. 12. Non decet deum peccatum impunitum dimittere. Sed adam non poterat pati originali iustitia inipso manente nec potuit in ipso corrumpi nisi per peccatum mortale: ergo primam peccatum eius non potuit esse veniale.

Respondeo quod secundum opinionem communiorem primi parentes non potuerunt primo venialiter peccare: quia per originalem iustitiam erat in primis parentibus: rectitudo sine omni obliquitate qua ratio et voluntas in ipsis a lege eterna non declinabant: nec vires inferiores ab imperio rationis et voluntatis. Sed peccatum numquam esse potuit sine aliqua obliquitate: ergo peccatum cum originali iustitia nunquam se potuit compati: nec nisi per peccatum mortale corrumpi potuit ergo princium eorum peccatum esse non potuit nisi mortale.

¶ Preterea non videtur multis probabile quod sine omni pronitate ad malum a tanta rectitudine recessisset absque dei contemptu: contenptus autem dei sine peccato mortali esse non potest

¶ Aliis videtur quod quamuis primi parentes non potuerunt primo peccare venialiter ex surreptione: eo quod surreptio venit ex corruptione nature: tamen primo potuerunt peccare venialiter loquendo de veniali quod est veniale ex genere. Sicut est dicere verbum ociosum exire in risum dissolutum: et similia: quia talis actus non solum est peccatum veniale: quando committitur ex surreptione. Sed etiam tali peccato contingit venialiter peccare ex deliberatione. dustinendo primam opinionem potest dici ad primum oppositum quod primi parentes non potuerunt primo aliquid velle illicitum motu voluntatis imperfecto tali imperfectione: per quam velle aliquid prohibitum non sit peccatum mortale: quia talis imperfectio in motu voluntatis est ex surreptione: que ante corruptionem originalis iustitie in primis parentibus esse non potuit: quamuis enim a voluntate deliberatiua possit elici vnus actus alio fortior quiliet tamen est peccatum mortale: si contra dei preceptum est.

¶ Ad secundum cum dicitur quod dispositio praecedit habitum etc. Dico quod verum est de dispositione necessitatis ad mortale: peccatum autem veniale non est dispositio necessitatis ad mortale: et ideo a rectitudine innocentie potest esse lapsus in mortale non mediante veniali.

¶ Ad tertium cum dicitur quod adam credidit suum commis¬. sum esse veniale etc. Dico quod illud verbum intelligitur non de veniali: quod simul potest stare cum gratia dei. Sed de veniali quod dicitur veniale: quia remissibile: ita vt pro illo pena mortis non puniretur: estimauit enim forte sententiam mortis sibi esse relaxandam per penitentiam.

¶ Ad quartum cum dicitur quod a rectitudine non transitur ad obliquitatem maiorem nisi mediante obliquitate minori etc. Dico quod instantiam habet in motu voluntatis: quia aliquo facinore per rationem appreheso propter aliquam boni apparentiam subito se potest in illud praecipitare.

¶ Qui vult tenere opinionem aliam potest dicere ad primum in oppositum quod quamuis nullum peccatum simul possit stare cum innocentia secundum quod innocentia dicit immunitatem ab omni peccato: tamen secundum quod innocentia dicit immunitatem a peccato mortali: peccatum veniale simul poterat stare cum innocentia: sola autem corruptio innocentie secundo modo dicte inducere poterat mortis necessitatem.

¶ Ad secundum dicendum quod adam habitu originalis iustitie in ipso manote potuisset pati aliquam penam sufficienter puniente peccatum veniale. Si aliquod commisisset in statu illo absque hoc quod moriendi necessitatem incurrisset et illo peccato expiato iam iterum nullam penam pati posset nisi iterum peccasset.

Quaesio II. SEcundo queritur vtrum peccatum primorum parentum fuerit omnibus aliis peccatis magis graue: et videtur quod sic. Aug. 14. de ciui. ca. 12. dicit: quod praeceptum quod violauit adam tanto maiore iniustitia violatum est: quanto faciliori posset obseruantia custodiri: sed praeceptum dei a nulla alia creatura facilius potuit custodiri quam illud ab adam custodiripotuisset: ergo nulla alia creatura grauius saltem peccauit quam primi parentes.

¶ Item quanto peccatum est magis nociuum tanto est grauius. Sed peccatum primorum parentum omnibus aliis magis fuit nociuum: quia per illud tota natura humana ab ipsis per propagationem deriuata fuit corrupta: ergo videtur quod omnibus aliis peccatis fuit grauius.

¶ Ite apud iustum iudicem maius peccatum puniri debet maiori pena. Sed peccatum primorum parentum punitum fuit maiori quam quodcumque aliud: quia non tantum pro illo fuerunt puniti in seipsis Sed in tota posteritate sua ab eis secundum naturalem cursum deriuata.

Contra grauius est peccatum quod propter suam magnitudinem est irremissibile quam illud quod est remissibile Sed peccatum angeli mali est irremissibile: vt superius ostensum est. dis. 7. peccatum autem primorum parentum fuit remissibile: vt ostendetur in sequenti quaestione: grauius ergo fuit peccatum angeli quam peccatum primorum parentum.

¶ Item tanto grauius est peccatum: quanto minus habet de excusatione. Sed peccatum luciferi minorem habuit excusationem quam peccatum ade: quia secundum quod dicit magister in littera: diabolus sine alicuius temptatione peccauit. Primi autem parentes temptati a diabolo peccauerunt: ergo grauius fuit peccatum luciferi quam primorum parentum.

Respondeo quod peccatum primorum parentum non fuit aliis omnibus peccatis magis graue: quod sic patet. Quia tanto grauius est peccatum in voluntate quanto consentit in rem magis illicitam: etiam fortiori motu: non augmentato ex ignorantia vel nescientia vel infirmitate: sed ex sola electione: lucifer autem appetiuit rem magis illicitam: quam primi parentes: quia res appetita a lucifero erat prohibita appeti lege eterna et lege nae. Illud autem quod primi parentes appetiuerunt scilicet comedere de ligno scientie boni et mali: non fuit prohibitum appeti nisi prohibitione discipline. Habe re etiam maiorem scientiam boni et mali: quam eos deceret: quam etiam scientiam appetiuerunt: non fuit ita illicitum ad appetendum sicut illud quod lucifer appetiit. Appetitum etiam lucifer rem illicitam fortiori motu voluntatis quam primi parentes: quod patet ex hoc: quia ab illo motu postea reuerti non potuit per peni tentiam. Primi autem parentes penituerunt: vt in sequenti quaestione ostendetur: quamuis etiam nec in primis pareniibus: nec in angelo ante peccatum esset aliqua infirmitas vel ignorantia proprie dicta. In illis erat sine aliqua nescientia que minor erat in lucifero: quam in parentibus primis. Sequitur ergo quod peccatum luciferi grauius fuit quam peccatum primorum parentum. Posset etiam probari quod peccatum iude grauius fuit quam peccatum primorum parentum: quia in rem incomparabiliter magis illicitam scienter et ex deliberatione consensit. Ex quibus sequitur quod peccatum primorum parentum non fuit magis graue: omnibus aliis peccatis simpliciter: quamuis secundum aliquid: vt in solutione argumentorum ostendetur grauius fuerit.

Ad primum in oppositum dicendum: quod quamuis primiparetes sine omni difficultate praeceptum sibi factum seruare potuissent: et angeli similiter preceptum nature quod trangressi sunt: hoc tamen non excludit quin maior virtus ad persistendum esset in muliere et maior in angeloquam in vtroque: quod clarum est secundum illos qui angelos dicunt creatos fuisse in gratia: et hoc est est verum: quamuis non ita clarum: supposito quod in gratia creati non fuerunt. Uerum est tamen quod homo per gratiam erat potentior ad merendum. Sed non valet hoc argumentum Iste est in statu in quo magis potest mereri quam ille: ergo ineo est maior stabilitas ad non cadendum nisi supposita equa li virtute nature: et equalitate bomnitatis dispoitonis naturalis in vtroque.

¶ Uel potest dici ad maiorem quod facilitas obseruandi preceptum: quamuis aggrauet transgressionem: tamen hac facilitate equalisupposita fuit aliqua causa magis aggrauans peccatum angeliquam fuerit in homine.

¶ Ad 2m cum dicitur: quod quanto peccatum est magis nociuum tanto est grauius etc. Dico quod verum est de peccato quod magis est nociuum peccanti. Peccatum autem angeli magis fuit nociuum peccanti quam peccatum primorum parentum: et ideo peccatum angeli maius fuit simpliciter.

¶ Potest etiam dici quod sicut per peccatum primorum parentum tota natura fuit corrupta: ita aliquo modo per peccatum angeli: quia nisi peccasseprimos parentes non temptasset: qui si temptati non fuissent: non peccassent: et sic natura humana in eis corrupta non fuisset: magis tamen per se reducitur ad peccatum primorum parentum: quam ad peccatum angeli: quia conseqentia corruptionis humane nature ad peccatum angeli non fuit necessaria: quia primi parentes potuerunt temptationi non consentire. Sed fuit necessaria ad peccatum primorum parentum: vnde illud peccatum plus et magis dicente fuit nobis nociuum quam quodcumque aliud peccatum: et secundum homo respectum fuit grauius omnibus aliis peccatis. Sed hoc non est esse grauius simpliciter: sed secundum aliquid

¶ Ad 3m cum dicitur: quod apud iustum iudicem maius peccatum debet puniri maiori pena etc. Dico quod verum est in persona illius qui peccatum conmisit. Si autem magis fuit punitus angelus quam primi parentes: quamuis pena qua fuerunt puniti in posteritate sua fuerit maxima: quia reddita fuit illi peccato: inquantum fuit grauius aliis.

Questio. III Tertio queritur vtrum peccatum primorum parentum fuerit remissibile. Et videtur quod non. Peccatum secundum aliquid remissibile et irremissibile distant in infinitum: quia finibile et non finibile nullam habent inter se proportionem: Sed peccatum hominis et angeli non distant in infinitum stcut nec voluntates eorum. Cum ergo peccatum angeli sit irremissibile peccatum primorum parentum non fuit remissibile vt videtur.

¶ Item morbus qui totam naturam corrumpit insanabilis est. Sed per peccatum primorum parentum tota natura humana fuit corrupta: ergo ab illo peccato sanari non potuerunt vt videtur.

¶ Item Apostolus ad Hebtr 6 Impossibile est eos qui semel sunt illuminati: gustauerint etiam donum celeste et participes facti sint spiritus sancti: gustauerunt nihilominus bonum dei verbum: virtutesque venturi seculi et prolapsi sunt: rursus renouari ad penitentiam. Sed primi parentes fuerunt illuminati et gustauerunt donum celeste: et fuerunt participes spiritus sancti etc. Que omnia possunt trahi ex dictis Dam. libro 2. cap. xi. et maxime adam: de quo dicitur. 9. super Gen. versus finem: quod per extasim particeps fuit curie angelice: ergo videtur quod renouari non potuerunt per penitentiam.

¶ Item peccatum quod nullam habet excusationem remissibile non videtur. Sed peccatum primorum parentum nullam habuit excusationem: quia nec ex ignorantia nec ex infirmitate peccauerunt: primum peccatum ergo non fuit remissibile: vt videtur.

Contra. Sapienta 0 dicitur de sapientia increata quod hoc illum: quod primus formatus est a deo pater orbis terrarum cum solus esset creatus custodiuit et eduxit illum a delicto suo: ergo delictum eius remissum fuit.

¶ Item Ansel. lib. 2. Cur deus homo aliquantulum vltra medium: adam et euam pertinuisse ad redemptionem dubitandum non est: et parum post incredibile quoque videtur: quoniam deus illos fecit: et proposuit immutabiliter facere de illis: omnes homines quos ad celestem ciuitatem assumpturus erat quod illos duos ab hoc proposito excluserit.

Respondeo quod peccatum primorum parentum remissibile fuit sicut satis testantur aucto ritates ad hanc partem allegate: et testaturent expresse Augustinus in eplura ad enodium: quasi inter principium et medium. vbi vult: quod christus adam de inferno eripit. Cuius ratio est: quia tota nara humana virtualiter in ipsis fuit: nec ex tanto conatu in profundum se praecipitauerunt: sicut angelus malus: non enim illo actu se dehabilitauerunt quantum se dehabilitare potuissent: et ideo non ita fuerunt per suum peccatum habilitati ad malum vt angelus malus: et ideo placuit diuine voluntati eis dare aliquam gratiam gratis datam siue fuerit aliquis habitus supernaturaliter inclinans ad poenitentiam siue aliqua illustratio superna turalis per modum passionis transeuntis: siue aliqua motio specialis immediate tantum a deo facta quo supernaturali adiutorio dispositionere potuerunt et disposuerunt ad condignam poenitentiam: quamdeus in eis per gratiam gratum facientem compleuit: quod supernaturale adiutorium: quia mali angeli non habent nec habituri sunt: digne penitere non possunt. Quare autem illud non habeant nec sint habituri superius. dist. 7. est ostensum.

Ad primum in oppositum cum dicitur: quod peccatum remissibile et irremissibile distant in infinitum etc. Potest dici quod verum est: quantum ad durationem loquendo de remissibili quod remittitur. Sed non secundum id quod sunt et sic loquendo dico quod peccatum angeli et hominis fuerunt distantia in infinitum: quia peccatum angeli durabit sine fine. Sed peccatum primorum parentum per penitentiam fuit deletum.

¶ Ad 2m cum dicitur: quod morbus qui totam naturam corrumpit insanabilis est etc. Dico quod verum est. Si totam corrumpit et totaliter. Quamuis autem per peccatum primorum parentum tota natura fuerit corrupta: non tamen totaliter: quia in natura humana remansit naturalis cognitio. veri et naturalis amor boni.

¶ Uel potest dici quod sicut morbus quui totam: naturam corrumpit curari potest potentia supernatu rali: non naturali. Ita peccatum primorum parentum et quodcumque peccatum mortale quod remittitur per potentiam supernaturalem curatur: quamuis de lege communi requtratur aliqua dispositio in peccante.

¶ Ad tertium dicendum: quod arguitur de impossibilitate renouandi peccatorem ad poenitentiam. Dico quod facienda est vis in verbo renouationis: renouari enim vocat iterum nouum fieri per lauacrum regenerationis idest per baptismum: vnde Glo. super illud verbum: negat hic apostolus interationem baptismi. Sed non excludit penitentiam

¶ Ad quartum cum dicitur quod peccatum: quod nullam habet excusa tionem: remissibile non videtur etc. Dico quod verum est habito respectu ad malitiam peccantis: remissibile tamen esse potest percomparationem ad misricordiam redimentis: vnde peccatum in spiritum sanctum ex certa procedit malitia secundum viam predictam remiss bile est: vt inferius ostendetur. Uel potest dici quod et si primi parentes non peccauerunt primo peccato nec ex ignorantia nec ex infirmitate nec preinclinati ab interiori: peccauerunt tamen pulsati a temptatione exteriori.