Articulus 3

Quaestio PRimo ostendo quod iim christi onfuit passio tristicie: quia secundum sapientem in Eccl. c. 3. In tristicia non est vtilitas: sed in anima christi: nulla fuit passio: nisi vtilis: ergo passio tristitie non fuit in eo.

¶ Item Isa. 24. praedictum fuit de christo. Quod non erit tristis neque turbulentus.

¶ Item philosophus. 3. topi. Eadem sunt magis eligenda sine tristitia quam cum tristitia. Sed christus optime sciuit eligere. ergo magis voluit redimere genus humanum sine tristitia quam cum tristitia.

Contra de christus dicitur Math. 26 quod cepit contristari: et mestus esse.

¶ Item Luc. 19. de christo dicitur quod videns ciuitatem fleuit super illam: sed fletus signum est tristitie. ergo videtur quod fuerit tristis.

Respondeo quo christi suit passio tristitie. Sicut enim ex coniunctionis rei amate cum apprehensione eiusdem causatur in appetitu passio delectatio nis: sic ex coniunctione rei edite cum apprehensione eiusdem causatur in appetitu passio tristitie et quod res de proximo et certitudinaliter futura consideratur quasi iam praesens propter euentus instantem propinquitatem et infallibilitatem: ideo non solu respectu rei odite: cum est poesens. Sed est respectu rei odite infallibiliter et de proximo venture: est passio tristitie. Unde secundum philosophum in 2. Rheto. Illi qui iam decapitantur non timent videntes sibi necessitatem mortis imminere: sed tristantur: et ideo quia sensualitas anime christi mortem recusabat: vt inferius ostendetur cum apprehendit ipsam: vt de proximo et infallibliter venturam: canata fuit in eius appetitum sensitiuo passio tristitie. Unde imminente passione dixit: tristis est anima mea vsque ad mortem. Aliter tamen fuit in eo tristitia quam in nobis. In nobis enim frequenter causatur contra imperium et praeter imperium rationis. In christo autem non fuit nisi ad imperium rationis: que imperabat sensualitatem tristari moderate secundum exigentiam sue nature. et ideo in ipso non fuit tristitia rationem peruertens: neque conturbans: nec de necessitate ido

Ad primum et secundum dicendum quod ille due aucotes in telligende sunt de trist itia: que est contra imperium rationis: et similiter dicendum est ad auctoritatem philosophi sumptam de. 3. topi.

Quaestio lI. SEcundo queritur vtrum fuerit in christo vna species trist. tie tantum: et videtur quod non: quia in christo fuit tristitia de proprio malo praeneti: et de praesenti malo hominum: sed tristitia de malo proprio: et tristitia de malo alieno non videtur esse eadem species tristitie. ergo in ipso non fuit vna species tristitie tantum.

¶ Item in ipso fuit misericordia: que est tristitia de malo alieno: et acidia que est tristitia aggrauans. Ut enim dicitur Mar. 14. Cepit Iesus pauere et tedere: cum ergo acidia et miseria sint diuerse species tristitie secundum Damas. lib. 2o c. 27. In Christo non fuit vna species tristitie tantum.

Contra secundum Dimas. vbi prius. quatuor sunt specieus tristitie: acidia: achaos: inuidia: miseria. Sed. in christo non fuit inuidia: neque acidia: quia idem est quod pigritia: neque achaos: quia secndum Damas. ibidem. Achaos est tristitia vocem auferens. ergo in christo non fuit nisi illa species tristitie: quae est miseundia.

Respondeo quod quatuor peaedictarum tristitiarum in argumento ad partem secundam: quas Damascenus species tristitie vocat extendendo forte nomen speciei ad partes in modo: que super totum non addunt nisi diffterentiam accidentalem: seu applicationem ad materis diuersas quod est accipere im proprie non speciei. Una sola fuit in christo scilicet miseria que accipipotest et pro habitu: et pro passione: vt ostendetur in. 4. Acidia enim cum sit tristitia aggrauans: et achaos cum sit tristitia ita intensa vt vocem auferat: sunt superabundantie quedam tristitie. Suparabundantia autem tristitie: non fuit in christo. Inuidia etm cum sit tristitia de bono alieno inquantum apprehenditur vt malum proprium: seu causa proprii mali in christo non fuit: quia illud quod christus apprehendebat vt vere bonum alterius: non apprehendebat sub ratione: qua proprium malum. Si autem apprehendebat aliquem habere aliquod temporale bonum nociuum anime habentis et illud christus appre hendebat: vt vere malum illius: et ideo respectu talis boni erat in christo non inuidia: sed miseicordia. Utrum autem tristitia de malo proprio et de malo proximi: sint diuerse species tristitie: videtur aliquibus quod sic: quia aliam virtutem actiuam in specie habet malum proprium in mouendo appetitum sensitiuum quam malum proximi. Aliis non improbabiliter videtur contrarium quia homo non tristatur de malo amici: nisi inquantum apprehenditur vt aliquo modo pertinens ad bonum proprium. Unde philosophus. 9. Ethi. c. 2. Ut ad se ipsum habet se studiosus: et ad amicum sic se habet alter enim ipse amicus est. Cum ergo christus: omnes homines diligere non erat in appetitu tius sensitiuo passio tristitie de malo eorum: nisi inquantum apprehendebatur vt aliquo modo pertinens ad ipsum mediante amato: et secundum hoc patet.

Respondeo ad primum argumentum ad partem primam.

¶ Ad secundum dicendumque quamuis in christo fuerit tedium: non tedium prouentens ex superabundantia tristitie ex tristitia moderata: et ad imperium rationis.

Questio. IIII. Ertio queritur: vtrum in im christi fuerit passio timoris et videtur quod non prima. Io. 4. Perfecta charitas foras mittit timorem sed in anima christi fuit perfecta charitas. ergo in ea nullius fuit timor.

¶ Item secundum philosophum. 2. Topi. Idem est susceptibile contrariorum: sed timor et audacia sunt conria: sed non legitur quod in christo fuerit audacia. ergo nec in eo fuit timor.

¶ Item timor est ex apprehensione futuri maliardui: sed apprehensio sensitiua: non est respectu mali futuri: quia secundum philosophum. 2. de anima. Apprehensiua sensitiua exterior non apprehendit nisi in praesentia sensibilium: et secundum eundem inferius eodem libro. Apprehensiua interior mouetur post sensum in actu. ergo in appetitu sensitiuo christi non potuit esse passio timoris.

¶ Item timor non est respectu malide proximo et infallibiliter imminentis: sed tristitia: vt visum est in quaestione precedenti. Sed christus apprehendebat passionem suam: vt de proximo et infallibiliter imminente. ergo respectu passionis sue: non fuit in eo passio timoris: sed tristitie tantum.

¶ Item segnities impedit operationem: sed nulla passio fuit in christo suam operationem impediens. Cum ergo secundum Damas. libro 2. c. 28 Segnities sit vna species timoris videtur quod in christo non fuerit amoris passio.

Contra. Mar. 14 dicitur de christuo quod pauere cepit et tedere.

¶ Item secundum philosophum. 3. Ethi. c. 9. Terribilissimum est mors: ergo cum christus mortem futuram appre henderet: et timor sit respectu mali futuri terribilis sequitur quod in eo fuerit timor.

Respondeo quod t appetitu sensitiuo ale christi fuit passio timoris ex apprehensione enim mali ardui non praesentis: quod non est necessarium euentus de propinquo: tamen est possibile quod non potest sine difficultate vitaritoritur in appetitu sensitiuo passio timoris. respectu enim boni non est timor. nec respectu mali modici: quod quasi nullius est ponederis: nec respectu mali praesentis: sed respectu eius est tristitia: nec respectu mali: quod est necessarium euenire de pro pinquo: quia illud apprehenditur per quandam equiualentiam: quasi vt prius: et ideo respectu eius est tristitia: vt in precedenti quaestione dictum est: nec respectu mali possibi lis euenire: quod cum facillime potest vitari respectu est mali quod valde longe est: non est passio timoris: aut est modica.

¶ Unde secundum philosophum 2. Rheto. Que valde longe sunt: non timentur: sciuut tamen omnes quod morientur: sed quia non prope: nihil curant: supple nisi propter imaginationem magnitudinis mali. Magnitudo enim mali et eius irremediabilitas si euenerit: si fortiter imaginentur recompensant quandoque euentus mali propinquitatem in causando timorem: quamuis autem christus per diuinam potentiam mortem potuisset euadere faciliter tamen si fuisset humane relictus potentie: et sue naturali virtuti: illam nisi cum difficultate declinare non votuisset. Placult autem diuine voluntati: et etiam voluntati deliberatiue anime christi: vt appetitus sensitiuus christi secundum suam naturam moderate moueretur: et ideo ex apprehensidne mortis future: orta suit in appetitu sensitiuo anime christi passio timoris non contra imperium: nec preter imperium rationis: nec est de necessitate: quia christus si voluisset: se potuisset preseruare a passione timoris.

Ad primum in oppositum dicendum quod timor dupliciter potest accipi: vno modo pro habitu vitii contrario fortitudini quod secundum philosophum. 3. Ethi. c. 9. voca ri potest timiditas. Alio modo pro passione timoris modi ficata. Primo modo loquitur beatus Ioan. de timore in auctoritate preallegata.

¶ Ad secundum dicendum quod in christo legitur fuisse non factum audacie: quia nomen audacie accipitur pro ex cessu audendi: qui vitium est: sed factum fortitudinis passionem audacie modificantis: vt patet Io. 2. Cum eiecit vendentes et ementes oues et boues et columbas de templo.

¶ Ad tertium dicendum quod sensitiua interior scilicet estimatiua per ea que cadunt sub sensu potest apprehendere aliquid futurum propinquum tamen: sicut videmus: quod potest apprehendere intentionem que non cecidit sub aliquo particulari sensu per ea que cadunt sub particulari sensu: quod patet in hoc: quod ouis apprehendit inimicitias in lupo quamuis eas numquam apprehenderit per aliquem particularem sensum secundum Auicen. 6 naturalium libro 4. c. 1. Uidemus etiam formicas imminente pluuia portare granum in cauernam: in quo videtur quod per ex timatiuam apprehendunt pluuiam futuram. Canis etiam cum leuatur baculus timet percussionem futuram et fugit. Uel potest dici quod appetitus sensibilis moueri potest ex appre hensione rationis mediante imaginatione: inquantum per actum rationis fit impressio imaginatione per virium colligantiam naturalem: et per hunc modum: quando ratio christi praeuidebat lesionem sui corporis fiebat impressio lesiui in imaginatione: et ex consequenti mouebatur timore sensibilis appetitus.

¶ Ad 4o dicendum quod vt iam dictum est timor non fuit in christo: nisi ad imperium rationis. Nam appetitus sensitiui est moueri post sensitiuam apprehensionem: et ideo vt in appetitu sensitiuo posset esse timoris passio ratio imperabat sensitiue interiori: vt in apprehendendo passionem futuram moueretur: sicut fuisset mota relicta sue naturali virtuti: et ideo in apprehendendo eam: quandoque actu non imaginabatur infallibilitatem futuri tionis ipsius. Uel potest dici quod respectu mali futuri de pro pinquo imminentis infallibiliter: non per absolutam necessitatem: sed per ipsiusmet hominis voluntatem potest esse timor in appetitu sensitiuo. Unde in appetitu sensitiuo hominis: qui firmiter vult secari propter aliquam vtilitatem oritur in appetitu sensitiuo timoris passio de futura secatione.

¶ Ad quintum dicendum quod secundum Damas. libro 2. c. 14. Sex sunt species timoris scilicet segnities que est timor de arduo malo pene bone operationi annexo: pro quo operatio omittitur: et erubescentia: que est timor de conuicio pro turpori actu committendo: et verecundia que est timor vituperii pro turpi actu iam commisso. Et admiratio que timor ex imaginatione magnimali: cuius causam ille qui timet considerare non sufficit et stupor: qui est timor ex imaginatione mali insueti et agonia: que est timor infortunii: hoc est mali futuri: quod homo preuidere non potest: sed segnities et stupor videntur esse species superabundantie timoris. Si tamen proprie loquendo species dici de bent: quia vtrum sint species superabundantie timoris proprie dicte: vel partes in modo dubium est: quia in christo non fuit aliqua timoris superabundantia: ideo in christo non fuit aliquod predictorum. Alii autem quatuor timores pesupponunt vel includunt defectus: qui in christo esse non poterant. non enim poterant committere turpem actum: nec in ipso esse poterat insufficientia considerandi causam cuiuscumque mali: quantuncumque magni quodcumque etiam futurum preuidebat. Unde alio modo accipitur agonia Luc 22. Ubi dicitur de christo quod factus in agionia prolixius orabat quam hic. Ibi enim accipitur agonia pro certamine mentis inquantum mortem quam appetitus sensitiuus refugiebat voluntas deliberatiua volebat.

Quaestido IIII Uarto queritur: vtrum inim christi fuerit passio ire: et videtur quod non secundum Augu. 9. de ci. c. 8. Perturbatio passionum a sapientibus et bonis ita regitur: vt malint eam non habere quam vincere. Sed dicit Grego. libro 5. moralis parum ante finem. Iraper zelum sapientes turbat. ergo cum christus fuerit sapientissimus: et optimus maluit eam non habere quam vincere.

¶ Item ira est appetitus doloris illius: qui contrariatus est irato. vnde dicit philosophus I de anima quod ira est appetitus contrarii doloris. Sed christus numquam appetiuit dolorem illorum: qui sibi iniuria bantur: immo pro ipsis rogabat patrem: vt eis dimitteretur iniuria: vt habetur Luc 23 ergo in ipso numquam fuit ira.

¶ Item Damas. li. 2. c. 15. Species ire sunt tres: ira que vocatur fel: et mania et totus furor: sed christus numquam fuit felleus: nec maniacus nec furiosus. ergo in christo nunquam fuit ira.

Contra in christo fuit ira per delum: vt patet Io. 2. quando eiecit vendentes et ementes de templo: et nummulariorum effudit es et mensas subuertit.

¶ Item illud quod ammonetur hominibus tamquam bonum in christo fuit multo excellem tius quam in aliis hominibus: sed irasci sine peccato suadetur hominibus vnde psal. Irascimini et nolite peccare. ergo in christo fuit talis ira multo excellentius quam in aliis hominibus.

Respondeo quod ira tripliter potest accipi. Uno modo pro superabundantia ire que secundum philosophum. 4. Ethi. c. 12. dicitur iracundia: et sic ira non fuit in christo: et sic loquitur de ira Greg. libro 5. moralis non multum longe ante finem. Cum dicit quod per iram sapientia perditur: vt quid vel quo ordine sit agendu omnio nesciatur: et cum dicitur ibidem quod periram mansuetudo amittitur. Alio modo pro voluntate vendicandi aliquod maleficium: et sic ira est in appetitu intellectiuo: et sic fuit in christo: inquantum homo et in sanctis angelis est et in deo.

¶ Tertio modo pro quadam passione appetitus sensitiui insurgente ex appre hensione illate iniurie: vt possibilis vindicari quamuis cum difficultate. Si enim apprehendatur iniuria: vt non possibilis vindicari non insurgit nisi passio tristitie: sienim apprehendatur vt possibilis vindicari absque omni difficulta te non insurgit passio ire. quia tunc talis vindicta non appre henditur sub ratione ardui. Hoc tertio modo fuit passio in appetitu sensitiuo anime christi: ex hoc quod apprehendebat inferri deo inniuriam a peccatoribus quantum in eis erat que iniuria possibilis erat vindicari cum difficultate tamen non ex parte dei: sed ex parte peccatorum rebellium et difficilium ad poenitentie susceptionem et ex parte nature humane si suis naturalibus relinqueretur: et hic tamen prssio in christo non fuit contra imperium rationis: nec pter imperium: nec de necessitate: sed ad imperium voluntatis et secundum ordinem rationis recte.

Ad primum dicendum quod quamuis ira per delum turbet homines sapientes alios a christo: tamen christum numquam turbauit: quia sicut dispensatiue sactum fuit: vt gliaanime christi in corpus: et sensualitatem non redundaret ita dispensatiue sactum fuit: vt passio partis sensitiue in nullo rationem turbet. Uel potest dici quod in aliis hominibus a christo: ita per delum in aliquo turbat rationem ad tempus propter debilitatem intellectus eorum. In christo autem fuit semper intellectus fortissimus et clarissimus ita quod per passionem partis sensitiue nullo modo obscurari potuit vel turbari.

¶ Ad secundum dicendum quod quamuis christus non appeteret dolorem illorum qui sibi iniuriabantur sub ratione qua esset malum eorum bene tamen appetebat eorum poenitentiam sub ratione qua esset malum eorum bene tamen appetebat eorum punitionem sub ratione qua esset vindicatiua diuine iniurie. Uel potest dici quod quamuis secundum voluntatem deliberatiuam: non vellet eorum dolorem absolute: tamen secundum appetitum sensitiuum: hoc appetebat sub ratione qua vindicatiuus illate iniurie: quia sicut dicit Damas. lib. 3. c. 14. Diuina voluntas volebat et permittebat carni agere et pati propria.

¶ Ad tertium dicendum quod ille tres species quas Damas. ponit sunt species superabundantie ire: quod patet quia distinguuntur secundum ea que dant ire aliquod augumentum: quod quidem tripliter con¬ uenit. vno modo ex facilitate ipsius motus: et talis superabun dantia ire vocatur fel: quia fel cito accenditur. Alio modo ex parte tristitie causantis iram que diu in memoria manet: et hec vocatur mania: quia mania a manendo dicitur. Tertio modo ex parte uimietatis vindicte appetite: et hec vocatur furor. Irascentes iracundia primo modo dicta secundum philosophum. 4. Ethi. c. 12. Dicuntur acuti: qui irascuntur iracundia secundo modo dicta dicuntur amari: qui irascuntur iracundia tertio modo dicta dicuntur difficiles. Superabundantia autem ire non fuit in christo: et ideo nulla praedictarum specierum fuit in eo.

¶ Argumenta ad partem aliam concedantur ratione conclusionis: quamuis secundum non multum valeat ratione forme.