Articulus 1

¶ Questio I. PRimo ostendo quod spiritus sanctus non proteuit a patreet sllio. Dam. li. 3 c. 8. Spiritum ex patre dicimus: et spiritum patris nominamus. Ex filio vero spiritum non dicimus: sed filii spiritum nominamus.

¶ Item eodem libro. et eodem capi. longe ante auctoritatem preallegatam. Credimus invnum spiritum sanctum deum viuificantem ex patre procedemtem et in filio requiescentem. Uidetur ergo quod non procedit a filio: sed tantum a patre.

¶ Item Diony. de diui. no. c. 2. dicit quod pater est fontalis deitas: filius autem et spiritus dei genitricis deitatis: si sic opetet dicere fructices deo germinati: et veluti flores: sed florum et fructicum vnus non procedit ab alio. ergo spiritus sanctus non procedit a filio.

¶ Item nihil procedit ab eo in quo requiescit: sed spiritus sanctus requiescit in filio. Dicitur enim in legenda sancti Andree. Quod spiritus sanctus procedit a patre et permanet in filio. ergo spiritus sanctus non procedit a filio.

¶ Item Ioan. 15 dicitur de spiritum quod a patre procedit: cum ergo ibi non faciat mentionem de filio. Uidetur quod a solo patre procedat.

¶ Item in quattuor consiliis apud grecos celebratis: vbi a patribus sufficienter fides est explicita: dicitur spiritus sanctus procedere a patre: nec fit ibi mentio quod procedat a filio. ergo videtur quod a solo patre.

¶ Item nihil omnino simplex potest esse a duobus: alioquin effectus esset simplicior sua causa. ergo cum spiritus sanctus sit vna persona summe simplex: impossibile est quod procedat a patre et filio.

¶ Item aut pater perfecte et sufficienter spirat spiritum sanctum: aut non: si non. ipse est in spirando imper¬ fectus: quod non est dicendum: si sic superfluum est quod spiretur a filio.

Contra poaonstum e auantu ua 4 tad Oosusta: quiaedmo: in imagine trinitatis procedit a gignente mente: et genita notione: cum ergo notitia representet filium. amor qui est spiritus sanctus non tantummodo procedit a patre: sed etiam a filio.

¶ Item inter personas est equalis germanitas: quia equalis dilectio: quod non esset verum. si spiritus sanctus non procederet a filio. tunc enim non esset tanta germanitas inter filium et spiritum sanctum: sicut inter quamlibet illarum personarum: et ipsum patrem. ergo spiritus sanctus procedit a patre et filio.

Respondeo quod spiritus sanctus procedit a pacre et filio. et hoc firmiter debet credi corde et fimiter confiteri ore. quod autem procedat a patre et filio probatur auctoritatibus et rationibus. Dicit enim faluator Ioan. 15 Cum venerit paraclytus quem ego mittam vobis a patre. sed non mitteret eum: si non procederet ab eo.

¶ Item Ioan. 16 dicitur de spiritu sancto. Ille me clarificabit: quia de meo accipiet: sed non accipit a filio: nisi procedendo ab eo.

¶ Item Rom. 8. et Galis. 4. Apostolus nominat spiritum sanctum: spiritum filii. et constat quod hoc non dicitur ratione consubstantialitatis tantum: quia sic etiam. posset dici filius spiritus sancti. ergo oportet quod hoc sit ratione alicuius originis. Spiritus ergo sanctus procedit a filio. Rationibus et hoc idem declaratur. Cum enim filius dei sit filius perfectissimus: oportet quod sit patri similis in omnibus que non repugnant eius personali distinctioni: sed quod filius spiret: hoc non repugnat distinctioni que est inter ipsum et patrem. ergo spirat spiritum sanctum: sicut et pater.

¶ Preterea vt declaratum est ibi di. precedenti. Spiritus sanctus procedit per modum mutui amoris: sed si non procederet a filio non procederet per modum mutui amoris. ergo procedit a patre et filio.

¶ Preterea illa eadem ratio per quam pater spirat est in filio. Pater enim spirat ratione primitatis ad actum spirandi: que inipso est eoipso quod non spiratur: nec est a spirato. et hoc eadem ratio est in filio. filius enim non spiratur nec est a spirato. ergo necessarium est quod spiritus sanctus procedat ab vtroque eorum.

Ad primum in oppositum cum dicitur quod ex silio p itum: non dieimus etc. Dico quod auctoritas sua in hoc non recipitur. Ipse enim fuit grecus. Uel potest dici quod non negat spiritum sanctum ex filio: sed negat hoc dici: quia greci hoc non confitentur.

¶ Ad 2m cum dicitur quod spiritus sanctus requiescit in filio etc. Dico quod hoc non excludit quin procedat ab eo: quia et filius dicitur manere in patre: cum tamen procedat ab eo. Uel dicitur spiritus sanctus quiescere in filio secundum similitudinem: qua dicitur quod amor amantis quiescit in amato.

¶ Ad illud quod 3o arguebatur per auctoritatem beati Diony. dico quod tlla similitudo attenditur quo ad habitudinem horum ad vnum principium non adinuicem: sicut enim duo flores ab vno principio. sic filius et spiritus sanctus a patre. Sed in hoc est dissimilitudo: quia spiritus sanctus est a filio: sed flos a flore.

¶ Ad illud quod 4o arguebatur dicendum sicut ad 2m.

¶ Ac 5m dicitur quod saluator dicit spiritum sanctum procedere a patre etc. Dico quod non dicit a solo patre. vnde seipsum non excludit: tamen quandoque nominat patrem non nominando se ad significandum quod hoc per quod spirat spiritum sanctum habet a patre.

¶ Ad illud quod arguebatur 6o de quattuor conciliis. dico quod in eis ita dicitur spiritus sanctus procedere a patre quod non negatur procedere a filio. Et quamuis non exprimerent ipsum procedere a filio: non propter hioc sequitur quod negarent. Tunc enim forte non erat tanta necessitas exprimendi sicut fuit postea.

¶ Ad 7m cum dicitur quod nihil omnino simplex potestesse a duobus etc. Dico quod verum est a duobus diuersis per essentiam: quarum vna non dependet ab alia: quia que sic differunt per essentiam: ita differunt per virtutem et operationem quod vnus effectus per eundem modum non potest esse totus ab vtroque: sed pater et filius eiusdem essentie sunt: et in eis est eadem vis spiratiua: et vna et eadem spiratione spirant. Et ideo vna persona simplex bene procedit ab illis duobus.

¶ Ad 8m cum dicitur quod aut pater perfecte et sufficienter spirat aut non etc. Dico quod pater perfecte spirat: nec tamen ideo filius superfluit quia sunt vnum in spirando. Et hoc est non ex imperfectione patris qua indigeat filii adiutorio: sed ex perfectione filii qua in omnibus assimilatur patri: que non repugnant sue personali proprietati.

¶ Questio. II. Secundo queritur. Utrum spiritusunets att et atum u a filio: si non procederet ab eo. Et videtur quod sic: quia eccleisia non imponit grecis quod negent trinitatem personarum quamuis negent spiritum sanctum non procedere a filio.

¶ Item videmus quod ea que sunt vnita in principio multiplicantur in principiatis. Unde omnes perfectiones rerum realiter idem sunt in primo principio: et tamen realiter differunt in principiatis. ergo in patre differentia secundum rationem inter naturam et voluntatem esset sufficiens ratio realis distinctionis inter filium et spiritum sanctum: etiam si spiritus sanctus non procederet a filio.

¶ Item Aug. 5. de trinitate. c. 14. assignat rationem: quare spiritus sanctus non est filius: quia procedit non quo natus: sed quomodo datus id est non per modum nature: sed per modum voluntatis. ergo videtur quod hoc sufficiat ad realem distinctionem mter filium et spiritum sanctum: etiam si spiritus sanctus non procederet a filio.

¶ Item Ansel. in libro de processione spiritus sancti versus principium. Dicit quod spiritus sanctus non est filius: quia filius nascendo habet esse a patre: spiritus sanctus non nascendo: sed procedendo. ergo adhuc esset realis distinctio inter filium et spiritum sanctum: etiam sispiritus sanctus non procederet a filio.

Contra eaua princiuium in diuinis eipiritusanctiur veltus peise ptmi druinis eseilitas vbi non obuiat aliqua relationis oppositio: sed si spiritus sanctus non procederet a filio: relationes eorum non essent opposite. ergo esset realiter vna persona filius et sptritus sanctus.

¶ Item filius et spiritus sanctus non possunt realiter distingui penes rem quam accipiunt: quia eandem rem habet spiritus sanctus per spirationem quam habet filius per generationem. ergo non possunt distingui: nisi penes modos emanandi. Sed si spiritus sanctus non procederet a filio: spiratio non distingueretur realiter a generatione cum natura et voluntas in patre realiter non distinguantur. ergo spiratus realiter non distingueretur a genito.

Respondeo de hec diuerse sunt opiniones

¶ Quidam enim nieunt quio reatite: diitingueret: sicut videtur sentire Ansel. in libro de processione spiritus sancti. quia differentia secundum rationem in principio bene est sufficiens ratio producendi producta realiter distincta: quia dicunt ipsi. Quauis intellectus et voluntas in anima non differant nisi secundum rationem et ens vel verum et bonum non differunt nisi secundum rationem: tamen intelligere quod est respectu entis sub ratione qua ens: vel sub ratione qua verum: et velle quod est respectu entis sub ratione qua bonum realiter distincta sunt. Dicunt ergo quod diuersitas secundum rationem inter naturam et voluntatem in patre est sufficiens ratio distinctionis inter spiritum sanctum et filium. etiam si spiritus sanctus non procederet a filio.

¶ Alii dicunt quod questio non tantummodo supponit impossibile: sed etiam incompossibile scilicet esse filium. et non esse filium: et esse patrem: et non esse patrem: quia in diuinis non potest esse filius nisi perfectus. Nec esset filius summe perfectus nisi assimilaretur patri in omnibus que non repugnant sue distinctioni a patre: sed quod filius spiret: hoc illi distinctioni non repugnat. ergo cum non esset perfectus filius: nisi spiraret: et ex consequenti nec esset filius: cum non possit ibi esse filius nisi perfectus. Et si non esset ibi filius: non esset ibi pater. Querendo ergo vtrum spiritus sanctus distingueretur a filio: si non procederet ab eo: in tua que stione contradictionem includis.

¶ Alii siue ista questio implicet impossibilia siue non. Dicunt quod posito hoc siue impossibile: siue per incompossibile quod si spiritus sanctus non procederet a filio: non distingueretur realiter ab eo. Dicit enim Dam. lib. 3. ca. 15. sic. Quorum natura eadem: horum actio eadem. ergo ab eo in quo non est realis pluralitas: non sunt. simul plures actiones realiter distincte: nisi terminus vnius: seu productus per vnam sit principium alterius. Cum ergo inter naturam et voluntatem in patre sulla sit realis pluralitas: sequitur quod si spiritus sanctus non procederet a filio quod spiratio realiter non distingueretur a generatione. Et ex consequenti nec spiratus a genito.

¶ Preterea quamuis verbum procedat per modum intellectus: et filius per modum nature: tam quia intellectus et natura in deo non differunt nisi secundum rationem: et filius non procedit a verbo: nec econuerso. ideo filius et verbum non differunt nisi secundum rationem: ergo similiter cum in patre idem sit re natura et voluntas: si spiritus sanctus non procederet a filio: procederet per modum nature: et per modum voluntatis non esset sufficiens ratio existendi inter filium et spiritum sanctum realem distinctionem.

¶ Qui vult sustinere hanc vltimam opinionem que aliquibus videtur rationabilior: et fidei fauorabilior: potest respondere per hunc modum ad argumenta que sunt contra hanc partem.

Ad primum cum dicitur quod ecclesia non imponit greuis: quod negene trinitatem personarum etc. Dico quod sicut greci implicite negant trinitatem personarum. ita ecclesia de hoc eos implicite redarguit: cum eos redarguit de hoc quod spiritum sanctum negant procedere a filio.

¶ Ad 2m cum dicitur quod perfectiones rerum differunt realiter in principiatis: hoc est in creaturis etc. Dico quod verum est: sed ex hoc tua conclusio non sequitur: quia iste perfectiones in creaturis non distinguuntur penes modos accipiendi: sed penes essentias. Nec quia earum sunt plures relationes ad creatorem: ideo plures sunt: sed ecouerso: sed filius et spiritus sanctus non distinguuntur penes essentiam: et ideo si vnus non procederet ab alio: non esset quo realiter distinguerentur. Non enim potest dici quod distinguerentur per distinctionem generationis: et spirationis: cum inter generationem et spirationem non sit realis distinctio: nisi per hoc quod spiritus sanctus procedit a genito. Pocessio ergo spiritus sancti a genito est ratio distinctionis realis inter filium et spiritum sanctum: et inter generationem et spirationem.

¶ Ad ea que arguebantur 3o et 4o per auctoritates Aug. et Anseli. potest dici quod aut non tangunt in illis auctoritatibus totam rationem distinctionis spiritus sancti ad filium: aut non loquuntur nisi de distinctione secundum rationem. bene enim verum est secundum omnes quod si spiritus sanctus non procederet a filio. et filius procederet a patre nascendo sicut modo: et spiritus sanctus a patre per spirationem: adhuc filius esset filius: et spiritus sanctus esset spiritus sanetus: sed non haberent inter se distinctionem realem et sed tantummodo secundum rationem. Uel potest dici quod in illis auctori tatibus tangunt implicite totam rationem distinctionis spiritus sanctia filio: quia procedere quomodo datus includit procedere a filio.

¶ Qui vult sustinere primam opinionem: potest respondere ad argumenta incontrarium per hunc modum.

Ad primum cum dicitur quod im diuinis est vnitas dene delat augua sciationis oppositio etc. Dico quod verum est: sed non propter hest intentioAnsel. quin sufficeret ad distinctionem personalem relationum disperatio que esset inter filium et spiritum sanctum: etiam si spiritus sanctus non procederet a filio. Et hoc satis expresse videtur sentire Ansel. in libro de processione spixi¬ tus sancti.

¶ Ad 4mdico quod quamuis natura et voluntas tealiter non distinguantur in patre: tamen emanatio voluntatis bene distingueretur ab emanatione per modum nature. Ad hoc enim sufficeret differentia secundum rationem inter naturam et voluntatem in patre: maxime. cum potentia generatiua in patre non dicat naturam tantum: sed naturam cum modo habendi eam non ab alio. Unde est in patre primitas ad generationis actum: et potentia spiratiua in patre non dicit voluntatem tantum: sed voluntatem cum modo habendi eam non ab alio per spirationem. Unde est in patre primi tas ad spirationis actum.

¶ Ad illud quod dicebatur pro confirmatione alterius opinsonis quod verbum realiter non distinguitur a filio etc. Dico quod verum est: tamen forte ex hoc non sequitur tuum propositum: quia intellectus et natura non possunt creare tantam distinctionem in actionibus suis sicut intellectus et voluntas maxime loquendo de actione intellectus que naturaliter est per ipsum: cuiusmodi est illa actio qua a patre procedit verbum. immo sic loquendo intra rationem actionis intellectualis comprehenditur ratio actionis naturalis: non autem sic de actione que est per modum voluntatis: et de illa que est per modum intellectus: quamuis vna aliam presupponat secundum ratio nem intelligendi.

¶ Questio. III. Tertio queritur. Utrum spiritus sanctus proituat a pat:e et snilsinquantum sunt vnum. Et videtur quod non: quia procedir ab eis: vt nexus amborum. nexus autem non est vnus: sed plurium. ergo procedit ab eis: vt sunt plures non vt sunt vnum.

¶ Item actus spirandi amorem mutuum non est vnius: sed plurium: sed actus quo procedit spiritus sanctus a patre et filio: est actus spirandi amorem mutuum. ergo est actus eorum: vt plures sunt.

¶ Item actus personales sunt personarum inquantum sunt persone. ergo actus spirandi est actus patris et filii secundum esse peresonale ipsorum. ergo secundum esse distinctum.

Contra nihil vnum et simplex procedit a pluribus vtplunssunit: sed peiritus sanctus est vnus et simplex. ergo non procedit a patre et filio: inquantum plures sunt.

¶ Item si procederet ab eis: inquantum plures sunt cum plures sint suis proprietatibus personalibus procederet a proatre: inquantum pater est et a filio: inquantum filius est: et sic pater paternitate referretur ad spiritum sanctum: et filius filiatione: quod falsum est.

Respondeo quod spiritus sanctus procedit a patre et nlio: inquantum plures sunt in persona: et vnum in potentia spiratiua: cum enim potentia spiratiua quantum ad modum existendi necessarium ad hoc vt per eam sit actus spirandi de necessitate: presupponat secundum nomen intelligendi conceptionem verbi a patre. Talis distinctio requiritur de necessitate ad actum spiram di. cum etiam spiritus sanctus procedat a patre et filio vna spiratione: et vnam operationem oporteat esse per potentiam vnam: necessarium est ponere quod in patre et filio sit vna potentia spiratiua: per quam sunt vnum principium spiritus sancti non duo principia cui concordat Greg. 10. extra de summa tri. et fi. catho. dicens sic. Fideli ac deuota professione satemur quod spiritus sanctus eternaliter ex patre et filio: non tanquam ex duobus principiis: et sed tanquam ex vno principio non duabus spirationibus: sed vnica spiratione procedit. Qui autem dicunt quod pater posset spirare: etiam si non generaret: quamuis concedant quod spiritus sanctus procedat a patre et filio. qui plures sunt in persona inquantum sunt vnum in potentia spiratiua: tamen negant istam. Spiritus sanctus procedit a patre et filio: inquantum sunt plures in persona et vnum in potentia spiratiua. Quicquid autem sit de hoc: illud tamen certum est. quod formalius: vt ita loquar procedit ab eis inquantum sunt vnum in potentia spiratiua quam inquantum sunt plures in persona.

Ad primum uaamborm ec d. quod proceditur vt ne tut amoum te: sico quod istuo non plus concludit nisi quod procedit a pluribus: et hoc est verum. Ab eis tamen procedit inquantum in potentia spiratiuasunt vnum.

¶ Ad 2m potest dici quod per similem modum. Amor enim mutuus a pluribus est: sed hoc non excludit quin sit ab eis inquantum sunt in aliquo vnum: vt in potentia amatiua.

¶ Ad 3m cum dicitur quod actus personales sunt personarum inquantum persone sunt etc. Dico quod sicut non quecumque proprietas notionalis est proprietas personalis: sed tantum modo illa que personam constituit: ita non quicumque actus non tionalis debet dici actus personalis: sed ille qui respicit personalem proprietatem tantum: sicut generare generari: spirari. vnde spiratio actiua quamuis sit actus notionalis non tamen debet dici personalis: quia non est a patre et filio inquantum sunt per sone distincte: sed inquantum sunt in potentia spiratiuavnum: que potentia spiratiua non dicit proprietatem constituentem personam.

¶ Questio. IIII. Uarto queritur vtrum potentia spira tiua dicat susd. vel adaliquid. Et videtur quod non dicat quid: quia illud quod dicit Ssed potentia spiratiua non conuenit nisi patri et filio: quid in diuinis commune est tribus personis: ergo non dicit quid.

¶ Item philosophus libro de som. et vigilus. dicit quod eius est potentia cuius est actus: sed actus spirandi non conuenit tribus personis. ergo neque potentia spirandi: ergo non dicit quid.

¶ Item non videtur dicere voluntatem: quia tribus conueniret: nec proprietatem personalem: nec notionem: quia non diceret nisi communem spirationem. Communis autem spiratio dicit actum et non potentiam. Uidetur ergo quod potentia spiratiua nihil sit: et ita non dicit quid. Ccontra Sicut se habet portentia generatiua ad denepirandum: sed potentia generatiua videt dicere quid: quia dicit diuinanaturam. ergo et potentia spiratiua dicit quid.

¶ Item spirare amorem est amare: sed voluntas est potentia per quam amans amat: ergo est potentia per quam spirans spirat: sed voluntas dicit quid: ergo potentia spiratiua dicit quid.

Respondeo quod sicut potenta generatium dicitdiuinam atura cum seit vndi eam non ab alio et ita cum proprietate innascibilitatis: in qua includitur primitas ad generationis actum: ita potentia spiratiua dicit voluntatem diuinam cum modo habendi eam: non ab alio per spirationem: et ita cum ratione inspirabilitatis: in qua includitur primitas ad spirationis actum. Et ita patet quod potentia spiratiua dicit quid et ad aliquid simul: quamuis formalius videatur dicere adaliquid: eo quod formalius videtur nominare modum habendi diuinam voluntatem non ab alio per spirationem: neque a spirato quam ipsam diuinam voluntatem

¶ Per hoc patet quid dici de beat ad argumenta ad vtramque partem. Primum n dicit quid tantum: quia sic esset. c2umi. Inon dicit quiam: qua ne eset comenis tribus personis.

¶ Ad 3m dicendum quod procedit ab insufficienti: quamuis enim non dicat voluntatem tantum: nec personalem proprietatem: nec ipsam spirationem actiuam: non tamen propter hoc sequitur quod nihil sit: quia cum ipsa diuinavoluntate dicit modum habendi diuinam voluntatem: non per spirationem neque a spirato: et ita dicit inspirabilitate: que includit primitate ad actum spirandi.

¶ Argumenta etiam ad partem aliam faciliter possunt solui.

¶ Ad primum enim cum dicitur quod potentia generatiua dicit quid etc. Dico quod verum est: sed non tantum: immo cum hoc dicit adaliquid.

¶ Ad 2m cum dicitur quod spirare amorem est amare. Uerum est notionaliter: et potentia per quam amans no¬ tionaliter amat: non est diuina voluntas tantum: sed voluntas cum modo supradicto habendi eam.

C Qiuenio il QUinto queritur vtrun pater et frius deniust dctor. Et videtur quod non: quia quicunque spirant sunt spirates: pater et filius spirant: ergo sunt spirantes: ergo a simili sunt spiratores.

¶ Item actus quo ad modum significandi numeratur secundum supposita: sed spirator dicit actum. ergo quo ad modum significandi debet numerari secundum supposita. Cumergo pater et filius sint duo supposita spirantia: debent dici duo spiratores: non vnus spirator.

¶ Item spirans participium est: sed participium quo ad modum significandi numerari debet secundum supposilta. ergo pater et filius debent dici duo spirantes: sed si sunt duo spirantes: non sunt vnus spirator vt videtur.

¶ Item sicut pater et filius vna spiratione spirant: ita pater et filius et spiritus sanctus sunt per vnum esse: immo vt proprius loquar sunt vnum esse: sed hoc non obstante vere potest dici pater et filius et spiritus sanctus sunt: ergo et vere potest dici: pater et filius spirant: sed qui spirant non sunt vnus spirator: vt videtur.

Contra Spirator dicitur ab actu spirandi: ergo ab si atiu peiranu nus spirator: sed pater et filius vno actu spirant spiritum sanctum. ergo sunt vnus spirator spiritus sancti.

¶ Item pater et filius dicuntur vnum principium spiritus sancti. ergo cum spirando principient spiritum sanctum debent dici vnus spirator spiritus scient.

Respondeo Quidam dicunt quod pater et filius detest dicivnus ipirator spiritus sancti: quod declaratur per auctoritatem et rationem. Dicitur enim in Commento super. xxiiii. propositionem de maximis Theologie: quod non est concedendum patrem et filium esse principia spiritus sancti: sed potius principium: non spiratores spiritus sancti: sed potius spirantes spiritum sanctum: quamuis enim dicatur ab Hylario spiritum sanctum procedere a patre et a filio auctoribus. Ponitur ibi nomen substantiuum pro adiectiuo: vt sit sensus: auctoribus: idest spirantibus: tamen improprietas ad consequentiam deducenda non est.

¶ Ex hac auctoritate habemus quod pater et filius debent dici vnum principium spiritus sancti et vnus spirator spiritus sancti: et dicuntur duospirantes spiritum sanctum. Cuius ratio est quia spirans adiectiuum est: spirator vero substantiuum est. Adiectictiua vero numerum habent quantum ad modum significandi a suppositis non a se. Substantiua vero a seipsis secundum formam significatam. Et ideo propter pluralitatem suppositorum pater et filius dicuntur duo spirantes propter vnitatem spirationis significate per hoc nomen spirator que spiratio est vna principiatio qua pater et filius principiant spiritum sanctum. Pater et filius dicuntur vnus spirator: et vnum principium spiritus sancti.

¶ Et ad hoc est alia ratio: quamuis enim hoc nomen creator sit nomen verbale: tamen quia nomen substantiuum est: et tres per sone vna creatione creant: dicuntur pater et filius et spiritus sanctus non tres creatores: sed vnus creator. ergo similiter cum hoc nomen spirator sit nomen substantiuum: et significet vnam spirationem: qua pater et filius spirant spiritum sanctum: non obstante quod sit nomen verbale de bent pater et filius dici non duo spiratores: sed vnus spirator.

¶ Sed forte dices quod argumentum peccat: quia tres persone sunt vnus qui creat: sed pater et filius non sunt vnus qui spirat: quia hoc non posset verificari: nec ratione suppositi: quia pater et filius non sunt aliquod vnum suppositum: nec ratione essentie: quia sicut essentia non generat nec generatur: ita essentia nec spirat nec spiratur.

¶ Contra hanc instantiam arguo: sicut pater et filius et spi¬ ritus sanctus dicuntur vnus spirator: quia sunt vnus de us qui creat: ita pater et filius possunt dici vnus principiator spiritus sancti: quia sunt vnum principium quod spiritus sanctus principiat. Et qua ratione possunt dici vnus principiator et vnus spirator: et si hoc nomen principium in masculino genere significaretur: tunc expressius simile videretur. Sed de hoc non est magna vis: quia sicut in ista tres persone sunt vnus deus qui creat: lyeyr qui non refert aliquod vnum suppositum absolutum: quia nullum tale est in diuinis: sed refert tres personas inquantum sunt vnum in deitate. Ita in ista pater et filius sunt vnum principium quod spirat: lyeyr quod non refert aliquod vnum suppositum absolutum: sed refert patrem et filium inquantum sunt vnum in potentia spiratiua.

¶ Alii dicunt ad questionem quod pater et filius sunt duo spiratores: quia nomen verbale trahit numerum a suppositis: et duo sunt supposita que spirant: nec potest verificari ista: pater et filius sunt vnus spirator: quia sunt vnus deus qui spirat: sicut ista tres persone sunt vnus creator: quia sunt vnus deus qui creat.

¶ Qui vult tenere primam opinionem potest respondere ad argumenta que sunt contra eam per hunc modum.

Ad primum potest dici quod non sequitur: sunt duotue u tum: dlero ue poiratores: quia spirans cum sit adiectiuum quantum ad modum significandi trahit numerum a suppositis. non sic autem hoc nomen spirator cum sit substantiuum.

¶ Ad 2m cum dicitur quod actus quantum ad modum significandi numerari debet secundum supposita etc. Dico quod non est verum quando significatur per nomen substantiuum: et actus est vnus et formale principium vnum. spirator autem nomen substantiuum est.

¶ Ad 3m dicendum quod non sequitur. sunt duospirantes: ergo non sunt vnus spirator: sicut satis potest videri ex predictis

¶ Ad 4m cum dicitur quod qui spirant non sunt vnus spirator etc. Dico quod falsum est. Illi enim qui sunt scilicet pater et filius et spiritus sanctus sunt vnum ens: verbum enim quantum ad modum significandi trahit numerum a suppositis: non sic autem nomen substantiuum: quamuis significet illam rem: quam significat verbum.

¶ Quivult tenere aliam opinionem potest respondere ad argumenta contra eam per hunc modum.

Ad primum cum dicitur quod ab vno actu spitrandi de aat vusipeirats: ec. Potest dici quod falsum est eo quod nomen verbale quantum ad modum si gnificandi trahit numerum a suppositis.

¶ Ad 2m dici potest quod non est simile de hoc nomine principium: et de hoc nomine spirator: quia hoc nomen principium non sic est nomen verbale: sicut hoc nomen spirator.