Articulus 1

Questio I.

PRimo ostendo quod iudicare non magis debeat appropriari christo quam alii per sone in trinitate. Actus magis debet appropsa ri illi a quo magis est: sed actus magis est a patre quam a christo: quia potestatem iudicandi habet a patre: ergo magis debet appropsiari patri quam filio.

¶ Item iudicium erit ad distinctionem bonorum et malorum: sed hec distinctio erit per charitatem que appropriatur spiritut fancto: quia secundum Augu. 15 de trini. c. 18 sola diuidit inter filios regni et perditionis: ergo iudicare appropriari debet spiritui sancto.

Contra dicit saluator vt habet Io. 5. Pater non iudicat quemquam: sed omne iudicium dedit filio: ergo iudicare debet appropriari filio.

Respondeo christus non tantum iudicabit in natura diuina. secundum quam est creator: sed est in humana. secundum quam est redemptor: quia ad hoc iudicabit vt electi admittantur ad regnum eternum: ad quod non sufficerent dona creationis sine beneficio redemptionis: vt reprobi ab illo regno in perpetuum excludantur: quia non recepe runt efficaciam in hac vita beneficii redemptionis: sed non eodem modo iudicabit secundum vtramque naturam: quia secundum diuinaturam iudicabit principali auctoritate vel potestate ordinaria: secundum humanam vero potestate delegata: ergo potest dici quod iudicare potest tripliciter accipi scilicet duobus modis predictis: et prout dicit quid commune vtroque modo communitate analo. gie: sicut ens in sua generalitate dictum dicit quid commune analogum enti increato et creato: et potestas in sua generalitate dicta dicit quid commune analogum potestati increate et create.

¶ Dico ergo quod si accipiatur iudicare in communi appropriatur christo: quia vtroque modo iudicabit: scilicet potestate ordinarta et delegata. pater autem et spiritus sanctus non iudicabunt nisi potestate principali seu ordinaria. Iudicare autem secundum quod accipitur ex potestate delegata non est christo appropriatum: sed proprium: quia nulla persona in trinitate est homo: nisi person christi. Iudicare vero potestate principali seu ordinaria commune est tribus personis et equaliter eis conuenit: quia in eis est vnus et eadem in numero iudicandi potestas: et sunt vnus iu dex. appropriari tamen potest pluribus personis secundum rationem aliam et aliam: non enim inconueniens est quod idem sub ratione diuersa pluribus approprietur personis. vnde sapientia sub ratione qua impor tat cognitionem appropsiatur filio: et sub ratione qua est donum appropsiatur spiritui sancto. Dico ergo quod ratione potestatis qui requiritur ad iudicandum iudicare potest appropsari patri cui appropriatur potentia. Raitione autem discretionis qui requiritur in iudicio potest appropsiari filio cui appropsiatur sapientia. ratione autem rectitudinis qui requiritur in voluntate iudicantis potest appropsari spiritui scon cui appropsatur bonitas.

¶ Ex dictis patent solutiones ad argumenta.

Questio II.

SEcundo quaeritur vtrum ie iudicio christus ab omnibus videbitur in humanitate gluriosa. Et videtur quod non: quia oculus non potest videre nisi in proportionata distantis: sed in iudicio aliqui ita erunt remoti a christo propter maximam hominum multitudinem: quod erit distantia improportionata oculo ad videndum christum: ergo non videbitur ab omnibus nec in forma glriosa: nec aliter.

¶ Item lumen corporis glificati improportionabile est oculo non glalificato: sed damnati non habebunt oculos glificatos: erergo humanitatis christi glauriam non videbunt.

¶ Item visio glbarie humanitatis christi delectabilis est videnti: sed damnati nullam habebunt delectationem: vt. 50. di. ostendetur: ergo non videbunt gluliosam christi humanitatem.

Contra. Lu. 2. tunc videbut filium hominis in nubevenientem cum potestate magna et maiestate.

Respondeo sicut dicit Augu. I. libro de tri. c. vlti. Boni et mali visuri sunt iudicem viuorum et mortuorum: sed proculdubio eum mali videre non poterunt nisi secundum formam qua filius hominis est: sed tamen in claritate in qua iudicabit non in humilitate in qua iudicatus est: cuius ratio est: quia iudicari et iudicare actus sunt oppositi. primus respicit infirmitatem. secundus potestatem: et ideo sicut in primo aduentum quando venit vt pro nobis iudicaretur apparuit in natura humana mortali: ita in. 2. aduentu quia veniet vt iuste iudicet apparebit omnibus in humana natura gliosa: et qua uis mali visuri sint gloriam corporis: tamen anime eius glariam non videbunt nec oculo corporali nec intellectuali: nisi in quibusdam effectibus suis de quibus dolebunt: sed eam bom videbunt et quantum ad gloriam corporis oculo corporali: et videbunt gloriam anime eius oculo mentali: ergo et diuinam eius naturam clare videbunt.

Ad primum in oppositum dicendum quod nullus tantum distabit quin ipsum videat: et quia erit in aere eminens et maxima claritate refulgens: et ideo valde a longinquo poterit videri.

¶ Uel potest dici quod sicut supernaturaliter fiet vt sua vox a remotioribus partibus audiatur quam per naturam posset audiri: sic supernaturaliter fiet vt a remotiori loco videatur quam videri non posset per oculi corporalis naturam.

¶ Ad secundum dicendum quod in potestate hominis glulificati est vt ostendat vel non ostendat glatriam corporis sui oculo non glalisicato: ergo multo fortius est hoc in potestate christi qui deus est et homo: quia tamen concessum est quod videbunt humanitatem glalificatam: ideo dici potest ad argumentum quod virtute diuina fiet supernaturaliter vt videant eam ad eorum ampliorem confusionem: quia quilibet homo malus tristatur et confunditur videndo glatiam illius quem vehementer odit. damnati autem vehementer odiunt deum non sub ratione qua summe bonus est: quia sic odiri non potest: sed sub ratione qua punit eos.

¶ Ad tertium dicendum quod quamuis videre corpus gliosum christi sit per se delectabile: tamen per accidens erit reprobis tristabile: quia erunt eius inimici et inuidebunt est. Inimicus autem tristatur in videndo gloriam illius cui inuidetu et quem odit.

Questio. III.

TErtio queritur vtrum aliqua signa sint aduentum iudicis precessura.

Respondeo hieronymus enumes rat quindecim signa futura ante iudicium: qui tamen non affirmat: sed dicit se ea legisse in annalibus libris hebreorum: que sunt hec.

¶ Prima die maria omnia exaltabuntur 15 cubitis super montes

¶ Secunda omnia equora prosternentur in profundum ita quod vix possint videri.

¶ Tertia redigentur in statum antiquum.

¶ Quarta omnes belue et animalia que mouentur in aquis congregabuntur et eleuabuntur super pelagus more contentionis inuicem mugientes.

¶ Quinta omnia volatilia celi congregabuntur inuicem in cam pis plorantes non gustantes neque bibentes.

¶ Sexta flumi na ignea surgent ab occasu solis contra faciem firmamenti vsque ad ortum corruentia.

¶ Septima omnia sydera erratica: et fixa spargent ex se igneas comas sicut comete.

¶ Octaua magnus terremotus erit ita vt omnia edificia alta prosternantur.

¶ Nona omnes lapides tam magni quam parui in quatuor partes diuidentur: vnaquaque petra aliam collidente.

¶ Decima omnes plante fluent sanguineum rorem.

¶ Undecima omnes montes et colles et edificia in puluerem redigentur.

¶ Duodecima omnia animalia venient ad campos de siluis et montibus rugientia nihil gustantia.

¶ Tredecimaomnia sepulchra ab ortu solis vsque ad occasum patebunt cadaueribus ad resurgendum.

¶ Quartadecima homines dehabitaculis suis recedent non intelligentes neque loquentes: sed discurrentes.

¶ Quintadecima omnes morientur et resurgent cum mortuis longe ante defunctis.

¶ Et quamuis incertum sit vtrum signa praedicta praecessura sint iudicium vt narratum est: cum ibi sint quedam que parum habent verisimilitudinis: tamen certum est quod aduentum iudicis aliqua signapraecessura sint: et propter iudicis reuerentiam: et vt homines ad iudicium se praeparent: quorum signorum aliqua ponuntur in euangelio. et si cut dicit Augu. ine epilurla ad Esitiu circa medium: illorum signorum qui referuntur in euangelio: quaedam referuntur ad excidium ciuita tis hierusalem. vnde orta est ipsius interrogationis occasio quando quesierunt discipuli quod signum aduentus tui et consumationis seculi: quedam referuntur ad aduentum suum per ecclsiam in qua vsque ad finem venire non cessat: quaedam referuntur ad illum aduentum qun adueniet iudicaturus viuos et mortuos: et quorum signorum ibi dictorum et quid horum trium referendum sit diligenti consideratione quaerendum est: sed hoc ad vitandum prolixitatem declarare dimitto.

Questio. IIII.

QUarto quaeritur vtrum felle cadent de celo. Et videtur quod sic. Matth. 24. stelle cadent de celo.

¶ Item apoc. 6 stellede celo ceciderunt super terram sicut ficus emit tit grossos suos cum a vento mouetur.

Contra nullum corpus celesse nec pars eius cadetd celo: quia corpora celestia non sunt grauia nec corruptibilia secundum philosophum I celi et mundi: sed quelibet stellaaut est pars orbis sui: aut aliquod contiguum corpus orbi intra ipsum contenta in qua vel in quo est magna lucis aggregatio: quapropter dicit philosophus. 2 celi et mundi quod stella est aggregatiolucis in orbe: ergo nulla stella cadet de celo.

Respondeo quod proprie loquendo ftelle non cadent de celo. Unde secundum Augu. 20. de ci. c. 24. Credendum est illam locutionem tropicam esse qua dicuntur stelle cadere de celo: hoc enim dictum est quia lumine suo videbuntur priuari superueniente claritate maiori secundum glo. Matth. 24. super verbum praedictum: sed quia vt videtur aliis pari ratione possent dici quotidie cadere de celo: cum quotidie per solis ortum desinant apparere. Ideo dicunt quod ante supernaturalem productionem ignis conflagrationis generabitur per actionem corporum celestium tam vehemens caliditas et siccitas quae erunt congrua dispositio ad ignis praedicti productionem: quod desinet generari arcus nubium qui generatur in nubis roratione: et alie impressiones hume et generabuntur asub descendentes in tanta multitudine quod apparebit aspicientibus quod sint stelle de celo cadentes. Et sic patet solutio ad argumenta in oppositum: quanuis glo. exponat illud verbum apoc. de fidelibus illis qui prius erant lucidi. qui erunt tunc in terrenis innitentes.

Questio.

QUinto queritur vtrum sol et luna obscurabuntur. Et videtur quod sic. Matt. 24. post tribulationem dierum illorum soln obscurabit et luna non dabit lumen suum.

¶ Item Ioelis. 2 solvertetur in tenebras et luna in sanguinem antequam veniat dies domini magnus: et terribilis.

Contra lux est solis qualitas naturalis: sed in aduemtu iudicis corpora celestia sua naturali qua litate non priuabuntur: immo vt videtur ampliori claritate dotabuntur iuxta illud. Isa. 30. erit lux lune sicut lux solis et lux solis septempliciter: ergo videtur quod sol et luna secundum rei veritatem non obscurabuntur.

Respondeo quodem et lunam obscurari potest in telligi vel in ipso aduentu iudicis: et sic secundum magistrum huius di. c. vlti. dicuntur obscurari non sui luminis priuatione: sed superueniente maioris luminis claritate. Uel per aliquantulum temporis ante iudicis aduentum: et sic secundum magistrum in eodem. c. patientur eclipsim quamsi paterentur per naturam temporibus diuersis non oporteret hoc poni inter signa: cum multotiens hoc acciderit: sed credendum est quod contra naturam simul patientur eclipsim ad terrorem hominum. per naturam enim impossibile esset quod simul patere tur eclipsim: quia naturalis solis eclipsis causatur per interpositionem lune inter aspectum nostrum et solem: et naturalis eclipsis lune per interpositionem terre diamentraliter inter solem et lunam.

Ad primum in oppositum dicendum quod secundum vnam glo. ideo sol et luna dicuntur obscurari: quia superueniente claritate veri luminis videbuntur obscurari: et nullius erunt luminis: vel intelligitur hoc de vera eclipsi que praecedet aduentum iudicis. vnde alia glo. ibidem dicit quod sol et luna et stelle ad tempsmus suo lumine priuabuntur vt vicinum domini indicent aduentum.

¶ Et hoc secundo modo intelligendum est verbum Iohelis secundum quod patet per magistrum in littera huius di. c. vlti. aliter tantum obscurabitur sol quam luna: quia remanente luce in sole que est naturalis qualitas eius tamen non irradiabit: sed quia luna recipit lumen a soleobscurabitur per hoc quod tunc lumen a sole non recipiet.

Questio. VII.

6Exto queritur vtrum virtutes celorum mouebuntur.

Respondeo quo per virtutes celorum potest intelligi ordo virtutum qui secundum Dionysium libro de angelica hierar. c. 8 est medius in media hierat. Uel possunt intelligi omnes celestes spiritus.

¶ Primo modo pro tanto virtutes caelorum mouebuntur: quia angeli illius ordinis quorum officium est circa mundi regome generale saciendo aliqua facta insolita ad reuocandum mentes hominum in deum per modicum tempus ante christi ad uentum facient sacta maioris admirationis quam vnque ante fecerint: et in ipso christi aduentu corpora celestia mouere cessabunt.

¶ Accipiendo vero virtutes modo secundo scilicet proangelis omnibus bonis dicuntur commouendi secundum magistrum huius di. c. vlti. Non metu damnationis vel aliqua perturbatione pauoris: sed quadam admiratione eorum que videbunt: et sic intelligitur secundum magistrum: vbi prius illud Iob 26. Columne celi pauent aduentum eius.

Questio. VIII

SEptimo queritur vtrum christus iudicabit mundum in valle Iosaphat. Et videtur quod sic. Iohel. 3 Adducam omnes gentes in valle iosaphat et disceptabo cum eis.

¶ Item actuu id est quemadmodum vidistis eum euntem in celum: ita veniet: sed ascendit de monte oliueti qui preeminet valli iosa¬ phat. ergo videtur quod ibi iudicabit.

Contra magister huius di. c. pe. reprehendit eos qui putant dominum descensurum in vallem iosaphat.

¶ Item omnes homines in illa valle comprehendi non possent.

Respondeo quod chrostus non descendet in vallem iosa phat: sed super montem oliueti de quo in caelum ascendit: residebit in aere in loco alto: vt ab omnibus possit videri secundum magistrum huius dis. c. pe. et forte parum citra locum illum in quo apostoli desierunt corporaliter ipsum videre quando ascendebat in caelum. homines autem congregabuntur in valle iosaphat: cui preeminet mons oliueti: et quot in illa valle poterunt capi tot erunt ibi. alii circa vallem: quidam propinquius: quidam remotius: electis tamen existentibus ad dextram iudicis non in terra: sed in aere iuxta illud apostoli ad thes. 4. Rapie mur cum illis in nubibus obuiam christo in aera. si enim non raperentur in aera nisi post iudicium quando cum iudice ibunt in celum: non dicerentur rapi obuiam christo: sed post christum. viri tamen perfecti eminentius: et magis prope iudicem erunt: reprobi vero erunt a sinistris iudicis. sicut habetur expresse in euangelio: et erunt in terra. his concordat magister. supra di. praecedenti. c. pe. dicens quod boni rapientur obuiam christo in aera reprobis in terra quam dilexerunt remanentibus. et tunc recitabunt praeconia illorum bonorum etc. In quo satis apparet quod raptus bonorum in aera est ante illam disceptationem scriptam. Matth. 25 et est magis congruum quod sit in aere super montem oliueti quam super locum in quo passus est: quia passus est in forma infirma: et iudicabit in gluiosa. sicut in gluiosa ascendit.

Ad primum in oppositum dicendum quod non dicit quod christus erit in valle iosaphat: sed quod gentes in illo loco circa congregabuntur.

¶ Argumentum secundum non plus concludit nisi quod erit iudex super montem oliueti: et hoc est verum: sed hoc erit in aere.

Ad primum ad partem aliam patet solutio.

¶ Ad secundum dicendum quod quamuis omnes non poterunt comprehendi in valle iosaphat: tamen dicuntur congregandiad locum illum. sicut aliquando multa milia hominum dicuntur congregari ad vnum dominum: quamuis non omnes tangant dominum.