Articulus 9

Questio I PRimo ostendo quod charitas non sit maxime omnium virtutum: quia vt dicit philosophus 8 ethi. c. 10. Pessimum est contrarium optimo: sed odium quod opponitur charitati non est maximum vicium. Infidelitas enim peior est odio: quia totum edifictum spirituale destruit: ergo charitas non est maxima virtus.

¶ Item maxima virtus est n altissima potentia sicut in subiecto: sed charitas non est in altissima potentia sicut in subiecto. est enim in voluntate. Intellectus autem altior est potentia. Unde secundum philosophum. 10 ethi. c. 8. Est diuinissimum eorum que in nobis sunt: ergo charitas est maxima virtus.

¶ Item quanto virtus est maior tanto plus potest virtuosus per eam. Sed plus potest homo per fidem quam per charitatem. Unde marci. o dicitur. Quod omnia possibilia sunt credenti: et non dicit amanti. Et Matth. 21. Operatio miraculorum attribuitur fidei: ergo maior est fides quam charitas.

Contra illa virtus cuius opera principalius praecipiuntr est omnibus aliis maior. Sed charitas est huiusmodi. Dicit enim Matth. 22 de praecepto dilectionis dei. Quod hoc est primum et maximum mandatum: ergo charitas est omnibus aliis virtutibus maior.

¶ Item virtutes theologice maiores sunt virtutibus aliis. Sed inter virtutes theologicas: charitas est maior secundum Apitulum 1 cor. 13. ergo charitas est omnibus aliis virtutibus maior.

Respondeo quod charitas est maxima omnium virtutum. Omnis enim virtus: aut est moralis: aut intellectualis: aut theologica. Uirtutes autem theologice maiores sunt quam morales: quia per eas virtuo sus magis vnitur cum prima et principali regula virtuosorum actuum quae deus est quam per morales: quia theologice deum respiciunt vt obiectum Morales autem non: sed earum obiectum creatum est: vt superius habitum est. distin. 9. in solutione tertie quaestionis. Maiores est sunt quam virtutesintellectuales: quia et si aliqua intellectualis virtus deum respiciat: vt obiectum non tamen ipsum respicit sub aliqua ratione ad quam non possimus pertingere per nostram naturalem facultatem cum adiutorio illius influentie generalis que presto est toti humane nature. Uirtutes autem theologice deum respiciunt vt obiectum sub altiori ratione: scilicet sub ratione speciali qua est vltimus finis noster in quo solo possumus beatificari perfecte: sub qua ratione ad ipsum attingere non possumus per nostram naturalem facultatem. Inter autem theologicas maior est charitas: quod patet per hoc quod de ratione fidei est aliquid cum perfecta beati tudine se non compatiens scilicet enigma. Spes est importat quandam distantiam a re sperata. Est enim respectu futuri. Unde apostolus. ad Roma. 8. Quod videt quis: quid: sperat. Talis autem distantia ab ipso deo: se non compatitur cum perfecta vnione cum deo. De ratione autem charitatis non est aliquid quod non sit concordans cum beatitudine per fecta. Unde charitas vie in patria non euacuabitur: sed per ficietur. Unde apostolus I ad corinth. 13. Charitas nunquam excidit.

¶ Preterea inter omnes motus anime motus amoris magis est vnitiuus sui subiecti cum suo obiecto: vt satis patet ex his que dicta sunt superius eadem distin. in. 3 q. articuli primi. Cum autem per charitatem determinemur ad deum amandum magis per eam determinamur et inclinamur ad vnionem cum deo quam per fidem vel specie: ad quod sequitur quod charitas est eis maior.

¶ Preterea ad idem arguunt sic aliqui: quanto virtus deum respicit sub ratione nobiliori tanto est maior: charitas est autem huiusmodi. deum enim respicit sub ratione boni. Nobilior autem est ratio diuine bonitatis quam diuine veritatis vel arduitatis quod duplici ratione declarant. Una est quod deus magis est vltimus finis sub ratione summi boni quam sumi veri vel summi ardui. Alia autem est quia ratio bonitatis est bona formaliter per seipsam. Ratio autem veritatis vel arduitatis non est bona: nisi per rationem bonitatis: nec propter hoc concedi debet aliquis gradus boni tatis esse in deo cum omnium que sunt in ipso sit eadem bonitas. Unde dici non potest quod in eo melior sit bonitas quam veritas: vnde predicta comparatio rationum accipi debet non secundum esse quod habent in deo per modum rei intrinsece: sed secundum esse intellectum. His autem que dicta sunt de excellentia charitatis concordat Aug. 15 de trini. c. 18 dicens quod nulsum est isto dei dono excellentius: solum est quod diuidit interfilios regni eterni et filios perditionis eterne. Et infra fidem non facit vtilem: nisi charitas.

Ad primum in oppositum dicendum: quod ondium dei est maius peccatum quam infideli tas. Infidelitas enim non habet rationem culpe: nisi inquantum est voluntaria quod infideli prouenit ex hoc quod voluntarie odiohabet veritatem que sibi proponitur credenda: vnde patet quod ratio culpe in infidelitate causatur ex odio veritatis diuine circa quam est fides: vnde sicut causa prima magis est causa effectus quam causa secunda sic odium dei magis est causa destructionis spiritualis edificii quam infidelitas.

¶ Ad secundum dicendum quod intellectus non est altior potentia quam voluntas: sed econuerso vt inferius ostendetur. Unde ad hoc vt verbum philosophi habeat veritatem nomine intellectus debet intelligi tota pars intellectiua que comprehendit intellectum et voluntatem.

¶ Ad tertium dicendum quod operatio miraculorum non magis attribuitur fidei quam charitati: quia fides sit maior charitate: sed quia in fide est ini tium eleuationis hominis super seipsum et supra suam facultatem naturalem.

Questio. SEcundo queritur vtrum charitas possit esse in anima carente aliqua alia virtute. Et videtur quod sic. dicit enim philosophus. 4. ethi. c. 6. Quod inops non erit magnificus: sed multi inopes habent charitatem: cum ergo magnificentia sit virtus aliquando est charitas in anima carente aliqua alia virtute.

¶ Item qui nulla virtute caret perfectus est: ergo si charitas non posset esse in homine carente aliqua alia virtute: non posset esse: nisi in homine perfecto quod falsum est

¶ Item fortior est charitas quam quecunque alia virtus: ergo cum aliqua alia virtus possit manere aliqua alia destrum cta vt patet: quia potest manere fides destructa temperantiam multo fortius vt videtur hoc potest charitas.

¶ Item in christo fuit charitas: et tamen non habuit. fidem: nec speciem.

¶ Item in multis coniugatis est charitas et non virginitas: et tamen virginitas virtus est.

¶ Item in multis est charitas qui non habent omnes speculatiuos habitus quos tamen philosophus 6 ethi. c. 4 dicit intellectuales esse virtutes.

Contra carentia cuiuscumque virtutis pertinet ad edificium ciuitatis terrene seu diabolice: cuis secundum Augu. 14. de ci. c. vlti. causa est amor sui vsque ad contemptum dei: sed charitas se non compatitur cum tali amore: ergo se non compatitur cum carentia cuiuscumque virtutis.

¶ Item carentia cuiuscunque virtutis prouenit: autem ex timore male humiliante: aut ex cupiditate male inflammante: sed secundum Bernardum de diligendo deo. 35 capitulo. Charitas temperat timorem et ordinat cupiditatem: ergo excludit cuiuscunque charitatis carentiam.

¶ Item per charitatem impletur lex diuina. Unde ad Ro. 13 Plenitum do legis est dilectio. Sed lex diuina impleri non potest: nisi per omnes virtutes. secundum enim philosophum. 5. ethicorum capitulo. 2. Lex precipit opera omnium virtutum: ergo charitas non potest esse in anima carente aliqua alia virtute.

¶ Item Augu. 6 de trinitate capitulo. 4. virtutes que sunt in animo humano nullo modo separantur ab in uicem quod non esset verum: si charitas posset esse in anima carete aliqua alia virtute.

Respondeo quod aliarum virtutum a charitate quedam sunt theologice: vt fides et spes quedam morales quedam intellectuales. Dicendum ergo: quod quia de ratione fidei et spei est imperfectio que esse non potest in comprehensoribus: ideo in eis est charitas: sine fide et spe: non tamen sine dotibus eis correspondentibus que sunt nobiliores quam ipse. Iu puro autem viatore nunquam potuit esse charitas sine fide et spe: quia sine fide non habet viator cognitionem de deo eo modo quo est charitatis obiectum: nec sine spe expectat ipsum adipisci: eo modo quo est charitatis obiectum. Non potest autem amari: nisi cognitum: nec perfecto amore qui est charitas: potest viator amare illud quod non sperat adipisci. Sicut enim dicit Augu. 10 de trini. capitulo. I. Cutus rei adipiscende spem quisque non gerit: autem tempide amat: aut omnino non amat: quamuis quam pulchra sit videat. Sine autem virtutibus moralibus acquisitis posse esse charitatem in anima certum est. Paruulis enim in baptismate insunditur charitatis habitus: et tamen adhuc in eis nulla est virtus acquisita. Si autem sunt virtutes morales infuse: et ab acquisitis specie differentes: sicut multi et magni probabili ter sentiunt: tunc distinguo: quia aut virtus moralis accipitur cum superaddito statu: vt continentia virginalis: secundum illos qui dicunt virginitatem non esse aliam virtutem a castitate: et viduali: aut non. Primo modo potest esse charitas in anima carente aliqua alia virtute. Est enim in multis sine continentia virginali et viduali. Talis enim continentia non est necessaria ad rectitudinem vite pro quolibet statu. Secundo modo loquendo de virtutibus moralibus: dicendum quod charitas non potest esse in anima carente habitu alicuius moralis virtutis: quia per charitatem homo constituitur amicus dei: et ipsum respicit sub ratione qua est vltimus finis. Animam autem amicidei: oportet habere actu vel habitu rectitudinem vite que consistit in obseruatione mandatorum ipsius ad quam rectitudinem morales virtutes sunt necessarie: quia ad eam non sufficit: quod homo bene se habeat ad finem tantum: sed etiam circa ea que sunt ad finem in comparatione ad finem: quod sine virtutibus moralibus esse non potest: quia sicut videmus quod quamuis agens principale: sit bene dispositum admonendum: non tamen sequitur actio perfecta: nisi instrumentum sit bene dispositum dispositione propria: sic quamuis voluntas esset bene disposita per charitatem ad mouendum se: et alias potentias circa ea que sunt ad finem in comparatione ad finem non tamen sequaerentur actus habentes rectitudinem debitam: nisi potentie essent per fecte per virtutes morales et determinate ad debitos actus circa ea quae sunt ad finem.

¶ Loquendo autem de virtutibus intellcuna libus: quae sunt intellectus respectum principiorum agibilium: et prudentia que partim est intellectualis partim moralis vt declarabitur inferius: quia pro quolibet statu necessarie sunt ad rectitudinem vite. Charitas sine aliqua illorum in anima esse non potest. Sed quia alie tres virtutes intellectuales scilicet scientia speculatiua et sapientia et ars non sunt saltem pro quolibet statu necessarie ad rectitudinem vite que consistit in obseruatione mandatorum dei quamuis vt dicunt aliqui ad hoc sit necessaria sapientia quae est donum ideo charitas sine tribus illis vututibus in anima esse potest.

Ad primum dicendum quod illud verbum phlosopt ietelligendum est quantum ad effectum exteriorem non quantum ad habitum et actum interiorem.

¶ Ad secundum dicendum: quod maior non est vera: quia habens omnes virtutes potest eas habere imperfectas.

¶ Ad tertium dicendum: quod ratio quare fides potest manere destructa temperantia et non charitas non est: quia fides sit fortior quam charitas Sed hoc est propter maiorem perfectionem que est in charitate: quia sicut videmus: quod quanto actus est perfectior tanto plura requiruntur ad ipsum: et ideo sacilius impeditur sicut videmus quod sacilius impeditur homo a currendo quam ab ambulando sic quanto virtus est perfectior tanto plura requiruntur ad eius existentiam in anima: qua propter dicit philosophus. 4. ethi. c. 9 quod non est possibile magnanimitatem esse sine omni virtute

¶ Ad quartum dicendum quod nihil concludit contra predicta. Christus enim semper fuit comprehensor: quamuis aliquando simul fuerit viator.

¶ Ad alia tria patet solutio per dicta incorpore questionis.

Ad primum ad partem aliam dicendum quod maior non est vera: nisi procarentia virtutis pro illo tempore quo haberi debet: vnde carentia penitentie in primis speciebus ante peccatum non pertinebat ad edificium ciuitatis terrene: nec carentia virtutum acquisitarum in paruulis.

¶ Ad secundum dicendum: quod non plus concludit: nisi quod charitas excludit carentiam cuiuscumque virtutis proillo statu: quo virtus illa debet heberi. Ex his patet quomodo conclusiones aliorum duorum debeant intelligi.

Quaestio III TErtio queritur vtrum chantas sit forma omnium aliarum virtutum: sed quia veritas huisquaestionis sufficienter et clare videri potest per ea quae superius dicta sunt distin. 23 l quaestione. Utrum charitas sit forma sidei ideo circa hanc quaestionem non est amplius immorandum: quia estia in praedicta dis. per ea quae dicta sunt in illa quaestione. Utrum virtutes theologice sint nobis necessarie ad consequendum nostrm vltimum finem: et in illa. Utrum fides informis in homine sit acquisita vel infusa sufficienter videri potest charitatem non posse esse in nobis: nisi per infusionem: ideo de hoc non oportet: hic facere quaestio nem. Utrum autem charitas possit esse informis secundum illam opinionem qui ponit eam in re absoluta differre a gratia inserius inquiretur.