Articulus 1

Quaestio PRimo ostedendo quod actus exterior et inordinatus voluntatis actus interior non sint vnum peccatum. quia exod. 20. habemus quod aliud est praeceptum non concupisces ab illo praecepto non mechaberis. Sed vnum peccatum non prohiberetur per duo praecepta: ergo videtur quod non est vnum peccatum: mechia exterior et inordinatus actus concupiscentie interior.

¶ Item multiplicato inferiori multiplicatur superius. Sed peccatum est superius ad actionem malam: omnis enim actio mala semper est peccatum: sed non conuertitur: peccatum enim omissionis non est actio mala: ergo cum inordinatus actus exterior et inordima tus actus interior sint due actiones male videtur quod sint duo peccata.

¶ Item multiplicato subiento multiplicatur accidens: sed actus est subiectum deordinationis: ergo cum actus exterior et interior sint duo actus: videtur quod in eis sint due deordinationes: et ex consequenti duo peccata vt videtur.

Contra philosophus. 3. Topi vbi vnum propter alterum nihil magis eligendum vtraque quam vnum: ergo a simili: nec magis culpandum. Sed actus exterior non est peccatum nisi propter actum inte riorem: ergo illi duo actus non sunt nisi vnum peccatum.

¶ Item vnum est peccatum inchoatum et consumatum. Sed peccatum inchoatur in inte riori actu voluntatis et consumatur in exteriori: vnde Iac. I. dicitur quod concupiscentia parit peccatum: peccatum cum consumatum fuerit generat mortem: ergo videtur quod interior actus et exterior sint vnum peccatum.

Respondeo quod de interiri actu voluntatis et exteriori possumus loqu dupliciter. Aut comparando exteriorem actum ad actum voluntatis a quo non catur: et sic planum est quod non sunt vnum peccatum. Aliud enim peccatum est fornicari ab actu volendi fornicationem qui fornicationis illius causa non fuit. Uel comparando actum exteriorem ad actum voluntatis interiorem a quo caustur. Et sic dico quod formaliter sunt vnum peccatum: quamuis enim sint duo actus in esse: nec tamen sunt vnus actus in esse moris: eo quod actus exterior non est moralis nisi per comparationem ad actum interiorem voluntatis et rationis. Quod patet. quia si furiosus perfecte cum perfecte furiosa carnaliter copularetur ille actus non esset in genere moris: vnde non esset moraliter nec bonus nec malus.

Ad primum in opoitum dicendum: quod diueris pracepuis pehibetur actus mechandi interior id est velle mechari non coniunctus operi exteriori et actus mechandi interiorconiunctus operi exteriori. Sed diuersis praeceptis non prohibentur velle mechari et exterior actus ab illo actu volendi causatus.

¶ Ad 2m cum dicitur: quod multiplicato inferiori multiplicatur superius etc. Dicendum quod verum est si multiplicatur inquantum continetur sub superiori: actus autem interior et exterior non continentur sub peccato nisi inquantum in eis est malitia moralis: et sub hac ratione non sunt duo actus. Sunt enim vnus actus: vt superius ostensum est. in esse moris: vnde et in eis non est nisi vna moralis malitia.

¶ Ad tertium dicendum: quod in duobus subientis quantum ad esse nature potest esse vna moralis malitia: non tamen eam primo Sed in vno primo et per se in alio autem ex sui comparatione ad aliud. Sic dico quod moralis malitia primo et per se est in actu deordinato voluntatis interiori. In actu autem exteriori ab illo casato est per quandam relationem ad actum voluntatis interiorem.

¶ Aliqui tamen dicunt quod quandoque sunt due deordinationes: sed non nisi vna culpa: quia deordinatio actus exterioris non culpatur: nisi quia est ab illa que est in actu interiori.

Quaestio II. SEcundo queritur vtrum peccans plus de mereatur per vtrumque illorum actuum quam per actum voluntatis interiorem tantum. Et videtur quod non Glo. super illud pslamum. Et enim iniquitates in cordedicit quod si vis et non potes deus factum reputat.

¶ Item Alanus in libro de maximis theologie. In commento super propositioni 73 non magis gratus est deo: si vult et facit quam si tantum vult cum impossibile non possit: ergo a simili non magis peccat qui malum opimus vuliet facit: quam si tantum vult cum impossibile non possit.

¶ Item sicut ostensum est in quaestione praecedenti. Deordinatus actus voluntatis interior et actus exterior ab illo causatus sunt vnum peccatum. hoc autem non esset verum si alia malitia esset in actum exteriori: ab illa quae est in actu interiori: ergo non plus demeretur homo per vtrumque illorum: quam per actum interiorem tantum.

Contra Apoc. cap. 6 ditr quantum se glorificauit: et in delitiis suis tantum date illi tormentum et luctum: Sed magis est delectatio in deordinato actum exteriori et interiori simul: quam in interiori tantum: ergo maiorem meretur penam per vtrumque eorum simul quam per interiorem tantum.

¶ Item Aug. 13. de tri. c. 5. mala enim voluntate vel sola quisque miser efficitur. Sed misernior potestate qua desiderium male voluntatis impletur.

¶ Item Aug. lib. 1. de libei arberi ante medium dicit nihil esse iustum in lege temporali atque legitimum: quod non ex eterna lege sibi homines deriuauerunt. Sed secundum temporalem legem iuste magis punitur homo propter malum voluntatis actum interiorem et exteriorem simul: quam propter interiorem tantum: ergo similiter ita est secundum legem eternam vt videtur.

Ad istam quaestionem dicut aliqui quod supposito quod actus voluntatis interior sit eque intensus in deordinatione sua sine actum exteriori: sicut cum actu exteriori: non magis demeretur peccans per vtrumque eorum simul quam per actum voluntatis interiorem tantum: qui opere compleri non potest. Et hoc intelligo de merito quantum ad intensionem: quia secundum modum iam dictum non est maior contemptus in vtro quod actu: quam in actu interiori per se. Et ideo non est grauius peccatum intensiue: extensiue tantum plus demeretur per vtrunque simul quam per interiorem actum tantum: quia pluribus nocet: et plura damna infert et plus deiectat peccantem.

¶ Sed contra hoc arguunt aliqui sic. bonus actus exterior supra bonum voluntatis actum interiorem addit aliquam rationem merendi respectu accidentalis: ergo cum facilius sit deficere quam proficere: videtur quod malus actus exterior aliquod demeritum superaddit malo actui voluntatis interiori respectu alicuius pene accidentalis: saltem loquendo de actum exteriori qui est malus ex genere: propter eius transitum super non debitum obiectum. Sicut enim beatus aliquo modo gaudet de bonis actibus exterioribus: quos fecit: ita videtur istis quod in damnatis remurmurat conscientia contra illum qui voluit innocentem occidere: et occidit quam contra illum quae occidere voluit et occidere non potuit: supposito quod pares fuerunt in mala voluntate. Hec tamen opinio parum aut nihil discordat a prima: quia in hoc conueniunt quod in vtroque actu simul non est maior dei contemptus quam in actu interiori tantum. Supposito quod actus exterior per interiorem non intendatur.

¶ Prima etiam opinio non negat quin propter actum exteriorem aliqua pena accidentali peccans puniatur: que non puniretur: si actum exteriorem complere non potuisset.

¶ Ad primum dicendum quo illa Glo. intelligitur quantum ad peccati intensionem quae surgit ex contemptu Sed damnati bene habent aliquam penam accidentalem: quia plura damna intulerunt: et pluribus nocuerunt et plus delectati sunt quam si opera exteriora facere non potuissent. Essentialis enim pena mensuratur secndum intensionem dei conceptum vel minus intensum: non sic autem est de accidentali pena.

¶ Ad alia duo simili modo soluendum est.

¶ Argumenta ad partem secundam non plus concludunt nisi quod propter actum exteriorem causatum a malo actu interiori redditur peccatori: maior pena accidentalis quem propter malum actum interiorem per se: et hoc est concessum.