Articulus 1

Quaestio I. Rimo ostendo quod pater et filius possent dici idem principium spiritus sancti: quia non sunt diuersa principia spiritus sancti: ergo idem principium. Cum idem et diuersum sufficienter didant ens.

¶ Item vt osten sum est supra sunt vnum principium spiritus sancti quia spirant per vnam potentiam spiratiuam: et vna spiratione: ergo similiter: quia per eandem potentiam spirant et eadem spiratione debent dici idem principium spiritus sancti.

¶ Item quia pater est deus: et filius eadem deitate est deus: sequitur quod pater et filius sunt idem deus: ergo cum pater sit principium spiritus scini et filius eadem principiatione principium spiritus sancti: videtur quod pater et filius sunt idem principium spiritus sancti.

Contra idem est pronomen relatiuum. Sed sicut dicit Priscianus pronomen relatiuum facit secundam notitiam suppositorum: ergo hoc pronomen idem refert idem suppositum: sed pater et filius non sunt idem suppositum: ergo hec est falsa pater et filius sunt idem principium spiritus sancti.

¶ Item in commento super. 5X2m. propositionem de maximis theologie sic dicitur. Quis concedatur patrem et filium esse principium: non tamen concedendum est esse idem principium. Idem enim facit intrinsecam relationem: et ita cum pater esset vnum principium spiritus sancti: filius esset idem principium. et ita non solum spirationis sed etiam persone in patre et filio videretur esse idemtitas.

¶ Item in commento super eandem propositionem dicitur quod non est concedendum patrem et filium esse aliquod principium spiritus sancti. Sed si essent idem principium sptus sancti essent aliquod principium spiritus sciti: vt videtur: ergo non sunt idem principium spiritus sancti.

Ad istam quaestionem dicunt quidam quod pater et filius sunt idem principium spiritus sancti: et ratio est quia idem importat identitatem secundum exigentiam eius quod immediate ei additur. Unde aliam identitatem importat dicendo idem genere: et dicendo idem specie: quam dicendo idem supposito. Similiter cum dico idem principium notatur identitas in principiando: vnde cum dicitur pater et filius sunt idem principium spiritus sancti: sensus videtur esse quod sunt idem in potentia spiratiua et in actiua spiratione per quam principiatur spiritus sanctus: et hoc est verum. Nec ex hoc sequitur quod sint idem supposito: sicut non sequitur Socrates et Plato sunt idem in specie: ergo sunt idem supposito: hoc tamen exemplum nimis est dissimile.

¶ Aliis non placet hec opinio propter ea que contra hanc opinionem dicta sunt.

¶ Dicunt ergo quod pater et filius quamuis sint vnum principium spiritus sancti: non tamen debent dici idem principium spiritus sancti. sunt enim vnum principium spiritus sancti: quia per vnam potentiam spiratiuam in vna spiratione principiant spiritum sanctum. Sed hoc non sufficit ad hoc quod possint dici idem principium spiritus sancti: quia sicut idem positum ex parte subiecti referret idem subiectum: ita positum ex parte praedicati: refert predicatum: vt si dicam pater est essentia et filius est eadem essentia. Sed cum dico pater est principium spiritus sancti: non est sensus quod pater sit essentia principians spiritum sanctum: vel notio principians spiritum sanctum. Sed sensus est pater est suppositum principians spiritum sanctum: et ideo cum dico filius: est idem principium: oportet quod tunc sit sensus quod filius est idem suppositum principians spiritum sanctum: et hoc falsum est. Cum ergo dicendo pater et filius sunt idem principium spiritus sancti nihil aliud dicamus realiter quam quod pater est suppositum principians speritum sanctum: et filius est idem suppositum principians spiritum sanctum videtur ista falsa virtute sermonis: pr et filius sunt idem principium spiritus sancti: quamuis hec sit vera: pater et filius eadem potentia spiratiua: et eadem spiratione principiant spiritum sanctum.

¶ Qui vult hanc secundam opinionem tenere potest raspiodere ad argumenta. In opposipium enim dicitur quod idem et diuersum sus ficienter diuidunt ens. Dico quod verum est referendo ad ide

¶ Unde quia eadem principiatione principiant spiritum sanctum se quitur quod non principiant diuersa principatione: et quia distincta sunt supposita principiata: sequitur quod non sint idem suppositum principians.

¶ Ad 2m cum dicitur quod quia pater et filius spirant vna spiratione: ideo sunt vnum principium etc. dico quod verum est. Sed ex hoc non sequitur quod quia spirant eadem spiratione: sint idem principium spiritus sancti: quia vnum non est relatiuum: vnde non refert suppositum sed ponit rem suam circa formam sui substantiui. Ut autem dictum est supra hoc pronomen idem refert suppositum.

¶ Ad 3m non occurrit mihi quomodo possint soluere tenendo suam opinionem: nisi ponendo in dinis aliquid suppositum absolutum commune patri et filio et spiritui sancto: tamen communis opinio non ponit in divinis tale suppositum: nec mihi videtur ponendum.

¶ Qui vult tenere primam opinio nem: potest respondere ad argumenta que sunt contra eam per modum sequentem.

Ad primum cum dicitur quod hoc pronomen idem refert idem suppositum etc. dico quod verum idem suppositum verbi quando est ex parte subiecti: vt si dicamus coloralbus est qualitas et idem disgregat.

¶ Similiter dico quod suppositum ex parte predicati refert eandem rem signatam per predicatum: cum ergo hoc nomine principium: cum dicitur pater et filius principium spiritus sancti: significetur ipsa potentia spiri tiua: vel ipsa spiratio actiua: vel vtraque simul videtur quod hoc pronomen idem cum dicitur pater et filius sunt idem prinium spiritus sancti non refertur idem suppositum sed eandem potentiam spiratiuam: vel eandem actiuam spirationem: vel vtramque simul: ita vt sit sensus pater est principium spiritus sancti: et filius eadem principiatione est principium spiritus sancti.

¶ Ad 2m 3m potest dici quod ille auctor de maximis theolo. qui dicitur fuisse vocatus Alanus fuit huiusmodi opinionis quod pater et filius non debeant dici idem principium spiritus sancti: et ideo qui vult tenem opionem illam non debent recipere verba illius in proposito.

Quaestio II. SEcundo quaeritur vtrum principium dicatur vniuoce de principio respectu persone et respectu creature: et videtur quod sic: quia deus dicitur principium creature: quia creatura est ab eo et principium persone: quia persona est ab eo: ergo secundum eandem rationem dicitur principium vtriusque.

¶ Item cum dicitur deus est principium creature: hoc conuenit tribus personis. Sed cum dicitur deus est principium persone: hoc non conuenit nisi duabus personis ergo in vna parte dicitur essentialiter: et in alia personaliter: sed illud quod conuenit essentie et persone conuenit eis vniuoce: quia per eandem rationem: vt videtur cum persona realiter idem sit cum essentia: ergo principium vtriusque dicitur vniuoce.

¶ Item cum dicitur deus est principium creature hoc nomen principium videtur significare quid increatum: et connotant quid creatum. Certum est autem quod cum dicitur deus est principium persone dicit hoc nomen principium significat rem increatam: ergo in vtroque hoc nomen principium significat idem secundum rem: ergo vniuoce dicitur in vtroque.

Contra in commento sup. 51 propotionem de maximis theologie: dicitur vniuoce videtur dici hoc nomen principium cum pater dicitur principium filii: et principium spiritussancti: ergo multo fortius cum dicitur principium spiritus sancti et principium creature.

¶ Item in commento super eandem propotionem scribitur: quod cum ditur pater est principium filii: hic praedicat paternitatem: relationem vet patris ad filium: cum dicitur pater est principium spiritus sancti: hic praedicatur spiratio: et in fine commenti super eandem propositionem dicitur: quod relationem creatoris ad creaturas praedicat principium creatoris: cum dicitur deus est principium creaturarum: sed relationem persone ad personam: et relationi ad creaturam. Nihil est commune vniuocum: cum vna sit eterna: alia tempoporalis: ergo principium non dicitur vniuoce de deo inquantum est principium persone et inquantum est principium creature.

Respondeo quod principium non dicitur vniuoce de principio respectu persone et respectu creature: quia ratio principii non reperitur equaliter in vtroque. Est enim principiatio creaturarum quid exemplatum a principiatione persone per prius: ergo reperitur ratio principii in principiatione persone quam creature: nec tamen dicitur pure equoce: quia maior est illa communitas quam solius vocis. Dico ergo quod ratio principii analogice de deodicitur inquantum est principium creature: et inquantum est principium persone: et loquor hic de principio ratione ipsius habitum dinis: non ratione potentie in qua radicatur ista habitudo.

Ad primum in oppositum cum dicitur quod deus est principium creature quia creatura est ab eo: et principium persone: quia persona est ab eo etc. dico quod quamuis reddatur eadem ratio secundum vocem vtriusque: non tamen secundum rem. Esse enim a deo eo modo quo creatura est ab eo: et esse a deo eo modo quo vna persona est ab alia: est valde diuersum in re

¶ Ad 2m cum dicitur quod illud quod conuenit essentie et persone conuenit eis vniuoce etc. dico quod verum est quando aliquid absolutum dicitur de vtroque: vt si dicatur essentia est eterna: persona est eterna: vel quando aliquid dicitur de vtroque in relatione ad creatu ram: vt si dicatur: deus est principium creature: pater est principium creature: ratio principii vniuoce accipitur in vtroque. Sed cum aliquid dicitur de persona in relatione adaliam personam: et de essentia in relatione ad creaturam: non opetet quod illud dicatur de deo vniuoce in vtroque.

¶ Ad 3m cum dicitur quod in vtroque significat quid increatum etc. dico quod si accipiatur significatum huius nonis principium pro eo cui conuenit ratio principii: sic planum est quod in vtroque significat idem secundum rem: differens secundum rationem: quia in vna parte significatur substantia: et in alia significatur persona. Sed ego non sic loquor de significato huius nonis: quod est principium in hac quaestione: sed inquantum significat ipsam habitudinem principiationis a qua nomen imponitur ad signndum.

¶ Argumenta ad partem aliam non plus probant nisi quod ratio principium non reperitur vniuoce in vtroque: et hoc est verum: nec ex hoc sequitur quod in vtroque reperitur tantum equoce.

Quaestio III. Tertio queritur vtrum sit peccatum contrarium opinari de principiatione spiritus sancti: et videtur quod sic: quia Augu. ie. de trinitate c. 3. loquens de trini. dicit quod non periculosius alicubrerratur sed opiniari contrarium veritati: que est de processione spiritus sancti: est errare circa trinitatem: ergo peccatum est contrarium opinaride principiatione spiritus sancti.

¶ Item opinari contrarium inarticulo fidei peccatum est. Sed principiatio spiritus sancti est de artienulis fidei: vnde in symbolo dicitur quod ex patre filioque procedit: ergo opinari contrarium vnitati de processione sptus sancti est peccatum.

¶ Item omnis opinio contra veritatem peccatum est: quia tunc mens discordat a regula recta: ergo maxime peccatum est opinari contra veritatem fidei. Sed opinari contrarium de pocessione spiritus sancti est opinari contraveritatem fidei: ergo peccatum est.

Contra Hierony in quadam omelia super illud Mathei. 33 Ecce ego mitto ad vos: quod de scripturis sacris auctoritatem non habet eadem facilitate contemnitur: qua probatur. Sed circa principiationem spiritus sancti est aliquid quod de sacra scriptura auctoritatem habere non videtur cum nusquam in sacra scriptura inueniatur: vtpote quod spiritus sanctus procedit per modum nexus patris et filii: ergo contrarium opinari non est peccatum.

¶ Item in enchy. c. 13. In quibus rebus nihil interest ad capscendum dei regnum vtrum credantur an non: vel vtrum vera siue sint: siue putentur an falsa in his errare et aliud pro alio putare non est arbitrandum esse peccatum: aute si est mimum atque breuissimum esse: sed aliquid tale est circa principiationem spiritus sancti: vtpote procedere per modum nexus: ergo videtur quod opinari contrarium non est peccatum: aut si est: est paruum.

¶ Item saluator in Euan. secundum Ioannem 15 c. Si non venissem et locutus ei non fuissem: peccatum non haberent. ergo illi qubus nihil dictum est de aliquibus pertinentibus ad principia tionem spiritus sancti: vtpote quod procedit per modum nexus possunt opinari contrarium sine peccato.

Respondeo quod opinari contrarium veritati de principiatione spiritus sancti quantum ad illud quod nobis expressum est de ea in scriptura: vel determinatum ab ecclesia peccatum est erroris: et si adsit pertinacia in defendendo: est heresis. Si autem est aliquid verum annexum de principia tione spiritus sancti: quod non sit expressum in scriptrua: nec expresse determinatum ab ecclesia opinari contrarium antequam videatur ad illam quaestionem sequi contrarium aliquid veritati expresi se de principiatione spiritus sancti in scriptura: vel expresse de terminate ab ecclesia potest esse sine peccato: si talis opinionon sit cum pertinacia: et non procedat ex negligentia inquerendi: sed postquam videt homo quod ad illam quaestionem sequitur contrarium alicuius quod de principiatione spiritus sancti expressum est in scriptura: vel expresse determinatum ab ecclesia non potest remanere in illa opinione sine peccato grauis erroris: et si pertinax esset in defendendo deberet hbenticus iudicari.

¶ Ex dictis potest patere responsio ad argumenta ad vtranque partem primum enim et 2m bene probant quod opinari contrarium veritati expres se in scriptura vel determinate ab ecclesia de principiatione spiritus sancti peccatum est: et hoc est verum.

¶ Tertium argumentum speciali solutione indiget. Cum enim dicit quod omnis opinio contra veritatem peccatum est etc. dico quod non est verum accipiendo peccatum pro culpa. Si enim aliquis simplex homo ex sua sim plicitate opinetur quod sol est minor terra: non incurrit propter hoc culpam: quia solem esse maiorem terra non est de fide: nee est necessarium sciri propter mores: vnde quae opinatur contrarium istiveritati non ex presumptione: nullam penitus culpam per hoc committit. Omnis tamen falsa opinio peccatum est secundum quod peccatum dicitur quecumque deuiatio a regula. Sed non semper talis deuiatio reddit hominem culpabilem coram deo.

¶ Argumenta ad opposipium scilicet primum et tertium bene probant quod opinari contrarium alicui quod annexum est principiationi spus sancti quod non est expressum in scriptura: vel expresse determinatum ab ecclesia potest esse sine peccato: et hac est verum nisi postquam videret homo quod ad suam opinionem sequeretur contrarium alicui expresso in scriptura. vel determinato ab ecclesia: et si illa opinio non procedebat ex inquerendi negligentia nec erat cum pertinacia.

¶ Secundum argumentum quo arguitur per auctoritatem Aug. procedit de falsa opinione contra veritatem: que non spectat neque ad fidem: neque ad mores: nec primo nec ex consequenti: sed spiritum sanctu esse nexum includitur in veritate fidei. Includiur enim in processione ipsius an patre et filio.

QUarto queritur sine argumentis vtrum principium significat essentiam cum dicitur principium de principio.

Respondeo quod cum dicitur principium de principio ibi accipitur pro principio notionali tam in nominatiuo quam in ablatiuo. Non enim potest accipi pro principio essentiali vtrobique. quia in divinis principium essentiale non est de principio essentiali: cum in divinis non sit nisi vnum principium essentiale: nec potest accipi de principio essentiali recto: et pro notionali in obliquo. quia principium essentiale non est de principio notionali: nec econuerso: quia principium notionale non est de principio essentiali secundum quod ly de accipitur originaliter scilicet secundum quod accipimus in proposito. Unde illud quod dicit Aug. vi. lib. de trinitate. c. 2o et recitat magister in littera supra Di. 27. c. Et sciendum est scilicet quod hoc solum de eis dici non potest illud de illo quod simul ambo non sunt: non est intelligendum de communitate eiusdem rei in numero tantum: sed etiam de communitate que es similis illi communitati secundum quam persona in diuinis est communis patri et filio et spiritui sancto. Cuiusmodi autem sit illa communitas declaratum inuenies supra 25 Di. vl. quaestione illius Di.