Articulus 1

Questio PRimo ostendo quod falsum non sit de ratione mendacii. Glo. super illud psal. Perdes omnes qui loquuntur mendacium. Aliquando verum dicens mentitur: quia contra conscientiam loquitur: ergo de ratione mendacii non est quod illud quod dicitur sit falsum.

¶ Item Augu. ench. c. 10. Ille mentitur qui dicit verum. quod putat falsum: ergo vt prius.

¶ Item sicut se habet mendacium ad falsitatem: ita contrarium mendacii ad veritatem. Sed de ratione et rii mendacii non est veritas: quia secundum Aug. c. primallegato. Nemo memtiens iudicandus est qui dicit falsum quod putat verum: ergo nec de ratione mendacii est quod illud quod dicitur sit falsum.

Contra Augu. 5. metaphy. c. 5. Diffinitio rei significat omne illud ex quo componitur sua essentia. vnde contingit vt contineat materiam aliquo modo: sed secundum philosophum. 4 metaphy. Ron quam significat nomen est diffinitio: ergo de ratione rei est sua materia: cum ergo falsum sit materia mendacu: oportet quod sit de ratione mendacii.

¶ Item Augu.contra mendacium parum vltra medium libri. Uerax significatio nullo modo mendacium recte dici potest: ergo falsum est de ratione mendacii.

¶ Item glo. super illud psalmi. Perdes omnes qui loquuntur mendacium et recitat magister in littera. Mendacium est falsa significatio vocis cum intentione fallendi: vt ergo mendacium sit necesse est: vt falsitas subsit et contra conscientiam dicatur.

Respondeo quod circa mendacium quatuor conndetunde inne md donneqede accidentalis eius perfectio: et eius effectus. Materia mendacii est falsa significatio: siue per verba: siue per signa: sed e magis dicitur esse per verba: propter hoc quod secundum Augu. ii. libro de doc. chri. non multum post principium. Uerba inter signa obtinent principatum forma eius esse voluntaria enunciatio huius quod scitur vel creditur esse falsum. Ex istis duobus tamquam ex materia et forma constituitur mendacium: est ergo mendacium falsa significatio: cum voluntate enunciandi falsum. Per fectio eius accidentalis est intentio generandi falsam opinionem in animo audientis. Cum ista enim intentione mendacium fortius est: sine ista tamen mendacium esse potest: vt patet cum aliquis scienter narrat aliquid quod ipse: et audientes sciunt esse falsum quid tamen causa ludi narrat: et faciendi solatium audientibus. Effectus mendacii est deceptio audientis: qui tamen effectus non semper sequitur ad causam: quia audientes non semper acquiescunt mentientibus. Cum ergo materia sit de ratione rei materiam habentis falsum quod est falsa enunciatio est de ratione mendacii: quamuis principalius sit de ratione etus fallacia que consistit in voluntate falsum enunciantis: sicut forma principalius est de ratione rei quam materiam¬

Ad primum in oppositum dicendum quod sicut dicit magister in littera. Non omnis qui mentitur dicit mendacium: quia mentiri est contra mentem ire quod facit ille qui affirmat verum: quod credit esse falsum: per hoc patet solutio ad secundum et ad tertium.

Quaestio II. SEcundo queritur vtrum omne mendacium sit peccatum: et videtur quod non. Simulare quod non est mendacium est: quia mendacium non est tantum falsa significatio per verba: sed per si gna: sed talis significatio non est peccatum. Christus enim qui numquam peccare potuit sinxit se longius ire vt habetur Luc. vlti Ergo non omne mendacium est peccatum.

¶ Item vt habetur. Gen. 27. Dixit Iacob ego sum Esau primogenitus: certum fuit quod ibi fuit falsa significatio: et quod ibi fuerit intentio fallendi testatur pater in. eo. c. dicens ad Esau. Uenit germanus tuus fraudulenter etc. In predicto ergo verbo Iacob dixit mendacium: et tamen a magistro in littera: et ab Aug. contra mendacium vltra medium. Excusatur a peccato: ergo non omne mendacium est peccatum.

¶ Item Augu. in libro de menda cio inter medium et finem: non vllus gradus est ad diligendam veram ac sempiternam salutem cum quisque mise ricorditer est pro alicutus quamuis mortalis salute mentitur: sed nullum peccatum est aliquis gradus diligendi sempiternam salutem: ergo est aliquid mendacium quod non est peccatum.

¶ Item nullum peccatum remuneratur a deo: sed punitur: et sed vt habetur Exo. 1. Obstetrices que mentite sunt Pharaoni vt liberarent paruulos filiorum israel: remunerate sunt a deo. vnde ibi dicitur. bene ergo fecit dominus obstetricibus: et edificauit illis domos: ergo mendacium non semper est peccatum.

¶ Item maius malum ex genere est homicidium quam mendacium: sed non omne homicidium est peccatum: ergo multofortius non omne mendacium est peccatum.

¶ Item voces inuente sunt vt homines loquendo mutuo sibi faciant solacium: ergo cum homo mentiendo alii facit solacium: et nulli aliquod nocumentum: vtitur vocibus ad quod institute sunt sed hoc non est peccatum: ergo non omne mendacium est peccatum. Conttr en. 4. Boi. c. 1c Su ri. euuiprauum est et fugiendum: sed quod secundum seipsum prauunest: bene fieri non potest ergo potest esse aliquod mendacium quia non sit peccatum.

¶ Item Augu. in libro de mendacio prope sinem. Quisquis esse aliquod genus mendacii quod peccatum non sit putauerit decipit seipsum turpiter.

¶ Item Aug. in liro de contra mendacium non multum longe pest principium. Menda ciorum genera multa sunt que quidem omnia vniversalie odisse debemus. Nullum enim est mendacium quod non sit contrarium veritati. Sed nihil odisse debemus: nisi peccatum: ergo omne mendacium est peccatum.

Respondeo quod omne mendacium est peccatum: sicut. nm dicit Augu. 10. de tri. c. 10. Non est alia vita hominis atque culpabilis quam male vtens et male fcuens. Pale ergo vti peccatum est: ergo et abuti cum abuti sit male vti. qui antem vtitur rebus ad contrarium huius ad quod institute sunt abutitur eis: ergo sic vti rebus peccantum est. Uoces autem institute sunt ad signandum esse quod est vel non esse quod non est in conceptu mentis: sicut enim dicit philosophus. I. perihermenias. Ea quae sunt in voce sunt earum quae sunt in anima passionum note. qui enim vtitur vocibus ad significandum esse quod non est in conceptu vel non esse quod est vtitur eis ad contrarium huius ad quod sunt institute: et sic vtens eis abutitur: ergo peccat: sed per quodlibet mendacium significatur esse quod non est vel non esse quod est non tamen in re: sed in animo mentientis: quia vt in precedenti quaestione habitum est de ratione mendacii quod est enuncians illud quod enunciat sciat vel credat falsum esse: omne ergo mendacium peccatum est. Supradictis concordat Ansel. libro de veritate. c. 2. Dicens cum dico dies est ad significandum esse quod est recte vtor huius orationis significatione: quia ad hoc facta est: et ideo tunc recte dicitur significare: cum vero eadem oratione significo esse quod non est non ea recte vtor: quia non ad hoc facta est: et idcirco non recta tunc eius significatio dicitur: cum ergo homosciens et volens signt non esse quod est vel esse quod non est: non recte oratione vtitur ad quod sequitur quod peccat: cum ergo in prius dictum est hoc sit in omni mendacio omne mendacium peccatum est.

Ad primum in oppositum dicendum quod secundum Augu. in lio de mendacio longe post principium Quisquid figurate sit: aut dicitur non est mendacium. Omnis enim enum ciatio ad illud quod denunciat referenda est: omne autem figurate aut sacntum: autem dictum hoc enunciat quod signt eis quibus intelligendum prolatum est. Cum ergo christus fiuxit se longius ire nullum fuit mendacium: quia hoc fecit ad significandum: quod adhuc longe erat a fide illorum: cum quibus ibat: et hoc erat verum. vnde glo. ibi dem. Talem se exhibuit in corpore qualis apud illos erat in mente vel secundum Aug. in li. contra mendacium longe vltra medium. Quisquis vult intelligere illud fingendo quid praefigurauerit attendat quid agendo perfecerit: longius namque postea profectus super omnes celos: non tamen defuert suos discipulos: propter hoc signdum futurum diuinitus facntum ad proesenus illud est humanitus si etum: et ideo verax signtio in illa est fictione praemissa: quia in hac perfectione: illius est signationis veritas subsecuta.

¶ Ad secundum dicendum quod illud verbum Iacob fuit propheticum huius quod quantum ad deum praeferretur popostolus descendens de eo praopituro descendenti de Esau et quod fuerit prophetia vera postea rei probauit euentus et ideo mentitus non est: sicut enim Aug. dicit in libro de mendaciolonge post principium. Credendum est illos homines qui propheticis temporibus digni auctoritate fuisse commemorantur omnia quae scripta sunt de illis prophetice gessisse atque dixisse: neominus prophetice tis accidisse quaecumque sic acciderunt: vt eodem prophetico spiritu memorie litterisque mandanda iudicarentur. Isaac autem dixit Iacob fraudulenter egisse: quia hoc estimabat: vnde nec mentitus est ipse.

¶ Ad tertium dicendum quod hoc dixit Aug. inquerendo. vnde in li 1 retrac. c. vlti. Dicit quod istius libro magna pars inquisitionis disputationis versatur. Uel potest dici quod forte illud verbum dixit secundum opinionem aliorum.

¶ Ad quartum dicendum quod deus non remunerauit obstetrices propter mendacium: sed quia timuerunt eum vnde dicitur ibidem: quia timuerunt obstetrices deum edificauit illis domos.

¶ Ad quantum dicendum quod omne homicidium secundum quod est prohibitum per secundum praeceptum secunde tabule semper est peccatum: quia sic non dicitur homicidium: nisi occisio hominis qui non debet occidi: vel quem occidere est contra rectum rationis iudicium.

¶ Uel potest dici quod homicidium non dicit occisionem hominis conuolutam cum malitia: et ideo potest benefieri et male: sed mendacium importat falsam signationem cum deformitate quae consistit in voluntate dicendi illud quod scitur vel creditur esse falsum: et ideo mendacium non potest benefieri.

¶ Ad sextum dicendum quod primundm ad quod voces inuente sunt est ad signandum aliquid esse vel non esse secndum quod denuncians sentit in animo suo. vnde aug. in libro de mendacio longe post principium. Quisquis aliquid denunciat testimonium perhibet animo suo. Et ex consequenti sunt ad hoc vt sibi mutuo homines faciant solatium. Unde cum homo vtitur verbis ad faciendum alii solatium non signdo illud ad quod primo signndum inuente sunt scilicet esse quod est: et non esse quod non est secundum estimationem enunciantis eis abutitur simpliciter: quamuis bene eis vtatur secundum quid.

Quaestio III. Tertio queritur vtrum mendacium sit semper mortale peccatum: et videtur quod sic. pslalmum. Perdes omnes qui loquuntur medacium: et sapiens sap. I. Os quod mentitur occidit animam: sed nullus perditur nec spiritualiter occiditur nec per mortale peccatum. ergo omne mendacium est mortale peccatum: cum praedicte auctoritates loquantur de mendacio in communi.

¶ Item glo. super illud Ro. 14. Si manducauerit damnatus est dicit quod qui iudicat non edendum et edit damnatus est: ipse enim se reum facit quando illud quod sibi inutile asserit facit: sed omnis qui loquitur mendacium facit illud quod sibi inutile esse cognoscit: ergo damnatus est: sed nullus damnatur: nisi propter mortale peccatum: ergo omne mendactum mortale peccatum est.

¶ Item omne quod opponitur principio vite mortale est: sed virtus est qua recte viuitur: ergo omne quod virtuti oppotesitur mortale est: Cum ergo mendacium opponatur veritati quae secundum philosophum. 4. Ethi. c. 14. Uirtus est omne mendacium peccatum mortale est.

Contra Magister in littera dicit quod non de omni mendacio accipiendum est illud. Perdes omnes qui loquuntur memndacium: ergo est aliquod mendacium pro quo homo non perditur: sed per omne peccatum mortale homo perditur nisi peniteat: ergo non esse mendacium est morta le peccatum.

¶ Item glo. Aug. super illud pslamum. Perdes omnes qui loquuntur mendacium dicit de mendacio quod e pro salute vel commodo alterius non ex malitia: sed ex benignitate dictum: et de mendacioiocoso quod non sunt sine culpa: sed non cum magna: sed omne peccantum mortale est magna culpa: ergo non omne mendacium est mortale peccatum.

Respondeo quomendacium ese mortale peccatum duplitepotest intelligi: aut per se scilicet ratione sue speciei: aut per accidens scilicet ratione alicuius circunstantie primo modo non omne mendacium peccantum mortale est: sed tantum illud quod oppotiosnitu dilectioni dei ordinat: sicut est mendacium: quod est contra doctrina catholice religionis vel contra dilectionem proximi: sicut est mendacium quod loquitur homo in proximinocumentum siue nulli prosit siue alicui alii prosit quamuis secundum sit minus graue quam primum. Secundo modoquamuis mendacium non semper sit mortale peccantum: tamen non est aliquod mendacium quod non possit esse mortale peccatum scilicet ratione scandali vel ratione nocumenti. Scandalum autem ex multis causais contingere potest: et contigit frequaenter ratione circumstantie persone mentientis: vt cum ille qui mentitur est in statu perfectionis. Unde glo. super illud psalmi. Perdes omnes qui loquunur mendacium perfectis non conuenit mentiri: nec est pro temporali vita alicuius seruanda: et paucis interpositis sequitur: ne pro alterius corpore animam suam occidat et est cum ille qui menticior doctor est veritatis non quod veli dicem quod status hominis de non mortali faciat mortale: nisi vbi interuenit votum vel scandalum. Romtione est nocumenti potest mendacium quod de sua speci non est mortale peccantum fieri mortale peccatum: vt cum mentiens ex suo mendacio probabliter vident ex hoc imminem alicui aliquod nonbile nocumntum: quamuis ad illud non esset ordinatum illud mendatium per se: et sic patet quod non semper mendacium est mortale peccatum.

Ad primum in oppositum dicendum quod ille auctortes intelliguntur de mendacio quod secundum suam speciem contrariatur ordinate dilectioni dei vel proximi non de mendacio iocoso: nec officioso quo mentitur homo vt prosit alii quantum ad salutem sue possessionis tempora lis vel sue vite corporalis vel sue mundicie nulli alii notabili nocendo.

¶ Ad secundum dicendum quod illa gli loqut de illo qui scienter faccontra illud quod credit esse de necessitate doctrime fidei.

¶ Ad 3m dicendum quod aliquid opponi virtuti potest intelligi: autem quantum ad virtutis habitum: aut quantum ad actum eius principalem quod primo modo et secundo directe oppotionitur virtuti est peccatum mortale si virtus illa sit de necessitate salutis: sed modis illis non oppotisitur quodcumque mendacium veritati: quam uis quodlibet mendacium alicui actui veritatis principali vel non

Uarto principali sit oppositum.

Quaestio 1Iii. quiritur quod gouius est mendacium: aut memntiri laudando se: aut vituperando se: et videtur quod sit grauius mentiri laudando se: secundum philosophum. 4. eth. c. 14. declia re a veritate in minus non est ita honerosum: sicut declinare a veritate in maius: hoc est deum quod superabundantia peior est quam defectus sed qui mentitur laudando se declinat a veritate in maius: qui autem mentitur vituperando se declinat a veritate in minus: ergo grauius peccat qui mentitur. laudando se quam vituperando se.

¶ Item grauius est peccatum quod est similius pessimo vitio: sed mentiri laudando se similius est superbie que est pessimunmd vicium quam mentiri vituperando se: ergo est vicium grauius.

Contra Eccle. 14. Qui sibi nequam est cui alii bonus erit: ergo magis peccat homo sibi malum faciendo quam alii: sed magis peccat homo mendaciter vituperando alium quam mendaciter laudando: ergo multo fortius magis peccat seipsum mendaciter vituperando quam mendaciter laudando.

¶ Item secundum philosophum. 4. Ethi. c. 10. Peior est qui se non dignificat: et quibus dignus est quam qui dignificat se maioribus quam dignus est: quia secundum philosophum ibidem. Peior est pusilla nimitas quam caymotes: sed qui mentitur laudando se dignificat se maioribus quam dignus sit et qui mentitur vituperando se non dignificat se quibus dignus est: ergo magis peccarmentiens vituperando se quam mentiens laudando se.

¶ Sed quod equaliter peccent videtur: quia equaliter peccat: qui dicit quatuor esse quinque: et qui dicit quatuor esse tria: quia equaliter recedunt a veritate: ergo cum ille qui bonitati sue mendaciter superaddit vnum gradum: et ille qui mendaciter a bonitate sus detrahit vnum gradum equaliter recedant a veritate equaliter peccant: vt videtur.

¶ Item veritas nisi est propinquior vni mendacio quam alii: quia veritas in quandam equalitate consistit: equale autem non plus appropinquat vni extremo quam alii: ergo mentiens laudando se et mentiens vituperando se: equaliter distant a veritate: ergo equaliter mentiuntur: sed equa lia mendacia equalia sunt peccato: ergo equaliter peccant.

Ad istam quaestionem dicunt aliqui quod grauius est menda cium mentiri vituperando se quam laudando se: quia primo mendacio homo magis ledit seipsum quam alio: quia vituperando se ledit se in forma: que est lesio valde magna: non sic autem ledit se laudando se: magis est ledit alios: quia vitupe rando se facit homines credere seipsum esse peiorem quam sit: mendaciter autem laudando se facit homines credere seipum esse meliorem quam sit: peius autem est credere proximum suum peiorem quam sit quam ipsum credere meliorem quam sit: sicut magis decipitur qui putat bonum esse malum quam malum esse bonum secundum quod dicit Ber. libro de precep. et dispen. c. 32.

¶ Sed contra hanc opinionem videtur esse philosophus. 4. Ethi. c. 14. Qui expresse dicit quod iactator vituperabilior est quam eyron: et sicut ipse dicit ibidem iactator est qui maiora singit de se quam in eo sint. Et eyron qui negat in se esse bone qua tamen sunt in eo. eta Uidetur ergo mibi sine priudicio dicendum quod cete ris paribus grauius peccat mentiens laudando se quam mentiens vituperando se et vt auarus dicens se habere liberalitatem quam liberalis negans se habere liberalitatem. Illorum enim viciorum inter que est virtus media illud grauius est: quod longius recedit a virtute. Uirtus autem veritatis a qua homo dicitur verax inter predicta duo vicia mediaest: et ab ea longius est mentiens laudando se quam mentiens vituperando se. Et accipio hic vituperare se pro negare bonum quod ipsemet homo habet. Unde dicit philosophus. 4. Ethi. c. 14. Quod inactator magis videtur opponi veridico quam eyron: quia enim virtus est de bono et difficili. recta ratio dictat quod virtus media interduo extrema vicia plus debet tendere versus extremum: ad quod accedere difficilius est. vnde quia difficilius est accedere ad audaciam quam ad timorem: fortis magis accedit ad audacem quam ad timidum: difficilius autem est hominem accedere ad negandum se habere nobilitatem quam habet: quam ad dicendum se habere nobilitatem quam non habet: et ideo verax magis accedit ad eyron quam ad inactatorem. inactator ergo pelor est: et hoc rationabile est: ex turpiori enim motiuo mouetur homo: vt in pluribus ad dicendum se habere dignitatem quam non habet: quam ad negandum se habere eam quamhabet Ad primum enim mouetur propter lucrum vel honorem: vt dicit philosophus capitulo sepe allegato. Ad secundum autem mouetur homo ne se reddat aliis onerosum: quia homo nimis laudans se: est aliis onerosus quia videtur quod alios super excellere velit: et propter hoc dicit philosophus vbi prius: superabundantias esse onerosas. Si tamen aliquis neget se hrabere verbo vel facto: vtpote vestimenta viliora portando quam ipsum deceat temporalem dignitatem quam habet: vt eredatur habere bonitatem spiritualem quam non habet: iste peior est quam ille qui se dicit habere bonum quod non habet. Iste enim simul est iactator et eyron diuersis respectibus. vnde dicit philosophus in capitulo sepe allegatoquod superabundantia: et valde defectus iactantium est.

Ad primum in oppositum cum dicitur quod magius peccathomo sibi malum faciendo quam malum etc. dico quod non est verum de quocumque malo. Magis enim peccaret occidendo equum alienum quam proprium et diffamando alium quam seipsum et quia plus haberent de ratione iniurie occidendo tamen seplus peccaret quam occidendo alium. Unde Augu. in quadam homelis super illud Io. 7. Nisi granum frumenti etc. dicit quod tales sunt sceleratiores homicide cuius ratio est: quia occidendo se praecludit sibi viam poenitentie: nec minus habet de ratione iniurie quam occisio proximi: quia non magis de iure subiacet homopotetati sue quantum ad translationem sui ad aliam vitam quam proximus eius: nec minus nocet communitati ceteris paribus inter ficiendo se quam interficiendo alium.

¶ Ad secundum dicendum quod non est simile de magnanimitate et veritate: quia enim difficilius est dignificare se quam non dignificare: ideo magnanimus magis accedit ad chaymum quam ad pusillanimen. Facilius autem est homini dicere se habere bonum quod non habet negare se habere bonum quod habet. Unde dicere de se bonum quod homo non habet non est dignificare se: sed magis est vilificare secundum veritatem.

¶ Ad primum argumen torum probantium quod equaliter peccent: dicendum quod duorum mendaciorum equaliter a veritate distantium que est obiectum intellectus: et consistit in adequatione enunciationis ad rem enumciatam. Unum potest esse altero grauius: non quia sit magis contra veritatem praedictam: sed quia magis est contra rationem prudentie dictantis: vnum magis esse fugiendum quam aliud ratione motiui vel effectus consequentis: vel alicuius mali annexi: et ex consequenti magis est contra veritatem: que est virtus inquantum ad actum cuiuslibet virtutis moralis requiritur actus prudentie.

¶ Ad secundum dicendum quod quamuis veritas que est obiectum intellectus in quadam punctali equalitate consistat: et ex consequenti non sit propinquior vni extremo quam alii loquendo de immediatis extremis: sicut qua tuor esse quatuor non esse propinqus ad quatuor esse quinque quam ad quatuor esse tria vel econuerso. tamen ex hoc non se quitur quin quedam mendacia sint remotiora a veritate quam alia. Magis enim mentitur qui dicit quatuor esse mille quam qui dicit quatuor esse quinque secundum philosophum. 4. Meta. Uel potest dici quod inter iactantiam et eyroniam sunt multe veritates: que possunt esse obiectum virtutis que est veritas: quia habens. 7. virtutes si dicit se habere sex verum dicit: et si quinque verum dicit: et tamen vna istarum veritatum non est ita remota ab illo mendacio: quo aliquo negat se habere vnamquamque virtutem: sicut alia.

Quaestio V QUinto queritur vtrum habitus mentiendi sit in voluntate: sicut in subiecto: et videtur quod non quia secundum philosophum. 2. Topi. Opposita nata sunt fieri circa idem: sed virtus veritatis: et habitus mentiendi opponuntur: virtus autem veritatis cum eius obiectum sit verum est in intellectu: sicut in subiecto: ergo et habitus mentiendi.

¶ Item eiusdem potentie est habitus cuius est actus: sed dicere mendacium qui est actus habitus mentiendi est actus ipsius intellectus: modotalis enim locutio cuius signum est sensibilis locutio actus est intellectus: ergo habitus mentiendi est habitus ipsius intellectus.

¶ Item habituum voluntatis non est obiectum verum vel falsum: sed malum vel bonum: sed obiectum habitus mentiendi est falsum: quia secundum philosophum. 2. Ethi. ca. 7. Obiectum habitus veritatis est verum: ergo habitus mentiendi non est habitus voluntatis.

Contra Ansel. primo libro. Eur deus homo. cap. 12 Non potest velle mentiri voluntas: nisi in qua corrupta est veritas: immo que deserendo veritatem corrupta est: ergo mentiri actus est voluntatis: quod non esset verum: nisi habitus mentiendi esset in voluntate: sicut in subiecto.

Respondeo quod veritas quanentum sufficit ad preiens tripliciter potest accipi. Uno modo pro veritate que est obiectum intellectus: siue sit veritas incomplexa: quod est conformitas rei ad suum exemplar: siue veritas complexa: que secundum philosophum d perihermenias consistit circa compositionem et diuisionem: alio modo pro habitu quo habilitatur intellectus ad cognoscendum veritatem cuiusmodi est quilibet intellectualis habitus. Tertio modo pro habitu quo homo prompte vult alii manifestare debitis circunstantiis obseruatis veritatem intellectam. Primo modo veritas est immediatum obiectum intellectus non sic intelligendo quod sit primo intellecta: quia principium intellectum est ens absolute: sed secundum quod est prima ratio intelligendi: sicut declaratum est in li id est Et ipsa complexa veritas mediante compositione et diuisione est tanquam in subiecto in intellectu. Ue ritas est secundo modo dicta que non multum proprie dicitur veritas est in intellectu: sicut in subiecto: sed veritas tertio modo dicta: a qua aliquis dicitur verax: est moralis virtus: secundum philosophum a. Ethi. c. 7. Et est in voluntate sicut in subiecto: et per illam habilitatur voluntas ad prompte et faciliter volendum manifestare alii obseruatis debitis circumstantiis intellectam veritatem. Huic autem veritati opponitur habitus mentiendi: quo voluntas prona est et prompta ad volendum significare alii illud quod scitur vel creditur esse falsum: ad quod sequituquod sit in voluntate: sicut in subiecto: quia idem est subiectum virtutis et vicii quod sibi directe et immediate opponitur.

Ad primum in oppositum dicendum quod obiectum formale virtutis veritatis non est verum sub ratione qua verum: sed verum sub ratione qua bonum. cum enim bonum sit idem quod perfectum. tantum enim res habet de bonitate: et de perfectione quantum habet de eo quod debet habere: et verum sit quedam perfectio intellectus: verum est quoddam particulare bonum scilicet bonum intellectus: et sub hac ratione est obiectum virtutis veritatis: et falsum quoddam particulare malum: et sub hac ratione est obiectum habitus mentiendi. Potest etiam dici quod verum non est immediatum obiectum virtutis veritatis. Sed manifestatio veri que est bonum: neque falsum immediatum obiectum habitus mentiendi: sed significatio falsi que est malum.

¶ Ad secundum dicendum quod dicere mendacium non est actus elicitus: sed imperatus ab habitum mentien di. Sed velle dicere mendacium. ¶ Ad tertium potest videri solutio: ex iam dictis.

Quaestio VI SExto queritur vtrum habitus mentiendi directe opponatur virtuti iustitie: et videtur quod sic et quia habitus mentiendi opponitur virtuti veritatis. Sed secundum Tull. 2. Rheto. Illa est pars iustitie: ergo habitus mentiendi directe opponitur iustitie.

¶ Item habitus mentiendi directe opponitur rectitudini voluntatis. Sed sicut dicit Ansel. in libro de veri. c. 12. Iustitia est rectitudo voluntatis propter se seruata: ergo habitus mentiendi directe opponitur iustitie.

¶ Item qui mentitur alii iniuriatur ei: quia inquantum in ipso est alium decipit: sed iniurari actus est iniustitie: ergo habitus mentiendi est iniustitia: iniustitia autem directe opponitur iustitie.

Contra philosophus. 5 Ethico. Tractat de iustitia et speciebus eius. In quarto autem libro. c. 14. Tractat de verirate: ergo videtur quod veritas non sit iustitia: nec species iustitie: ergo cum habitus mentiendi dire cte opponitur veritati non opponitur directe iustitie.

¶ Item vt habitum est supra realiter eadem virtus est veritas et simplicitas: sed simplicitas non est specialis virtus: quia facit intentionem rectam que requiritur in omni virtute: ergo nec veritas est specialis virtus. Cum ergo habitus mentiendi directe opponatur veritati: non magis potest dici opponi iustitie quam temperantie vel fortitudini.

¶ Item philosophus 4. Ethi. c. 14. Dicit non de veridico in confessionibus dicemus: nec quecumque ad iustitiam vel miustitiam contendunt. alterius enim erunt virtutes huius: ergo virtus veritatis non pertinet ad iustitiam neque eius oppositum: quod est habitus mentiendi ad iniustitiam quod non esset verum si directe opponeretur iustitie.

Respondeo quod eo modo quo virtus veritatis est pars iustitie habitus mentiendi cum directe opponatur veritati opponitur iustitie: proprie autem loquendo non potest dici quod veritas directe sit iustitia: quia non est aliqua species iustitie accipiendo iustitiam prout est vna de quatuor virtutibus cardinalibus: reducetur tamen ad iustitiam t sicut potentialis eius pars: cum iustitia enim conuenit in hoc quod vtraque est ad alterum et in hoc quod sicut iustitia constituit equalitatem in operationibus ad alterum: ita veritas in significationibus que sunt ad alterum significando quod est esse: et quod non est non esse: iustitia autem deficit in hoc quod non respicit debitu legale: sed tantummodo de bitum morale quod non tenetur homo reddere ex necessitate legis: habitus ergo mentiendi iustitie opponitur per quandam reductionem inquantum sic se habet ad iniustitiam: sicut virtus veritatis ad iustitiam.

Ad primum in oppositum dicendum quod Tusibi loquitur de parte potentiali.

¶ Ad secundum dicendum quod illa diffinitio Ansel. datur de iustitia generaliter dicta non de ea inquantum est distincta contra alias morales virtutes.

¶ Ad tertium patet solutio ex dictis in questione.

¶ Ad primum ad partem aliam dicendum quod non plus concludit: nisi quod habitus mentiendi non opponitur iustitie: sicut aliqui species iniustitie proprie dicte: et hoc est verum.

¶ Ad secundum dicendum quod simplicitas specialis virtus est: et realiter idem quod veritas: nec facit directe intentionem rectam in qualibet virtute: sed indirecte scilicet excludendo duplicitatem qua aliquis habet aliquid in corde et aliud in ore.

¶ Ad tertium soluendum est sicut ad primum.