Articulus 3

Quaestio

PRimo ostendo quod secreta monitio non debeat praecedem publicam denunciationem. Grauior enim est accusatio quam denunciatio: sed ad publicam accusationem potest alius procedem non praecedente secreta ammonitione: quia sicut dicitur. extra de accusationibus. Qualiter. et quando 2. §. D3. accusationem praecedem debet legitima inscriptio: non dicit ammonitio: ergo monitio non debet praecedem denunciationem.

¶ Item religiosi tenentur suis prelatis obedire: sed quandoque praecipiunt subditis suis dicem veritatem de delicto alicuius fratris quem non monuerunt: ergo in illo casu tenentur denunciare delictum fratris non precedente monitione.

¶ Item vt habetur Gen. 37. Ioseph accusauit fratres suos apud patrem de crimine pessimo: nec inuenitur quod secreta monitio praecesserit.

Contra. Math. 8. Si peccauerit in te frater tuus corripe eum inter te et ipsum solum: ergo monitio secreta debet praecedere denunciationem.

¶ Item extra de accusationibus. Qualiter. et quando. secundo. §. Debet. Denum ciationem debet praecedere charitatiua monitio.

Respondeo quod peccatum proximi aut est publicum: aut secretum. Si publicum: non est necessarium secretam monitionem precedere denunciationem: quia sicut dicitur extra de peni. et re. cap. primo. Manifesta peccata non sunt occulta correctione purganda: sed manifeste vt eius pena alii terreantur. Unde apostolus primo Thimo. 5. Peccantes coram omnibus argue vt ceteri timorem habeant: quia pena talium debet esse exemplum aliorum. Si autem est secretum distinguedum est: quia aut tardatio denunciationis eius probabiliter verteretur in notabile nocumentum proximorum corporale seu spirituale: vt si aliquis tractaret occulte quomodo ciuitas hostibus traderetur: vel occulte homines auerteret a moribus: vel a fide: aut non immineret tale periculum. Si sic sestinandum esset procedere ad denunciationem: nec est necessarium expectare quousque precedat secreta monitio: quia magis cauendum est detrimento boni corporalis et spiritualis reipub. quam fame ipsius peccatoris. Si autem peccatum est occultum: neque pro traditione denunciationis imminet tale periculum adhuc distinguendum est: quia aut probabiliter creditur per conditionem et signa peccatoris: et alia que probabilitatem possunt aggenerare quod pomo circa eum per secretam monitionem non proficeret: sed ille magis exasperaretur contra corrigentem et premonitus subterfugere quereret: vt corriginon posset: et tunc non debet secreta monitio precedere de¬ nunciationem: et sic intelligitur illud sapien. Prouerb. 9. Noli arguere derisorem: ne oderit te. aut speratur quod secreta monitio proficeret circa ipsum: quod semper credendum est nisi per signa probabilia contrarium videatur: et tunc dico quod ex precepto diuino debet secreta monitio publicam precedere denunciationem: non tamen necessarium est quod precedat denunciationem secretam: que sit soli prelato: maxime quando denuncians ad hoc compellitur per sui prelati obedientiam: et si ad secretam monitionem frater se corrigit: debeo resistere a publica denunciatione. Et sic in telligi debet illud. 2. q. 1. Si peccauerit. vbi dicitur. Nos non prodimus: sed in secreto corripimus. Ubi contingit malum. ibi malum moriatur: et illud quod dicitur eadem causa q. 7. Accusatio. §. Sed si quis. vbi dicitur. quod si aliqui sacerdotes ante secretam monitionem lacerare: accusare vel infestare presumpserint excommunicentur. Si enim possum sine detrimento speriritualis boni illius quem corrigo et communitatis custodire famam fratris: teneor ex preceptodei famam ipsius non ledere: quia preciosius quid est inter temporalia: et multum vtile ad spiritualia: quia multi a peccato timore infame retrahuntur: et homines quando se infamatos considerant magis sine freno peccant. Unde glo. super illud Matth. 18. Corripe eum inter te et ipsum solum: ne publice correptus verecundiam perdat: qua perdita in peccato remaneat: non tamen propter fratris correctionem factam per secretam monitionem: teneor desistere a secreta denunciatione prelato fienda: quia valet ad precauendum fratri a recidiuo nec est in fame fratris preiudicium: si talis est prelatus qualis esse debet. Si tamen per signa valde probabilia: et presumptiones valde violentas crederetur quod ex illa denunciatione fratrem correctum infamare vellet: tunc crimen occultum fratris iam veraciter correcti sibi denunciari non deberet.

Ad primum in oppositum dicendum: quod non valet. quia effectus accusationis cum de crimine criminaliter agitur est accusati dispositiosi accusatio fuerit legitime probata. extra de accusationi bus. Super his. Hic autem effectus non haberetur per se cretam ammonitionem: sed effectus denunciationis est illius cui denunciatur correctio eo. cap. vbi prius. Hic autem effectus habetur frequenter per ammonitionem secretam.

¶ Ad secundum dicendum: quod circa regulares personas non est tanta necessitas hunc ordinem obseruandi: sicut circa seculares: quia regulares cum causa requirit: facilius et liberius a suis possunt administrationibus amoueri. extra de accusationibus. Qualiter. et quando. secundo. in fine.

¶ Ad tertium dicendum: quod aut Ioseph fratres suos premonuerat quamuis non legatur: aut crimen fuit publicum super quod denunciauit eos patri: quod in hoc patet: quia pluraliter dicitur. Accusauit fratres.

Quaestio II.

SEcundo queritur vtrum testium inductio debeat precedere publicam denunciationem. Et videtur quod non quia aut peccatum est publicum aute secretum. Sisecretum: non sunt inducendi testes: quia in secreto nihil potest probari. Si publicum adhuc non oportet: quia circa crimina publica non oportet ordinem iudiciarium obseruari. 2. q. 1. Prohibentur. in fine.

¶ Item dicit Aug. in regula sua: quod delictum fratris prius debet ostendi preposito quam testibus: sed differe prelato est differe ecclesie cum sit caput: ergo testium inductio non debet precedere publicam denunciationem.

Contra. Math. 6 Si te non audierit adhibe tecum vnum vel duos.

Respondeo quod testium inductio debet praecedere publicam denunciationem: nisi in casibus in quibus non oportet secretam ammonitionem precedere: qui sunt expressi in questione precedenti. Con¬ ueniens enim modus eundi ab extremo in extremum est transire per medium: et ideo a correctione secreta ad deunciationem publicam: que sunt quasi duo extrema conuenienter transitur per inductionem paucorum testium: qui possint et velint prodesse: et non obesse: sicut enim subitemutationes in humano corpore corporales generant morbos secundum Hypocratem in apho. sic subite mutationes circa illum: qui corrigendus est: faciliter possunt generare morbos mentales: vt morbum impatientie vel desperationis: vel nimie desolationis. Et preterea semper parcendum est fame fratris: si possibile est sine preiudicio spiritualis boni sui et communitatis: minus autem ledituri fama fratris si corrigatur per duos vel per tres: quam si per denunciationem factam ecclesie.

Ad primum in oppositum dicendum: quod tenium inductio de qua est hic sermo: sit triplici de causa. Una est ad efficacius ostendendum fratrisuum peccatum: et reuocandum ipsum ab eo. Alia ad efficacius ipsum conuincendum si alias iteraretur peccatum: tertia est vt frater corrigens possit probare quod fecit quod in se est: quia ille qui non premonuit fratrem repellitur a denunciatione. extra de accusationibus. Cum dilec. et ideo debet probare quod ipsum promonuit. extra de iu. Nouit ille.

¶ Ad secundum dicendum: quod ostendere fratris delictum prelato secundum quod est quedam singularis perso na que potest et debet velle magis prodesse quam alii debet precedere ostensionem illius delicti aliis testibus: sed ostende re prelato tanquam ecclesie: idest sicut in loco iudicis residenti debet sequi testium inductionem.

Quaestio III

TErtio queritur vtrum iudex prosola fama nullo existente accusatore debeat ex officio suo procedere ad inquisitionem. Et videtur quod non. extra de accusationibus. ca. primo. Si legitimus non fuerit accusator non fatigetur accusatus: ergo multo fortius si nullus est accusator homofatigari non debet

¶ Item non est faciliter procedendum ad illud pro quo homo repellitur ab honoribus obtinendis: sed eo ipso quod inquiritur contra aliquem de crimine ille contra quem inquiritur ante plenam facti discussionem ad honorem promoueri non debet. extra de accusationibus. Omnipotens deus: cum ergo fama quandoque leuiter insurgat: non semper debet iudex ad inquisitionem procedere: si non fuerit accusator.

¶ Item extra de accusationibus. Qualiter et quando. secundo. inquisitionem clamo sa insinuatio debet preuenire: sed non est clamosa insinuatio sine omni accusatore: ergo iudex non debet ad inquisitionem procedere pro fama: si nullus fuerit accusator.

¶ Item 4. q. 4. Nullus introducatur. dicitur quod accusatores et iudices non idem sint: sed si iudex pro sola fama procederet ad inquisitionem ipse esset accusator et iudex: ergo pro sola fama ad inquisitionem procedere non debet.

Contra. Gene. 18 dicit dominus. Clamor sodomorum et gomorreorum multiplicatus est: et peccatum eorum aggrauatum est nimis descendam et videbo vtrum clamorem qui venit ad me opere compleuerint: ergo similiter fama existente debet praelatus inquerendo descendere vtrum ita sit.

Respondeo quod mala fama quandoque est a certo motore: quandoque ab incerto. de conse. di. 4. Sanctum est. quando habet ortum habet incerto motore: si ad aures prelati deuenerit per clamosam insinuationem: et ex ea scandalum in populo generetur: procedere debet ad inquifitionem: quamuis nullus sit qui se offerat ad accusandum factum vel famam. Sciendum tamen quod malam famam non faciunt dicta paucorum talem: vt propter illam praelatus procedere debeat ad inquisitionem. extra de accusationibus. Inquisitionis. in glo. vbi dicitur. Dicta paucorum non infamant. Unde praelatus propter hoc non mouebitur ad inquerendum sama enim debet esse per villam siue parrochiam ad hoc vt siat inquisitio: vt habetur in eadem dicta glo. et. 2. q. i. Deus omnipotens: et eum protedit ad inquerendum inquiri non debet super his de quibus infamia non precesserit.

¶ Si autem ortum habet a certo motore vel a certis motoribus: aut sunt inimici et maliuoli: aut non: sed sunt honesti et prouidi. Si non inimici: debet procedere praelatus ad inquisitionem: si inimici vel maliuoli: aut non constat: ita esse sub certitudine: sed solum per presumptiones non violentas: et tunc etiam prelatus ad inquisitionem procedere debet. Si autem constat ita esse: vel per legitimam probationem: vel eorum propriam confessionem: vel per violentas presumptiones: et infamatus altius fuerit boni nominis et persona notabilis: non credo quod prelatus procedere debeat ad inquisitionem. extra de canonica purgatione. Cum iuuentute. Et de accusationibus. Qualiter et quando 3o

¶ Quidam tamen dicunt quod vndecumque fuerit exorta mala fama procedendum est ad inquisitionem: et infamato canonica purgatio indicenda saltem propter scandalum. extra de purgatione canoni. Accedens. et de accusationibus. Qualiter. et quando. secundo. in glo.

¶ Sed hoc credo esse intelligendum quando illi a quibus fama ortum habuerit: non probantur sufficienter esse maliuoli vel inimici.

Ad primum in oppositum dicendum: quod ad correctionem fratris procedi potest per accusationem: vel denunciationem. extra de accusationibus. Super his. et inquisitionem. Hos tres modos simul habes. extra de accusationibus. Qualiter. et quando 2o §. Debet procedere autem ad correctionem fratris in modum accusationis prelatus non debet: si legitimus non fuerit accusator: et sic intelligi debet auctoritas.

¶ Ad secundum dicendum: quod propter famam leuem insurgentem a maliuolis vel inimicis procedi non debet ad inquisitionem: vt dictum est: nisi altius persona non sit bomni nominis: fama autem ortum habens a prouidis et honestis viris non est res leuis: sed multum grauis.

¶ Ad 3m dicendum: quod minor est falsa: possunt enim esse multi clamose insinuantes: qui tamen se non offerunt ad probandum factum vel famam.

¶ Ad 4m dicendum quod vt dicitur. extra de accusa. Qualiter. et quando secundo non idem est actor et iu dex: cum denunciante fama vel referente clamore offinitum suum iu dex exequitur: tunc enim fama est quasi loco accusatoris.