Articulus 1

¶ Quaestio I. PRimo ostendo quod boni angeli possunt peccare. Quia per confirmationem ab ipsis non est subtractum illud quod lausecundum philosophum. 2. perhiarmensm secundum rationem potestatis ipse eedem dabile est: sed posse transgredi est laudabile. Unde potesitu sunt contrariorum. Sed voluntas angelorum est potein laude viri iusti. Eccls. 31. Ergo possunt peccare.

¶ Item stas rationalis. Ergo sicut potest in bonum: ita potest in Aug. 12. de ciui. ca id est Dicit quod bona que dominus fecit mumalum sibi contrarium.

¶ Item voluntas veritibilis ad botabilia sunt: eo quod de nihilo facta sunt. Sed gloria non amonum et ad malum ante suam electionem: vertibilis est etiam ad uit ab angelorum voluntate esse de nihilo. Ergo ita est vobonum et ad malum post suam electionem. Hoc homo in seipso exluntas bonorum angelorum vertibilis sicut ante.

¶ Item peritur. Sed voluntas bonorum angelorum ante suam electionem erat veritibilis ad bonum et ad malum. ergo et modo.

Contra Aug. 2 de ciuita. cap. 9. Loquens de bonis angelis dicit: quod ad eam beatitudinis plenitudinem: vnde se numquam casuros certissime scirent peruene runt. Sed si peccare possent non scirent certissime se nun quam casuros: ergo peccare nequeunt.

¶ Item Anselus i. libo cur deus homo. cap. 17. Nequaquam putandum est bonos angelos esse confirmatos casu malorum: sed suo merito. Si ergo boni angeli confirmati sunt: vt dicit Ansel. sequitur quod peccare nequeunt.

Respondeo quod boni angeli non postunt peccare. Cuius ratio est secundum quosdam: quia sicut liberum arbitrium diuinum immutabile est post electionem et ante. Liberum vero arbitrium in via: ante electionem: et post est mutabile: ita libe. arbitrium angelorum ante electionem est mutabile: et post electionem est immutabile: ab eo ad quod se per electionem conuertit. Quia enim nullum retardatiuum habet in sua conuersione: ideo ex tanto conatu: et ita intense se conuertit: quod ab illo se reuocare non potest Et ideo in sua conuersione ad deum: ita fortiter adheserunt quod ab ipso reuocari non possunt: et ideo peccare nequeunt.

¶ Sed iste modus dicendi aliquibus non placet. Quia secundum hoc si per naturalia sua elegissent aliquod bonum: infra facultatem nature: in illo bono per sua naturalia confirmati fuissent. Quod multis non videtur: quia videtur sentire Isidorus. i. libro de summo bono. cap. x. Quod sunt mutabiles natura. non ibi distinguendo de post electionem vel ante

¶ Uidetur ergo mihi dicendum quod principalis ratio: quare angeli boni peccare nequeunt est hoc. Sicut voluntas nihil potest eligere nisi sub ratione boni. Secundum beatum Dyo. 4. capi. de diui. no. Non multum ante finem. Ita nihil potest respuere nisi sub ratione mali seu carentie alicuius boni. Et quia boni angeli deum videntes: in ipso nihil possunt apprehendere sub ratione mali: et quicquid in creatura posset desiderari: in eo excellentius et perfectius conspiciunt: quamuis non secundum eandem rationem vniuocama: ideo nihil possunt diligere nisi ipsum vel propter ipsum. Et hanc rationem tangit Anselmus de casu dyaboli: inter principium et medium. Dicens quod boni angeli adeo prouecti sunt: vt sicut adepti quicquid velle potuerunt: nec iam videant quid plus velle possint. Et propter hoc peccare nequeunt. Et Isido id est libo de summo bono. c. x. Dicens quod quamuis sint mutabiles natura: non tamen sinit eos contemplatio mutari diuina. cqui boni

Ad primum in oppositum cum dicitur. quod posse transgredi laudabile est etc. Dico quod verum est per accidens: scilicet inquantum hoc non potest esse nisi in creatura habente liberum arbitrium: quod tamen nobilius est in bono per gratiam confirmatum: quam non confirmatum. Sed non transgredi hoc per se ponitur in laude viri iusti.

¶ Ad secundum cum dicitur. quod voluntas mutabilis est in quantum facta est de nihilo etc. Dico quod mutabilis est et ad bonum et ad malum sue nature relicta.

¶ Et sic intelligendum est verbum Augustini. Non nego tamen quin voluntas bonorum angelorum possit velle modo vnum bonum modo aliud: in relatione tamen ad summum bonum.

¶ Ad tertium cum dicitur. quod potestas rationalis est ad contraria etc. Dico quod si hoc extedatur ad opposita que sunt bonum et malum moris. Intelligendum est de potestate rationali creata: non confirmata.

¶ Ad quartum cum dicitur: quod voluntas est veritibilis ad bonum et ad malum ante suam electionem: est etiam veritibilis ad bonum et ad malum post electionem etc. Dico quod hoc non habet veritatem de libero arbitrio confirmato: in bono: vel obstina to in malo. Primum enim non potest in malum. Et secundum non potest in bonum moris.

¶ Quaestio II. SEcundo quaeritur vtrum liberum arbitrium in bonis angelis sit ita liberum post confirmationem: sicut ante. Et videtur quod non. quia potestates malorum bone sunt: et eadem potentia: qua aliquis potest bonum: potest et malum. Ergo quod non habet libertatem ad malum: minus est liberum. Sed angeliboni post confirmationem non habent libertatem ad malum: vt ostensum est. Ergo minus sunt modo liberi quam ante.

¶ Item Ber. libo de libero arbitrio longe post principium. Uoluntas pro sui ingenita libertate nulla cogitur necessitate. Ergo omnis necessitas minuit libertatem. Cum ergo angeliper confirmationem de necessitate velint bonum: videtur cuod minus sint liberi quam ante.

¶ Item obstinatio minuit libertatem: quia reddit liberum arbitrium impossibile ad bonum: Ergo a simili confirmatio minuit: quia reddit liberum arbitrium impossibile ad malum.

Contra Anselus in libro de libertate arbitrii. parum potest principium. liberior est voluntas que a rectitudine non peccandi declinare nequid quam illa que potest deserere.

¶ Iterum tanto liberum arbitrium est liberius: quantomagis assimilatur libero arbitrio summe libero quod est liberum arbitrium diuinum. Sed liberum arbitrium in angelis post confirmationem libero arbitrii diuino similius est: inquantum est in bono stabilius quam ante. Ergo post confirmationem liberius est quam ante.

Respondeo secundum Ber. in libro de libero arbitrio ionge post principium. Triplex est libertas scilicet a seruitute culpe: et a seruitute miserie. Et a seruitu te coactionis necessarie.

¶ Primo modo loquendo de libertate liberius est liberum arbitrium in bonis angelis post confirmationem: quia ante poterat seruire peccato: modo non potest. Unde Aug. encho. 63 cap. multo liberius esset arbitrium quod omnino non poterit seruire peccato.

¶ Secundo modo etiam loquendo de libertate: liberum arbitrium liberius est in confirmatis quam ante: quia ante poterat cadere in miseriam: modo non potest. Et de hac libertate. Dicit Ber. lib.o de libero arbitrio: longe post principium: quod nobis reseruatur in prima.

¶ Tertio modo loquendo de libertate. Sic confirmatio non minuit libertatem arbitrii nec auget.

¶ Unde Ber. lib. de libero arbitrio longe ante medium liber tas arbitrii cunctis pariter ratione vtentibus: conuenit non minor quantum in se est in bonis quam in malis: tam plena in hoc secundo quam in futuro: quia omne liberum arbitrium pro quocumque statu totaliter caret omni necessaria coactione.

Ad primum dicendum quod potestas potest nominare potentiam: qua possumus et sic eadem potestatem scilicet voluntate possumus bonum et malum in statu vie. Alio modo potest nominare relationem rei: qua possumus ad illud quod possumus. Primo modo potestates malorum bone sunt 2o modo non. Quia relatio ipsius voluntatis ad malum: consequitur eam ratione defectibilitatis illius: et ideo libro arbitrium amittendo hanc potestatem: non est minus liberum: Unde Ansel. lib. de libertate arbitrii. cap id est nec libertas nec pars libertatis est potestas peccandi.

¶ Ad secundum dicendum quod Ber. ibi loquitur de necessitate coactionis: illa autem necessitas qua angeli non diligunt nisi bonum non est necessitas coactionis: quia non obstante illa necessitate liberrime: motu dilectionis mouent se.

¶ Ad tertium cum dicitur quod obstinatio minuit libertatem etc. Dico quod verum est loquendo de libertate a culpa et a miseria: immo vt verius dicam: illas duas libertates totaliter tollit. Liber. tatem autem a necessaria coactione non tollit nec minuit: sed obstinati per suum libero arbitrii ad malum mouent se libere.