Articulus 6

¶ Quaestio I. PRimo ostendo quod angelus nihil cognoscit per species 23 propositione de causis. dicitur quod omnis intelligentia scit res per hoc quod intelligentia est. Sed omnis intelligentia est intelligentia per suam essentiam. Ergo omnis intelligentia scit res per suam essentiam.

¶ Item secundum philosophum. 12. metha. Si deus intelligeret per aliud a se vilesceret eius intellectus: eo quod in intellectu suo esset aliquid inferius eo. ergo similiter si angelus intelligeret ista inferiora per aliud a se vilesceret eius intellectus. Ergo intelligit ea per essentiam suam. Ergo multo fortius alia intelligibilia que intelligit per suam essentiam intelligit.

¶ Item secundum Auic. 6 naturalium libro 4. ca. 2. Omnia quae in mundo sunt praesentia praeterita et futura habent esse in sapientia creatoris et angelorum intelligibilium secundum aliquid: ergo videtur quod sicut in deo sunt non per species alias a se: quod ita in angelis sint ea quae ibi sunt non per species alias a se.

¶ Item cognitio est per assimilationem intellectus ad intelligibile. Sed substantia magis est subslantie similis quam accidens. Cum ergo species intelligibilis in intellectu sit accidens: magis potest angelus intelligere substantias alias a se per essentiam suam quam per speciem aliquam.

Contra super decimam propotionem de causis forme quae sunt in intelligentiis secundis superioribus per modum particularem: sunt in itelligentiis primis per modum vniversalem. Et loquitur de formis per quas intelligunt naturali cognitione.

¶ Item intelligens per essentiam suam quicquid intelligit: de nouo nihil addiscere potest. Sed Glo. super illud ad eph. 3. vt innotescat principibus etc. Dicit quod angeli per praedicationem apostolorum aliqua didicerunt de mysterio incarnationis. Ergo non intelligunt omnia per essentiam: sed aliqua per speciem.

Respondeo quod angelus aliquem cognoscit per essentiam suam: scilicet se: quia intellectui quem corpus corruptibile non aggrauat: similitudo non est necessaria: ad cognoscendum aliquid creatum: nisi ad hoc quod intellectus similior fiat intelligibili et actualior respectu illius: et determinetur ad ipsum: et vt per ipsam intelligibile aliquo modo sit intelligente. Angelus autem per essentiam suam est similior sibi ipsi quam per. quancum quam speciem: et est actualior respectu sui ipsius: et sufficienter determinatus respectu sui ipsius. et verius est in se ipso per essentiam suam quam intelligibile sit in intellectu per speciem. Et ideo per essentiam suam angelus intelligit semetipsum. Anima tamen dum est corporis corruptibilis forma in sui cognitionem nisi generalissimam naturaliter: et de lege communi venire non potest: nisi argumentando: veniendo a cognitione obiecti ad cognitionem sui actus: et ab illa ad cognitionem sue potentie: et tandem ad cognitionem sue substantie. Nec sic adhuc habet cognitionem de se ipsa nisi debilem: quia enim vt dicitur Sap. 9. corpus quod corrumpitur aggrauat animam: ideo anima dum est corporis corruptibilis forma: non potest se naturaliter et de lege communi plene et immediate inflectere super se ipsam.

¶ Dico etiam quod angelus res alias a se: que tamen realiter sunt in intellectu suo: sicut est habitus: cognoscit per illam rem non per speciem aliam. Quia per illam intellectus angelicus sufficienter est informatus et determinatus ad rem ipsam. Sicut enim videmus quod species quae sunt in intellectu suo: non cognoscit per species alias: eo quod per eas intellectus eius est informatus: et sufficienter determinatus ad eas. Ita habitum realiter praesentem in suo intellectu: cum per ipsam intellectus eius informetur et determinetur respectu illius eiusdem habitus: non cognoscit per speciem aliam: quamuis non sic possit dici de anima: dum est corporis corruptibilis forma: quia naturaliter et de lege communi venit in cogionem habituum: qui sunt in ea: incipiendo a cognitione obiecti: et inde veniendo ad cognitionem actus.

¶ Dico est quod angelus res alias a se que non sunt realiter in eo: cognoscit per speciem: quia eas non potest cognoscere per ipsas easdem res: cum realiter non sint in ipso praesentes nec per essentiam suam: quia cum angelus sit limitate essentie: impossibile est quod sit sufficienter expressiua rerum differentium a se

¶ Sic ergo concedendum est quod angelus naturali cognitione aliqua cognoscit per speciem.

Ad primum in oppositum cum dicitur: quod omnis intelligentia sit res per hoc quod est intelligentia etc. Dico quod intelligendum est de intelligentia speciebus rerum informata. Uel vt dicit commentum: sensus est: quia proprietas intelligentie est scientia: et non esset nisi esset eius complementum scilicet accidentale nisi esset sciens.

¶ Ad secundum dicendum quod quamuis vilesceret diuinus intellectus si intelligeret per aliud a se: eo quod hoc includeret eius intellectum esse possibilem. Non tamen villescit intellectus angeli intelligendo aliquid per aliud a se: quia cum intellectus eius non sit purus actus in aliquam actualitatem reducitur per ipsas species: maxime cum non imprimantur sibi a rebus: sed a deo quantum ad concreatas: vel virtute sui actiui quantum ad species a rebus acceptas.

¶ Ad tertium dicendum quod quamuis Auicen. intellexit omnia esse in cognitione creato ris: non per species alias a se: non tamen intellexit omnia que sunt in cognitione angelica esse ibi non per plures species alias a se: nec intellexit tot esse in cognitione angelica: quot sunt in cognitione diuina.

¶ Ad quartum cum dicitur quod substantia magis est similis substantie quam accidens etc. Dico quod verum est de similitudine qua aliqua dicuntur similia: quia vniuocanatur in aliquo: non tumen opetet quod sit verum de similitudine: qua vnum dicitur alterius similitudo: in imitando et representando: et sic similitudo in intellectu angelico similis est rebus quie per similitudinem intelliguntur ab eo: et hec est similitudo necessaria ad talium rerum cognitionem ab intellectu angelico.

¶ Questio II. EEcundo quaeritur vtrum omnia que angelus naturali cognitione cognoscit per species: cognoscat per species concreatas. Et videtur quod sic. Quia secundum philosophum id est metheororum. Corpora superiora no recipiunt impressiones peregrinas accidentes eis. Ergo nihil recipiunt ab istis inferioribus creatu ris: ergo omnia cognoscunt per species concreatas que a superiori accepte sunt.

¶ Item per diuinas vdeas: omnes res cognoscibiles sufficienter representantur. Sed species angelis concreate exemplate sunt a diuinis vdeis. Ergo per eas sufficienter possunt habere cognitionem omnium que naturalcognitione cognoscere possunt.

¶ Item recipere est patiSed angelus non potest naturaliter pati ab istis inferioribus: et quia cum eis non communicat in materia. Ergo non habet naturalem cognitionem istorum nisi per species concreatas.

¶ Item intellectus non potest abstrahere speciem intelligibilem nisi mediante ymaprehensiua in me non recipit aliquid ab illa re: nec aliter disponatur: non mutatur cognitio quam ante habebam de illa. Ergo siangelus nihil penitus reciperet ab istis rebus: non aliter cognoscere naturali cognitione eas dum sunt: quam cognoscebat antequam essent. Et ita sequeretur quod multorum futurorum contingentium haberent naturalem cognitionem: quod falsum est. Dicit enim Dam. lib.o 2. c. 4 quod futura neque angeli neque demones nouerunt scilicet naturali cognitione: et loquendo de futuris contingentibus.

¶ Instantia autem quam quidam ponunt: contra predictam rationem: dicentes: quod quia res existens aliam relationem habet ad suam speciem in intellectu angelico: quam heberet antequam esset: ideo per illam eandem speciem cognosci potest ab intellectu angelico: aliter quam antequam esset. Parum valet: quia manente equali dispositione: intellectus angelici: res existens non habet aliam relationem: sub ratione qua representata est ad intellectum angelicum: quam heberet antequam esset: et manente equa li dispositione intellectus: et equali relatione rei ad intellectum: sub ratione qua representata est: potest intellectus equaliter cognoscere illam rem naturali cognitione.

Ad primum in oppositum cum dicitur quod corpora superio ra non recipiunt ab istis inferioribus. etc. Dico intelligendum est de receptione ordinata ad generatioginatione: quia prius ordine nature: oportet ipsam reduci ad esse ymagina bile quam intelligibile. Sed in angelo non est ymaginatio. ergonullam speciem intelligibilem potest abstrahere: omnia ergo que per species naturali cognitione cognoscit: per concreatas spes cognoscit.

Contra intellectus humanus qui est naturaliter inferior quam intellectus angelicus: potest species intelligibiles a rebus abstrahere: ergo multo fortius intellectus angelicus: qui aliqua ergo cognoscunt per species a rebus acceptas.

¶ Item Aug. 12. de trini. ca. 7. Deus non ad tempus videt: nec aliquid noui sit in eius visione: cum aliquid tram sitorie atque temporaliter geritur: sicut inde afficiuntur sensus: vel carnales animalium et hominum: vel etiam celestes angelorum: aliquid ergo de nouo recipiunt.

¶ Item species angelis concreate sunt in aliquo numero finito determinato. Cum ergo angelus possit cognoscere vltra omnem determinatum numerum. Cum possit cognoscere quancumque speciem numeri: et vltra omnem numerum determinatum sit aliqua numeri species: si nihil posset naturaliter cognoscere nisi per species concreatas: per vnam speciem posset naturaliter plura cognoscere: quod falsum videtur. Cum nulla res limitate essentie possit esse sufficienter plurium: inquantum plura sunt expressiua.

Respondeo quod non omnia que angelus natura i cognitione per species cognoscit per concreatas species cognoscit. Sed aliqua cognoscit per concreatas species: sicut vniversalia omnium rerum naturalium et multa singularia incorruptibilia. Et propter hoc dicitur. x. propositione de causis quod omnis intelligentia plena est formalis. Quedam cognoscit per species a rebus acceptas. Experimur enim in nobis quod si habemus speciem alicuius rei que modo non est in te extra: et postea fiat in re extra: si de nouo aliqua virtus ap¬ tem et corruptionem: que receptio nominatur nomine peregrine impressionis. In virtute tamen sua recipiunt similitudinem a corporibus elementaribus non tam per actiuam virtutem corporum elementarium principaliter. Similiter dico quod angeli ab istis inferioribus similitudinem recipiunt intelligibilem: non per virtutem istorum inferiorum nisi instraliter. Quia angelus per suum actiuum principaliter: et per similitudine: istorum inferiorum instraliter educit de posmso sui possibis: speciem intelligibilem: per quam de nouo habet de reinferiori aliquam cognitionem: et illa est operatio naturalis: ad similitudinem qua in nobis est naturalis operatio intellectus agentis.

¶ Ad secundum dicendum quod dicitur deficit: quia in deo sunt infinite vdee: et quilet creatura propriam ydeam cognoscitur: vt in primo libero ostensum est. Species aut concreate ipsis angelis sunt in numero finito et determinato.

¶ Preterea non est verum quod tanta virtus sit in representando in speciem exemplata ab vdea: sicut est in ipsa. Idea enim diuina est ipse deus: species autem exemplata ab illa est creatura

¶ Ad tertium dicendum quod quamuis angelus non communicet cum istis inferioribus in materia: tamen potest recipere speciem ab istis inferioribus per suum actiuum principaliter: et per sensibiles similitudines istorum inferiorum instraliter: sicut expositum est. in solutione argumenti primi. communicatio autem in materia inter aliqua non est necessaria nisi propter mutuam actionem et passionem: ordinatam ad mutuam generationem et corruptione.

¶ Ad quartum cum dicitur. quod intellectus non potest abstrahere speciem nisi mediante ymaginatione etc. Dico quod verum est de intellectu humano dum est actu corporis corruptibilis forma.