Articulus 3

Quaesio I. PRimo ostendo quod angelus vniuersalis sit in rea li existentia. Quia vniuersale non est nisi in vniluersali. quod enim est in singulari singulare est. Sed vniuersale est in intellectu angeli: alias enim non intelligeret vniuersale. Ergo realiter est angelus vniuersalis.

¶ de

¶ Item plus potest deus facere quam possimus intelligere Sed intellectus potest intelligere angelum in vniuersalinon intellecto angelo in particulari: ergo deus potuit facere angelum vniuersalem separatum a particulari. Et si sic. probabile est quod fecerit ad manifestationem sue potentie.

¶ Item nihil potest intellectum mouere nisi sit in reali existentia: quia posse agere: non conuenit rei nisi rea liter existenti. Sed vniuersale angeli potest mouere intellectum: quia potest intelligi: ergo est in reali existentia.

Contra philosophus. 7. methaphy. improbat opinionem ponentium species separatas a sin gularibus.

¶ Ad istam quaestionem dixerunt aliqui. Quod vniuersale quorucumque singularium: est in reali existentia: non separatum a singularibus: in quolibet singulari: quod sub ipso continetur existens indiuisum. Unde vniuersale hominum cum vnus homo corrumpitur: non corrumpitur: quia in aliis remanet totum. Unde nullum vniuersale corrumpi potest: nisi per corruptionem omnium suorum singularium: et cum aliquis homo generatur: vniuersale hominis non propter hoc generatur: sed ille homo: vniuersale quod in aliis erat saluatum in se sucipit. Et hoc dicebant illud esse quod est proprium obiectum intellectus et primum. Et illud quo intelligitur singulare per reflexio nem: quia enim est in singularibus: ideo per cognitionem ipsius reflectitur intellectus ad singularium cognitionem.

¶ Et cum dicebatur quod idem creatum non potest esse in pluribus suppositis indiuisum. Dicebant hoc esse verum de vdentitate in numero: non de vdentitate in specie.

¶ Sed haec opinio falsa est et improbabilis. Cuius falsitas satis patet per ea que philosophus. 7. methaphy. probat non tantum species non esse separatas a singularibus: sed etiam vniuersalia non existere actualiter in singularibus.

¶ Preterea aut ipsum vniversale esset de ratione cuiuslibet singularis sui: aut non. Si sic. tunc res creata simplex indiuisa: esset de ratione plurium suppositorum: quod est impossibile: solius enim diuine essentie proprium est: quod sine sui multiplicatione sit tota de ratione plurium suppositorum. Si non: tunc ipsum vniuersale realiter existere: vt dicunt esset inutile: quia non esset vtile ad singularium existentiam: cum esset aliquid extra essentiam eorum nec ad eorum cognitionem: cum non esset de ratione eorum nec ad eorum operationem.

¶ Dicendum ergo ad quaestionem quod vniversale quadrupliciter potest accipi.

¶ Uno modo in causando secundum quem modum dicimus: quod deus est vniversalis casa omnium.

¶ Alio modo per indifferentiam aptitudinis ad informandum plura: secundum quemmodum forma quantum est ex se nata est informare plurles partes materie vnigeneas: diceretur vniversalis si esset actu existens a materia separata.

¶ Tertio modo per indifferentiam in representando: secundum quem modum species in intellectum existens dicitur vniversalis sub ratione qua non representat hominem hunc vel illum: sed hominem inquantum homo est. De qua dicit Auic. 5 metha. sue. c id est quod quamuis respectu induiduorum sit vniversalis: tamen respectu anime singularis in qua imprimis est indiuidua.

¶ Quarto modo per indateriam in praedicando secundum quem modum dicit Porphyrius. quo vniversale est quod patitur de pluribus: et hoc est proprie vniversale.

¶ Na vniversale dictum tribus modi: primis: secundum rei veritatem singulare est.

¶ Dico ergo quod ipsum vniversale de quo intendimus loqui duo complectitur secue. Id quod est vniversale vt ipsam hominis vel angeli essentiam: vt intellectam praeter vnitatem et multitudinem numeralem: et ipsam vniversalitatem quae est praedicabilis de pluribus. Sed neutro modo est in reali existentia angelus vniversalis nec quecumque res alia: quia ipsa vniversalitas est res constituta a ratione. Et dicitur intentio secunda: quia non accidit quiditati rei: nisi vt intellecta est praeter vnitatem et multitudinem numeralem: secundum quem modum non potest esse actu in re extra: qua propter vt sic intellecta dicitur intentio prima.

¶ Ad primum in oppositum dicendum quo vniersale esse in intellectu angeli. Dupliciter potest intelligi scilicet aut ita quod sit in intellectu ipsum informans: aut ita quod sit obiectum ipsius. Primo modo est in intellectu angeli¬ vniversale. Secundo modo dictum quod simpliciter est singulare. Sed sic non est in intellectu angeli vniversale de quo loquimur: nihil enim informans: intellectum angeli est praedicabile de angelis singularibus: tamen in intellectu angeli est obiectiue: quia ab ipso est intellectum: per speciem intellectum angeli informantem.

¶ Ad secundum quod ratio potest distinguere inter ea: que in realiexistentis non possunt separari per quancumque potentiam: possumus enim intelligere essentiam preter esse: et tamen deus non potest facere essentiam preter esse: quicquid tamen possumus vere intelligere esse deus potest facere esse. Sed non possumus vere intelligere vniversale actualiter existere praeter singulare.

¶ Ad tertium cum dicitur: quod nihil potest mouere intellectum nisi sit in realiexistentia etc. Dico quod verum est in se: vel in sua specie: seu in sua causa. quamuis autem vniversale realiter non existat tum eius species realiter in intellectum existit: quia quamuis non existat materialiter: tamen cum sit res aliqua: et existens in re vera: realem existentiam habet et realiorem quam si existeret in aliquo subiecto corporali: si possibile esset speciem intelligibilem in subiecto corporali existere. Et etiam quod est vniuersale: quamuis realem existentiam non habet sub ratione qua vniuersale: tamen habet esse representatum: quod esse sufficit ad mouendum intellectum: mediante predicta specie.

¶ Questio. II. Ecundo quaeritur vtrum angelus singularis signatus: addat differentiam essentialem: super speciem. Et videtur quod sic. Quia enim species significat modo magis determinatoillud idem quod significat genus: addit differentiam essentialem super genus. Ergo a simili cum illud idem quod significat species modo minus determinato: significet singulare signatum modo determinatissimo. Uidetur quod addat differentiam essentialem super speciem.

¶ Item intentio nature non terminatur nisi ad singulare completum: natura enim non intendit quod operari non potest: non potest autem operari hominem vniuersalem: quia vniuersale non est nisi per cooperationem intellectus: secundum quod dicit Auicen. 3 methaph. sue ca. vlti. Sed illud ad quod terminatur intentio nature: non est differentia accidentalis: sed substantialis: ergo singulare completum addit differentiam essentialem super speciem.

¶ Item si singulare non adderet differentiam essentialem super speciem: non differret essentialiter Petrus a Ioanne: qua rancune.

Contra si adderet differentiam essentialem super speciem: posset diffiniri. Sed secundum philosophum. 7. metaphysice. nullum singulare significatum potest diffiniri.

¶ Item si adderet differentiam essentialem super speciem esset scibile: quia res est scibilis per sua principia essentia lia. Sed secundum philosophum. 3. methaphysice. de singularibus non est scientia. Ergo nullum significatum singulare addit differentiam essentialem super speciem.

Respondeo quod cum omnis differentia essentialis importet actualitatem essentie sub aliqua ratione positiua determinante essentiam magis vel minus: secundum quod est differentia specialior vel generalior: et vnitas indiuidualis significata: non importet cum essentia aliquam rationem positiuam: sed tantum negationem diuisibilitatis salua integritate essentie. Angelus singularis significatus non addit aliquam differentiam essentialem super speciem.

¶ Uel aliter potest dici ad questionem. Quod differentia essentialis potest accipi dupliciter.

¶ Uno modo pro actualitate essentie sub ratione determinante ipsam essentiam absolute magis vel minus secundum quod est differentia specialior vel generalior.

¶ Alio modo pro actualitate essentie sub ratione determinatiua ipsius non absolute inquantum essentia est tantum: sed sub ratione qua essentia actu ens.

¶ Primo modo hic angelus non addit differentiam essentialem super speciem. Quia omnis talis differentia constituit speciem subalternam vel specialissimam Et de talibus differentiis loquitur Porphyrius cum dicit quod differentia patitur de pluribus.

¶ Secundo modo dico Quod hoc angelus addit differentiam essentialem super speciem: si res est actu ens per suam essentiam. quia vt patebit in quaestione sequenti: designatio essentie est per suum esse in actu. Si aut res non est actu ens per suam essentiam: sed per aliquid additum essentie: tunc planum est: quod hoc angelus non addit differentiam essentialem super speciem: nisinquantum essentiale distinguitur contra illud tantum: quod aduenit essentie post primum actuale esse.

Ad primum dicendum quod non est simile: quia diffentia siue constituens peim iubalterna: sue specialissimam: est determinatiua essentie absolute: et differentia autem constituens singulare signatum: non determinat essentiam absolute: sed sub ratione qua actu ens

¶ Ad 2m dicunt aliqui probabiliter: quod intentio nature: terminatur: non ad speciem nec ad singulare signatum sed ad singulare vagu et ad aliquem hominem: vel ad aliquem equum: et sic de aliis. Unde Auic. 6. metha. c. 5 indiuidua signata non sunt fines essentiales nature: nam finis essentialis nature est vt substantia quae est homo vel equus: et vt illud esse sit stabile.

¶ Ad tertium dicendum: quod ad hoc quod vnum singulare signatum substantialiter differaab alio: non opetet quod addat differentiam essentialem super speciem: quia per illud per quod singulare signatum est in se substantialiter indistinctum: es ab alio substantialiter distinctu. per suam autem vnitatem indiuidualem est in se substantialiter indistinctum. Unde et per eam est ab alio substantialiter distinctum. vnitas autem indiuidualis non addit super naturam speciei essentialem differentiam: sed tantum negationem diuisibilitatis salua integritate sua. vnde natura humana sub ratione qua indiuisibilis salua integritate sua est humane nature quoddam singulare determinatum: seu signatum.

Ad primum ad partem aliam dicendum: quod procedit de essentiali differentia determinate essentiam absolute: non de illa quae sibi conuenit sub ratione qua ens actu. talis enim non accipitur in diffinitione: eo quod logicus non sic considerat ea quae conueniunt essentiis inquantum sunt actum existentes: sicut ea quae conueniunt eis inquantum considerate sunt absolute. quia earum consideratio modo primo non cadit sub arte eo quod earum exntie posnt esse in numero indeterminato quo ad nos.

¶ Ad 2m dicendum: quod illud verbum philosophi intelligendum est de singularibus corruptibili bus: et de scientia qua scitur de re quod ipsa actu est: talis enim scientia non potest esse in nobis de singulari corruptibili. quia cum abstrahitur a sensu: incertum est vtrum sit vel non sit: et scientia est cognitio certa. Sed de singulari incorruptibili possumus scire et si est et quid est. de corruptibili autem scire possumus quid est de inesse intellecto: et quid est realiter: supposito quod sit actu.